Elementay Education Online, 8(3), 720-728, 2009. lköetim Online, 8(3), 720-728, 2009. [Online]: http://ilkogetim-online.og.t The Explication of Pimay School Students Pefectionist Popeties with Iational Beliefs Bülent Dilmaç 1, Didem Aydo"an 2, Nemin Kouklu 3, M. Engin Deniz 4 ABSTRACT: This study aims to exploe the elationships between Pimay School Key Stage II students pefectionism as a pesonality tait and iational beliefs and to investigate whethe iational beliefs pedict pefectionism. The sample of eseach consisted of 532 students in Konya, Tukey, 253 of which wee male and 279 wee female. Iational Beliefs Scale fo Adolescents, Multidimensional Pefectionism Scale and Pesonal Infomation Fom wee used as data collection mateials. Peason s Poduct Moments Coelation and multiple egession analysis wee conducted fo statistical data analysis. The esults of the study indicated a positive coelation between iational beliefs and inteest in eos, distust in behavious, family expectations and paental citicism. Moeove, the esults suggested that demand fo success could account fo the following dimensions; inteest in eos, inteest in behavious, family expectations, paental citicism and pesonal citicism. Analysis of the data also indicated that demand fo espect accounted fo inteest in behavious, family expectations, paental citicism, pesonal citicism and ode and that demand fo comfot accounted fo inteest in eos, paental citicism, pesonal citicism and ode. Key Wods : Iational Beliefs, Pefectionism SUMMARY Pupose and significance: The aim of this eseach is to investigate pefectionism taits of peadolescent students in elation to thei iational beliefs. Within this geneal line of eseach, two main eseach questions wee addessed: 1. Do iational beliefs account fo students pefectionism tait?, 2. Ae students pefectionism tait and iational beliefs elated? A pefectionist student could face cetain negative feelings and situations when she/he fails to fulfil self-set tagets. The student could expeience guilt, shame, anxiety, hesitation, low self-confidence and low self-efficacy. This negative expeience could negatively influence students academic motivation and success and could even esult in moe seious psychological disodes. This findings of the eseach ae impotant in investigating these pocesses. Methods: The study had a elational suvey model. The population consisted of 7 and 8 th gade students egisteed at pimay schools in Konya. The sample consisted of 532 andomly selected 7 and 8 th gade pimay school students in the same city. 238 students in the sample wee egisteed at 7 th gade and 294 wee at 8 th gade. 279 students of the sample wee female while 253 wee male. The data was gatheed by The Iational Beliefs Scale (Çivitçi, 2006), Multidimensional Pefectionism Scale (MCsClC & Özbay, 2003) and a questionnaie which was developed by the eseaches. Peason s Poduct Moments Coelation technique and Multiple Regession Analysis wee adopted as data analysis techniques. Results: The findings indicated that as students level of iational beliefs inceased so did thei inteest in eos in elation to a task o situation. A student who has iational beliefs is moe inteested in his/he failue o eos in the couse. Anothe finding of the study suggested that demand fo success, demand fo comfot and demand fo espect sub-dimensions of iational beliefs scale accounted fo the students inteest in eos. Discussion and Conclusions: Positive coelations wee obtained between iational beliefs and inteest in eos, distust in behavious, family expectations and paental citicism. Findings also suggested that demand fo success explained fo inteest in eos, inteest in behavious, paental citicism and pesonal citicism dimensions while demand fo espect accounted fo inteest in behavious, family expectations, paental citicism, pesonal citicism and ode. Likewise demand fo comfot was found to account fo inteest in eos, paental citicism, pesonal citicism and ode dimensions. 1 D. Selçuk Ünivesitesi, Ahmet KeleJolu Eitim Fakültesi, bdilmac73@hotmail.com 2 AaJ. Gö., Adnan Mendees Ünivesitesi, Eitim Bilimlei Bölümü didempd3@yahoo.com 3 Yd.Doç.D., Adnan Mendees Ünivesitesi, Eitim Bilimlei Bölümü, nonekouklu@hotmail.com 4 Doç.D., Selçuk Ünivesitesi, Teknik Eitim Fakültesi, Eitim Bilimlei Bölümü, engindeniz@selcuk.edu.t
