EKONOMİK GELİŞMELER Ekim - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANAT KARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR EKİM 2011 ĠÇĠNDEKĠLER... 1 GAYRĠ SAFĠ YURTĠÇĠ HASILA (GSYH)... 2 ĠSTĠHDAM - ĠġSĠZLĠK VE ĠġGÜCÜ HAREKETLERĠ.. 2 ĠTHALAT ĠHRACAT VE DIġ TĠCARET AÇIĞI 3 TURĠZM GELĠRĠ ve GĠDERĠ. 4 TÜKETĠCĠ FĠYATLARI ENDEKSĠ (TÜFE) 4 ÜRETĠCĠ FĠYAT ENDEKSĠ (ÜFE) 5 GRAFĠKLER Grafik 1 : DıĢ Ticaret Grafiği.. 3 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1
EKONOMİK RAPOR EKİM 2011 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2011 yılı ikinci döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 8,8 artış göstermiştir. Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2011 yılı ikinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %19,2 lik artışla 318 404 Milyon TL olmuştur. 2011 yılının ikinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 8,8 lik artışla 27 910 Milyon TL olmuştur. 2010 yılı gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla %15,9 luk artışla 1 103 750 Milyon TL, sabit fiyatlarla % 9,0 lık artışla 105 739 Milyon TL olmuştur. 2010 yılında kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla 15 119 TL, ABD doları cinsinden 0 067 Dolar olarak hesaplanmıştır. Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2011 yılı ikinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %8,3 lük artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki döneme göre %1,3 artmıştır. Ġstihdam ĠĢsizlik ve ĠĢgücü Hareketleri Temmuz 2011 döneminde kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 63 bin kişi artmıştır. 2011 yılı Temmuz döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 49 bin kişilik bir artış ile 72 milyon 421 bin kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 1 milyon 63 bin kişi artarak 53 milyon 635 bin kişiye ulaşmıştır. Temmuz 2011 döneminde işgücüne katılma oranı % 51,2 dir. 2011 yılı Temmuz döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,2 puanlık artışla % 51,2 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 1 puanlık artışla % 72,9, kadınlarda ise 1,5 puanlık artışla % 30,3 tür. Tarım dışı istihdam 1 milyon 54 bin kişi artmıştır. İşsizlik oranı % 9,1 dir. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2
Milyon Dolar Milyon Dolar Ġthalat Ġhracat ve DıĢ Ticaret Açığı 2011 Eylül ayında ithalat %35,5 arttı. EKONOMİK RAPOR EKİM 2011 Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; 2011 yılı Eylül ayında, 2010 yılının aynı ayına göre ihracat %21,1 artarak 10 790 milyon dolar, ithalat %35,5 artarak 21 204 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 6 735 milyon dolardan, 10 414 milyon dolara ulaştı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2011 yılı Eylül ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat değişim oranı %13,3 ithalatın değişim oranı ise %30,2 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2011 Eylül ayında bir önceki aya göre ihracat %13,3 azalırken, ithalat ise %6,7 arttı. 2010 Eylül ayında %57 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2011 Eylül ayında %50,9 a geriledi. 2011 Eylül ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan ihracat 2010 Eylül ayına göre %8,3 artarak 1 085 milyon dolar olurken, Almanya yı sırasıyla Irak (766 milyon dolar), İngiltere (651 milyon dolar), İtalya (582 milyon dolar) ve Fransa (552 milyon dolar) takip etti. Ġhracatın %60,1 ini KOBĠ ler gerçekleģtirdi. 2010 yılında 48 009 girişim ihracat, 55 119 girişim ithalat yaptı. İhracatın %60,1 i 0-249 kişi çalışan ve KOBİ olarak değerlendirilen girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın ise %42,1 i KOBİ ler tarafından yapıldı. Rusya Federasyonu ithalatta ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %37,3 artarak 2 191 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya Federasyonu nu sırasıyla Çin (1 918 milyon dolar) ve Almanya (1 882 milyon dolar) izledi. Grafik 1. DıĢ T icaret Grafiği 2010-2011 Eylül Ayı Dış Ticareti 2010-2011 Ocak-Eylül Dış Ticareti 25 000 21 204 20 000 15 644 15 000 10 790 10 000 8 909 5 000 181 661 180 000 150 000 130 554 120 000 99 502 90 000 81 715 60 000 30 000 2010 2011 2010 2011 İhracat İthalat 2010 2011 İhracat 2010 2011 İthalat TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3
