HALKLA L fik LER UYGULAMA TEKN KLER

T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2613 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1581 HALKLA L fik LER UYGULAMA TEKN KLER Yazarlar Ö r.gör.dr. Melike TAfiCIO LU (Ünite 1) Yrd.Doç.Dr. Feyyaz BODUR (Ünite 2) Doç.Dr. Hüseyin ERYILMAZ (Ünite 3) Yrd.Doç.Dr. Berrin ÖZKANAL (Ünite 4) Prof.Dr. Cengiz Hakan AYDIN (Ünite 5) Ö r.gör. Eren GÖKSEL (Ünite 6) Editör Yrd.Doç.Dr. Berrin ÖZKANAL ANADOLU ÜN VERS TES

çindekiler iii çindekiler Önsöz... vii Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar...2 G R fi... 3 GEÇM fiten GÜNÜMÜZE GÖRSEL LET fi M VE... 4 BASIM-YAYIN... 4 HALKLA L fik LERDE YAYIN TÜRLER... 5 Kitaplar ve Kitapç klar... 5 Dergiler... 6 Gazeteler... 8 Afifller... 9 Kataloglar, Broflürler ve Di er Bas l Yay nlar... 11 BASILI YAYINLARDA TASARIM KR TERLER... 12 Format: çeri in Biçime Dönüflmesi... 12 Kapak: Yay n n lk zlenimi... 13 Sayfa Tasar m (Mizanpaj), Grid ve Tipografi... 15 Bask, Cilt ve Da t m... 16 Özet... 18 Kendimizi S nayal m... 19 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 20 S ra Sizde Yan t Anahtar... 20 Yararlan lan Kaynaklar... 21 Halkla liflkilerde Bask Teknikleri ve Uygulamalar... 22 G R fi... 23 KA IDIN TAR HSEL SÜREC... 24 BASKIDA KULLANILAN KA IT TÜRLER... 26 FORMA MONTAJI VE KATLAMA TÜRLER... 27 Forma Montaj... 27 B LG SAYARDAN KALIBA POZLAMA (CTP)... 30 BASKI S STEMLER NE GÖRE KULLANILAN MÜREKKEPLER... 31 Renk... 31 Boya (Mürekkep)... 34 BASKI TEKN KLER (BASKI MAK NELER )... 35 Yüksek Bask Tekni i: Tipografi... 35 Flekso Bask Tekni i... 36 Çukur Bask Tekni i: Tifdruk... 36 Düz Bask Tekni i: Ofset... 37 Tabaka Ofset Bask Tekni i... 37 Web Ofset Bask Tekni i... 38 Web Ofset Bask Makinelerinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri... 39 Elek Bask Tekni i (Serigrafi)... 40 Say sal Bask Tekni i... 40 Say sal Bask n n Avantajlar... 41 Say sal Bask Makinelerinin Olumsuz Yönleri... 42 BASKI SONRASI filer... 42 Katlama Türleri... 42 Ciltleme... 43 Özet... 46 1. ÜN TE 2. ÜN TE

iv çindekiler Kendimizi S nayal m... 48 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 49 S ra Sizde Yan t Anahtar... 49 Yararlan lan Kaynaklar... 49 nternet Kaynaklar... 49 3. ÜN TE Halkla liflkilerde Foto raf ve Uygulamalar... 50 G R fi... 51 HALKLA L fik LERDE FOTO RAFIN ÖNEM VE KULLANIM ALANLARI... 51 Halkla liflkilerde Foto raf Kaynaklar... 52 Kurum Foto rafç lar... 53 Profesyonel Serbest Foto rafç lar... 54 Haz r Görüntü Kaynaklar... 55 Foto raf Bütçesi... 56 Foto raf n Kullan m Alanlar : Bülten ve Bas n Kiti... 56 TEMEL FOTO RAF ARAÇLARI VE TEKN... 57 Foto raf Makineleri ve H z Özellikleri... 57 Makinenin Çekime Haz r Olma H z... 58 Deklanflör H z... 58 Kay t H z ve Seri Çekim Kapasitesi... 58 Seri Çekim Haf za Kapasitesi... 59 Sürekli Çekim H z... 59 Objektifler... 59 Normal Odak Uzakl kl Objektifler... 59 K sa Odak Uzakl kl Objektifler... 60 Uzun Odak Uzakl kl Objektifler... 61 De ifltirilebilir Odak Uzakl kl Objektifler... 61 Optik Teknolojisinde Yeni Nesil Ürünler... 61 Ifl k Kaynaklar... 63 Bütünleflik Flafl Kullan m... 63 Kafa Flafl Kullan m... 63 Elektronik Stüdyo Flafl Kullan m... 64 Flafl Kontrol Sistemleri... 65 TEMEL FOTO RAF ÇEK M VE ÖLÇÜTLER... 66 Pozlama Kavram ve Pozlama Ayar Seçenekleri... 66 (P) Program Seçene i... 67 Otomatik Seçene i... 67 (A) Diyafram Öncelikli Seçenek... 67 (S) Örtücü Öncelikli Seçenek... 67 (M) El le Ayar Seçene i... 67 (B) Serbest Süre ile Pozlama... 68 Pozlama Telafisi... 68 Foto raf n Teknik Ölçütleri... 68 Netlik ve Netleme... 68 Ayd nlatma ve Beyaz Ayar... 69 Foto raf n Estetik Ölçütleri... 70 Do ru Çekim An... 70 Kompozisyon... 71 Objektif ve Bak fl Aç s... 72 Foto raflar n Yay na Haz rlanmas... 72 Foto raf ve Altyaz liflkisi... 72

çindekiler v Foto raf Çeflitlili i ve Rötufl... 73 Özet... 74 Kendimizi S nayal m... 77 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 78 S ra Sizde Yan t Anahtar... 78 Foto raf Kaynaklar... 79 Yararlan lan Kaynaklar... 79 Internet Kaynaklar... 79 Halkla liflkilerde Görsel ve flitsel Araçlar n Kullan m ve Uygulamalar... 80 G R fi... 81 HALKLA L fik LERDE GÖRSEL- fi TSEL ARAÇLARIN ÖNEM... 81 HALKLA L fik LER ARACI OLARAK RADYONUN ÖZELL KLER... 83 RADYODA HALKLA L fik LER AMAÇLI PROGRAM TÜRLER... 83 Haber Bültenleri... 83 Kamu Hizmeti Duyurular... 84 Aç k Oturum ve Sohbet Programlar... 84 Di er Programlar... 85 RADYO PROGRAMLARININ YAPIM SÜREC... 85 Araflt rma... 86 Öneri... 86 Planlama... 88 Metin Yazma... 88 Seslendirme... 89 Kurgu... 89 Denetim ve Yay n... 89 HALKLA L fik LER ARACI OLARAK TELEV ZYONUN ÖZELL KLER... 90 TELEV ZYONDA HALKLA L fik LER AMAÇLI PROGRAM TÜRLER... 91 Haber Bültenleri... 91 Kamu Hizmeti Duyurular... 92 Sohbet ve Tart flma Programlar... 92 Di er Türler... 93 TELEV ZYON PROGRAMLARININ YAPIM SÜREC... 94 Yap m Öncesi... 94 Yap m Aflamas (Çekim)... 98 Ayd nlatma... 98 Renk... 99 Çerçeveleme... 99 Çekim Ölçekleri... 99 Çekim Aç s... 100 Kamera Yüksekli i... 101 Kamera Hareketleri... 102 Yap m Sonras... 103 HALKLA L fik LER UYGULAMALARINDA V DEO TEKNOLOJ S VE F LMLER... 103 Özet... 105 Kendimizi S nayal m... 107 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 108 S ra Sizde Yan t Anahtar... 108 Yararlan lan Kaynaklar... 109 nternet Kaynaklar... 109 4. ÜN TE

