T.C. T.C. LONDRA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ BİRLEŞİK KRALLIK'IN GENEL HAZİRAN 2006 EKONOMİK DURUMU VE TÜRKİYE İLE EKONOMİK-TİCARİ İLİŞKİLERİ HAZİRAN 2006
İÇİNDEKİLER BÖLÜM I... 5 1.GİRİŞ... 5 2.SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER... 5 2.1. Ülke Kimliği:... 5 2.2. Sosyal Göstergeler:... 6 2.3 Ekonomik Göstergeler... 7 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER... 8 3.1. Siyasi ve İdari Durum... 8 3.1.1. Yasama (Siyasi partiler, Seçim Sistemi, Parlamento hakkõnda kõsa bilgiler)... 8 3.1.2. Yürütme (Bakanlar Kurulu, Kabine Üyelerinin Özgeçmişi)... 8 3.1.3. Yargõ...11 3.2.Coğrafi Bilgi ve Nüfus...13 3.2.1. Coğrafi konumu, iklim-bitki örtüsü...13 3.2.2. Nüfus (Nüfus yapõsõ, nüfus artõşõ, yaşlara göre dağõlõmõ, ülke içi dağõlõmõ)...13 3.2.3. Çalõşma hayatõ, işgücü ve sosyal güvenlik...13 4. GENEL EKONOMİK DURUMU...14 4.1.Genel ekonomik durum...14 4.2. Tarõm, Hayvancõlõk, Gõda...17 4.3. İmalat sanayi:...19 4.4. Ulaştõrma ve Telekomünikasyon:...20 4.5. Perakende sektörü ve zincir mağazalar...21 4.5.1. Büyük mağazalar (Department Stores)...21 4.5.2. Kitap, kõrtasiye, gazete...22 4.5.3. Hazõr giyim ve ayakkabõ...22 4.5.4. DIY (Do-it-yourself)...22 4.5.5. Elektrikli eşya...22 4.5.6. Gõda...22 4.5.7. Mobilya...22 4.5.8. Sağlõk ve güzellik(health and Beauty)...23 4.5.9. Müzik...23 4.6. Etik Ticaret (Fairtrade) :...23 4.7. Markalama - Private Label :...24 4.8. Bölgeler ve Bölgesel Kalkõnma:...25 4.9. Hizmetler (Finansal Hizmetler, Bankacõlõk, Turizm, Sigortacõlõk, Diğer Hizmetler) 27 4.9.1. Finans:...27 4.9.2. Bankacõlõk:...27 4.9.3. Sağlõk:...27 4.10. Enerji...28 4.11. Son Yõlda Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dõş Olaylar...29 5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER...29 5.1. Genel Durum-AB ile ilişkiler:...29 5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri...30 5.2.1. Mali Politikalar ve Cari İşlemler Dengesi...30 5.2.2. Sermaye Hareketleri...31 5.2.3. Doğrudan Yabancõ Sermaye Yatõrõmlarõ...32 5.2.4 Vergilendirme:...33 5.3. Yõl İçinde Alõnan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar...34 2
5.4. Dõş Ticaret...36 5.4.1. Genel Durum...36 5.4.2. Dõş Ticaret Mevzuatõ-Ticaret Politikasõ Önlemleri:...36 5.5. Dõş Ticaret İstatistikleri (Ülkenin istatistiklerine göre)...37 5.5.1. Yõllara Göre Dõş Ticaret Değerleri...37 5.5.2. Başlõca Ülkelere Göre Dõş Ticaret (İthalatõnda ve ihracatõnda ilk 20 ülke)...38 5.5.3. Ülke Gruplarõ veya Ekonomik Topluluklara Göre Dõş Ticaret...39 5.5.4. Madde ve Madde Gruplarõ İtibariyle UK Dõş Ticareti (2003-2005)...40 BÖLÜM II...41 1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ...41 1.1 Ekonomik İlişkilerin Genel durumu...41 1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu...41 1.3. Dõş Ticaret İstatistikleri (Ülkenin istatistiklerine göre, Dolar bazlõ)...42 1.3.1. Türkiye İle Dõş Ticaret Durumu (Son 5 Yõllõk Denge, Hacim)...42 1.3.2. Başlõca Maddelere Göre Türkiye ye İhracat (Son 5 Yõllõk )...43 1.4. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular...46 1.4.1. Ticari Engeller (Sektörel)...46 1.4.2. İthalat Mevzuatõ ve Gümrük Vergileri...47 1.4.3. Ticari Tanõmlama Uygulamalarõ...47 1.4.3.1. Paketleme - Etiketleme...47 1.4.3.2. Markalama-Fikri ve Sõnai Mülkiyet Haklarõ...48 1.4.3.3. İthalatta Sağlõk Denetimleri Sağlõk Sertifikalarõ:...49 1.5. Diğer Konular...52 1.5.1. Canlõ Hayvan ve Hayvansal Ürün İthalatõna Getirilen Yasak:...52 1.5.2. Internet, Elektronik Ticaret, Elektronik Ortamda Veri Transferi:...52 1.5.3. Ödeme şekilleri:...53 1.5.4. Haberleşme:...53 1.5.5. Ticaretle İlgili Kuruluşlar:...54 1.5.6. Şirket Kuruluşu:...54 1.5.7. Türk-İngiliz İş Konseyi (DEİK):...55 1.5.8. Ulaştõrma:...55 1.5.9. Çalõşma ve Sosyal Güvenlik:...55 1.5.10. Pazarlama, tanõtõm ve diğer hizmetler:...56 1.5.11. Dõş Talepler ve Müşavir Veri tabanõ Programõ...56 1.6. Yõl İçinde Gerçekleştirilen Etkinlikler- Fuarlar...57 1.6.1. İngiltere deki Etkinlikler:...57 1.6.2. Türkiye deki Etkinlikler, Fuarlar, Alõm Heyeti Programlarõ:...60 2. Değerlendirme:...61 BİLGİ KAYNAKLARI:...62 EK LİSTELER:...65 Ek Liste 1-2005 Alõm Heyeti Programlarõ...65 Ek Liste 1-2005 Alõm Heyeti Programlarõ (Devam)...66 Ek Liste 1-2005 Alõm Heyeti Programlarõ (Devam)...67 Ek Liste 2-2006 Alõm Heyeti Programlarõ...68 METİN İÇİNDEKİ TABLOLAR:...69 EK TABLOLAR:...70 EK TABLO 1: TÜRKİYE BİRLŞİK KRALLIK (UK) DIŞ TİCARET RAKAMLARI (2001-2005)...71 3
EK TABLO 2: UK YE İHRACAT-ANA SEKTÖRLER (2001-2005)...72 EK TABLO 3: SEKTÖRLER İTİBARİYLE UK YE İHRACAT (2001-2005)...73 SANAYİ SEKTÖRÜ...73 EK TABLO 4: ÜLKE GRUPLARI VE EKONOMİK TOPLULUKLARA GÖRE UK DIŞ TİCARETİ (2001-2003)...74 EK TABLO 5: ÜLKE GRUPLARI VE EKONOMİK TOPLULUKLARA GÖRE UK DIŞ TİCARETİ (2004-2005)...75 EK TABLO 6: UK BÖLGESEL TİCARET RAKAMLARI...76 TÜRKİYE DEN İTHALAT-MAL TİCARETİ (2003-2005)...76 EK TABLO 7: UK BÖLGESEL TİCARET RAKAMLARI...77 TÜRKİYE YE İHRACAT-MAL TİCARETİ (2003-2005)...77 EK TABLO 8: UK NİN İTHALATINDA BAŞLICA ÜLKELER-MAL TİCARETİ (2003-2005) *...78 EK TABLO 9: UK NİN İHRACATINDA BAŞLICA ÜLKELER-MAL TİCARETİ (2003-2005) *...79 EK TABLO10: UK NİN FASILLAR BAZINDA İTHALATI-MAL TİCARETİ (2003-2005) *...80 EK TABLO11: UK NİN FASILLAR BAZINDA İHRACATI-MAL TİCARETİ (2003-2005) *...83 EK TABLO12: UK NİN İTHALATINDA İLK 20 FASIL (4 LÜ GTİP) (2003-2005) *...86 EK TABLO 13: FASILLARA GÖRE UK NİN TÜRKİYE DEN İTHALATI (2003-2005)*...89 EK TABLO 14: FASILLARA GÖRE UK NİN TÜRKİYE YE İHRACATI (2003-2005)* 94 EK TABLO 15: TÜRKİYE NİN UK YE İHRACATI (2001-2005)...99 EK TABLO 16: TÜRKİYE NİN UK DEN İTHALATI (2001-2005)...101 4