3lkö"etim Ö"encileinin Mükemmeliyetçilik Özellikleinin Mant6kd676 3nançlala Aç6klanabilili"i Bülent Dilmaç 5, Didem Aydo"an 6, Nemin Kouklu 7, M. Engin Deniz 8 ÖZ: Bu aajtcmancn amacc ilköetim II. Kademe öencileinin mükemmeliyetçilik kijilik özellikleinin mantckdcjc inançlala olan ilijkisini belilemek ve mantckdcjc inançlacn mükemmeliyetçilik özellikleini yodaycp yodamadccnc saptamaktc. AaJtCmanCn öneklemi Konya ilinde faklc okullada öenim göen 253 ü ekek ve 279 u kcz olmak üzee toplam 532 öenciden olujmaktadc. AaJtCmada veile Egenle çin MantCkdCJC nançla Ölçei (Çivitçi, 2006), Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçei (MCsClC & Özbay, 2003) ve KiJisel Bilgi Fomu kullanclaak toplanmcjtc. Veilein istatistiksel analizinde peason momentle çapcmc koelasyonu ve çoklu egesyon analizi kullanclmcjtc. AaJtCmanCn sonuçlacna göe; mantckdcjc inançla ile mükemmeliyetçilik alt boyutlacndan hatalaa kajc ilgi, davancjladan Jüphe, aile beklentilei ve ebeveynsel elejtii aascnda pozitif yönde anlamlc ilijkile bulunmujtu. AyCca bajac talebinin hatalaa kajc ilgi, davancjlaa kajc ilgi, aile beklentilei, ebeveynsel elejtii ve kijisel elejtii boyutunu açcklayabildii, saygc talebinin davancjlaa kajc ilgi, aile beklentilei, ebeveynsel elejtii, kijisel elejtii ve düzeni açcklayabildii ve ahatlck talebinin hatalaa kajc ilgi, ebeveynsel elejtii, kijisel elejtii ve düzen boyutunu açcklayabildii sonuçlacna ulajclmcjtc. Anahta Kelimele: MantCkdCJC nançla, Mükemmeliyetçilik. G3R3? AkClcC olmayan inançlacn uh salcc üzeinde olumsuz etkilei olduu bilinmektedi. Ellis e göe, insancn poblemleinin kaynacncn büyük bi çounluu mantckscz düjüncelee balcdc. Ellis (1993), insanlacn içinde bulunduklac kültüün ve ailelein istekleine uygun olaak bajacyc tecih ettikleini ve bajacscz olduklacnda ya da onaylanmadcklacnda hayal kccklcc ve engellenmij hissettikleini ifade ede. Ellis, ahatsczlck veen hemen he duygunun üç temel mantckscz inançladan bi ya da biden çou ile yakcndan balantclc olduunu ilei sümektedi. Bu düjüncele, 1. yisini yapmalcycm ve tüm bajaclacm takdi edilmeli, aksi halde ije yaamaz biisi olacacm. 2. Bana kajc nazik, düjünceli ve adaletli olmalcscn, aksi halde puan kaybedesin. 3. YaJam kojullacm iyi ve ahat olmalc, böylece istediim he Jeyi çok fazla çaba safetmeden ve ahatsczlck duymadan elde edebilmeliyim, aksi takdide bu lanet bi dünyadc ve hayat yajamaya demez (Ellis, 1977 den akt: Nelson-Jones, 1982). Egenlede mantckdcjc inançlaa balc olaak olujan olumsuz duygulacn yajandcc eveleden biisi de ilk egenlik (ealy adolescence) dönemidi. Egenliin bajlacnda ijlevsel ve ijlevsel olmayan düjüncele egenin mükemmeliyetçi bi kijilik özellii olujtumascnda oldukça önemli bi etkiye sahip olabilmektedi. Jlevsel düjünceye sahip olan bieyle, istenmeyen olaylala az ya da çok kajclajacaklacnc bilile. Bazen kijile üzüntü, pijmanlck, hojnutsuzluk ve ahatsczlck gibi bi takcm duygula da yajala. Geçekçi düjünüldüünde mükemmel olunmadccnc, bazen bajacsczlca uaycp hata yapclabilineceini kabul edele. Mükemmeliyetçilik pek çok aajtcmaccncn ilgisini çekmekle bilikte, mükemmeliyetçilik tancmlamalacnda bi uzlajma olmadcc göülmektedi. TanCmlada uzlajma olmamascncn nedenlei ise; yüksek düzeyde bajaclc ve yetenekli bieyleden mükemmeliyetçi kijilein ayclmamasc olabilmektedi. Buns (1980), mükemmeliyetçilei kendilik deeini tamamcyla bajac ve veimlilik teimleiyle ölçen ve imkânscz amaçlaa dou zolayccc ve CsacC bi Jekilde çaba gösteen bieyle olaak tancmlanc. Hewitt ve Flett (1990,1991), mükemmeliyetçilii patolojik bi olgu olaak ele almcj ve mükemmeliyetçilii kendine yönelik, bakasna yönelik ve sosyal kaynakl olmak üzee üç boyutta tancmlamcjladc. KiJinin kendisine yönelik mükemmeliyetçilii, bieyin kendisine yönelttii davancjlac içei. Bundan dolayc; kijinin kendisine yönelik mükemmeliyetçilii, kijinin kendisi için yüksek standatla yelejtimesi, kendi davancjcnc set bi Jekilde deelendimesi ve bu 5 D. Selçuk Ünivesitesi, Ahmet KeleJolu Eitim Fakültesi, bdilmac73@hotmail.com 6 AaJ. Gö., Adnan Mendees Ünivesitesi, Eitim Bilimlei Bölümü didempd3@yahoo.com 7 Yd.Doç.D., Adnan Mendees Ünivesitesi, Eitim Bilimlei Bölümü, nonekouklu@hotmail.com 8 Doç.D., Selçuk Ünivesitesi, Teknik Eitim Fakültesi, Eitim Bilimlei Bölümü, engindeniz@selcuk.edu.t 721