vi çindekiler 5. ÜN TE 6. ÜN TE Halkla liflkilerde Sunum Teknikleri ve Uygulamalar... 110 G R fi... 111 HEYECANI YENMEK... 111 SUNUfiA HAZIRLIK... 113 Dinleyicileri Tan mak (Kime Sunufl Yapaca m?)... 113 Sunufl Nedenini Saptamak (Neden Bu Sunuflu Yapaca m?)... 114 Düflüncelerimizi ( çeri i) Düzenlemek (Neyi, Nas l Sunaca m?)... 115 1. Ad m: Beyin F rt nas Gerçeklefltirmek... 115 2. Ad m: Destekleyici Düflünceleri Saptamak... 115 3. Ad m: Kazançlar Belirlemek... 115 4. Ad m: Görsel Materyalleri Tasar mlamak... 116 5. Ad m: Dinleyici Notlar Haz rlamak... 116 6. Ad m: Çarp c Bir Girifl Planlamak... 116 7. Ad m: Ak lda Kal c Biçimde Sonland rmak... 117 8. Ad m: Dinleyicilerin Sorular na Haz rlanmak... 118 GÖRSEL MATERYALLER GEL fit RMEK VE KULLANMAK... 118 Görsel Materyalleri Oluflturmak... 119 Görsel Materyalleri Kullanmak... 121 SUNUfiU GERÇEKLEfiT RMEK... 122 Görünüm... 122 Konuflma... 123 SIK YAPILAN HATALAR... 125 Özet... 126 Kendimizi S nayal m... 127 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 128 S ra Sizde Yan t Anahtar... 128 Yararlan lan Kaynaklar... 128 Halkla liflkilerde nternet Araçlar ve Uygulamalar... 130 G R fi... 131 INTERNET... 131 HALKLA L fik LERDE INTERNET N ÖNEM... 132 WEB 2.0... 133 Kurumsal Web Siteleri... 134 Kurumsal Web Sitesi Tasar m nda Dikkat Edilmesi Gerekenler... 135 Web Sitesi Tasar m Süreci... 137 DO RUDAN E-POSTA... 138 Do rudan E-postan n Uygulanmas... 140 SOSYAL MEDYA... 141 Sosyal Medyan n Araçlar... 141 Bloglar... 141 Mikrobloglar... 144 çerik Paylafl m Siteleri... 145 SOSYAL A LAR... 145 Halkla liflkiler Uygulamalar nda Sosyal Medya Kullan m... 146 Özet... 149 Kendimizi S nayal m... 150 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 151 S ra Sizde Yan t Anahtar... 151 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 151

Önsöz vii Önsöz Ça m z n h zla de iflen koflullar nda kurum ve kurulufllar n yönetim boyutunda çevreleri ile kurduklar iliflkiler aç s ndan meydana gelen anlay fl ve de ifliklikler kurum ve kurulufllar n gerekli düzenlemeleri yaparak, kendilerini topluma tan tma ve toplumu tan ma ifllevlerini ön plana ç kartm fl ve bunun sonucunda halkla iliflkiler kavram n n do mas na yol açm flt r. Kurum ve kurulufllar n hem iç hem de d fl hedef kitleleriyle sa l kl ve etkin bir iletiflim kurmas, farkl iletiflim ortam ve araçlar n kullanarak topluma kendisini tan tmas ; varl n sürdürmesi, amaçlar n, hedeflerini ve gelecekte yapacaklar n kitlelerine aktarmas ve bu sa l kl yap y sistemli olarak sürdürmeleri halkla iliflkiler uygulamalar ile gerçekleflebilmektedir. Halkla iliflkiler alan nda kullan lan uygulama teknikleri, teknolojinin geliflmesiyle birlikte farkl lafl p çeflitlenmifl, bu alanda kullan lan iletiflim ortam ve araçlar, bireyleri ve kurumlar daha etkin, etkileflimli ve genifl ölçekli bir iletiflim kurmaya yönelterek, kurum/kurulufllara ve farkl disiplinlere geleneksel yap ve iflleyifllerinin d fl nda çeflitli olanaklar sunmaya bafllam flt r. Halkla iliflkiler önlisans program nda yer alan Halkla liflkilerde Uygulama Teknikleri adl bu kitap, halkla iliflkiler uygulamalar nda hedef kitlelere ulaflmak ve kurumsal imaj oluflturmak için kullan lan teknik, estetik ve sanatsal uygulamalar örneklerle ele almaktad r. Görsel iletiflim tasar mdan bask tekniklerine, görsel-iflitsel araçlar n kullan m ndan nternet uygulamalar na kadar farkl konular n yer ald bu kitap, okuyucular n kendi kendilerine ö renmelerini sa layacak flekilde uzaktan ö retim ilkelerine göre tasarlanm flt r. Bu kitapla halkla iliflkilerin uygulama alan nda teorik bilgilerin pratik bilgilerle harmanland ve merak duyabilece iniz konular n yer ald güncel bilgiler ile günümüzün gözde mesleklerinden olan halkla iliflkiler alan nda kendinizi gelifltirmeniz amaçlanmaktad r. Burada hat rlat lmas gereken önemli bir nokta, her ünitenin sonunda yer alan kaynaklara ve ünitelerin içerisinde bulunan internet kaynaklar na baflvurman z n gereklili idir. Bu kitab n haz rlanmas nda baflta Ünite Yazar arkadafllar m olmak üzere, Uzaktan Ö retim Tasar m, Grafik Tasar m, Ölçme ve De erlendirme Birimi, Kitap Koordinasyon Birimi ve Dizgi Birimi ndeki çok de erli hoca ve arkadafllar ma katk lar ndan dolay teflekkür ederim. Editör Yrd.Doç.Dr. Berrin ÖZKANAL