BÖLÜM I 1.GİRİŞ Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi nin beş daimi üyesinden biri ve Commonwealth üyesi olan Birleşik Kõrallõk (UK), NATO, Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Ekonomik İşbirliği ve Kalkõnma Teşkilatõ (OECD), Uluslararasõ Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankasõ (WB) gibi ekonomik kuruluşlarda etkin konumdadõr. UK Avrupa Birliği nin (AB) önemi sürekli artan, güçlü bir ekonomisidir. Dünya Bankasõ verilerine göre dünyanõn dördüncü büyük ekonomisine sahip UK, bankacõlõk, sigortacõlõk, menkul kõymetler piyasalarõ gibi finans sektörlerinde uluslararasõ alanda söz sahibidir. Türkiye nin önemli dõş ticaret ortaklarõndan birisi olan ülke Türkiye nin en çok ihracat yaptõğõ ülkeler arasõnda Almanya dan sonra ikinci sõrada, en çok ithalat yaptõğõ ülkeler arasõnda yedinci sõrada yer alõr. UK, 01 Temmuz 2005-31 Aralõk 2005 döneminde AB Konseyi Dönem Başkanlõğõ nõ üstlenmistir. Türkiye nin AB ye katõlõm müzakerelerinin başlatõlmasõna UK nin dönem başkanlõğõnda karar verilmiştir. UK, Türkiye nin AB üyeliğine güçlü destek vermektedir. Bu raporda, UK ekonomisi ve dõş ticaretinde 2005 yõlõnda yaşanan gelişmelere, 2006 yõlõna ilişkin makro ekonomik hedeflere ve Türkiye-UK arasõndaki ikili ticari ve ekonomik ilişkilere yer verilmektedir. 2.SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 2.1. Ülke Kimliği: Devletin Adõ : Birleşik Krallõk Başkenti : Londra Yönetim Biçimi : Parlamenter Demokrasi Resmi Dili : İngilizce Onemli Dinler : Anglikan, Roman Katolik, Presbyterian, Müslüman Para Birimi : Pound ( veya GBP) Üyesi olduğu uluslararasõ kuruluşlar: Avrupa Birliği-AB, Avrupa Ekonomik Alanõ, Dünya Ticaret Örgütü -DTÖ, OECD Yõllõk Ortalama Döviz Kuru (Bir GBP karşõlõğõ dolar): 1.82 (2005 yõllõk ortalama), 1.85 ( 2006 Ocak-Haziran) Yüzölçümü : Britanya Adalarõ- 242.500 km² Nüfus : 60 milyon-2005 Yõllõk nüfus artõşõ (%) : % 0,3 Mesai Saatleri ve Günleri : 9:30-17:30 Pazartesi-Cuma Bölgeler : Bölgesel kalkõnma stratejilerine uygun olarak oluşturulmuş 12 bölge bulunmaktadõr. Bunlar; Kuzey Doğu UK, Kuzey Batõ UK, Yorkshire and Humber, Doğu Midlands, Batõ Midlands, Doğu UK, Londra, Güney Doğu UK, Güney Batõ UK, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda dõr. 5
Büyük Kentler ve Limanlar: Belfast, Bristol, Birmingham, Cardiff, Edinburg, Glasgow, Leeds,Londra,Liverpool,Manchester,Sheffield,Felixstowe, Southampton Türkiye ile Saat Farkõ : 2 saat Haftalõk Çalõşma Saati Resmi Tatil Günleri Uluslararasõ Telefon Kodu: 44 2.2. Sosyal Göstergeler: : 45 saat (Ortalama) : Cumartesi-Pazar (2006-2009 dönemindeki tatiller için http://www.dti.gov.uk/employment/bank-public-holidays/index.html) Ortalama ömür : Erkekler 81, kadõnlar 84 yõl Okuma yazma oranõ (%) : %99 Yüksek öğretim okul sayõsõ : 131 üniversite, 550 yüksek okul Yüksek öğretimdeki öğrenci : 2,5 milyon (üniversite ve yüksek okul toplamõ) Zorunlu eğitim : 12 yõl Hastane sayõsõ : 300 Hastane ve 30.000 GP (Semt klinigi) Çocuk ölüm oranõ : 5,78/1000 Internet bağlantõ sayõsõ : Toplam konutlarõn % 55,9 u (2004) Gelen turist -turizm gelirleri : 27,8 milyon turist (2004) 13 milyar GBP En çok turist gönderen ülkeler: ABD, Fransa, Almanya, İrlanda ve Hollanda Giden turist -turizm harcamalarõ:64,2 milyon turist (2004)-30,3 milyar GBP En çok turist çeken ülkeler : İspanya, Fransa, ABD. Eğitim harcamalarõ / GSYIH : 27,9 milyar GBP / %2,3 Sağlõk Harcamalarõ / GSYIH : 71,9 milyar GBP / %5,8 Karayolu Uzunluğu : 387.674 KM Otoyol Uzunluğu : 3.523 km Demiryolu Uzunluğu : 16.000 km kullanõlabilir ray ağõ (32.000 km toplam ray ağõ) Kişi Başõna Elektrik Tüketimi: 580,7kw/kişi yõl Demografik yapõ : İngiliz, İrlandalõ, Hintli, Güney Doğu Asyalõ İşgücü : 30,8 milyon kişi (2005) İşgücünün sektörel dağõlõmõ : %79,3 hizmetler, %11,5 imalat sanayi, %7,2 inşaat, %1,4 tarõm, % 0,6 enerji. Asgari Ücret :Yaş gruplarõna göre uygulanan üç oran bulunmaktadõr: 16-17 yaş için saat başõna 3,00 GBP, 18-21 yaş arasõndaki çalõşanlar için saat başõna 4,25 GBP ve 22 ve üzeri yaştaki çalõşanlar için saat başõna 5,05 GBP Coğrafi konum :Kõta Avrupa sõnõn kuzeybatõsõnda yer alan Britanya Adalarõ 242.500 km² lik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bunlarõn en büyüğü Büyük Britanya, ikincisi Büyük Britanya adasõnõn batõsõnda bulunan ve üzerinde Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti nin yer aldõğõ adadõr. Büyük Britanya adasõnõn kuzey-batõsõnda Hebrides takõm ada topluluğu; adanõn kuzeydoğusunda Orkney ve Shetland adalarõ bulunur. Bütün bu adalar UK ye bağlõ iken, UK ile Fransa arasõnda bulunan Channel Adalarõ ve İrlanda Denizi ndeki Isle of Man adasõ sadece uluslararasõ ilişkiler ve güvenlik bakõmõndan Birleşik Krallõğa bağlõdõr. 6