davancjcnc uygun bulmamascnc içei. Dieleine yönelik mükemmeliyetçilik, kijinin dieleinin yeteneklei hakkcnda beklenti ve inançlacnc içei. Dieleine yönelik mükemmeliyetçilikte kiji, doudan dieleini suçlama, güvenin olmaycjc ve dieleine kajc kin hissetme gibi duygula yajamaktadc. Sosyal düzene yönelik mükemmeliyetçilikte ise, die önemli kijile taafcndan tancmlanan standat ve beklentilei elde etme ihtiyaccnc algclamayc içei (Hewitt ve Flett, 1990). Sosyal düzene yönelik mükemmeliyetçile, önemli dieleinin kendilei için geçekçi olmayan standatlaa sahip olduu, set bi Jekilde deelendiildiklei, mükemmel olmalac için baskc yaptcklac inancc ya da algclamascnc içemektedi (Hewitt ve Flett, 1990). YapClan çalcjmala, mükemmeliyetçiliin algclanan kijilik yapcsc ve süekli kaygc (Tunce ve Voltan-Aca,2006), depesif semptomla (Flett, Hewitt, Gahowitz ve Matin, 1997), stes (Rice, Vegaa ve Aldea, 2006), obsesif-kompulsif bozuklukla (Rhemaume, Ladouceu ve Feeston, 2000) ve depesyonla (Eözkan, 2009) ilijkili olduunu otaya koymujtu. KiJinin kendisine yönelik mükemmeliyetçilii, yüksek düzeyde algclanan benlik kontolü, düjük düzeyde bajac motivasyonuyla pozitif ilijkilidi. Hewitt, Flett ve Webe (1994), mükemmeliyetçilik alanlac ve intiha düjüncesi aascndaki ilijkiyi aajtcmcjla ve kijinin kendisi taafcndan tancmlanan mükemmeliyetçilik ve sosyal düzene yönelik mükemmeliyetçilik alanlacndaki kijilein daha çok intiha düjüncesiyle ilgilendiklei sonucunu elde etmijti. Flett, Hewitt, Blankstein, Solkin ve Bunschot (1996) sosyal düzene yönelik mükemmeliyetçilik ve sosyal poblem çözme beceilei aascnda düjük düzeyde anlamlc bi ilijki olduu sonucuna ulajmcjladc. Dielei taafcndan tancmlanan mükemmeliyetçilik, atan paanoya ve fobik semptomlala ilgilidi ( Hewitt ve Flett, 1991). Flett, Hewitt, Blankstein ve Koledin (1991), mükemmeliyetçilik ve iasyonel düjünce aascndaki ilijkiyi incelemijledi. ÇalCJmada, mükemmeliyetçiliin alanlacyla kijinin kendisi taafcndan mükemmeliyetçilik aascnda pozitif ilijki bulunmujtu, dieleine yönelik mükemmeliyetçilik ile çok az bi ilijki ve sosyal düzene yönelik mükemmeliyetçilik kijinin kendisi için yüksek beklentile, sosyal onay için istek, suçlulua eilim ve ajcc kaygcyla anlamlc ilijkile bulunmujtu. Egenlede toplam mantckdcjc inançla ve ahatlc talebi attckça algclanan sosyal beceilein azaldcc, bajac talebi ve sosyal beceile aascnda anlamlc bi ilijkinin olmadccnc sonucuna ulajclmcjtc (Çivitçi ve Çivitçi, 2009). BazC aajtcmacclaa göe, mükemmeliyetçilik iki faklc fom Jeklinde tancmlanmaktadc; nomal, salcklc, fonksiyonel ve uyumlu mükemmeliyetçi olaak tancmlanan pozitif Jekli ve nevotik, salcklc olmayan, fonksiyonel olmayan olumsuz mükemmeliyetçi olaak tancmlanan negatif Jekli bulunmaktadc (Rhemaume ve di., 2000; Rice, Ashby ve Slaney, 1998; Stumpf ve Pake, 2000; Tey-Shot, Owens, Slade, ve Dewey, 1995). Feud (1959), mükemmeliyetçilii yüksek bajac için katc istekle belileyen abatclmcj süpeegonun bi göstegesi olaak kabul etmektedi (Akt: MCsClC- TaJdemi, 2003). Buns (1980), mükemmeliyetçilei kendilik deeini tamamcyla bajac ve veimlilik teimleiyle ölçen ve imkânscz amaçlaa dou zolayccc ve CsacC bi Jekilde çaba gösteen bieyle olaak tancmlamcjtc. Uyumsuz mükemmeliyetçile yajamlacnda daha fazla stes algclama eilimindedile ve onla aync zamanda kendileine, çeveleindeki insanlaa ve konulaa kajc daha katc bi Jekilde yaklajmaktadcla (Rice ve di., 2006). Gilman ve Ashby (2003), uyumlu mükemmeliyetçilein uyumsuz mükemmeliyetçi ve mükemmeliyetçi olmayanlaa göe yajamlacndan daha fazla doyum saladcklacnc belitmijledi. Buns ve Fedewa (2004), pozitif ve negatif mükemmeliyetçilein aascnda geçek bi fak olduunu vugulamcjladc. YaptCklaC aajtcmancn sonucunda, negatif mükemmeliyetçilein stesli duumla için olumsuz baja çckma beceisi segiledikleini ve daha zaycf düjünme yapcscna sahip olduklacnc aync zamanda pozitif mükemmeliyetçilein poblemleiyle aktif olaak çözüm bulmaya çalcjtcklac sonucunu elde etmijledi. Pozitif mükemmeliyetçile kendileini pozitif kalcplala, negatif mükemmeliyetçile ise kendileini yalnczca negatif kalcplala telkin etmektedile. Mükemmeliyetçilik, genelde beabeinde ajcc zo, hatta ulajclmasc imkânscz hedefle getii (Antony ve Swinson, 2000). Mükemmeliyetçi olan bi öenci, kendisi için beliledii hedeflee ulajamaycnca bi takcm olumsuz duygu ve duumla kajc kajcya kalabilmektedi. Suçluluk, utanç, kaygc, kaasczlck, düjük kendine güven ve düjük yetesizlik hissi yajayabili. YaJanan bu olumsuz duum öencinin akademik motivasyonunu ve bajacscnc olumsuz yönde etkilemekte ve hatta daha ciddi psikolojik ahatsczlcklaa neden olabilmektedi. Bu balamdan haeketle ön egenlik dönemi içeisinde bulunan öencilein mükemmeliyetçilik özellikleinin mantckdcjc inançlala incelenmesi bu aajtcmancn amaccnc olujtumaktadc. Bu amaç doultusunda ajacdaki soulaa yanct aanmcjtc. 