1HALKLA L fik LER UYGULAMA TEKN KLER Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Halkla iliflkilerde görsel iletiflimin yeri ve önemini tan mlayabilecek, Görsel iletiflim uygulamalar ve bas l yay n türlerini örneklerle aç klayabilecek, Bas l yay nlar n tasar m nda dikkate al nmas gereken kriterleri ay rt edebilecek, Bas l yay nlar n günlük hayat m zdaki yerini halkla iliflkiler ve iletiflim aç s ndan de erlendirecek bilgi ve becerilere sahip olabilirsiniz. Anahtar Kavramlar letiflim Bas n-yay n Afifl Matbaa Kitapç k Dergi Gazete Format Sayfa Tasar m Da t m çindekiler Halkla liflkiler Uygulama Teknikleri Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar G R fi GEÇM fiten GÜNÜMÜZE GÖRSEL LET fi M VE BASIM-YAYIN HALKLA L fik LERDE YAYIN TÜRLER BASILI YAYINLARDA TASARIM KR TERLER

Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar G R fi Bir düflünün: Evde, okulda, ofiste veya sokakta karfl laflt m z kitaplar, kataloglar, broflürleri dergi ve gazeteleri gözünüzün önüne getirin. Tek birgün boyunca bu bas l yay nlarla karfl laflma say m z etraf m zda ne çok bas l ürün oldu unu ve günlük hayatta karfl m za ç kan bas l yay nlar n çeflitlili ini farketmemizi sa lar. Görsel iletiflim, hayat m z n her yerindedir ve bas l yay nlar görsel iletiflimin en temel uygulama biçimlerindendir. Bas m-yay n bilgiyi halka ulaflt r labilir hale getirme iflidir. ngilizcede bas m-yay n anlam nda kullan lan publish kelimesi, public yani halk kökünden gelir. Latince populus olan public kelimesi bas m ve yay n ile iliflkilendirildi inde belirli ortak ilgi alanlar ile iliflkili olarak bir arada olan kitleler anlam nda kullan l r ve publication yani bas l yay n terimi buradan do ar. Bas l yay nlar çeflitli türler ve kategorilerden oluflmaktad r: Dergiler, gazeteler, kitaplar, y ll k raporlar, ürün kataloglar, bültenler, kitapç klar ve broflürler mesajlar kitlelerle buluflturan temel görsel iletiflim ürünleridir. Bask ve ka t ile üretilen bu görsel iletiflim araçlar n n en önemli özelli i elle tutulabilir üç boyutlu nesneler olufllar d r. Dokunma hissinin verdi i yak nl k, görülme ve saklama kolayl ve y llar n getirdi i al flkanl klar üzerine temellenen göz ile uyum, bas l yay nlar vazgeçilmez k lan özelliklerdendir. Bas l yay nlar n üretimi ve tasar m nda göz önünde bulundurulmas gereken pekçok kriter vard r. Yay n n boyutu, flekli, üretim tekni i, bask say s ve maliyeti bunlardan baz lar d r. Bunun yan s ra bu yay nlar n içerdi i görsellerin ve metnin kompozisyonu, metnin okunurlu u, sayfalar n ve içeri in dizilimi ve hiyerarflisi de tasar mc n n göz önüne almas gereken kriterlerdendir. Görsel ve iflitsel iletiflimi ileriye ve farkl zeminlere tafl yan televizyon ve internet temelli araç ve uygulamalardaki geliflmeler ile birlikte günümüzde bas l yay n tasar mc s n n ifli daha da kapsaml hale gelmifl, al c yla estetik ve duygusal aç dan ba kurmak ad na yeni çözümler üretmek kaç n lmaz olmufltur. Yaz l iletiflimi tafl yan ka t yüzeylerin y llar boyunca flekillenmesi ile oluflan temel kurallar ve teknikler ile yarat c ve s ra d fl yeni denemelerin bir araya getirilmesi kolay de ildir. Buna ra men, halkla iliflkilerin en temel iletiflim biçimi olan bas l yay nlar n tasar m, geliflmekte ve yükselmekte olan iletiflimi, sanat ve tasar - m, teknik bilgiyi harmanlayarak mesaj kitlesine iletmeyi hedefleyen bir aland r.

4 Halkla liflkiler Uygulama Teknikleri GEÇM fiten GÜNÜMÜZE GÖRSEL LET fi M VE BASIM-YAYIN letiflim, düflünce ve duygular n bireyler, toplumsal kümeler, toplumlar aras nda söz, el-kol devimi, yaz, görüntü vb. arac l yla de ifl-tokufl edilmesini sa layan toplumsal etkileflim sürecidir. Duyu organlar arac l ile alg lanan uyar lar temel olarak görsel ve iflitsel olmak üzere iki ana gruba ayr l r. Görsel iletiflimde göz arac l yla alg lanan nesne, olay ve durumlar tan mlan r ve anlamland r l r. Halkla iliflkilerde görsel iletiflimin yeri önemlidir. Bas l yay nlar arac l yla kurulan iletiflimde planlanan iletiflim süreci mesaj n hedef kitleye sa l kl aktar lmas n sa lar. Mesaj n kapsam ve içeri inin belirlenmesi ile do ru yöntemler ve yay n türleri seçilir; üretim ve da t m sürecinin ard ndan mesaj al c ya ulafl r. Görsel iletiflimin temel arac olan yaz yüzy llar boyunca farkl biçimlerde ve yüzeylerde karfl m za ç km flt r. Kil tabletler ve a aç kabuklar üzerinde bafllayan yaz ile iletiflim, zamanla yerini parflömen ve ka t gibi daha kullan fll ve daha kolay tafl nabilir malzemelere b rakm flt r. 105 y l nda Çin de ka d n bulunuflu bas l yay n tarihi ad na en önemli geliflmelerden biridir. Ka t -bulunuflundan uzun bir süre sonra- 1400 lü y llarda Arap ülkeleri üzerinden Avrupa ya gelmifltir; bu geliflme kitab n ve bas l yay nlar n ço almas için elveriflli bir zemin oluflturmufltur. Matbaan n bulunmas ndan önce elle üretilen kitaplar manast rlarda yazmanlar taraf ndan tek tek kopyalanmaktayd. 1450 y l nda Johannes Gutenberg in gelifltirdi i, oynar metal harflerle bask yapmaya olanak veren tipografik bask tekni i, yaz l iletiflimin geliflimi ve yayg nlaflmas ad na bir dönüm noktas olmufltur. XV. yüzy lda bilgiye, edebiyata ve dolay s yla kitaba olan ilginin yükselmesi ile okuryazarl k artm fl, XVI ve XVII. yüzy llarda kitaplar n bas m ve da t m n n geliflimi ile kültürel bir patlama yaflanm flt r. Avrupa da Rönesans n ortaya ç k fl, edebiyat, bilim, sanat, din ve politika üzerine haz rlanan bas l yay nlar n da do- uflu ve güçlenifli paralelinde meydana gelmifltir. Bas l yay nlar ad na bir baflka önemli geliflme XIX. yüzy lda Sanayi Devrimi ile bask n n mekanikleflmesi ile yaflanm flt r. Öncesinde manuel (elle) bas m yapan küçük aile bas mevleri yerini bask makinesi üreten ve satan, bu makinelerle yüksek say larda üretim yapan bir endüstri alan na b rakm flt r. Yüksek h zda seri üretim yapan makinelerin geliflimi ile birlikte yay n say s artarken, yay nlar n çeflitlili i de yükselifle geçmifltir. Say lar giderek artan ilanlar, afifller ve reklamlar türlü etkinliklerin, ürünlerin, haberlerin ve bilginin duyurusunu yapan iletiflim araçlar haline gelmifllerdir. DÜfiÜNEL M SORU D KKAT 1 Bir kitab elle SIRA kopyalamak S ZDE ile bask makineleri ile ço altmak aras ndaki fark düflününüz. Kitab n içerdi i bilginin belirli bir kitleye yay lmas nda geçen süreç sizce ne kadar de iflir? DÜfiÜNEL M H zla geliflen ve çeflitlenen bas l yay nlar, tipografi, mizanpaj, dizgi, illüstrasyon gibi SORU konularda uzman kiflilerce tasarlanmaya bafllanm flt r. Grafik tasar m, üretimi h zla artan yay nlar ile birlikte böylece yayg n bir meslek haline gelmifl ve bas l D KKAT yay n grafik tasar m n uzmanl k alanlar ndan biri olarak yerini alm flt r. Kitlelere mesajlar n vermek isteyen kifli, kurum ve kurulufllar grafik tasar mc lara SIRA ve S ZDE iletiflim uzmanlar na baflvurarak en do ru ve en verimli iletiflimi kurabilmektedirler. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P