Arazi yapõsõ : %30 ekilebilir, %50 çayõr ve mera, %12 kõraç ve kentsel, %7 orman, %1 iç kara suyu. Arazi kullanõmõ :%25 ekili, %46 çayõr ve mera, %10 orman, %19 diğerleri. İklim : Genellikle õlõman 2.3 Ekonomik Göstergeler Tablo 1: Makroekonomik Göstergeler (Kaynak: http://www.nationalstatistics.co.uk, http://www.uktradeinfo.co.uk) 2003 2004 2005 GSMH (Milyar GBP - cari fiyatlarla) 1,129.1 1,189.9 1,235.6 GSYIH (Milyar GBP - cari fiyatlarla) 1,105.9 1,164.5 1,209.3 GSYIH (Milyar GBP - Reel) 1,110.3 1,146.5 1,167.8 Reel GSYIH Artõş Oranõ (%) 2,7 3,3 1,9 Kişi Başõna (GSMH-MG)(GBP- ) 18,804 19,827 20,593 Enflasyon Oranõ Tüketici Fiyat İndeksindeki Yõllõk Artõşõ (%) 1,4 1,4 2,0 İşgücü (faal nüfus) (Milyon) 30,3 30,6 30,8 İşsizlik oranõ (%) 5,0 4,8 4,7 GSYIH Sektörel Büyüme Hõzlarõ (% ) Tarõm 9,9-7,4 n/a Sanayi -0,8 8,2 n/a Hizmet 7,3 4,9 n/a Sabit Sermaye Yatõrõmlarõ (Milyar GBP - ) (cari fiyatlarla) 109,2 111,8 115,8 Dõş Ticaret (Milyar GBP - ) (Mal Ticareti) İhracat 188,4 190,6 208,8 İthalat 236,2 252,7 269,2 Denge -47,9-62,1-60,4 Dünya Ticareti İçindeki Payõ (%) 4,5 4,4 n/a Türkiye ile Ticaret (Milyar GBP - ) (Mal Ticareti) İhracat 1,71 2,0 2,2 İthalat 2,7 3,4 3,6 Denge -1,0-1,4-1,4 Ülke Toplamõ İçinde Türkiye nin Payõ (% ) İhracat 0,9 1,0 1,1 İthalat 1,2 1,3 1,3 Dõş Ticaret (Milyar GBP - ) (Hizmet Ticareti) Denge 19,2 25,9 17,9 Cari İşlemler Dengesi (Milyar GBP - ) -14,9-19,3-26,6 Net Borç (Milyar GBP - ) 375,6 417,7 491,9 Sabit Yabancõ Sermaye Yatõrõmlarõ (Milyar USD - $) 16,8 56,3 219,0 Emisyon Hacmi (Milyar GBP- ) 39,8 42,2 43,4 Seçilmiş Oranlar (% ) İhracat/İthalat 79,7 75,4 77,6 İhracat/GSYIH 17,0 16,4 17,3 İthalat/GSYIH 21,4 22,8 24,3 Cari İşlem Dengesi/GSYIH(cari fiyatlarla) 1,4 1,7 2,2 Net Borç/GSYIH(cari fiyatlarla) 34,0 35,9 40,7 Enerji Petrol Üretimi (1000 ton) 106,073 95,374 n/a Petrol ihracatõ (1000 ton) 74,898 64,504 n/a Doğalgaz üretimi GWh 1,197,030 1,116,554 n/a Doğalgaz ihracatõ GWh 177,039 114,111 n/a Faiz Oranlarõ Libor 3,95 4,81 4,57 Uzun Dönemli Faiz Oranlarõ 4,52 4,87 4,41 Mortgage Faiz Oranlarõ 4,71 4,96 5,21 n/a henüz açõklanmamõştõr 7
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.1. Siyasi ve İdari Durum 19 uncu yüzyõlda sanayi ve ticarette önemli atõlõmlar yapan UK, bilimin ve parlamenter demokrasinin gelişiminde önemli rol üstlenmiştir. UK, Büyük Britanya İmparatorluğu nun dağõlmasõ sonrasõnda kendisini Avrupa nõn modern ve refah ülkesi olma yönünde yenilemiştir. 3.1.1. Yasama (Siyasi partiler, Seçim Sistemi, Parlamento hakkõnda kõsa bilgiler) UK, İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda dan oluşur. Ülkede, Anayasa adõ altõnda düzenlenmiş bir yazõlõ metin bulunmamasõna rağmen, Anayasal hukuk sistemi geçerlidir. Ülke, Anayasa gücündeki yazõlõ mevzuat, yõllar itibariyle oluşan içtihat, örf ve adet hukuku ve uluslararasõ anlaşma/sözleşmelere dayalõ olarak yönetilir. AB Hukuku; İngiliz Anayasal hukuk sisteminin bir parçasõ olup, bu sistem üzerinde etkilidir. Uygulamada bulunan mevzuat Parlamento tarafõndan kabul edilen yeni kanunlarla değiştirilebilmektedir. Önde gelen siyasi partiler İşçi Partisi, Muhafazakar Parti ve Liberal Demokrat Partidir. Parlamento en yüksek yasama organõdõr. Parlamento Avam Kamarasõ (House of Commons) Lordlar Kamarasõ (House of Lords) ve Kraliyet (Crown) olmak üzere üç kõsõmdan oluşur. Parlementoyu oluşturan kõsõmlar arasõndaki ilişkiler Parlemento Yasasõ ile düzenlenmiştir. Avam Kamarasõ üyeleri (MP-Member of Parliament) doğrudan, beş yõlda bir yapõlan genel seçimler ile belirlenir. En son, 05 Mayõs 2005 tarihinde yapõlan genel seçim sonuçlarõna göre, Avam Kamarasõ nda temsil edilen 645 sandalyenin partilere göre dağõlõmõ şu şekildedir; İşçi Partisi: 354 Muhafazakar Parti: 195 Liberal Demokrat Parti: 62 Diğer Partiler ve oy kullanamayan üyeler: 34 Lordlar Kamarasõ nõn toplam 695 üyesi bulunur. Bu üyeler Başpiskopos (Arcbishops) ve diğer ruhani temsilciler (diocesan bishops), seçilmiş siyasi parti temsilcisi lordlar ve siyasi partilerle bağlantõsõ bulunmayan bağõmsõz lordlardan oluşur. İktidardaki Hükümet tarafõndan gerçekleştirilen reformlarla, soydan geçme asilzadelerin Lordlar Kamarasõ na katõlma haklarõ sona erdirilmiş, vasiyet yoluyla devredilen Lordluk ünvanõ (hereditary peer) feshedilmiştir. Ancak, reform süreci boyunca üyelikleri devam ettirilmek üzere 750 hereditary peer arasõndan 92 üye seçim yoluyla belirlenerek, bu süre içerisinde üyeliklerinin devamõ sağlanmõştõr. Hükümetin Lordlar Kamarasõ na ilişkin reform çalõşmalarõ devam etmektedir. (Kaynak: http://www.parliament.uk) 3.1.2. Yürütme (Bakanlar Kurulu, Kabine Üyelerinin Özgeçmişi) UK de devlet yönetimi yetkisi Başbakan ve Kabinededir. Başbakan, İşçi Partisini tarihinde ilk kez birbirini izleyen üç seçim döneminde (Mayõs 1997 ve Haziran 2001 ve Mayõs 2005 te) Parlamento çoğunluğunu elde ederek iktidara taşõyan Tony Blair dir. Devlet Başkanõ Kraliçe II. Elizabeth tir. 8
