HİSTOLOJİ ATLASI UYGULAMA KILAVUZU Dağıtım ve Pazarlama Adresleri http://www.fenomenyayincilik.com/ http://www.akcag.com.tr/ http://www.tumkitaplar.com/kitap/index.pl?yayinevi=153 http://www.idefix.com/kitap http://www.kitapyurdu.com/ FENOMONE YAYINCILIK (Yayın evi ve Ana Dağıtımcı) Y. Mumcu Mah Atatürk Evi İlerisi, Şahin İş Merkezi No 2 - Erzurum 0442 234 69 49-0533 742 69 17 KİTABEVİ DAĞITIM Çatalçeşme Sokak 54/A Cağaloğlu / İstanbul 02125124328 AKÇAĞ BASIM YAYIM PAZARLAMA A.Ş. Tuna Cad. 8/1 Kızılay/ANKARA 0312 432 17 98-433 86 51
12 Yalancı Çok Katlı Prizmatik Örtü Epiteli Bazal membran üzerine dizilmiş tek sıralı prizmatik ve piramidal şekilli hücrelerden meydana gelir. Piramidal olanların kısa olması, prizmatik olanların ise uzun boylu olması nedeniyle çok sıralı hücrelerden oluşmuş gibi görünür. Bu epitel türünde, kısa olan hücreler serbest yüzeye ulaşamaz ve apikal uçları kinosilyumlu olan uzun hücreler tarafından örtülürler. Yalancı çok katlı prizmatik hücreler arasında mukus salgılayan kadeh (Goblet) hücreleri de bulunur. Bu epitel aşağıdaki dokularda bulunabilir. Solunum yollarından trakeya ve bronşlar Ruminantların uterus mukozası, tuba uterina mukozası, epididimiste duktus deferens kanalı Şekil 17. Trakeyada yalancı çok katlı prizmatik örtü epiteli, prizmatik epitel (kalın oklar), piramidal epitel (ok başları), kadeh hücreleri (ince oklar). Çizim 8. Yalancı çok katlı prizmatik örtü epiteli (Soluk borusu-trakeya) (Çizimi tamamlayarak gerekli isimlendirmeleri yazınız).
33 Çizim 21. Memeli hayvanlarda kan hücreleri (Çizimi tamamlayarak gerekli isimlendirmeleri yazınız). Şekil 39. Kanatlı hayvanlarda kan hücrelerinin genel görünümü (Bu resimdeki hücreler photoshop kullanılarak bir araya getirilmiştir).
36 Şekil 40. İskelet kası dokusunun boyuna ve enine kesiti. Çizim 24. İskelet kaslarının boyuna ve enine kesitleri (Çizimi tamamlayarak gerekli isimlendirmeleri yazınız).
44 BEYİNCİK-Serebellum İskelet kaslarının kasılması ve denge ile ilgili merkezlere sahip olan beyincikte, substansiya grizeya dışta, substansiya alba içte yerleşmiştir. Substansiya Grizeya Substansiya Alba 1. Stratum molekülare Küçük yuvarlak ya da oval şekilli nöronlar ve gliya hücrelerinden oluşur. 2. Stratum gangliyozum Tek sıra halinde dizilmiş armut şekilli PURKİNJE hücrelerinden oluşur. 3. Stratum granulozum Çok sayıda yuvarlak, oval, piramit ve yıldız şekilli nöronlar ve gliya hücrelerinden ibarettir. Miyelinli sinir telleri ve gliya hücrelerinden oluşur. Şekil 46. Beyincikte substansiya grizeya nın katmanları ve substansiya alba. Stratum molekülare (1), stratum gangliyozum (2), stratum granulozum (3), Purkinje hücreleri (Ok başları).
45 Çizim 28. Beyincikte substansiya grizeya nın katmanları ve subtansiya alba (Çizimi tamamlayarak gerekli isimlendirmeleri yazınız). OMURİLİK-Medulla Spinalis Beyin ve beyincikten farklı olarak omurilikte substansiya grizeya (boz madde) içte ve H harfi şeklinde, substansiya alba (ak madde) ise dış kısımda bulunur. Ak madde; dorsal ve ventralden bölünmüş olup içindeki sinir telleri omurilikten çıkıp beyne gidenler ya da beyinden çıkıp omuriliğe gelenlerden oluşur. Boz maddede bulunan en önemli sinir hücreleri; 1. Somatomotorik hücreler, 2. Otonom sinir hücreleri, 3. Kolumnar hücreler, 4. Refleks hücreleri'dir. Substansiya grizeya'nın ortasında, Ependim hücreleri adı verilen prizmatik epitel hücreleri ile döşenmiş kanalis sentralis bulunur. H harfi şeklindeki substansiya grizeya'nın dorsaldeki kollarına dorsal kornu, ventraldekilere ventral kornu, dorsal ve ventral kornuların birleştiği bölüme ise pars intermediya denir. Pars intermediya'nın toraka-lumbal bölgede yaptıkları çıkıntılara kornu laterale adı verilir. Ventral kornular, omuriliğin en büyük, yıldız şekilli somatomotorik hücrelerini barındırdığından kolaylıkla ayırt edilebilirler. Substansiya Grizeya Substansiya Alba Dorsal kornu Refleks ve kolumnar nöronlar ile gliya hücrelerinden oluşur. Lateral kornu Otonom nöronlar ve gliya hücrelerinden oluşur. Ventral kornu Somatomotorik nöronlar ve gliya hücrelerinden oluşur. Miyelinli sinir telleri ve gliya hücrelerinden oluşur.