1. Ünite - Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar 5 HALKLA L fik LERDE YAYIN TÜRLER letiflim mesaj n belirlenen kitleye ulaflt r lmas d r. Görsel iletiflimde bas l yay nlar arac l yla aktar lmas hedeflenen mesaj ve bilgi de ulafl lmak istenen kifli veya topluluklara do ru yöntemlerle ulaflt r lmal d r. Belirlenen içeri in yay n haline getirilmesinde göz önünde bulundurulmas gereken format, yay n ömrü, sayfa say - s, sayfa düzeni, ka t seçimi, bask say s gibi kriterler, mesaj n hedefe iletilmesinde kritik rol oynayan etkenlerdir. Bu bölümde halkla iliflkilerde bafll ca yay n türleri olan kitaplar, dergiler, gazeteler, afifller, kataloglar, kitapç klar ve broflürleri yak ndan inceleyerek içeriklerinin bir yay na nas l dönüfltü ünü tan mlayaca z Kitaplar ve Kitapç klar En eski ve en temel iletiflim araçlar ndan biri olan kitaplar pekçok farkl biçimde bilgiyi tafl yabilen ve genifl kitlelere aktarabilen yay nlard r. Romanlardan yemek kitaplar na, çocuk kitaplar ndan an lara kadar çeflitlenen türleri bar nd rmaya elveriflli bir form olan, metin ve görselleri tek tek ya da bir arada bar nd rabilen kitaplar, sadece birkaç sayfadan veya bini aflk n sayfadan bile oluflabilirler. Halkla iliflkilerde yayg n olarak kullan lan yay n format genellikle kitapç klard r. Kitaplar sanatsal, edebi veya kültürel içerikler sunarken, kitapç klar ço unlukla bir kurum, etkinlik veya ürünün tan t m nda etkin rol oynarlar. Tan t m yap lan kurum, etkinlik veya ürün, kitapç klar arac l ile detayl olarak tan t labilir ve genifl kitlelere ulaflabilir. Kitapç klar sanatsal etkinliklerin detayl olarak tan mlanmas ndan al nan bir ürünün detayl tarifine kadar pekçok farkl biçimde karfl m za ç kabilir. Örne in bir film festivalinde yer alacak filmlerin sinopsisleri, yönetmenler hakk nda detayl bilgiler, film gösterim gün ve saatleri gibi pekçok bilgi kitapç klar arac l ile festival kat l mc lar na ulaflt r l r. Bunun yan s - ra ziyaret edilen bir müzede sergilenen eserlere ait bilgilerin yer ald, kimi zaman müze hakk nda genel bir bilgi de veren, küçük bir harita ile sergi salonlar n n yerlerini iflaret eden bir içerik de kitapç k formunda hayat bulur. Resim 1.1 Anadolu Üniversitesi Ö rencisinin Eskiflehir Notlar adl kitapç k tasar m. Tasar m: S. Eren Göksel.