1. Öencilein mükemmeliyetçilik özelliklei ve mantckdcjc inançla aascnda bi ilijki va mc? 722
2. Öencilein mükemmeliyetçilik özelliklei, mantckdcjc inançlala açcklanabilmekte midi? YÖNTEM Even ve Öneklem Bu aajtcma ilijkisel taama modelinde geçeklejtiilmijti. AaJtCma evenini Konya ilinde öenim gömekte olan ilköetim 7. ve 8.sCnCf öencilei olujtumaktadc. Öneklemini ise, öenim gömekte olan öencile aascndan tesadüfi küme önekleme yöntemi ile seçilen 532 ilköetim 7. ve 8.sCnCf öencisi olujtumaktadc. AaJtCma gubundaki öencilein 238 i 7.sCnCf öencisidi ve 294 öencide 8.sCnCf öencisidi. AaJtCmaya katclan öencilein 279 u kcz ve 253 ü ekek öencidi.yaj otalamalac ise 13,44 (ss:.75) tü. Vei Toplama Aaçla6 Egenle 3çin Mant6kd676 3nançla Ölçe"i AaJtCmada öencilein mantckdcjc inanç düzeyleini belilemek için Çivitci (2006) taafcndan gelijtiilen Egenle çin MantCkdCJC nançla Ölçei (EMÖ) kullanclmcjtc. EMÖ, üç alt boyutta ye alan toplam 21 olumlu maddeden olujmaktadc. BaJaC talebi alt ölçeinde sekiz madde (1, 3, 6, 7, 10,13, 16, 19); ahatlck talebi alt ölçeinde yedi madde (5, 8, 9, 14, 17, 20, 21) ve saygc talebi alt ölçeinde altc madde (2, 4, 11, 12, 15, 18) bulunmaktadc. Ölçekte Liket tipi 5 li deecelemeye dayalc seçenekle bulunmaktadc. Bu seçenekle; (1) Hiç katclmcyoum, (2) Biaz katclcyoum, (3) KaasCzCm, (4) Çounlukla katclcyoum, (5) Tamamen katclcyoum biçiminde düzenlenmijti. Ölçekten alcnan yüksek puanla, mantckdcjc inanç düzeyinin de yüksek olduunu göstemektedi. EMÖ nün yapc geçelii çalcjmascnda faktö analizi yapclmcj ve faktö yüklei.40 ile.69 aascnda deijen ve toplam vayanscn %33 ünü açcklayan üç faktö elde edilmijti. Ölçek maddeleinin ye aldcklac alt ölçekle olan madde-test koelasyonlac.28 ile.68 aascnda deijmektedi. Alt ölçeklein kendi aalacnda ve ölçein toplam puancyla olan koelasyon deelei, ölçein bütününün homojen bi yapcda olduunu ve alt boyutlacncn da bibiinden bacmscz deijkenlei ölçtüünü göstemektedi. Ölçein uyum (concuent) geçelii çalcjmascnda EMÖ toplam puan ve alt ölçeklei ile Çocukla için Depesyon Ölçei ve SCnav KaygCsC Envantei puanlac aascnda anlamlc koelasyonla elde edilmijti. AyCt edici (disciminant) geçelik çalcjmascnda, EMÖ nün toplam puancncn ve he üç alt ölçeinin, scnav kaygcsc alt ve üst guplacnc; saygc talebi alt ölçei dcjcnda da depesyon alt ve üst guplacnc bibiinden ayct edebildii gözlenmijti. EMÖ nün üç hafta aayla iki kez uygulanmasc elde edilen puan deijmezliine ilijkin güvenilik katsaycsc ölçein toplam puanc için.82, bajac talebi alt ölçei için.84, ahatlck talebi alt ölçei için.75 ve saygc talebi alt ölçei için.67 bulunmujtu. Ölçein iç tutalck (Conbach alfa) katsayclac da toplam puan için.71, bajac talebi alt ölçei için.62, ahatlck talebi alt ölçei.61 ve saygc alt talebi için.57 di. Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçe"i Çok boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeinin Tükçe uyalamasc Özbay ve TaJdemi (2003) taafcndan yapclmcjtc. Fost ve akadajlac taafcnfan tancmlanan mükemmeliyetçilik eilimlei gelijtidiklei 35 maddelik Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçei nin alt ölçek ve toplam puanlac ile deelendiilmektedi. Ölçein Tükçe ye uyalanmasc çalcjmasc deijik Fen liseleinde okuyan 489 öenci üzeinde geçeklejtiilmijti. KaJCt tecüme ijlemleinden sona, testin geçeliliine ilijkin çalcjmala, yapc geçelilii konusunda bulgula elde edilmijti. Faktölenebililik incelenmesinden sona, 35 maddelik mükemmeliyetçilik tutumlacna ilijkin ölçein, oijinal çözümlenmesine benze olaak 6 faktö çözümlemesi içeisinde açcklanabililii belilenmijti. Oijinal ölçekten faklc olaak 4. ve 34. maddele faklc faktö yapclac içeisinde açcklanmcjladc. Düzen/Tetip, DavanCJladan Yüphe, Ebeveynsel EleJtii, Hatalaa AJCC lgi, Aile Beklentilei ve KiJisel Standatla olaak youmlanan ve adlandcclan faktöle toplam vayanscn 47.8 ini açckladcc belilenmijti. Testin güvenilii maddele aasc iç tutalclck yöntemiyle geçeklejtiilmij ve alfa deeleinin genel ve alt testlei için.63 ile.87 aascnda deijtii bulunmujtu. (Özbay & TaJdemi, 2003). 723
