tmmob makina mühendisleri odası 21. YÜZYILA DOĞRU DENİZLİ SANAYİİ SEMPOZYUMU 17-18-19 EKİM 1997 BİLDİRİLER Bildiriler kitabında yer alan her türlü görüş, fikir, bilimsel sav ve alıntılar, tablo ve şekiller bildiri yazar / yasarlarına aittir, Bunlardan ötürü düzenleme kurulu sorumlu tutulamaz. Bu kitaptan yapılacak alıntılarda kaynak göstermek zorunludur, EDİTÖR Cemalettin Çağdaş Yılmaz Arslan YAPIM Deha Ajans Ltd. Şti. Tel: 263 14 84 BASKI Deha Mat Ltd. Şti. mmo yayın no: 199 ISBN 975-395-243-0
DÜZENLEME KURULU Ömer GÜLEKEN MMO Başkan Vekili Remzi ERİŞLER MMO Bursa Şube Sekreteri Süleyman EVCİLMEN MMO Antalya Şube Başkanı Tank DEMİRAY MMO Ankara Şube Sekreteri Cemal GENCER MMO Ankara Şube Y.K.Ü. Uğurcan NAZLI MMO Adana Şube Y.K.Ü. T.Hikmet KARAKOÇ MMO Eskişehir Şube Y.K.Ü. Turhan ONGEN MMO İzmir Şube Y.K.Ü. Hasan CEBİROĞLU MMO İstanbul Şube Bşk. Vekili Dinçer METE MMO Edirne Şube Bşk. Vekili Metin ALBEYOĞLU MMO Aydın İl Temsilcisi Selahattin SAPMAZ MMO Muğla İl Temsilcisi Hakkı ÖZÜTOK MMO Fethiye İlçe Temsilcisi Prof.Dr. Mehmet ATILGAN MMO Denizli Şube Y.K.Ü. Faruk İNCEOGLU MMO Denizli Şube Y.K.Ü. Fatih YAŞA MMO Denizli Şube Sekreteri Ö. Faruk YÜKSEL MMO Denizli Şube Saymanı Servet TETİK MMO Denizli Şube Y.K.Ü. Yaşar YIKICI MMO Denizli Şube Y.K.Ü. Ahmet SİNKİL MMO Denizli Şube Üyesi YÜRÜTME KURULU Ufuk ABALIOĞLU M.Gülşen GÜNGÖR İsmail ÇELİK İnci İLGAZ MevlütÇELİKBİLEK Erdoğan KİRİŞ Ali DENİZ Mehmet SARICA Fatih DİLBAZ Ali Rıza YAZGAN İskender ERBİL SEMPOZYUM SEKRETERYASI Fatih YAŞA Erkin PALAMUTÇU SEMPOZYUM YERİ Çatalçeşme Oda Tiyatrosu Denizli Belediyesi Meclis Salonu DANIŞMANLAR KURULU ABALIOĞLUAli. ERDUYAN Tamer ABALIOĞLU İsmet EREN Prof. Dr. Aslan ACAR Mehmet ERGUN Yaşar Oğuz ADA H. Tekin ERHAN Ramazan AKŞAHİN Yalçın ERTÜRK Necati AKŞİT Prof. Dr. M. Arif ESEN Hasan AKYÜREK Faruk EVRAN Vedat ALTUNTAŞ Turgay GERELİOĞLU İ. Hakia ALYANAK Prof. Dr. İbrahim GÖKALP Prof. Dr. Hüsnü Yusuf ASLANOĞLU Doç.Dr. Mehmet GÖKSU Yusuf Ziya ATICI Sait GÖKŞİN Ahmet ATMACA Mehmet GÜLSÖZ Doç. Dr. Alpe:r AYDEMİR Mehmet GÜN Yücel AYDINLI Osman GÜNALP Sezai BAŞÇİFTÇİ Feyzullah GÜRGÜN Ertan BAYSAL Ali GÜVENALAli BEŞTAŞ Tanju HAZER Şeref CEYLAN Yrd.Doç.Dr. Tülay İLGERİ Süleyman CONTAY Gürol KALEMCİ Nail ÇELİKOK Bülent KARABACAK ÇETİŞLİ Prof. Dr. Halil Doç. Dr. Rasim ÇİZMECİ Hasan KARAMANLI A. İhsanL ÇOPUR Süleyman KASAPOĞLU Kemal DEĞİRMENCİ İsmail KATRANCI Zafer DEMİREREN İbrahim KAYA Ramazan DEVELİ Hilmi KAYNAK Mustafa DOĞU Altan KEÇECİ Müjdat DURMAZ Prof. Dr.Ali KIVANÇ Behçet DUYSAL Ömer KOCABAĞ Durali DÜLGEROĞLU Prof. Dr. Ercan KOCAMAZ Hasan ECE İsmail KONYALIOĞLU Hilmi EDEM Ali KÖSEOĞLU Cevdet EMİR Cahit KUTLU R. Erhan MARIMAli NİZAMOĞLU İsmail OKTİK Prof. Dr. Şener ÖNCEL Abdi ÖZDEMİR Mehmet ÖZEK Doç Dr. Ziya ÖZEKMEKÇİ Nejdet ÖZPINAR Doç. Dr. Yahya PANAYIR İlter RENDE Prof. Dr. Hikmet SALGAR Gültekin Okay SARAÇOĞLU Önder ŞENEL Yavuz SİVRİ Esat SÖZKESEN Nuri SÜZÜK Lerzan TAŞKIRAN Cihan TERZİBAŞOĞLUAli TOSUN İsmail TOKER Emin TÜRKÖZ Hüseyin ÜLKÜ Turhan ULUKAYA Halil URGANLIOĞLU Bekir USLU M. Abdulkadir YALÇIN Cengiz YAVUZ Mehmet YILDIRIM Veli YUSUMUT Şah İsmail YÜKSEL Prof. Dr. Mehmet ZEYTİNCİ Cüneyt İRTİBAT BÜROSU: TMMOB Makimi Mühendisleri «elası Denizli Şubesi Atatürk Bulvarı SSK İshanı Kat:2 DHNİZLİ Tel & Fa\: 0 (25S) 263 363S - ""