6 Halkla liflkiler Uygulama Teknikleri Kitapç klar bu bilgilerin yan s ra etkinli e ait kurumsal kimli i de ulaflt rma görevini üstlenir. Kuruma, etkinli e ait genel görsel kimlik, kitapç kta da yer al r ve böylece iletiflim hedefine ulaflmada bir aflama daha ilerlemifl olur. Dergiler Sa l ktan modaya, dekorasyondan teknolojiye, sanattan do aya, spordan finansa pekçok farkl alanda okuyucular ile buluflan dergiler bas m ve yay n türlerinin önemli bir bölümünü olufltururlar. Dergiler, kitaplardan farkl olarak süreli yay n halinde karfl m za ç karlar. Ço unlukla ayl k, kimi zaman haftal k, bazen de üç ayl k, alt ayl k veya daha uzun periyodlarda yay nlan rlar. Dergilerin konular ve içerik yo unluklar yay n periyodlar n belirler. Dergiler, yine kitaplardan farkl olarak, ço unlukla bir ekibin emekleri sonucu ortaya ç karlar. Editör ve bölüm editörleri, sanat yönetmenleri, yazarlar, foto rafç - lar, ilüstrasyon sanatç lar, pazarlama ve sat fl sorumlular, reklam sorumlular gibi alanlar nda uzmanlaflm fl kifliler bir araya gelerek bir ekip çal flmas ile her dönem yeni içeri i okuyuculara sunmak üzere çal fl rlar. Yay n periyodlar ve içeri e ba l olarak bu ekibin çal flma temposu da oldukça h zl olabilir. Derginin en önemli unsurlar ndan biri okuyucuyla buluflma zaman d r; her ay yay nlanan bir derginin ay n ilk günü rafta olmas beklenir. Bu da derginin içeri inin çok daha önceden belirlenerek, gerekli yaz l ve görsel malzemenin haz rlanmas, editörün onay ndan geçmesi, sayfa tasar m nda yerini almas, matbaada bas lmas ve da t m n n yap lm fl olmas anlam na gelir. Bu nedenle dergi yay n ekiplerinin ifl takvimleri en az birkaç say önden planlan r. Dergiler konular na ve iletiflim amaçlar na göre yay n periodlar n belirler. Kimi dergiler; örne in haber ve finans dergileri, karikatür dergileri genellikle haftal k yay nlard r. Ayl k periyodda yay nlanan dergiler büyük bir ço unlu u oluflturur ve bu periyodda hemen her konuda dergiye rastlamak mümkündür. Daha kaliteli bask ve üretime, genellikle sanatsal içeri e sahip olan dergiler üç ayl k ya da alt ayl k periyodlarda karfl m za ç karken, araflt rma yaz lar n n ve çeflitli konularda makalelerin yer ald akademik dergiler, senelik yay nlar olarak da ortaya konulabilir. Tüm bu farkl yay n türleri ve yay n periyodlar tasar m ve üretime dair baz zorunluluklar da beraberinde getirir. Örne in, her hafta ç kan bir dergi için ka t seçimi kritik bir önem tafl r. Çok kaliteli, yüksek gramajl ka t kullan m maliyeti önemli ölçüde art raca ndan genellikle düflük gramajl, kimi zaman da limitli renk ile bask tercih edilir. Yine, bu türde bir yay nda her hafta yeni bir tasar m yapmak mümkün de ildir. Bu nedenle önceden oluflturulmufl tasar m flablonu, yeni içeri- in kolayl kla yerlefliminin yap labilece i flekilde bir sistem oluflturmak h zl üretimi mümkün k lar. Dergilerin tasar m dilleri, kimlikleri ve iletiflimleri içeriklerine ba l olarak de- iflse de de iflmeyen tek fley süreklili in önemidir. Bir derginin raftaki pek çok dergi aras ndan aran p bulunmas n sa layan logosu veya bunu sa layabilecek kapak tasar m o derginin süreklili ini ve ak lda kal c l n sa lar. Derginin içi ve sayfa tasar m da genellike al fl lan düzeni fazla de ifltirmeden içeri i öne tafl yabilecek halde tasarlan r ve bu da dergi kimli inin önemli bir bölümünü oluflturur. Dergiler, di er bir deyimle süreli yay nlar yay n ömürlerini içerikleri ve kaliteleri ile belirlerler. Örne in sanatsal içerikli, içinde sanatç lar n eserlerinin kaliteli, yüksek çözünürlüklü foto raflar n n yer ald dergiler kolay kolay at lmaz. Akademik dergiler ise t pk kitaplar gibi kaynak olarak raflarda ve kütüphenelerde yerlerini al r ve korurlar. Buna karfl n haftal k magazinler, mizah dergileri, finans dergileri o hafta veya o k sa döneme ait olduklar ndan daha k sa soluklu ömre sahiptirler ve genellikle birkaç hafta veya birkaç ay içerisinde elden ç kar l r ve geri dönüflüme do ru yollar na devam ederler.

1. Ünite - Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar 7 Resim 1.2 Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi taraf ndan yay nlanan GSF Bülten adl derginin farkl say lar ndan kapak tasar mlar, künye ve içindekiler bölümleri ve birkaç iç sayfa. Tasar m: Eren Evin K l çkaya Bo.

8 Halkla liflkiler Uygulama Teknikleri Resim 1.3 Gazeteler her sabah yeni içerikleriyle market raflar nda yerlerini al rlar. Gazeteler Her sabah erken saatlerde bayilere b rak lan gazeteler, o günün haber ve olaylar - n günün ilk saatlerinde insanlara tafl rlar. Dünyada olup biten geliflmeler, ekonomi, siyaset, sa l k, bilim, spor ve magazin haberler bölümleri alt nda okuyucu ile buluflur. Haberden magazine, köfle yaz lar ndan bulmacalara kadar çeflitlenen içerik, reklam ve ilanlarla tamamlan r. Gazeteler, içeri i hergün güncellense de tasar m bak m ndan neredeyse hergün ayn görünüme sahiptir. Bunu sa layan sayfa tasar m gazetelerde büyük önem tafl r. Gazetelerin tasar m y llar boyu geçerlili ini koruyabilecek, bir yandan da hergün de iflen içeri i tafl yabilecek bir formata sahiptir. Kullan lan yaz karakterleri, bafll klar, alt bafll klar ve ana metnin puntolar, metnin görseller ile iliflkisi hep bu tasar m format nda önceden belirlenmifl bir sistem çerçevesinde yerlefltirilir ve düzenlenirler. Bilgiyi ve haberi do ru ve pratik bir biçimde aktarmak gazetelerin üstlendi i amaçlardan biridir. Bunu yaparken, bir yandan dikkat çekerek konu hakk nda bilgi vermeyi amaçlayan manfletler gazetenin genel görüntüsünü oluflturan ana elemanlardand r. Manfletlerin alt nda yer alan alt bafll klar konuyu ana bölümlerine ay rarak kolay okunurluk ve alg lamaya yard mc olurlar. Tüm bu tipografik elemanlar n yan s ra konuya iliflkin foto raf, ilüstrasyon veya grafik gibi görsel elemanlar, bir arada tasarlanmas gereken önemli bir bütünün parçalar n olufltururlar. Tek bir sayfada yer alan pekçok farkl konu, görsel, reklam ve ilan bir arada ve bir uyum içerisinde ve neredeyse hiç bofl alan kalmadan yan yana, alt alta ve üst üste dizilirler. flte bunu sa layan sistem, gazeteye özgü sayfa tasar - m ve belirlenen tasar m kriterleri sayesinde elde edilir. Gazete, bask ve ka t türü bak m ndan di er yay nlardan ayr l r. Genellikle web ofset tekni i ile çift tarafl ve kimi zaman limitli renkler ile bas - lan gazeteler, böylece daha h zl üretilir. Bu bask makineleri bobinler halindeki ka - da çift yönlü olarak basar ve katlama ifllemini de gerçeklefltirir. Gazetelerde ka t olarak düflük gramajl gazete ka d ya da birinci hamur ka t kullan l r. Böylece düflük bir maliyet ile o güne ait tüm geliflmeler -gazete çal flanlar n n geç saatlere kadar süren emekleri sonucunda- hemen herkese ulaflabilir duruma gelir.