Veilein Analizi AaJtCma veilei, SPSS 16 pogamcna giileek, bu pogamda analizle geçeklejtiilmijti. AaJtCmanCn analizinde, mantck dcjc inançla ile mükemmeliyetçilik kijilik özelliklei aascndaki ilijkiye belilemek amaccyla Peason Momentle ÇapCm koelasyon katsaycsc ve mantck dcjc inançla ile mükemmeliyetçilik ölçei alt boyutlacnc açcklama gücünü belilemek amaccyla da Çoklu Regesyon Teknii kullanclmcjtc. BULGULAR Bu bölümde aajtcmancn alt poblemleinde ye alan soulaa yanct aamak için yapclan istatistik ijlemlei sonucunda elde edilen bulgulaa ye veilmijti. AaJtCma deijkenlei aascndaki ilijkiyi gömek ve youmlamalaa ve egesyon analizine katkcda bulunmak amaccyla koelasyon analizine ye veilmijti. Mükemmeliyetçilik ve mantck dcjc inançla aascndaki ilijki peason momentle koelasyon çapcmc teknii ile incelenmijti. Tablo 1: Mantkd Toplam Puanla ile Mükemmeliyetçi Kiilik Özelliklei aasndaki iliki Hatalaa AJCC lgi.34** DavanCJladan Yüphe.10* Aile Beklentilei.12** Ebeveynsel EleJtii.29** KiJisel Standatla.06 Düzen.01 *p <.05 **p <.01 Tablo1 incelendiinde, öencilein mantckdcjc inançlac ile mükemmeliyetçiliin alt boyutlacndan hatalaa kajc ilgi ( =.34, p<.01), davancjladan Jüphe (=.10, p<.05), aile beklentilei (=.12, p<.01) ve ebeveynsel elejtii (=.29, p<.01) aascnda pozitif yönde anlamlc ilijkile bulunmujtu. Tablo 2: Mantkd %nançlan Hatalaa A %lgiyi Açklama ve Yodama Gücü DeiJken Standat Hata t p kili BaJaC Talebi.047.255 5.741.000.242.224 RahatlCk Talebi.046.254 5.719.000.242.223 SaygC.062.097 2.484.013 -.107 -.097 Talebi R=0.445 R 2 =0.198 F=43.351 p=.001 Tablo 2 incelendiinde mantckdcjc inançlacncn bütün olaak mükemmeliyetçiliin alt boyutu olan hatalaa ajcc ilgiyi yodadcc göülmektedi. (R=0.445, R 2 =0.198, F=43.351, p<.001). MantCkdCJC inançla (BaJaC talebi, RahatlCk talebi, SaygC talebi) mükemmeliyetçiliin hatalaa ajcc ilgi alt boyutunda toplam vayanscn % 19.8 ini açcklamaktadc. Regesyon katsayclacncn anlamlclccna ilijkin t testi sonuçlac incelendiinde en önemli yodaycccncn bajac talebi ( =.255), ikinci olaak ahatlck talebi ( =.254) ve üçüncü olaak ta saygc talebinin ( =.097) olduu göülmektedi. Tablo 3: Mantkd %nançlan Davanladan 1üpheyi Açklama ve Yodama Gücü DeiJken Standat Hata t p kili BaJaC Talebi.033.123 2.509.012.137.109 RahatlCk Talebi.031.037.765.445.097.033 SaygC.043 -.061 1.416.157 -.053 -.062 Talebi R=0.154 R 2 =0.024 F=4.263 p=.05 724
Tablo 3 incelendiinde mantckdcjc inançlacncn bütün olaak mükemmeliyetçiliin alt boyutu olan davancjladan Jüpheyi yodadcc göülmektedi. ( R=0.154, R 2 =0.024, F=4.263, p<.005). MantCkdCJC DeiJken Standat Hata t P kili BaJaC Talebi.036.112 2.302.022.102.100 RahatlCk Talebi.035.044 -.899.369.008 -.039 SaygC.048.150 3.494.001.159.150 Talebi inançla (BaJaC talebi, RahatlCk talebi, SaygC talebi) mükemmeliyetçiliin davancjladan Jüphe alt boyutunda toplam vayanscn % 2.4 ünü açcklamaktadc. Regesyon katsayclacncn anlamlclccna ilijkin t testi sonuçlac incelendiinde en önemli yodaycccncn bajac talebi (] =.123) olduu göülmektedi. Tablo 4: Mantkd %nançlan Aile Beklentileini Açklama ve Yodama Gücü R=0.187 R 2 =0.035 F=6.367 p=.001 Tablo 4 incelendiinde mantckdcjc inançlacncn bütün olaak mükemmeliyetçiliin alt boyutu olan aile beklentileini yodadcc göülmektedi. (R=0.187, R 2 =0.035, F=6.367, p<.001). MantCkdCJC inançla (BaJaC talebi, RahatlCk talebi, SaygC talebi) mükemmeliyetçiliin aile beklentilei alt boyutunda toplam vayanscn % 3.5 ini açcklamaktadc. Regesyon katsayclacncn anlamlclccna ilijkin t testi sonuçlac incelendiinde en önemli yodaycccncn saygc talebi (] =.150) sonascnda ise bajac talebinin (] =.112) olduu göülmektedi. Tablo 5: Mantkd %nançlan Ebeveynsel Eletiiyi Açklama ve Yodama Gücü DeiJken Standat Hata t p kili BaJaC Talebi.026.111 2.429.015.259.105 RahatlCk Talebi.025.323 7.105.000.377.295 SaygC Talebi.034.074-1.847.065 -.070 -.800 R=0.395 R 2 =0.156 F=32.478 p=.001 Tablo 5 incelendiinde mantckdcjc inançlacncn bütün olaak mükemmeliyetçiliin alt boyutu olan ebeveynsel elejtiiyi yodadcc göülmektedi. (R=0.395, R 2 =0.156, F=32.478, p<.001). MantCkdCJC inançla (BaJaC talebi, RahatlCk talebi, SaygC talebi) mükemmeliyetçiliin ebeveynsel elejtii alt boyutunda toplam vayanscn % 15.6 scnc açcklamaktadc. Regesyon katsayclacncn anlamlclccna ilijkin t testi sonuçlac incelendiinde en önemli yodaycccncn ahatlck talebi (] =.323) sonascnda ise bajac talebinin (] =.111) olduu göülmektedi. Tablo 6: Mantkd %nançlan Kiisel Standatla Açklama ve Yodama Gücü DeiJken Standat Hata t p kili BaJaC Talebi.035.146 3.043.002.060.131 RahatlCk Talebi.033 -.205-4.283.000.138.183 SaygC Talebi.045 -.153 3.614.000.166.155 R=0.250 R 2 =0.062 F=11.698 p=.001 725
Tablo 6 incelendiinde mantckdcjc inançlacncn bütün olaak mükemmeliyetçiliin alt boyutu olan kijisel standatlac yodadcc göülmektedi. (R=0.250, R 2 =0.062, F=11.698, p<.001). MantCkdCJC inançla (BaJaC talebi, RahatlCk talebi, SaygC talebi) mükemmeliyetçiliin kijisel standatla alt boyutunda toplam vayanscn % 6.2 sini açcklamaktadc. Regesyon katsayclacncn anlamlclccna ilijkin t testi sonuçlac incelendiinde en önemli yodaycccncn ahatlck talebi (] =.205), ikici olaak saygc talebi (] =.-153) ve üçüncü olaakta bajac talebinin (] =.146) olduu göülmektedi. Tablo 7: Mantkd %nançlan Düzeni Açklama ve Yodama Gücü DeiJken Standat Hata t p kili BaJaC Talebi.032.055 1.138.256.008.049 RahatlCk Talebi.031 -.127-2.634.009 -.103 -.114 SaygC Talebi.042.186 4.376.000.192.187 R=0.222 R 2 =0.049 F=9.109 p=.001 Tablo 7 incelendiinde mantckdcjc inançlacncn bütün olaak mükemmeliyetçiliin alt boyutu olan düzeni yodadcc göülmektedi. (R=0.222, R 2 =0.049, F=9.109, p<.001). MantCkdCJC inançla ( BaJaC talebi, RahatlCk talebi, SaygC talebi) mükemmeliyetçiliin düzen alt boyutunda toplam vayanscn % 4.9 unu açcklamaktadc. Regesyon katsayclacncn anlamlclccna ilijkin t testi sonuçlac incelendiinde en önemli yodaycccncn saygc talebi (] =.186) daha sona ise ahatlck talebi (] =.-127) nin olduu göülmektedi. TARTI?MA ve YORUM AaJtCmada elde edilen bulgula sonucunda; öencilein mantckdcjc inançlac attckça bi göev ya da duuma ilijkin hatalaa yönelik ilgilei de atmaktadc. MantCkdCJC inançlaa sahip olan bi öenci, desleinde bajacsczlccyla ya da yaptcc hatalala çok mejgul olu. AslCnda bunun altcnda kususuz olma düjüncesi ye almaktadc. Hatalaa ajcc ilgide, mükemmeliyetçi kijinin bajaclc olma ihtiyaccndan çok bajacsczlck kokusu yatmaktadc. Hatalaa ajcc ilgi mükemmeliyetçilein bajac ihtiyaccndan ziyade bajacsczlck kokusu ile amaçlac için çaba göstemesine yol aça. Yani bu düjüncenin altcnda; pefomans mükemmel ya da kususuz olmalcdc (Buns, 1980). ÇalCJmada bi die sonuç ise, öencilein hatalaa kajc ilgisini, mantckdcjc inançlacn alt boyutlac olan bajac talebi, ahatlck ve saygc talebi açcklamaktadc. Öencinin yaptcc ijlede mutlaka bajaclc olma düjüncesi, yajamcn daha ahat ve kolay olmasc yönünden mantckdcjc inanca sahip olma ve saygc istei kijinin hatalaa kajc olan ilgisini atcmaktadc. KiJinin hatalaa kajc ilgisi, kijinin kendine yönelik mükemmeliyetçilik tancmlamascna benzedi (Fost, Moten, Lahaat, ve Rosenblate, 1990). Flett ve di. ( 1991), mükemmeliyetçiliin alanlac olan kijinin kendisi için mükemmeliyetçilik, dielei taafcndan tancmlanan mükemmeliyetçilik ve toplum taafcndan tancmlanan mükemmeliyetçilikle iasyonel inançla aascndaki ilijkiyi incelemijledi. Yüksek kijisel beklentile, bajkalac taafcndan onaylanma ihtiyacc, suçlulua eilim, duygusal soumsuzluk, ajcc kaygcyla ilgilenme, poblemden kaçcnma ve mükemmel çözüm için zounluluk hissetme gibi iasyonel düjüncele attckça mükemmeliyetçiliinde attcc sonucuna ulajmcjladc. AaJtCmanCn bi bajka sonucuna göe, öencilein davancjlacndan Jüphe etmesi, mantckdcjc inançlala pozitif ilijkilidi. AyCca mantckdcjc inanccn bajac talebi boyutu, davancjlaa kajc ilgiyi atcmaktadc. YapClan bi göev ya da yeine getiilen bi soumlulukta öenci; kendi pefomanscna yönelik ijlevsel olmayan memnuniyetsiz düjüncelee sahip ise, öencinin mükemmeliyetçi olma özellii atacak ve öenci olumsuz bi mükemmeliyetçi özellik gösteecekti. Olumsuz mükemmeliyetçilik salcklc olmayan, mükemmeliyetçilik tüüdü. Olumsuz mükemmeliyetçi özellie