Turizm Geliri ve Gideri Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre % 8,9 arttı. EKONOMİK RAPOR EKİM 2011 Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarından oluşan III. Dönemde turizm geliri, geçen yılın aynı dönemine göre % 8,9 artarak 9 339 028 541 $ oldu. Turizm gelirinin % 78 i yabancı ziyaretçilerden, % 22 si ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Bu dönemde yapılan harcamaların 7 185 082 374 $ ını kişisel, 2 153 946 167 $ ını ise paket tur oluşturmaktadır. 2011 III. Dönemde kişi başına ortalama harcama 623 $ dır. Bu dönemde yabancıların ortalama harcaması 568 $, yurtdışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ortalama harcaması ise 947 $ dır. Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre % 8,1 arttı. 2011 yılı III. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 14 991 270 kişidir. Bunun 12 819 786 kişisini yabancı, 2 171 484 kişisini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturmaktadır. Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre % 20 azaldı. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 20 azalarak 1 044 887 999 $ olmuştur. Bunun 989 950 724 $ ı kişisel, 54 937 275 $ ı ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 465 601 vatandaşın kişi başı ortalama harcaması 713 $ dır. Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TÜFE de aylık değişim % 3,27 olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı Ekim ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %3,27, bir önceki yılın Aralık ayına göre %7,95, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,66 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,93 artış gerçekleşmiştir. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artıģ %14,11 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleģmiģtir. Ekim ayında endekste yer alan gruplardan giyim ve ayakkabıda %7,99, gıda ve alkolsüz içeceklerde %4,04, konutta %3,59, ev eşyasında %1,61, eğlence ve kültürde %1,08, lokanta ve otellerde %1,00, ulaştırmada %0,61, haberleşmede %0,57, eğitimde %0,24, sağlıkta %0,03 artış, çeşitli mal ve hizmetlerde %-0,96 düşüş gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE de en yüksek artıģ %18,05 ile çeģitli mal ve hizmetler grubunda gerçekleģmiģtir. Alkollü içecekler ve tütün (%15,05), ulaştırma (%14,35), ev eşyası (%10,49), konut (%8,85), lokanta ve oteller (%8,28) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ÜFE de aylık değişim % 1,60 olarak gerçekleşmiştir. EKONOMİK RAPOR EKİM 2011 2011 yılı Ekim ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %1,60, bir önceki yılın Aralık ayına göre %11,48, bir önceki yılın aynı ayına göre %12,58 ve on iki aylık ortalamalara göre %10,26 artış gerçekleşmiştir. Aylık değiģim tarım sektöründe %3,99, sanayi sektöründe %1,16 olarak gerçekleģti. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %1,64 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %-4,39 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre %6,62 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %13,56, bir önceki yılın aynı ayına göre %16,56 ve on iki aylık ortalamalara göre %11,03 artış gerçekleşmiştir. ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artıģ %4,33 ile metal cevheri alt sektöründe gerçekleģti. Sanayinin üç sektöründen, elektrik, gaz ve su sektöründe %3,34, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %2,62, imalat sanayi sektöründe %0,86 artış gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, metal cevheri (%4,33), elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı (%3,65), mobilya imalatı (%3,01), ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%3,00), maden kömürü ve linyit (%2,74), büro makineleri imalatı (%2,69), iletişim teçhizatı imalatı (%2,49), metal eşya sanayi (%1,70) alt sektörleridir. Buna karşılık ana metal sanayi (%- 1,77), motorlu kara taşıtları imalatı (%0,09), basın ve yayım (%0,15) bir ay önceye göre endekslerin en az arttığı veya en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5