1. Ünite - Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar 9 Resim 1.4 Anadolu Üniversitesi nde her hafta yay nlanan Anadolu Haber gazetesi. Afifller Kent merkezlerinde, sokaklarda, otobüs duraklar nda, ilan panolar ve duvarlarda karfl m za ç kan afifller görsel iletiflimin en temel kullan m alanlar ndan biridir. Mesaj en etkili biçimde ve en k sa solukta aktarmay baflarabilen, bir iki saniyelik zaman s n r nda bile bilgi verebilen ve merak uyand rabilen bir grafik üründür afifl. Örne in bir tiyatro oyununun duyurusunu yapan veya elektri in tasarruflu kullan m na dikkat çeken bir afiflte mesaj farkl olsa da iletiflim biçimi hemen hemen ayn d r. Önce görsel ve/veya yaz nsal bir ö e ile dikkat çekilir ve ikinci aflamada ek bilgiler verilir. Örne in tiyatro oyununda önce oyunun ad, sonra oyuncular, sonra oyunun oynanaca tarih, sonras nda ise tiyatro ad ve biletlere nereden ulafl labilece i gibi bilgi gruplar belirli bir s ralamada yer al rlar. Bu s ralama mutlaka alttan üste bir s ralama olmak zorunda de ildir; s ralama afiflin görsel tasar m,

10 Halkla liflkiler Uygulama Teknikleri Resim 1.5 renk, büyüklük küçüklük, zemin iliflkisi gibi unsurlarla da verilebilir. Dolay s yla afifl tasar m nda da bir mesaj hiyerarflisinden bahsedilmektedir. Çeflitli afifl tasar mlar. Afifli kitap, dergi, gazete gibi yay nlardan ay ran en önemli farklar ndan biri insan vücudu ile temas halinde olmamas, hatta bu yay nlara k yasla oldukça uzak mesafelerden görülebilir olma gereklili idir. Bu nedenle afifllerde kullan lan yaz ve görsellerin seçimi uzaktan alg lanabilecek türde ve büyüklükte olmal d r. Genellikle detaylar ndan ar nd r lm fl, çarp c sloganlar, renkler ve görseller ile oluflturulmufl, mesaj n k sa sürede etkili biçimde verilebilmesini ve ak lda kal c l n destekleyen tasar mlar, iletiflimini do ru kurabilen tasar mlar olmaktad r. Afifllerin farkl ölçü ve formatlar mesaj n iletiflim amac na ve hedef kitlesine ba l olarak tercih edilebilir. Örne in fl kl panolar karanl kta da rahat görünüm sa larken billboardlar, standart afifllerden de daha büyük formatlarda duyuru, ilan ve reklamlar iletmek üzere kent sokaklar nda hemen hergün karfl m zdad rlar.

1. Ünite - Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar 11 Sokakta yürürken hangi afifller dikkatinizi çekiyor? Nedenini düflününüz. Kataloglar, Broflürler ve Di er Bas l Yay nlar DÜfiÜNEL M Yukar da sözü edilen ana bafll klar d fl nda kalan ancak onlar kadar çok karfl m za ç kan pekçok bas l yay n türü vard r. Bunlar; kataloglar, broflürler ve programlar gibi kurumsal veya etkinlik bazl bas l ürünlerdir. Herbiri kendine SORU özgü bir tasar m diline ve kriterlerine sahip olan bu bas l ürünlere k saca yak ndan bakal m: D KKAT 2 DÜfiÜNEL M SORU Resim D KKAT 1.6 Broflürlerde etkinliklerin detayl tan t m yap l r. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P TELEV ZYON TELEV ZYON NTERNET NTERNET MAKALE MAKALE

12 Halkla liflkiler Uygulama Teknikleri Kataloglar sanatsal bir sergide yer alan eserleri ve sanatç lar tan tan bir yay n olabilece i gibi, bir ma azan n ürünlerinin listelendi i bir yay n da olabilir. Katalog haz rlarken iletiflim amac na ba l olarak tasar m da farkl laflacakt r. Amaç sadece ürünlerin fiyatlar n, ürün kodlar n listelemek ise kolay okunabilen, aranana pratik bir flekilde ulafl labilen bir düzen sa lanmas gerekir. fiayet katalo un bir kifli, kurum veya etkinli in kimli ini ve iletiflimini güçlendirmesi amaçlan yorsa, bu durumda katalog tek düze bir tasar mdan uzak, kaliteli görsellerin bambaflka bir tasar m diliyle haz rlanmal ; tasar m s radan bir ürün katalo u yerine bir prestij katalo u olarak ele al nmal d r. Broflürler detayl tan t m amac tafl yan, bir kurum, ürün veya hizmet hakk nda bilgi veren yay nlard r. Genellikle küçük boyda ve birkaç sayfadan oluflan broflürler, ön kapaklar nda kurum, ürün veya hizmete ait isim veya k sa bilgiye yer verirken, arka sayfalarda daha detayl metin ve/veya görseller ile iletiflim kurmay hedefler. Programlar, genellikle bir etkinli in içeri ini detayl olarak vermek amac yla tasarlan r ve bas l rlar. Etkinlik duyurusu ve afifli ile benzer bir dile sahip olmas iletiflimin do ru kurulabilmesi ad na önemli bir noktad r. Bir etkinli e ait tasar m ürünleri etkinli in kimli inin do ru vurgulanabilmesi ad na birbiri ile ba lant l tasar mlara sahip olmal d rlar. Böylece etkinlik afiflini görerek etkinli e kat lan bir kifli program eline ald nda da o etkinli e ait oldu unu hissedebilecektir. Program ve broflür gibi düflük maliyetli ve az sayfal ürünler kolay üretiminin getirdi i avantajla h zl ve kimi zaman dikkatsizce üretilmekte, bu da bofla harcanan zaman, emek ve ka t anlam na gelmektedir. Bunu önlemek için bu tür yay nlar da her bas l yay n gibi titizlikle ele al nmal, içeri in, mesaj n ve iletiflim biçiminin planlanmas, tasar m n yap lmas için gerekli emek ve zaman ayr lmal d r. BASILI YAYINLARDA TASARIM KR TERLER Halkla iliflkiler ikna, retorik ve alg kavramlar temelinde yürütülür. Yay nlar n içerdi i mesaj aktarman n pek çok farkl yolu vard r. Ancak, mesaj n alg lanabilmesi ve al c n n ikna edilmesi kuflkusuz hedeflenen amaca ulaflmadaki baflar y gösterir. Konuflma ve sunum sanat olarak tan mlanabilecek retorik, sözel iletiflimde kullan lan bir terimdir. Görsel iletiflimde ise sözle olmasa da yaz, yaz n n kullan m, yaz ve görsel iliflkisi, sayfa düzeni ve format gibi kriterlerle içeri in sunumu aç a ç - kar. Bu yolla mesaj n alg lanmas ve iknas sa lan r. Format: çeri in Biçime Dönüflmesi çeri in nas l bir biçimde ortaya konuldu una yay n n format denir. Format n belirlenmesi için öncelikle içeri in incelenmesi ve anlafl lmas gerekir. Örne in, bir kurumun genel tan t m veya yeni bir ürünü hakk nda yüz-iki yüz kelimelik bir metin ve birkaç foto raftan oluflan bir içerik için en uygun format broflür olacakt r. 100 adet foto raf ve bunlar n aç klamalar n n yer alaca bir içerik ise katalog veya kitap format na yönlendirir. Bu ikinci örnekteki foto raflar n ne amaçla yay mlanmak istendi i ve hangi kitleye hitap edece i sorular cevaplanarak yay n format daha da belirgin hale getirilir. Örne in bunlar ünlü bir foto raf sanatç s n n çal flmalar ise büyük boy, kaliteli ve kal n ka tl, sert kapakl bir cilt ile ciltlenmifl kitap format bu çal flmaya daha uygun olacakt r ya da e er bu foto raflar bir konfeksiyon markas n n yeni sezonda sat fla sunulacak ürünleri ise bu içeri i bir katalog halinde yay mlamak gerekecektir. Format n belirlenmesinde de erlendirilmesi gereken di er önemli etken zaman ve kal c l kt r. Kitleye ulaflt r lmak istenen mesaj ve içerik uzun soluklu mu olmal, k sa soluklu mu? bir sezonluk mu yoksa elli senelik mi? Örne in bir süpermarke-