Blair Hükümeti tarafõndan hayata geçirilen ayrõ bir reformla, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda ya Londra dan yetki devri anlamõna gelen değişiklikler yapõlmõştõr. UK de 2005 genel şeçimleri sonrasõnda belirlenen yeni Parlamento ve Kabine 17 Mayõs 2005 tarihinde işbaşõ yapmõştõr. 05 Mayõs 2006 tarihinde yapõlan yerel seçimde iktidardaki İşçi Partisi nin yaşadõğõ oy kaybõ sonrasõnda, Kabine deki en kapsamlõ değişiklik yapõlmõştõr. Başbakan Yardõmcõsõ nõn yetkileri sõnõrlandõrõlmõş; eski İçişleri Bakanõ Kabine dõşõnda bõrakõlmõş; Dõşişleri, İçişleri, Savunma, Eğitim, Ticaret ve Sanayi, Ulaştõrma, Çevre Gõda ve Kõrsal İşler ve Yerel Yönetimler Bakanlarõnõn görevleri değiştirilmiştir. 05 Mayõs 2006 Tarihinde yenilenen Kabine aşağõdaki üyelerden oluşur. Prime Minister, First Lord of the Treasury and Minister for the Civil Service- Başbakan The Rt Hon Tony Blair MP http://www.number-10.gov.uk/output/page4.asp Deputy Prime Minister and First Secretary of State- Başbakan Yardõmcõsõ The Rt Hon John Prescott MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1376.asp Başbakan Yardõmcõsõ Chancellor of the Exchequer Maliye Bakanõ The Rt Hon Gordon Brown MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1378.asp Leader of the House of Commons, Lords Reform and Party Funding Avam Kamarasõ Lideri The Rt Hon Jack Straw MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1381.asp Secretary of State for Foreign and Commonwealth Affairs-Dõş İşleri Bakanõ The Rt Hon Margaret Beckett MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1383.asp Secretary of State for Trade and Industry Ticaret ve Sanayi Bakanõ The Rt Hon Alistair Darling MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1386.asp Secretary of State for the Home Department-İçişleri Bakanõ The Rt Hon Dr John Reid MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1388.asp Secretary of State for Health - Sağlõk Bakanõ The Rt Hon Patricia Hewitt MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1394.asp Secretary of State for Culture, Media and Sport-Kültür Medya ve Spor Bakanõ The Rt Hon Tessa Jowell MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1395.asp Cabinet Office Minister and for Social Exclusion and Chancellor of the Duchy of Lancaster The Rt Hon Hilary Armstrong MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1396.asp Secretary of State for Northern Ireland, and Secretary of State for Wales -Kuzey Irlanda ve Wales Bölgelerinden sorumlu Bakan 9
The Rt Hon Peter Hain MP http://www.number-10.gov.uk/output/page1399.asp Leader of the House of Lords and Lord President of the Council-Lordlar Kamarasõ Lideri The Rt Hon Baroness Amos http://www.number-10.gov.uk/output/page3643.asp Secretary of State for Constitutional Affairs and Lord Chancellor-Anayasal İşler Bakanõ The Rt Hon Lord Falconer of Thoroton QC http://www.number-10.gov.uk/output/page3956.asp Secretary of State for International Development-Uluslararasõ Kalkõnma Bakanõ The Rt Hon Hilary Benn MP http://www.number-10.gov.uk/output/page4621.asp Secretary of State for Education and Skills-Eğitim Bakanõ The Rt Hon Alan Johnson MP http://www.number-10.gov.uk/output/page6309.asp Secretary of State for Communities and Local Government-Yerel yönetimlerden sorumlu Bakan The Rt Hon Ruth Kelly MP http://www.number-10.gov.uk/output/page6786.asp Secretary of State for Work and Pensions-Çalõşma ve Emeklilik Bakanõ The Rt Hon John Hutton MP http://www.number-10.gov.uk/output/page7464.asp Secretary of State for Environment, Food and Rural Affairs-Çevre,Gõda ve Kõrsal İşler Bakanõ The Rt Hon David Miliband MP http://www.number-10.gov.uk/output/page7463.asp Secretary of State for Defence Savunma Bakanõ The Rt Hon Des Browne MP http://www.number-10.gov.uk/output/page7467.asp Secretary of State for Transport and Secretary of State for Scotland-Ulaştõrma ve İskoçya dan Sorumlu Bakan The Rt Hon Douglas Alexander MP http://www.number-10.gov.uk/output/page7468.asp Minister without Portfolio The Rt Hon Hazel Blears MP http://www.number-10.gov.uk/output/page9394.asp Parliamentary Secretary to the Treasury and Chief Whip-Hazinedeki Parlementer Sekreter ve Parti Yöneticisi The Rt Hon Jacqui Smith MP http://www.number-10.gov.uk/output/page9396.asp Chief Secretary to the Treasury-Hazine Genel Sekreteri Stephen Timms MP http://www.number-10.gov.uk/output/page9395.asp 10
3.1.3. Yargõ UK hukuk sistemi ceza hukuku (criminal law) ve medeni hukuk (civil law) olmak üzere iki başlõkta incelenebilir. Ceza hukukunu ilgilendiren pek çok dava yerel Sulh Hukuk Mahkemelerinde (Local Magistrates Court) ele alõnõr. Ağõr cezayõ gerektiren durumlarda davalar yerel Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafõndan Ağõr Ceza Mahkemelerine (Crown Court) aktarõlõr. Medeni hukuku ilgilendiren bazõ konular Londra daki Yüksek Mahkemeye (High Court) taşõnõr.yüksek mahkemenin üç bölümü vardõr. Hisse,vergi, iflas vb. konularla ilgili davalarõn ele alõndõğõ Chancery Division ; sözleşmeler ve ticari konularla ilgili davalarõn ele alõndõğõ yüksek mahkeme (Queen s Bench Division) ve aile ile ilgili konularõn ele alõndõğõ bölge mahkemeleri (Divisional Court). Temyiz Mahkemelerinin (Court of Appeal) ceza hukuku birimi (Criminal Division) ve medeni hukuk birimi (Civil Division) olmak üzere iki birimi bulunmaktadõr. Ağõr ceza mahkemelerinden gelen davalarla ilgili temyiz işlemleri Criminal Division da, Yüksek Mahkeme den gelen kararlarla ilgili temyiz işlemleri Civil Division da ele alõnõr. Lordlar Kamarasõ temyiz başvurusunun iletilebileceği