yollarla elde edilmiş ve geçerliliği kabul

Transkript

1 1.HAFTA

2 Sürekli gelişmekte olduğu için kesin bir tanımı yoktur. Bilim, bilim insanlarınca belli yollarla üretilmiş bilgi birikimi olarak tanımlanabilir. Bilim güvenilir bilgi kaynağıdır. Bilim yöntem olarak düşünüldüğünde bir süreçtir. Genel olarak bilim birtakım toplumsal gereksinimleri karşılamak üzere, sistematik yollarla elde edilmiş ve geçerliliği kabul edilmiş bilgiler bütünü olarak tanımlanabilir.

3 Yapılan bir çalışmanın bilimsel olup olmadığını 5 başlıkla değerlendirebiliriz: Gözlenebilirlik:Üzerinde çalışılan konu gözlenebilir olmalıdır. (doğrudan/dolaylı). Ölçülebilirlik:gözlem yapılan şey bir miktar ya da kategori ile belirtilebilmeli (ölçülebilmeli). İletilebilirlik:araştırmaya ait kayda değer her şey bilim insanları arasında paylaşılmalı. Tekrarlanabilirlik:gözlenebilen, ölçülebilen ve paylaşılan çalışma konusu başka bilim insanları tarafından tekrarlanabilir olmalıdır. Sağlanabilirlik: Tekrarlanan araştırmalar onunda elde edilen bilginin giderek doğruluğu kanıtlanabilecek, genellenebilir ve bilimsel yasa olma yolunda ilerleyecek bir doğasının olması istenir.

4 Bilimin anlama/betimleme işlevi:kişilerin merak arzusuyla var olanı tanımak, bilmek ve anlamak amacıyla NEDİR? Sorusunun yanıtını aramaları. Bilimin açıklama işlevi: Açıklanan ve betimlenen olaylara ilişkin NEDEN ya da NİÇİN sorularının yanıtını arma ise bilimin AÇIKLAMA işlevidir. Bilimin yordama işlevi:var olan ilişkilerden yola çıkarak geleceğe ilişkin kestirimlerde öngörülerde bulunmaktır. Bilimin kontrol işlevi: İstenmeyen bir olayın betimlenmesi, anlaşılması ve oluş mekanizmalarının çözülmesi ve ardından istenen duruma dönüştürülmesi veya ortadan kaldırılması bilimin kontrol işlevidir. Yıldırım:paratoner ilişkisi

5 Bilimsel bir araştırma, bilimin işlevlerden en az birini ya da birkaçını yerine getirmelidir. Ek olarak aşağıdaki ölçütler de kullanılabilir: Çözülebilir ya da bilinen görgül yollarla incelenebilir mi? Değer yargısı içeriyor mu? Önemli ve üzerinde çalışmaya değer mi? Bir yenilik getiriyor mu? Sınırlanabiliyor mu? Açık ve anlaşılır biçimde ifade edilebiliyor mu?

6 Bilimin dört temel özelliğinin olduğu söylenebilir. Çeşitlilik: Bilimsel çalışma yapmak tüm bireylere ve kurumlara açıktır. Herkese açık olması bireylerin ilgilendiği konuları da çeşitli kılmaktadır. Süreklilik: bilimsel bilgi üretme süreci insanlığın var oluşundan günümüze kadar durmadan devam etmiştir. Yenilik: sürekli olarak yeni bilimsel bilgiler ve yeni bilim alanları ortaya çıkmaktadır. Ayıklanma: tüm bilimsel bilgilerin geçerliği ve kesinliği isteyen herkes tarafından her zaman denetlenebilir, bu süreçte yanlış olduğu ıspatlanan bilgi ayıklanır yerine o bilginin yanlış olduğunu ispatlayan diğer bilgi konur.

7 Olgular: Olgu, bir doğru, gerçek veya bir şeylerin olma durumunu anlatır.yani doğadaki olayların ve varlıkların bütünüdür. Kavramlar: Doğa ve doğa olayları gözlemlendikçe, mevcut olgular artar. Olgular arasındaki bazı kalıplar görülmeye başlanır. Bu kalıp veya ilişkilerin açıkça tanımı ise kavram olarak ifade edilir. Prensipler ve Yasalar: Prensipler, kavramlar arası ilişkilerden çıkan genellemelerdir. Prensipler zamanla test edilerek farklı durumlar için doğrulanırsa yasa olarak ifade edilir. Hipotezler ve Teoriler: Doğruluğu henüz test edilmemiş bilgi ve önerilere hipotez denir. Eğer bir kuram deneylerle destekleniyorsa, bilinen tüm olgulara uygunsa ve daha geçerli bir delil yoksa teori olarak adlandırılır.

8 Bilimsel bilgiler; Hem genel hem de özel. Tarihsel. Tekrarlanabilir. Olasılık taşır. Kesin değildir. İnsan ve kültürle ilişkilidir.