1. Ünite - Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar 13 tin ürünlerindeki kampanya ve indirimleri gösteren bir broflür en fazla bir ayl k ömre sahip olurken, tarihi bir belge niteli i tafl yacak metin ve görsellere sahip bir kitap dayan kl ve uzun ömürlü olmal d r. Bu nedenle yay mlanmas planlanan içeri in hedefi zaman ve kal c l k aç s ndan da ele al nmal, al c ile buluflma süreci de de erlendirme kriterlerinden biri olmal d r. Yay n format n n detaylar n n belirlenmesinde içerik kadar önemli bir di er etken maliyettir. Bir yay nda en önemli maliyeti ka t, bask ve ciltleme oluflturur. Yay n için ayr lan bütçe yay n n ölçülerini, ka t ve bask türünü ve bask adedini do rudan etkiler. Tasar mc n n çözümlemesi gereken en önemli unsurlardan biri belirlenen bütçenin verdi i s n r çerçevesinde içeri in olabilecek en do ru, en kaliteli ve en iyi flekilde sunulmas n sa lamakt r. Ayn görsel etkiyi verebilecek daha ucuz bir ka d n araflt r lmas ndan, bask da renk say s n n belirlenmesine, ka t ölçüsü konusunda al nan karar ile ka t tabakalar nda verilecek firenin azalt lmas ndan, yaz n n bir punto küçültülerek sayfa say s n n format dahilinde kalmas gibi teknik bilgi ve çözümlemeleri gerekti inde bas mevi ile karfl l kl görüflerek belirlemekle sorumlu olan tasar mc yay n format n n -dolay s yla da maliyetinin- detaylar n da böylece belirlemifl olur. Tüm bu s n rlar dahilinde olabilecek en do ru görsel iletiflimi kuran tasar mc n n ifl üzerinde harcayaca zaman ve y llar n birikimi sonucunda elde etti i emek ve fikirler, yay n n baflar s na do rudan katk s olan etkenlerdir. Bu nedenle her yay n n hayata geçirilmesinde tasar m maliyeti de hesaba kat lmal, ucuz veya bedava tasar m ile do ru bir iletiflim kurulabilece i yan lg s na düflülmemelidir. Afifl, broflür ve kitap içeriklerinde ne gibi temel farklar vard r? Düflününüz. Kapak: Yay n n lk zlenimi Kapak, bir yay n n ilk görülen yüzüdür. Bir kitab n türü ve konusu, DÜfiÜNEL M bir derginin DÜfiÜNEL M içerdi i konular hakk nda kapaklar sayesinde fikir sahibi olur, verilen bir broflürü al p almayaca m za ön sayfas na birkaç saniyelik bak fl ile karar SORU veririz. Kapak bir SORU yay n n en can al c bölümlerindendir. Bu yüzey, iletiflimin bafllama noktas ve al - c ya merhaba dedi i yerdir. Al c ile bafllama potansiyeli olan bir diyalogda so- uk, sönük ve yar m a zl bir merhaba yerine çekici, güçlü, merak D KKAT uyand ran ve D KKAT canl bir merhaba nas l bir fark yarat yorsa, görsel iletiflimde de kapak ayn görevi üstlenir. Kapakta kullan lan bafll k, seçilen yaz karakteri, foto raf veya illüstrasyon ve tüm elemanlar n sayfa üzerindeki kompozisyonu, bask tekni i, ka t türü ve farkl malzeme seçenekleri ile birlikte yay n n ilk izlenimini ve al c üzerindeki etkisini belirler. AMAÇLARIMIZ Güçlü bir girifl kadar önem tafl yan bir baflka unsur da içeri ini do ru yans tan AMAÇLARIMIZ kapak tasar m d r. T pk latin müzi i ezgileri gelen bir kafenin içine girildi inde, kilimlerle kapl halk müzi i temal bir mekan ile karfl laflman n K yad rganmas T A P gibi, K T A P sportif bir görünüme sahip bir dergi kapa n n antikalar ve koleksiyonerlik gibi bir konuyla ilgili içeri e sahip olmas iletiflimin do ru kurulmam fl oldu una iflaret eder. Bas l yay nlar n kapaklar içeri ini do ru yans tmal, vaad etti ini al c ya vermelidir. TELEV ZYON TELEV ZYON Yay nlar n ön kapaklar n n yan s ra arka kapak ve s rtlar da mesaj tafl d klar yüzeylerdir. Özellikle kitaplarda arka kapak; kitaba iliflkin detaylar n verildi i, kimi zaman yazar hakk nda bilgilerin aktar ld, kimi zaman da kitap hakk nda k sa bilgi, elefltiri ve yorumlar n yer ald ve daha fazla bilgi edinilmesini NTERNET sa layan bölümdür. Kitab n tüm yay n ve sat fl bilgilerini bar nd ran ISBN numaras da kitab n NTERNET sat fl nda kullan lan barkod ile birlikte kitab n arka kapa nda yer al r. Kitab n s rt genellikle kitab n ad n, yazar n ad n ve yay nevi logosunu bar nd ran bir yüzeydir. Kitap s rt küçük ve önemsiz gibi görünebilir, ancak bu küçük MAKALE MAKALE alan çok fazla sorumluluk tafl r. Kitaplar n bulundu u raflarda her zaman yer ol- 3