sahip olan kiji, çok set ve ulajclamaz standatla koyma, kendi pefomanscndan memnun olmama ve yeteneklei konusunda kaasczlck ve endije duyma gibi iasyonel düjüncelee sahipti (Enns, Cox ve Claa, 2002). Mükemmeliyetçi insanla genellikle ya kendilei ya da bajkalac için geçekçi olmayan ajcc yüksek standatla belilele. Bazen bieyin ulajabilecei mantcklc bi hedefe ulajmak için mevcut pefomanscnc yükseltmek üzee kendisine standatla belilemesi faydalc bi Jeydi. Ancak mükemmeliyetçilik genellikle beabeinde ajcc zo hatta ulajclmasc imkanscz hedefle getii. Stoebe ve Rambow (2007), 14-17 yaj aascndaki egenlele yaptcklac çalcjmada, öencilein 726
okul içeisinde mükemmel olmak için çaba saf etmelei attckça daha fazla bajacscz olduklac sonucunu elde etmijledi. Mükemmeliyetçi bieyle ajcc deecede yüksek beklentilee sahiptile. KiJinin, bu beklentilee sahip olmascnda ebeveynlein elejtii ve beklentilei oldukça etkilidi. Ailelei taafcndan öencile için olujtuulan geçekçi olmayan beklentile, öencinin mükemmel olmalcycm aksi takdide ailem bana dee vemez gibi mantckdcjc düjüncelee kapclmalacna, egenin mükemmeliyetçi kiji olaak yetijmesine neden olmaktadc. Eözkan (2009), mükemmeliyetçi anababalacn çocuklac için ulajclmasc güç hedefle belileme ve çocuklacncn hatalacna kajc ajcc duyalc olmalac balamcnda özellikle egenlik döneminde davancj bozukluklacna ve depesyona neden olduunu belitmijti. KoJullu sevgi ve onay veilen bi çevede yetijen çocuk, sevgi ve onay için yüksek düzeyde mükemmeliyetçi özellik göstemektedi. KiJi, ebeveynin ajcc elejtiel ve katc olduunu hissettii zaman, bu duum mükemmeliyetçilik eilimine yol açabili. ÇalCJmadan elde edilen sonuca göe de, aile beklentilei ve elejtii mükemmeliyetçilik özelliiyle bilikte atmaktadc. AyCca, sahip olunan bajac, ahatlck ve saygc talebi ebeveynsel elejtiiyi de açcklayabildii sonucuna ulajclmcjtc. YapClan aajtcmala da, aileden gelen beklentilein ve baskclacn mükemmeliyetçilii attcdccnc ve mükemmeliyetçiliin pozitif yönleinden çok negatif yönleiyle ilijkili olduunu vugulamcjtc (Stöbe, 1998; Stump ve Pake, 2000). AlgClanan aile beklentilei ve elejtiilei mükemmeliyetçilikte önemli bi etkendi (Fost ve di., 1990). Anne-babalaCn çocuklacndan süekli olaak kususuzluk beklentileini, bajacya kojullu onaylac, bajacsczlck duumunda çocuklacn deesizlik ve yetesizlik gibi olumsuz duygulac gelijtimesine yol aça (Sapmaz, 2006). Mükemmeliyetçiliin düzen boyutu, temizlik ve düzen ile ilgili ajcc bi dütü duyma duumudu ve bieyin yajamcnda tetipliliine ne kada iyi eilimi olduunun yanscmascdc. Bu çalcjmada saygc boyutunun düzen boyutunu açcklayabildii sonucu da elde edilmijti. Düzen boyutu, olumlu mükemmeliyetçilikle ilgili bi duumdu ve olumlu mükemmeliyetçilik özellii gösteen biey, yüksek hedefle ve kijisel standatla koyma, bajaclala ödül alma çabasc ve yetenekleinin fakcnda olan kijidi ( Enns ve di., 2002). Tüm bu sonuçla dikkate alcndccnda, ön egenlik döneminde bulunan öencilein, mükemmeliyetçi kijile olaak yetijmeleinde etkili olan mantckdcjc inançlacnc fak etmesi ve bunlac daha ijlevsel hale getimeye yönelik psikoloji dancjma hizmetleinin veilmesi açcscndan oldukça önemlidi. AyCca, öencilein yetijmesinde oldukça etkili olan anne-baba ve öetmenlein öenci için geçekçi beklenti içeisinde bulunmalac, öencinin va olan kapasitesini gelijtimeye yönelik davancjlada bulunmasc geekmektedi. Bunlala bilikte mükemmeliyetçi ve mantckdcjc inançlacncn fazla olmasc kijinin uh salccnc olumsuz yönde etkileyeceinden psikolojik yadcm alma davancjcyla bilikte faklc yaj guplac üzeinde incelenmesi geekmektedi. KAYNAKÇA Antony, M. M. ve Swinson, R. P. (2000). Mükemmeliyetçilik, dost sandccncz düjman (When Pefect isn't Good Enough). Çevii: AslC AçCkgöz, stanbul: KualdCJC YayCnevi Ashby, J. S. & Rice, K. G. (2002). Pefectionism, dysfunctional attitudes, and self-esteem: A stuctual equations analysis. Jounal of Counseling and Development, 80 (2), 197-203. Buns, D. D. (1980). The pefectionist s scipt fo self-defeat. Psychology Today. 