80 Çizim 47. Glandula mandibularis (Çizimi tamamlayarak gerekli isimlendirmeleri yazınız). PANKREAS Karın tükürük bezi olarak da bilinen pankreas, karbonhidrat, protein ve lipidlerin sindiriminde etkili enzimleri üreten ekzokrin bölüm ile bu bölüm içinde rastgele dağılan endokrin adacıklardan (Langerhans adacığı) oluşan, hem ekzokrin hem de endokrin özellikli bir organdır. Ekzokrin Pankreas Asinus olarak adlandırılan seröz karakterli salgı üretim merkezleri ve akıtıcı kanallardan oluşan bölümdür. Endokrin Pankreas-Langerhans Adacıkları Langerhans adacıkları, ekzokrin bölüm içerisine rastgele dağılmış oval ya da yuvarlak şekilli; A, (alfa, A 2 ), B (beta), C, D, (delta, A 1 ), PP (gamma, F) hücreleri olarak bilinen endokrin özellikli hücrelerden oluşan alanlardır. Bu adacıklarda, pankreasa spesifik olmayan gastrin, vazoaktif intestinal polipeptid, nöropeptid Y gibi hormonları salgılayan enteroendokrin hücreleri de bulunabilir. Ekzokrin Pankreas Pankreasın yaklaşık % 95-98'ini oluşturan bölümdür. Bu bölümde karbonhidratlar için amilaz; yağlar için lipaz, fosfolipaz; proteinler için tripsin, proteazlar ve karboksipeptidaz gibi sindirimle ilgili yaklaşık 20 farklı enzim sentezlenir. Barsaklardaki enteroendokrin hücrelerden salgılanan kolesistokininin etkisiyle, bu sindirim enzimleri salınırken; S hücrelerinden salınan sekretin etkisiyle pars inisyalis epitellerinden bikarbonat iyonları ve su salınımı gerçekleştirilir. Bikarbonat ve duodenumun Brunner bezlerinin alkali salgısı, duodenuma geçen asidik mide içeriğini nötralize ederken, pankreasın sindirim enzimlerini de aktive eder. Asinus Akıtıcı Kanallar Tükürük bezlerinden farklı olarak pars sekretorya bulunmaz. Asinusu oluşturan seröz özellikli hücrelerin apikal sitoplazmaları zimogen salgı granülleri nedeniyle kırmızıya, bazal kısmı da ER nedeniyle koyu maviye boyanır. Bu salgı üretim merkezini oluşturan her bir hücre asiner hücre, pars inisyalisin lümen içinde görülen hücreleri de sentroasiner hücre olarak adlandırılır. Pars inisyalis Çok uzun bir kanal olduğundan, kesitlerde çok fazla görülür. Pars ekskretorya Pars inisyalislerin birleşmesiyle oluşan, interlobuler kanaldır. Duktus ekskretoryus Loplar arasında pars ekskretoryaların birleşmesiyle oluşan kanaldır. İki ya da 3 kanal halinde duodenuma açılmaktadır.
Şekil 83. Böbrekte glomerulus, inen Henle (İH), çıkan Henle (ÇH), tubulus kollektivus (TK). 92
93 Çizim 53. Böbrek (Çizimi tamamlayarak gerekli isimlendirmeleri yazınız). İDRAR YOLLARI Kaliksler, pelvis renalis, üreter, idrar kesesi ve üretra böbreğin boşaltım yollarını oluşturur. İdrar kesesi, üreter ile üretra arasında idrarın depolandığı yerdir. Bu organların tümü benzer histolojik yapıya sahip olup mukoza, submukoza, muskularis ve adventisyadan ibarettir. Böbreklerde oluşturulan idrar, çok papillalı böbreklerde duktus papillarislerden kaliks renalise ve oradan pelvis renalise geçerken; tek papillalı böbreklerde, duktus papillarislerden doğrudan pelvis renalise açılır. Burada biriken idrar üreterlerle idrar kesesine iletilir. Tunika Mukoza Lamina epitelyalis Epitel, çok katlı değişkendir. Çok katlılık kaliks ve pelviste üç sıralı, üreterde 4-5 sıralı, boş idrar kesesinde 6 ila 8 sıralı, dolu idrar kesesinde ise 3-4 sıralıdır. Dolu idrar kesesinde özellikle üst sırasındaki hücreler yassı epitele dönüşür. Lumene bakan hücreler çift çekirdekli ve belirgin nukleoluslu olabilir. Bazaldeki hücreler prizmatik veya kübik şekildeyken, epitel katmanın ortasında yer alan hücreler çok yüzlü poligonaldir. Lamina propriya Atlarda üreterin proksimal kısmında tubulo- alveoler müköz bezler vardır. Üreter ve sidik kesesinde diffuz lenfoid doku arasında dağılmış kollagen ve elastik fibriller ile çok sayıda kapillar damara rastlanır. Lamina muskularis Bu katman kedilerin sidik keselerinde bulunmazken, diğer hayvanlarda da oldukça küçük bir alanı kaplayan düz kas hücrelerinden oluşur. Submukoza Gevşek bağ dokudan oluşur. Yer yer sinir pleksüslerine ve damarlara rastlanır. Tunika Muskularis İçte longitudinal, dışta sirküler düz kaslardan oluşur. Üreterlerde 3 katman halindedir. Tunika Adventisya -Seroza İdrar kesesi peritonun visseral yaprağı ile örtülüyken diğer organlar adventisyal gevşek bağ doku ile sarılıdır.