en yüksek ulusal organdõr. Ayrõca, AB hukuku ile ilgili konularda temyiz başvurularõ Avrupa Adalet Divanõ na iletilebilmektedir. UK de 2005 yõlõnda hazõrlanan ve kõsmen uygulamaya giren Anayasal Reform Paketi (Constitutional Reform Act 2005) ile Yüksek Temyiz Mahkemesinin (Supreme Court of Justice) kurulmasõ, Lordlar Kamarasõ nõn temyiz yetkisinin kaldõrõlmasõ öngörülmüştür. (Kaynak: http://www.hmcourts-service.gov.uk) Mahkemeler: County Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/county.htm House of Lords http://www.parliament.uk/about_lords/about_lords.cfm Court of Appeal (Civil Division) http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/coa_civil.htm Court of Appeal (Criminal Division) http://www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/coa_criminal/index.htm Administrative Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1222.htm Admiralty Court and Commercial Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/admiralcomm/index.htm Crown Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/crown.htm High Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/highct.htm Chancery Division http://www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1231.htm Queen's Bench Division http://www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1444.htm Licensing Courts http://www.hmcourts-service.gov.uk/infoabout/licensing/index.htm Magistrates' Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/infoabout/magistrates/index.htm The Youth Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/youth.htm Mercantile Court Guide http://www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/mercantile/index.htm 11
Technology and Construction Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/tcc/index.htm Kaynak: http://www.hmcourts-service.gov.uk 12
3.2.Coğrafi Bilgi ve Nüfus 3.2.1. Coğrafi konumu, iklim-bitki örtüsü Kõta Avrupa sõnõn kuzeybatõsõnda yer alan Britanya Adalarõnõn en büyüğü Büyük Britanya, ikincisi ise Batõda bulunan ve üzerinde Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti nin yer aldõğõ adadõr. Büyük Britanya adasõnõn Kuzey-batõsõnda Hebrides takõm ada topluluğu bulunur. Adanõn Kuzey-doğusunda ise Orkney ve Shetland adalarõ sõralanõr. Bütün bu adalar UK ye bağlõ iken, UK ile Fransa arasõnda bulunan Channel Adalarõ ve İrlanda Denizi ndeki Isle of Man adasõ sadece uluslararasõ ilişkiler ve güvenlik bakõmõndan UK ye bağlõdõr. Toplam arazinin %30 u ekilebilir topraklar, %50 si çayõr ve mera, %12 si kõraç alan ve kentsel toprak, %7 si orman, %1 õ iç kara sularõndan oluşur. İklim genellikle õlõmandõr. 3.2.2. Nüfus (Nüfus yapõsõ, nüfus artõşõ, yaşlara göre dağõlõmõ, ülke içi dağõlõmõ) Nüfus 2005 yõlõ itibariyle yaklaşõk 60 milyondur. Nüfus yõlda yaklaşõk %0,3 oranõnda artmaktadõr. Toplam nüfusun %83,6 sõ İngiltere de; %8,6 sõ İskoçya da; %4,9 u Galler de; %2,9 u Kuzey İrlanda da yerleşiktir. UK de yaşlanan bir nüfus bulunmaktadõr. Son 30 yõlda, nüfus yaklaşõk %7 artmõştõr. Nüfus artõşõ farklõ yaş gruplarõnda farklõ oranlarda gerçekleşmiştir. 65 ve üstü yaştaki nüfus oranõ artarken, 16 ve küçük yaştaki nüfusun oranõnda azalma görülmüştür. Buna göre, 65 ve üstü yaştaki nüfus oranõ %13 ten %16 ya yükselmiş, 16 ve daha küçük yaştaki nüfusun oranõ %25 ten %19 a gerilemiştir. Ortalama yaş son otuz yõlda 34,1 den, 38,6 ya yükselmiştir. 3.2.3. Çalõşma hayatõ, işgücü ve sosyal güvenlik UK de, 2006 da, çalõşma hayatõnõ düzenleyen mevzuatta bir dizi değişiklik yapõlmõştõr. Bunlarõn bir kõsmõ 06 Nisan 2006 tarihinde uygulamaya konulmuş bir kõsmõnõn ise 01 Ekim 2006 tarihinde uygulamaya konulmasõ kararlaştõrõlmõştõr. Buna göre; İşyerinde õrk ayõrõmõnõ ortadan kaldõrmayõ hedefleyen Statutory Code of Practice on Racial Equality in Employment 06 Nisan 2006 da uygulamaya girmiştir. İşyerinde yaşa bağlõ ayõrõmcõlõğõ engellemeyi hedefleyen The Employment Equality (Age) Regulations 2006 01 Ekim 2006 da uygulamaya girecektir. İşyerinde gürültü kontrolünü hedefleyen The Control of Noise at Work regulations 06 Nisan 2006 da uygulamaya girmiştir. Regulatory Reform Order 2005 (Fire Safety) 01 Ekim 2006 da uygulamaya girecektir. Çocuk sahibi olanlara yapõlacak ödeme (maternity, paternity and adoption pay) 06 Nisan 2006 dan itibaren haftalõk 106 GBP tan 108,85 GBP a yükseltilmiştir. Hastalõk ödemeleri (statutory sick payment) 06 Nisan 2006 dan itibaren haftalõk 68,20GBP tan 70,05GBP ta yükseltilmiştir. Asgari ücret 01 Ekim 2006 tarihinden itibaren yetişkinler için saat başõna 5,05 GBP tan 5,35 GBP a; 18-21 yaş arasõndaki çalõşanlar için saatlik 4,25 GBP den 4,45 GBP ye 13