41, 34-51. Buns, L.R. & Fedewa, B. A. (2004). Cognitive styles: Links with pefectionist thinking. Pesonality and Individual Diffeences, 38, 103-113. Çivitci, A. (2006). Egenle için mantckdcjc inançla ölçeinin gelijtiilmesi: Geçelik ve güvenilik çalcjmalac. Tük Psikolojik Danma ve Rehbelik Degisi, 3 (25), 69 80. Çivitçi, A. & Çivitçi, N. (2009). lköetim öencileinde algclanan sosyal becei ve mantckdcjc inançla. %lkö?etim Online, 8 (2), 415 424. Ellis, A. (1993). Reflections on ational-emotive theapy. Jounal of Consulting and Clinical Psychology. 61(2), 199 201. Enns, M. W., Cox, B. J. & Claa, I. (2002). Adaptive and maladaptive pefectionism: Developmental oigins and association with depession poneness. Pesonality and Individual Diffeences. 33, 921-935. Eözkan, A. (2009). lköetim Sekizinci SCnCf Öencileinde Depesyonun YodayCcClaC. %lkö?etim Online, 8 (2), 334 345. Flett, G. L., Hewitt, P. L., Blankstein, R.K. & Koledin, S. (1991). Dimensions of pefectionism and iational thinking. Jounal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavio Theapy, 9(3), 185-201. 727
Flett, G. L., Hewitt, P. L., Blankstein, R.K., Solkin, M. & Bunschot, V.M. (1996). Pefectionism, social poblem-solving ability, and psychological distess. Jounal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavio Theapy, 14(4), 245-274. Flett, G. L., Hewitt, P. L., Gashowitz, M., & Matin, T. R. (1997). Pesonality, negative social inteactions, and depessive symptoms. Canadian Jounal of Behavioal Science, 29, 28 37. Fost, R. O., Moten, P.A., Lahaat, C. & Rosenblate, R. (1990). The Dimensions of Pefectionisim, Cognitive Theapy and Reseach, 14,449 468. Gilman, R. & Ashby, J. S. (2003). A fist study of pefectionism and multidimensional life satisfaction among adolescents. The Jounal of Ealy Adolescence 23, 218 235. Hewitt, P. L. & Flett, G. L. (1990). Pefectionism and depession: A multidimensional analysis. Jounal of Social Behavio and Pesonality, 5, 423 438. Hewitt, P. L. & Flett, G. L. (1991). Pefectionism in the self and social contexts: conceptualization, assessment, and association with psychopathology. Jounal of Pesonality and Social Psychology, 60(3), 456 470. Hewitt, P. L., Flett, L.G. & Webe, C. (1994).Dimensions of pefectionism and suicide ideation. Cognitive Theapy and Reseach, 18(5), 439-460. Nelson-Jones, R. (1982). The theoy and Pactise of Counsellikng Psychology, London : Cassell Educational Limited. MCsClC-TaJdemi, Ö. (2003).Üstün yetenekli çocuklada mükemmeliyetçilik, snav kaygs, benlik saygs, kontol oda?, öz-yetelik ve poblem çözme beceilei aasndaki ilikinin incelenmesi. (YayCnlanmamCJ Yüksek Lisans Tezi) Tabzon: Kaadeniz Teknik Ünivesitesi, Sosyal Bilimle Enstitüsü. Özbay, Y. & TaJdemi, Ö. (2003). Çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçe?i: Geçelik ve güvenilik çalmas. VII. Ulusal Psikolojik DanCJma ve Rehbelik Kongesi: Malatya, 9 11 Temmuz. Rheaume, J., Ladouceu, R. & Feeston, M., H., (2000). The pediction of obsessive-compulsive tendencies: does pefectionism play a significiant ole? Pesonality and Individual Diffeences, 28, 583 592. Rice, G.K. Vegaa, T.D. & Aldea, A.M. (2006). Cognitive-affective medaitos of pefectionism and college student adjustment. Pesonality and Individual Diffeences, 40, 463 473. Rice, K. G., Ashby, J. S., & Slaney, R. B. (1998). Self-esteem as a mediato between pefectionisim and depession: a stuctual equation analysis. Jounal of Counseling Psychology, 45, 304-314. Sapmaz, F. (2006). Ünivesite ö?encileinin uyumlu ve uyumsuz mükemmeliyetçilik özellikleinin psikolojik beliti düzeylei açsndan incelenmesi. (YayCnlanmamCJ Yüksek Lisan Tezi) Sakaya: Sakaya Ünivesitesi, Sosyal Bilimle Enstitüsü. Stoebe, J. (1998). The fost multidimensional pefectionism scale evisited: moe pefect with fou dimensions. Pesonality and Individual Diffeences, 24, 481-489. Stoebe, J. & Rambow, A. (2007). Pefectionism in adolescent school students: Relations with motivation, achievement, and well-being. Pesonal and Individual Diffeences, 42, 1379-1389. Stump, H. & Pake, W. D. (2000). A hieachical stuctual analysis of pefectionism and its elation to othe pesonality chaacteistics. Pesonal and Individual Diffeences, 28, 837-852. Tey-Shot, L. A., Owens, R. G., Slade, P.D. ve Dewey, M. E. (1995), Positive and Negative Pefectionism. Pesonality and Individual Diffeences, 18(5), 663-668 Tunce, B. & Voltan-Aca, N. (2006) KaygC düzeylei faklc ünivesite hazclck scncfc öencileinin mükemmeliyetçilik özellikleinin incelenmesi. Kiz Degisi.14(2),1 15. 728