9 Fizikçi, matematikçi, kimyacı, jeolog ve antropologdan oluşan bir heyet bir araştırma için arazide bulunmaktadır. Birden yağmur bastırır. Hemen yakındaki bir arazi evine sığınırlar. Ev sahibi bunlara bir şeyler ikram etmek için biraz ayrılır. Hepsinin dikkati soba üzerinde toplanır. Soba yerden 1 m. kadar yukarda, altındaki dizili taşların üzerindedir. Sobanın niçin böyle kurulmuş olabileceğine dair bir tartışma başlar. Kimyacı, "adam sobayı yükselterek aktivasyon enerjisini düşürmüş, böylece daha kolay yakmayı amaçlamış"; fizikçi, "adam sobayı yükselterek konveksiyon yoluyla odanın daha kısa sürede ısınmasını sağlamak istemiş"; jeolog, "burası tektonik hareketlilik bölgesi olduğundan herhangi bir deprem anında sobanın taşların üzerine yıkılmasını sağlayarak yangın olasılığını azaltmayı amaçlamış"; matematikçi, "sobayı odanın geometrik merkezine kurmuş, böylece de odanın düzgün bir şekilde ısınmasını sağlamış"; antropolog, "adam ilkel topluluklarda görülen ateşe tapmanın daha hafif biçimi olan ateşe saygı nedeniyle sobayı yukarıya kurmuş". Bu sırada ev sahibi içeri girer ve ona sobanın yukarıda olmasının nedenini sorarlar.

10 Adam cevap verir: - boru yetmedi

11 Bilimsel yöntem; Problemi belirleme, veri toplama ve hipotezleri test etmek için kullanılan sistematik yoldur. Bilimsel yöntem iki aşamada açıklanmaktadır: Olgusal süreç: Betimleme olarak da bilinir. Bilimde betimlemeye araç olarak gözlem, deney ve ölçme gibi işlemler kullanılır. Kuramsal süreç: Betimsel yöntemin kuramsal sürecini oluşturan açıklayıcı süreç. Bilim açıklama aracı olarak hipotez, kuram, yasa veya ön görüyü kullanır.

12 Doğrunun ya da gerçeğin aranması amacıyla, sistematik süreçler yoluyla veri toplama, bu verileri düzenleme ya da çözümleyerek anlamlandırma ve bu süreç sonunda ortaya çıkan bulgu ve sonuçları belirli bir format içinde paylaşma olarak tanımlanabilir. Araştırma sorusuna ilişkin güvenilir çözümler bulunması hedeflenir. Bunu olanaklı kılmak için de çözüme katkı getirecek veriler sistemli şekilde toplanır. Toplanan veriler analiz edilir. Analiz sonucu ortaya çıkan bulgular değerlendirilir. Elde edilen sonuçlar paylaşım amacıyla raporlaştırılır.

13 Araştırma problemini tanımlama Araştırma sorularını veya hipotezlerini tanımlama Literatür taraması Örneklem seçimi Veri toplama Veri analizi Raporlaştırma

14 Bilim: Doğru düşünme, doğruyu ve bilgiyi araştırma, sistematik bilgi edinme süreci. Araştırma: Herhangi bir olgu, olay veya kişiyi anlamak için planlı ve sistematik olarak yürütülen bir incelemedir. Sayıltı: Bir araştırma sürecinde olgular düzeyinde doğruluğunu sınamadan geçerli saydığımız durumlar. Paradigma:İnsanlara neyin önemli ve mantıklı olduğuna karar vermede yol gösteren, neleri ve niçin yapmaları gerektiğini açıklayan düşünce sistemidir.

15 Yaklaşım:Herhangi bir konuda yürütülen bir araştırmaya yön veren, araştırmanın niçin ve nasıl yapılacağını gösteren felsefi ve pratik açıklamalar ve süreçlerdir. Yöntem: Yaklaşımın uygulamaya dönük açıklamasıdır. Herhangi bir araştırmada belli bir sonuca ulaşmak amacı ile belirli bir süreç takip edilerek izlenen yoldur. Teknik: araştırılan konuyla ilgili olarak açıklama, yorumlama ve tahmin etmeyi sağlayacak pratik araçlardır. Aksiyoloji: Bilimsel ahlak ile ilgili olarak araştırmayı yönlendiren, araştırmacının hangi konulara ve bunlara nasıl davranması gerektiğini bildiren bir felsefe koludur.

16 Amacına göre araştırmaların sınıflandırılması: Temel araştırmalar Uygulamalı araştırmalar Değerlendirme araştırmaları Araştırma-geliştirme Aksiyon araştırması Yöntemine göre araştırma türleri: Deneme modeli Tarama modeli (Tarihsel araştırma ve betimleme araştırmaları olarak ikiye ayrılır.)