yükseltilecektir.16-17 yaş arasõndaki çalõşanlar için ödenecek asgari ücret minimum 3 GBP dir. İşyerlerinde kadõn-erkek çalõşanlar arasõndaki ücret farklõlõklarõnõn giderilmesi için yapõlmõş düzenlemeler bulunmaktadõr.ulusal İstatistik Birimi verilerine göre 2005 yõlõnda kadõnlara ödenen ortalama haftalõk ücret 372 GBP, erkeklere ödenen haftalõk ücret 471GBP olarak kaydedilmiştir. Bu rakamlar, erkeklere ödenen ücrete göre kadõnlarõn %21,1 oranõnda daha az ücret aldõğõnõ göstermektedir. KDV kayõtlarõna göre 2004-2005 döneminde kurulmuş olan işletmelerin sayõsõ % 1,2 artmõş ve 1,6 milyonu aşmõştõr. 2005 yõlõnda KDV kaydõ bulunan işletmelerin %49 u kurumsal kimliği olan işletmeler; %31 i götürü usulu ile çalõşan (sole trader) işletmeler; %18 i ortaklõk (partnership); %2 si ise kamu kurumlarõna ait veya kar amacõ gütmeyen işletmelerdir. KDV kayõtlarõna göre, 2005 de kaydedilen işletmelerin yaklaşõk %28 i emlak ve iş hizmetleri alanõnda faaliyette bulunmaktadõr. Bunu % 12 ile inşaat sektörü ve %11 payõ ile tüketim sektörü izlemektedir. (Kaynak: HM Revenue and Customs http://www.hmrc.gov.uk) 4. GENEL EKONOMİK DURUMU 4.1.Genel ekonomik durum (GSMH/GNP artõş hõzõ, sektörel dağõlõmõ, milli gelir, fiyatlar, maliye -bütçe, iç/dõş borçlar, parasal büyüklükler) UK de 1997 de uygulamaya konulan para politikasõ ve makroekonomik çerçevenin getirdiği şeffaf ve öngörülebilir yapõya bağlõ olarak ekonomik istikrar artmõş, ülkede ekonomik dalgalanma en aza indirgenmiştir. Hükümet izlediği ekonomik program ile makro ekonomik dengenin devamõnõ; sürdürülebilir verimlilik artõşõnõ; istihdam artõşõnõ; daha iyi ve sağlõklõ bir toplumu; kaliteli kamu hizmetlerini ve çevrenin korunmasõnõ hedeflemiştir. Düşük ve sabit oranlõ enflasyon, güçlü kamu finansman yapõsõ, istikrarlõ bir makroekonik çevre izlenen para ve maliye politikalarõnõn temel özellikleridir. İzlenen para politikasõ kapsamõnda döviz kurlarõ serbestçe belirlenmekte, sermaye üzerinde kontrol bulunmamaktadõr. Maliye Bakanõ, Hükümet Bütçesini her yõl Mart ayõnda Bütçe Raporu (Budget Report) ile, bütçe hedeflerinin gerçekleşme durumunu ise her yõl Kasõm ayõnda Bütçe Öncesi Rapor (Pre Budget Report) ile açõklamaktadõr. UK Bütçesi Hükümetin uzun dönemli stratejilerini ve hedeflerini içeren Ekonomik ve Maliye Strateji Raporu ile her bir bütçe unsuru altõnda yapõlacak çalõşmalarõ gösteren Mali Açõklama ve Bütçe Raporu ndan oluşur. UK Merkez Bankasõ (Bank of England) faiz oranlarõnõ belirlemek ve para ve maliye politikalarõnda istikrarõ güvenceye almakla görevlidir. Bu alandaki diğer önemli kuruluşlar, İngiliz Hazinesi (HM Treasury), Gümrük ve Gelir Otoritesi (HM Revenue and Customs) ve Mali Hizmetler Kurumu (FSA-Financial Services Authority) dur. Uygulamaya konulan para politikasõ sayesinde ekonomi şoklara dirençli bir hale gelmiştir. Hisse senetleri değerlerindeki hõzlõ yükselme ve düşmeler, konut fiyatlarõndaki aşõrõ 14
değerlenme ve değer kayõplarõ, ham petrol fiyatlarõndaki ani artõşlar, Afganistan ve Irak savaşlarõ, 7 Temmuz 2005 tarihinde Londra da yapõlan terörist saldõrõlar, Uzakdoğu Asya ülkeleri ve Rusya daki ekonomik krizler, 2005 de ve 2006 nõn ilk aylarõnda ABD de açõklanan yüksek cari açõklar, faiz artõşlarõ ve dolar değerinin düşmesi UK ekonomisinde büyük sarsõntõlara neden olmamõştõr. İzlenen ekonomik politikalarla, kamu sektörü net borçlarõ 1996-97 yõllarõndaki GSYIH (GDP) nin %44 ü seviyesinden 2005-2006 yõllarõnda GSYIH nin %35 i seviyesine azaltõlmõştõr. Kamu sektörü net yatõrõmlarõnõn 1999 yõlõndaki GSYIH nin %0,5 i seviyesinden, 2007-2008 yõllarõnda GSYIH nin %2,25 i seviyesine yükseltilmesi öngörülmüştür. 2000-2004 yõllarõnda GSYIH yõllõk ortalama % 2,7, 2005 yõlõnda %1,9 oranõnda büyümüştür. Bu birbirini izleyen son on yõlda, Euro bölgesinde görülmeyen hõzda bir büyümedir (2005 te AB 25 lerde ortalama %1,7 artmõş, AB 12 lerde bu artõş %1,4 GSYIH oranõnda kalmõştõr). 2005 te istihdam artmõş, işsizlik yardõmõ talebinde bulunanlarõn sayõsõ son 30 yõlda ilk kez 810 bin in altõna düşmüştür. Bir önceki yõla göre verimlilik artõşõ %0,8 olarak gerçekleşmiş, yatõrõmlar GSYIH içindeki payõ itibariyle %16,8 olarak gerçekleşmiş; imalat sanayi içerisinde işgücü maliyetleri 2005 de 2004 e göre %3,6 artmõş; iş gücü maliyetlerindeki artõşa bağlõ olarak imalat sanayinin büyüme oranõ negatif değerde %-1,9 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 2- Dünya Ekonomileri-GSYIH, Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) ve Dünya Ticareti (Bir önceki yõla gore değişim) Kaynak:2006 Bütçe Raporu http://www.hm-treasury.gov.uk G7: ABD, Japonya, Birleşik Krallõk, Kanada, Fransa, İtalya, Almanya 2005 2006 2007 2008 GSYIH (G7) % 2.5 2.5 2.5 2.5 CPI (G/) % 2.5 2.5 2.25 2.5 GSYIH (Euro alanõ) % 1.5 1.75 2 2 GSYIH Dunya % 4.5 4.5 4.5 4.5 Mal ve hizmet ticareti (Dunya) % 7 7.75 7 6.75 15
Tablo 3-UK Ekonomisi-Ekonomik Öngörüler- (%: Bir önceki yõla göre değişim) Kaynak:2006 Bütçe Raporu http://www.hm-treasury.gov.uk 2005 2006 2007 2008 GSYIH büyümesi % 1.75 2-2.5 2.75-3.25 2.75-3.25 GSYIH (Milyar GBP) 1,211 1,268 1,340 1,415 Hanehalkõ tüketimi % 1.75 2.25 2.5 2.75 Hükümet ve yerel otorite harcamalarõ % 2.00 2.50 2.50 2.50 Yatõrõmlar % 3.25 2.9 4.25 4.25 İhracat % 5.25 5.25 5.0 5.0 İthalat % 4.75 4.5 4.75 4.75 Ödemeler Dengesi (Cari işlemler) (Milyar GBP) -26.75-32.75-36.5-38.25 CPI Tüketici Fiyat Enflasyonu (% 4.çeyrek) % 2.25 2 2 2 Borçlanma (Milyar GSYIH) 37.1 36 30 25 Tablo 4-UK Ekonomisi-Ekonomik Öngörüler-Kamu Harcamalarõ ve Borçlanmasõ Kaynak:2006 Bütçe Raporu http://www.hm-treasury.gov.uk Kamu harcamalarõ (Milyar GBP) Tahmin 2006 Kamu Borçlanmasõ (Milyar GBP) Tahmin 2006 Toplam Harcamalar 552 Toplam Gelir 516 Sosyal Güvenlik 151 Gelir vergisi 144 Sağlõk 96 Sosyal Sigorta 90 Eğitim 73 KDV 76 Diğer 57 Diğer 74 Hukuk ve Güvenlik 32 Kurumlar Vergisi 49 Savunma 29 Tüketim Vergisi 40 Borç faizleri 27 Belediye Vergisi 22 Kişisel Sosyal Hizmetler 26 Business Rates 21 Ulaştõrma 21 Sanayi,Tarõm,İstihdam 21 Konut ve Çevre 19 16