21. YÜZYILA DOĞRU DENİZLİ SANAYÜ'NİN İHMALİ YA DA ULUSLARARASI REKABETİN "OLMAZSA OLMAZ" ŞARTI: SINAİ MÜLKİYET KORUMASI ŞİMŞEK MÜMESSİLLİK VE ZEKERİYA ŞİMŞEK DIŞ TİC.LTD.ŞTİ. / İZMİR ÖZET Son yıllarda Anadolu Kaplanları ve KOBI'le ile ilgili ekonomik - politik tüm değerlendirmelerde gündemin ön sıralarında yer alan Denizli'mizin özellikle ulusal tekstil ve konfeksiyon sanayimiz içindeki yeri ve payı tartışmasız ve net bir değerin ifadesidir. Buna karşılık rekabetin uluslararasılaşması ve uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi çabalan ile önemi gittikçe artan sınai mülkiyet hakları yerel iş dünyamızca henüz daha tam anlamıyla "keşfedilmemiştir". Bildirimizin birinci bölümünde; sınai mülkiyetin genel yapısı ve Türkiye'deki durumu detaylandırılmıştır. İzleyen üç bölümde; sırasıyla patentler ve faydalı modeller,endüstriyel tasarımlar,markalar hukuki-ticari boyutlarıyla açıklanmıştır. Beşinci bölüm sınai mülkiyet hakkı ihlalleri ve bunlara uygulanacak cezalarla ilgilidir. Son bölümde ise Denizli Sanayii'nde sınai mülkiyet korunmasının "flu" yeri değerlendirilerek uluslararası rekabet gücü ve geleceğe yönelik firma stratejileri açısından konunun arzettiği "hayati"önem ve yapılması gerekenler Denizli iş Dünyası'nın dikkatlerine sunulmuştur. 1.SINAI MÜLKİYETİN GENEL YAPISI Sınai mülkiyet kısacajinsan zeka ve becerisinin ürünleri anlamında olup,gayri maddi bir hakkı ifade etmektedir.tarihi 15.yüzyıla kadar uzanan sınai mülkiyet haklarının korunması konusu,ls.yüzyılda Paris Sözleşmesi'nin imzalanmasıyla uluslararası bir statü kazanmıştır. Sınai mülkiyetin anayasası niteliğindeki bu anlaşmaya Haziran 1997 itibariyle Türkiye dahil 142 ülke taraftır.türkiye'nin taraf olduğu konuyla ilgili uluslararası anlaşmalar içinde Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Haklan (TRIPS) Ekli Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması içerik olarak özel bir öneme sahiptir.ayrıca Türkiye AB ile imzaladığı 6 Mart 1995 ve 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı'nın 29.maddesi ile 8 no'lu ekinde sınai mülkiyet haklarına ilişkin etkin bir koruma sistemi oluşturacağını ve bunu tavizsiz işleteceğini taahhüt etmiştir. Ülkemizde pratik anlam içeren en önemlileri; -Patentler ve faydalı modeller, -Endüstriyel tasarımlar, 75
-Markalar üçgeninde kimliklendirilen sınai mülkiyet haklarının etkin korunabilmesi için kurulması ve tavizsiz işletilmesi gereken sistemin unsurları; -Özerk ve yetkili bir kamu otoritesi, -Yasal statüye ve denetime tabi vekillik kurumu, -Hukuki ihtilafların takibi ve çözümü sağlayacak ihtisas mahkemeleri, -Uluslararası hukuka ve teknik standartlara uyumlu özel mevzuat ile, ilgili uluslararası anlaşmalara katılım şeklinde çerçevelendirilmiştir. Bu çerçevede, ülkemizdeki durumu irdelersek; yetkili yasal otorite Türk Patent Enstitüsü (TPE) 'dür. Daha önce Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde Sınai Mülkiyet