17 Temel araştırmalar, kuram (teori) geliştirmeyi ya da var olan kuramları sınamayı amaçlamaktadır. Kuram geliştirme kavramsal bir süreçtir ve uzun zaman içerisinde pek çok araştırma yapmayı gerektirir. Temel araştırmaların bulguları doğrudan bir fayda sağlamaz ve uygulamalı araştırmalara zemin hazırlayabilmek için ise yıllar gerekebilir. Örneğin, Skinner in güvercinlerle (edimsel koşullama), Pavlov un köpeklerle (klasik koşullama), Piaget in kendi çocuklarıyla (gelişim evreleri) ve Bandura nın çocuklarla (sosyal öğrenme) yıllarca çalışması temel araştırmalara en güzel örneklerdir.

18 Bir kuramı uygulamak ve sınamak ya da uygulamada yaşanan sorunları çözmek üzere gerçekleştirilen araştırmalardır. Genellikle uygulamadaki bir sorunun çözümüne odaklanır ve elde edilen bulgular bu soruna ilişkin karar vermede yararlıdır.

19 Değerlendirme araştırmaları, herhangi bir program, ürün ya da uygulamanın niteliğini, etkililiğini, özelliklerini ve değerini belirlemek üzere sistematik olarak veri toplama ve analiz etme sürecidir. Diğer araştırmaların tersine, değerlendirme araştırmalarında yeni bir bilgi arayışından çok var olan program, ürün ve uygulamalarla ilgili karar vermeye odaklanır

20 AR-GE etkin hizmet veya ürün geliştirmek için yönetilmektedir. Tüketici/müşteri gereksinimlerinin belirlenmesi ve daha sonra bu gereksinimleri karşılamak üzere ürünler geliştirme sürecidir. Bu ürünler belli özellikler doğrultusunda geliştirilir, geliştirildikten sonra alanda test edilir ve gözden geçirilir, etkililiği sınanarak son hali verilir (Gay, Mills ve Airasian, 2006).

21 Aslında uygulamalı araştırmaların bir parçasıdır. Eylem araştırmalarının amacı, orunları çözmek, uygulamaları geliştirmek ve belli bir konuda karar vermeye yardımcı olmaktır. Temel amacı, bilime katkıda bulunmaktan çok bir sorunu çözmektir.

22 Eğitim bilimlerinde sorunların karmaşık olması, çeşitliliği, çok boyutluluğu gibi nedenlerden dolayı, nitel ve nicel olmak üzere iki tür araştırma yaklaşımını ortaya çıkarmıştır. Eğitim Bilimleri Nicel Araştırma Yaklaşımı Nitel Araştırma Yaklaşımı

23 Elde edilen verilerin bir şekilde sayısal değerlerle ifade edilmesi ve ölçülebilmesidir. Araştırmalar hipotezlere dayandırılır ve bu hipotezler test edilir. Nicel yaklaşım pozitivist, objektivist ve realist paradigmalara dayanır. Başlangıçta doğa bilimlerinde kullanılan bu yöntem 19. yüzyıldan itibaren sosyal bilimlerce de benimsenmiştir.

24 Nitel araştırma; gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama araçlarının kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlanabilir.

25 Nitel ve nicel yaklaşımları farklı sayıltılara dayanır ve araştırmanın amacı, araştırmacılar tarafından yararlanılan yöntemler, yürütülen çalışmalar, araştırmacının rolü ve genelleştirmenin mümkün olduğu derece açısından farklılık göstermektedir. Nitel araştırma Niçin? Nasıl? Ne şekilde? sorularına yanıt arar. Nicel araştırma Ne kadar? Ne miktarda? Ne kadar sık?, Ne kadar yaygın? sorularına yanıt arar.

26 Nicel Araştırmanın Avantajları Genelleştirilebilir sonuçlar üretilir. Farklı gruplar arasında karşılaştırma yapılabilir. Kuramların doğruluk derecesi test edilir. Belirli bir yapı içindeki ilişkilerin incelenmesine yarar. Nicel Araştırmanın dezavantajları Mükemmel örneklem almak güçtür. Yeteri sayıda veri toplamak güçtür. Mükemmel ölçüm şartları her zaman sağlanmaz. Ölçme aracı ön yargıyı da yansıtır. Model dışındaki verilerle ilgilenmez. Nitel Araştırmanın Avantajları Özel durumların tüm gerçekliğini yansıtır. Sonuçları ile kuramların üretilmesini kolaylaştırır. Ortamdaki çok farklı faktörlerin analaşılmasını sağlar. Araştırmanın sonuçlarının uygulanabilirliği daha yüksektir. Nitel Araştırmanın dezavantajları Deneklerin yaşadıkları deneyimleri olduğu şekliyle ifade etmeleri zordur. Verilerin analizinde bireylerin sahip oldukları ön yargı da yer alır.

27 Metin, Mustafa. (2014). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.