Tablo 5-Toplam GSYİH nin sektörel dağõlõmõ (2001-2004) Kaynak:Nationalstatistics http://www.nationalstatistics.co.uk, Sektörler 2001 Pay % 2002 Pay % 2003 Pay % 2004 Pay % Tarõm, Avcõlõk, Orman.Balõkçõlõk 8,571 0.9 9,213 0.9 10,127 0.9 9,381 0.8 Madencilik ve Taşçõlõk 23,852 2.4 22,718 2.2 22,282 2.0 29,849 2.6 İmalat 151,098 15.2 147,901 14.1 146,127 13.2 154,636 13.3 Elektirik, Gaz ve Su 16,043 1.6 16,480 1.6 17,112 1.5 16,322 1.4 İnşaat 50,272 5.0 54,783 5.2 60,891 5.5 67,619 5.8 Toptancõlõk ve Perakendecilik 110,873 11.1 115,044 11.0 121,514 11.0 128,382 11.0 Otel ve Restaurantlar 29,520 3.0 31,191 3.0 32,633 3.0 33,757 2.9 Ulaşõm, depolama ve iletişim 71,618 7.2 74,366 7.1 78,332 7.1 78,279 6.7 Finansal Aracõlõk 43,918 4.4 63,261 6.0 71,499 6.5 70,258 6.0 Emlakçõlõk, Kiralama ve İşletme 211,292 21.2 223,599 21.3 239,380 21.6 254,669 21.9 Kamu Yönetimi ve Savunma 44,409 4.5 47,027 4.5 50,266 4.5 53,483 4.6 Eğitim 51,591 5.2 55,396 5.3 59,032 5.3 62,610 5.4 Sağlõk ve Sosyal Hizmetler 58,916 5.9 62,643 6.0 66,657 6.0 69,308 6.0 Diğer Hizmetler 44,956 4.5 48,378 4.6 51,801 4.7 54,236 4.7 GSYİH * 996,758 100.0 1,048,456 100.0 1,105,919 100.0 1,164,541 100.0 * GSYİH, sektörlerin katma değerleri üzerine vergilerin eklenmesi ve sübvansiyonlarõn çõkartõlmasõyla hesaplanõr 4.2. Tarõm, Hayvancõlõk, Gõda 2005 yõlõnda genel olarak tarõmsal üretimde ve sektörden elde edilen gelirde göreli bir düşüş kaydedilmiştir. 2005 te: Tarõmsal üretimden elde edilen toplam gelir cari fiyatlarla %8,9 azalmõş ve 2,5 milyar GBP olarak gerçekleşmiştir. 2004 e göre, tarõm sektöründe yaratõlan katma değerin milli gelire katkõsõ %31, tarõmda yaratõlan katma değer pazar fiyatlarõyla %3,7 oranõnda azalmõştõr. Süt ürünleri ve tavukçuluk dõşõndaki diğer tarõm sektörlerinde gelir düşüşlerinin devam etmesi beklenmektedir. UK, tarõm sektöründe tam gün çalõşan bir işgücü başõna elde edilen ortalama 24.500 Euro luk katma değer ile AB ülkeleri arasõnda altõncõ sõrada yer almaktadõr. Toplam işgücü içerisinde tarõm sektöründe çalõşanlarõn payõ %1,8 dir. 2000 yõlõndan bu yana, genel ekonomi içerisinde %0,8 oranõnda bir pazara sahip olan tarõmsal sanayinin payõ %0,5 e gerilemiştir. Genel olarak, UK yi oluşturan bütün bölgelerde (İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda) tarõmsal üretim yapõlmaktadõr. İngiltere ve Galler bölgeleri toplam tarõm gelirlerinin yaklaşõk %75 ini karşõlamaktadõr. Bölgedeki toplam istihdamda tarõm sektörünün payõ Kuzey İrlanda da en yüksek orandadõr (%6,3). İngiltere ve Galler bölgelerinde bu oran % 1,4 dir. 17
Tablo 6- UK Tarõmõ 2005-Üretim ve Gelir Rakamlarõ Kaynak: http://www.defra.gov.uk Üretim ve gelir Ortalama m ilyon 1994-96 2004 2005 İngiltere Tarõm Sektörü-2005 Ürün-cari pazar fiyatlarõyla 1 Hububat 2 443 1 675 1 389 2 Endüstriyel birkiler 905 736 779 3 Yemlik otlar ve saman 97 93 97 4 Sebzeler ve bahçe ürünler 1 677 1 715 1 784 5 Patates 814 633 482 6 Meyve 265 319 369 7 Fideleri de içeren diğer bitkiler 37 31 31 8 Hayvancõlõk çõktõlarõ 6 039 4 710 4 794 9 Hayvancõlõk ürünleri 3 868 3 046 3 000 10 Diğer tarõmsal aktiviteler 711 715 686 11 Tarõm dõşõ faaliyetlerden ayrõştõrõlamayan faaliyetler 337 632 666 12 Çõktõlar (pazar fiyatlarõyla) 17 194 14 305 14 077 13 Ürün üzerindeki sübvansiyonlar 2 192 2 369 212 14 Brüt çõktõ-temel fiyatlarla (12+13) 19 385 16 675 14 289 Ara Tüketim 15 Bitki 364 279 281 16 Enerji 608 667 792 17 Gübre 913 778 802 18 Böcek İlacõ / Zehir 598 577 562 19 Veteriner ürünleri 287 278 274 20 Hayvan gõdalarõ 3 033 2 506 2 259 21 Bakõm 1 059 1 021 1 070 22 Tarõmsal hizmetler 554 634 648 23 Diğer mal ve hizmetler 2 172 2 345 2 362 24 Ara tüketim (toplam) 9 588 9 083 9 051 25 Brüt katma değer- temel fiyatlarla (14-24) 9 798 7 591 5 238 26 Brüt katma değer-cari fõyatlarla 7 606 5 222 5 026 27 Sabit sermayenin kullanõmõ 2 593 2 591 2 658 28 Net katma değer - temel fiyatlarla (25-27) 7 204 5 000 2 580 Net katma değer - cari fiyatlarla (26-27) 5 013 2 631 2 368 29 Çalõşan ücretleri 1 848 1 967 2 027 30 Üretime uygulanan diğer vergiler - 74-96 - 99 31 Single payment & other decoupled subsidies 257 585 2 831 32 Net value added at factor cost (28+30+31) 7 387 5 489 5 312 33 Kira 195 246 234 34 Faiz 560 509 530 Toplam Gelir - Tarõm sektöründen elde edilen 35 (32-29-33-34) 4 784 2 767 2 521 Tarõmsal üretimin bir program dahilinde organik üretime dönüştürülmesi Hükümet politikasõdõr. 2005 yõlõnda bu alandaki çalõşmalarda da bir yavaşlama görülmüştür. Tarõmsal ürünlerin (yiyecek ve içecek dahil) dõş ticaretinde, İngiliz kaynaklõ ürünlerin ihraç edildiği başlõca ülkeler İrlanda Cumhuriyeti, Fransa, İspanya, Almanya, ABD, Kanada ve Japonya dõr. Bu ürünlerin ithal edildiği başlõca ülkeler ise, Fransa, Hollanda, İrlanda Cumhuriyeti, Almanya, İspanya, ABD, Brezilya ve Avustralya dõr. 18