14 Halkla liflkiler Uygulama Teknikleri maz ve kitaplar n bir ço u kapa yerine s rt görülecek biçimde sergilenir. Bu noktada, kitab n s rt t pk kapak gibi tan t c ve cezbedici bir görev üstlenmeli, kitab n kapakta ortaya koydu u kimli ini devam ettirebilmelidir. Dergi kapaklar kitap kapaklar ndan farkl olarak genellikle içeri i ve konu bafll klar n da bünyelerinde bar nd r rlar. Dergi kapaklar n kitaplardan ay ran bir önemli fark dergilerin kitapevi ve marketlerde dizildi i raflardan kaynaklan r; dergiler genellikle basamakl raflarda birbirlerinin önüne gelecek flekilde s ralan rlar. Bu basamaklar dergilerin ön kapaklar n n sadece üst bölümünün görünmesine olanak verir. Bu nedenle dergilerin isimleri ve logolar genellikle kapa n en üstünde bulunur. Gazetelerin kapaklar ilk sayfa ya da ön sayfa olarak adland r l r. Gazetenin logosu her zaman sabitken, neredeyse ayn büyüklükte olan manfletler, alt bafll klar, haber sütunlar ve foto raflar gazetenin ilk sayfas n oluflturur. Gazetenin kendi kimli i kadar, ilk sayfada kullan lan o güne ait manflet ve foto raflar da al c karfl - s nda benzerlerinden farkl laflmas n sa lar. Katalog, kitapç k, broflür ve kurum raporu gibi yay nlarda genellikle raflardaki di er yay nlar aras nda öne ç kmak gibi bir durum söz konusu de ildir, ancak tan t lan kifli, kurum veya ürünün iletiflimini do ru kurabilmek ayn derecede önemlidir. Kifli, kurum veya ürüne ait logo ve kurum kimli i genellikle bu tür bas l yay nlar n kapaklar nda öne ç kar; böylece bu yay nlar n ulaflt kifliler katalo un, kitapç n, raporun veya broflürün sayfalar n çevirmeden kime/neye ait oldu una dair fikir sahibi olurlar. 4 DÜfiÜNEL M Resim 1.7 Bir kitabevinde SIRA raflar S ZDEaras nda gezinirken yüzlerce kitap ve dergi aras ndan hangileri dikkatinizi çekiyor? Dikkatinizi çeken kitap ve dergilerin kapaklar nda bunu baflaran fleyin ne oldu u üzerine düflünün. DÜfiÜNEL M Anadolu SORU Üniversitesi Köln SORU Sanat Galerisi nde Güzel D KKAT Sanatlar Fakültesi D KKAT taraf ndan aç lan SIRA sergiler S ZDE için tasarlanan kataloglar n kapak tasar mlar. AMAÇLARIMIZ Tasar m: Melike Taflç o lu. AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P TELEV ZYON TELEV ZYON NTERNET NTERNET MAKALE MAKALE

1. Ünite - Halkla liflkilerde Görsel letiflim Tasar m ve Uygulamalar 15 Sayfa Tasar m (Mizanpaj), Grid ve Tipografi Mizanpaj kelimesi Frans zca da mise-en-page, yani sayfaya koyma anlam nda kullan l r; t pk mizansen (mise-en-scène) yani sahneye koyma kelimesinde oldu u gibi. Grafik tasar mc n n bas l bir yay nda yapt ifl tam olarak budur: içeri i sayfaya (baflka bir bak flla sahneye) koyma. Bas l yay nlarda içerik metin ve görseller halinde karfl m za ç kar. Bu görsel ve metinlerde ise bir hiyerarfli söz konusunudur. S ral olarak hangi bilginin, hangi bafll n, hangi görselin önce ya da sonra kullan laca bafll bafl na bir iletiflim problemidir. Bu önceliklerin belirlenmesinin ard ndan tasar mc bu do rultuda oyuncular sahneye koyar. Bu basit bir ifl gibi görünse de sayfa tasar m oldukça karmafl k ve detayl bir süreçtir. Sayfa düzeni konusunda verilen kararlar, yay nda yer alacak bilgilerin tan mlanmas n n ard ndan bafllar. Sonras nda bu bilgileri en uygun aktarma yöntemi belirlenir ve sayfalar n içeri i tafl yaca sistem buna paralel olarak tasarlan r. Bu sisteme grid ad verilir. Grid, sayfan n temel iskeletini oluflturan bir yap d r; yay - n n bas lm fl halinde görülmeyen, ancak tasar m sürecinde kritik bir rol oynayan rehber çizgiler ve alanlard r. Grid tasar m basit de olabilir, detayl da. Detayl ve hertür içeri i tafl yabilecek biçimde tasarlanm fl bir grid sistemi tasar mc n n içeri- in düzeni hakk nda yeni sorunlarla u raflmak yerine, bunlar kolayca tamamlayarak daha yarat c aray fllara vakit ay rabilmesine olanak tan r. Gridin kullan ld yay nlar öncelikle kitap, dergi, katalog ve gazetelerdir. Gazetelerde kullan lan grid oldukça belirleyici bir karaktere sahiptir. Bunun nedeni hergün ç kan gazetelerin içeriklerinin de iflken olmas ancak gazetenin genel kimli inin ve görünümün bozulmas n n istenmeyiflidir. Hiçbir görsel içermeyen düz yaz lar n yer ald kitaplar bile bir grid sistemine sahiptir. Yaz n n okunurlu unu sa lamak ad na bir sat rda kaç kelime yer almas gerekti i ve bununla birlikte yaz n n ölçüsü ve yaz n n yer alaca alan belirlenir. Bunun yan s ra kitaplarda yer alan bölüm bafll klar, sayfa numaralar, dipnotlar gibi elemanlar da tasarlanan gride ba l olarak sayfa üzerinde yerlerini al rlar. Her bas l yay n mutlaka bir grid sistemine sahip olmak zorunda olmayabilir. Örne in tek sayfadan oluflan bir afifl veya bir el ilan için gride ihtiyaç duyulmayabilir. Çünkü grid, genellikle seri tasar mlar için kullan l r. Bir afifl tek bir yüzeyden oluflur ve gride ihtiyaç duyulmayabilir, ancak bir seri konser için tasarlanacak afifller, ayn dili tafl mas daha do ru bir iletiflim olaca ndan ayn gridde tasarlanmal, ortak tasar m anlay fl gridin yan s ra tipografik, görsel ve biçimsel olarak uyumlu olmal d r. Kitapç k, kitap, dergi, katalog gibi en az birkaç sayfadan oluflan yay nlarda grid kullan m tasar mc ya büyük kolayl k sa lar ve tasar mc her sayfay yeniden tasarlama zahmetine girmeden ve bunun yarataca kimlik karmaflas na düflmeden tasar m yapma flans na kavuflmufl olur. Bir yay n iyi yapan ve onu di er yay nlar n önüne ç karan en önemli unsur o yay n n tipografik tasar m ve sayfa tasar m d r. Bu iki unsur, genellikle okuyucu taraf ndan görülmez/farkedilmez. Bu, genellikle iyi bir tasar m yap lm fl oldu una iflarettir. Okuyucuya hissettirmeden içeri i aktarabilen, onu sayfalar boyunca okurken hiç rahats z etmeyen bir tasar m iyi bir tasar md r. Sayfa tasar m konusunda göze çarpan unsurlar genelllikle yap lan hatalard r. nce ayarlar ve hassas dengeler üzerine kurulu bu tasar m alan nda en ufak bir hatan n bile okunurluk veya alg sorununa yol açabilece inden, sayfa tasar m ve tipografi ciddiyetle ele al nmas gereken bir tasar m problemidir.