Tablo 7 -UK Tarõmõ 2005-Kendine Yeterlilik, Tarõmsal Ürün ve Girdi Fiyat Endeksleri, Verimlilik Endeksi, ve Tarõm Ürünleri Üretici Fiyat Endeksleri Kaynak: http://www.defra.gov.uk Kendine yeterlilik Ortalama UK Tarõmõ 2005 1994-96 2004 2005 Gõda maddelerõnde kendine yeterlilik bütün gõdalarda % 72.4 61.9 60.0 yerel tür gõdalarda % 85.3 74.6 73.3 Ürün ve girdi fiyat endeksleri Ortalama 2000 = 100 1994-96 2004 2005 UK Tarõmõ 2005 Tarõmsal ürünlerde üretici fiyatlarõ 134.0 113.3 109.7 Tarõmsal girdi fiyatlarõ 104.5 112.8 115.0 Verimlilik endeksi Ortalama 2000 = 100 1994-96 2004 2005 İngiltere'de tarõm- 2005 Toplam verimlilik 90.9 104. 7 106.0 Ulusal Ekonomi-Tarõm Ortalama 1994-96 2004 2005 Tarõm ürünlerinin üretici fiyatlarõ 123.7 104.6 101.3 Tüketici fiyatlarõ endeksi(2001 = 100) Gõda 92.3 102.7 103.9 alkollu içecekler 85.8 106.5 108.6 diğer maddeler 85.7 107.7 110.7 4.3. İmalat sanayi: Küreselleşme, UK nin sanayi alt yapõsõnda önemli bir değişime neden olmuştur. Hõzla büyüyen, rekabetçi Uzakdoğu Asya ekonomilerindeki yatõrõmlar, düşük işgücü maliyetleri ve diğer avantajlar UK de üretilen ürünler ve imalat sanayi sektörü için ciddi bir rekabet sorununu getirmiştir. Bu nedenle, pek çok İngiliz firma Uzakdoğu Asya ülkelerindeki firmalarla stratejik işbirliği geliştirmek ve üretim birimlerini bu ülkelere taşõmak zorunda kalmõştõr. Sanayi sektöründe yatõrõm, yüksek teknoloji ve beceri gerektiren; araştõrma geliştirme faaliyetleri ile desteklenen; yenilikçi-yeni ürünleri ve pazarlarõ hedefleyen bir değişim gerekmiştir. Bu değişime de bağlõ olarak, UK de sanayi üretiminin ekonomi içerisindeki ağõrlõğõ çõktõ (output) ve istihdam (employment) bakõmõndan azalmakta, bunun yerine hizmet sektörü ağõrlõk kazanmaktadõr. Çõktõ bakõmõndan, yaratõlan katma değer temel fiyatlarla incelendiğinde 2005 te imalat sanayinin %-0,8 ve endüstriyel üretimin %-1,7 küçüldüğü, hizmet sektörünün %2,6 büyüdüğü görülmektedir. UK ekonomisinde sanayi sektörü, ekonomiye katkõ bakõmõnda altõncõ sõrada yer alõr. UK nin ihracatõnõn yaklaşõk 2/3 ü bu sektörden yapõlmaktadõr. Sektör ekonomide 3,5 milyon iş yaratmakta, ayrõca milyonlarca bakõm onarõm servis gibi bağlantõlõ iş imkanlarõnõ içermektedir. 19
Sektör, toplam araştõrma geliştirme faaliyetlerinin % 75 inden sorumludur. Pazar içerisinde sektör firmalarõndan beklenen; büyüyen bir ekonomide verimli, yenilikçi ve rakabetçi üretim yapabilmeleridir. Bu kritere uymayan firmalarõn üretim faaliyetlerini sürdürmeleri istenilen bir durum değildir. Bu sektörde devlet, firma, sendika, diğer meslek kuruluşlarõ, bölge kalkõnma ajanslarõ ve akademik kuruluşlarõn işbirliği yapmalarõ ihtiyacõ ortaya çõkmõştõr. İngiliz Hükümeti, bu sektörü geliştirmek üzere 2002 yõlõnda Sanayi Stratejisini (Manufacturing Strategy) uygulamaya koymuş, 2004 yõlõnda bu stratejinin gözden geçirilmesini sağlamõştõr. Gözden geçirmede, sektörün gelişmesi için önceliklerin belirlenmesi; performans değerlendirme kriterlerinin oluşturulmasõ; sanayi stratejisinin içerdiği unsurlarla ilgili bir hareket planõnõn hazõrlanmasõ; Hükümet ve sanayi işbirliğini yönlendirmek üzere bir Sanayi Forumu (Manufacturing Forum) oluşturulmasõ kararlaştõrõlmõştõr. UK, Sanayi Stratejisi nin içerdiği unsurlarda (çõktõ/output, yatõrõmlar/investment, yenilikler/innovation, verimlilik/productivity, karlõlõk/profõtability, beceri/skills ) 2005 yõlõnda yaşanan gelişmeler aşağõda özetlenmektedir: Çõktõ: 2005 de sanayi üretiminde 2004 e göre % 0,8 oranõnda bir azalma olmuştur. Yatõrõmlar: 2004 de %2,5 oranõnda artan imalat sanayi yatõrõmõ, 2005 de kararsõz bir seyir izlemiştir. Yenilikler-araştõrma geliştirme: Bu alandaki çalõşmalar 2004 yõlõnda GSYIH nin %1,15 ini oluşturmuştur. Bu oran OECD ortalamasõnõn ve UK de 2003 te kaydedilen oranõn altõndadõr. İşgücü verimliliği: UK deki sanayi işgücü verimliliği 2004 de işe göre ve saat esasõnda sõrasõyla %5,8 ve %5,3 oranlarõnda artmõş ancak, artõş 2005 yõlõnda yavaşlamõştõr. İngiliz Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ (DTI) verilerine göre UK deki işgücü verimliliği Fransa, Almanya ve ABD oranlarõnõn altõndadõr. Karlõlõk: 2003-2004 yõllarõnda ortalama karlõlõk %7 civarõnda olmuştur. Çeşitli değerlendirmelere göre, girdi maliyetlerindeki artõşõn çõktõ maliyetlerindeki artõşõn üzerinde olmasõ nedeniyle firmalar karlõlõk değerlendirmesinde sorunlu görünmektedir. Beceri: 2005 de belirli bir seviyede beceriye sahip yetişkin işgücü oranõnda %31 artõş görülmüştür. Belirli bir seviyede beceriye sahip olmayan işgücü oranõ %18,7 den %18,3 e düşmüştür. (Kaynak: http://www.dti.gov.uk) 4.4. Ulaştõrma ve Telekomünikasyon: UK telekomünikasyon sektöründe liberal bir rejime sahiptir. Dünyadaki önemli tedarikçiler, hizmet sağlayõcõlar ve üretici firmalar AB deki faaliyetlerini UK den yönlendirmeyi tercih etmektedir. Sektör yüksek teknolojinin üretildiği ve kullanõldõğõ, araştõrma geliştirme çalõşmalarõnõn sürdürüldüğü bir alandõr. Sektörün rekabete açõlmasõ sonrasõnda British Telecom un (BT) hakimiyeti kaybolmuş, pek çok özel firma ortaya çõkmõştõr. Bu gün itibariyle UK dünyanõn en açõk ve rekabetçi telekomünikasyon sektörüne sahip ülkeler arasõnda yer almaktadõr. Aynõ zamanda, UK telekomünikasyon şirketleri de yurtdõşõnda yaygõn olarak yatõrõm yapmaktadõr. Bu yatõrõmlara örnek olarak Vodafone nin Türkiye deki Telsim şirketini satõn almasõ gösterilebilir. (Kaynak: http://www.dti.gov.uk) 20