Dairesi şeklinde hizmet veren yetkili otorite mevzuatın yenilenmesiyle tüm dünyada ki benzerleri gibi, daha etkin ve çağdaş çalışmalar yapmak amacıyla, 1994 yılında özerk bir yapıya kavuşturularak örgütlendirilmiştir (KHK /554). İş dünyasına müşavirlik ve uygulama hizmetleri vermeye yönelik bağımsız patent tasarım, marka vekilliği kurumu ise 1996 yılında oluşturulmuş; böylece hak sahipleri gerek tescil işlemlerinde gerekse tescil sonrası benzerlik ve taklit konularında haklarının profesyonelce takip edilmesi olanağına kavuşmuşlardır.ihtisas Mahkemeleri ile ilgili kuruluş çalışmaları Adalet Bakanlığı'nca yürütülmekte olup şu an gerekli hizmet, Asliye Ticaret ve Asliye Ceza Mahkemeleri'nden yapılan görevlendirmelerle yürütülmektedir. Ülkemiz sınai mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin 15 uluslararası anlaşmadan 7'sine taraf olmakla birlikte diğerlerine katılım çalışmaları sürmektedir. (Taraf olduğumuz uluslararası anlaşmalar T.C. Anayasası (md.90) gereğince iç hukuk mevzuatı sayılmaktadır.)24 Haziran 1994-7.Kasım 1995 tarihleri arasındaki dönemde yürürlüğe giren 2 Kanun 6 Kanun Hükmünde Kararname, 2 Kararname,13 Yönetmelik ve 2 Tebliğ ile yapılandırılan sınai mülkiyet mevzuatımız,uluslararası ticaret ve hukuk normlarına uyumlu olup, uygulamada bazı küçük aksaklıklar dışında bir sıkıntı yaşanmamaktadır. Etkin bir sınai mülkiyet koruması için sistemi kurmak kadar sağlıklı işlemesine yönelik önlemleri almak ve gereklerini yapmak çok önemlidir.sınai mülkiyet haklarının korunması konusunda,son yıllara kadar Türk Sanayii'nde ve kamuoyunda mevcut bilgisizlik ve ilgisizlik eğilimi ;ülkemizin AB ile Gümrük Birliği'ne girmesi ve uluslararası ticarette haksız rekabetin yol açtığı kayıpların ihracatçılarımızca da hissedilmeye başlanması sonucunda yerini, üçüncü bin yılın fikir ticareti ve yaratıcılık haklarının korunması üzerine kurulacağı tartışmalarına bırakmıştır. Ülkemizin Gümrük Birliği'nden şu ana kadar en önemli (belkide tek)kazancı,iş dünyamızın kendine çeki düzen vermesi ve ihracatsız ticaret olmayacağı bilincini kazanmasıdır. 2.TÜRKİYE'DE PATENT HAKLARININ KORUNMASI Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin temel göstergelerinden biri sahip olunan teknolojidir. Sahip olunan bu teknoloji iki yolla elde edilebilir: Teknoloji ya üretilir ya da transfer edilir.teknoloji alanında hızlı değişimlerin yaşandığı günümüzde transfer yoluyla elde edilen teknoloji çok kısa zamanda etkinliğini kaybetmekte, yenilenmesi büyük maddi yük getirmektedir, işte bu noktada ulusal politika olarak, işletmelerin AR-GE faaliyetleriyle kişisel buluş çabalarının özendirilmesi,teknoloji tabanlı yeni ürün ve üretim yöntemlerine ait sonuçların ekonomik değerinin hukuken korunması gerekmektedir. Ülkemizde patent haklarının korunması, 27.06.1995 tarih ve 551 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 07.11.1995 tarih ve 4128 sayılı Kanun ile Uygulama şeklini Gösterir Yönetmelik' ten oluşan bir mevzuatla sağlanmaktadır. Patent sistemi ile yeni bilgi / teknoloji geliştirene belirli bir süre için o bilginin / teknolojinin kullanımı üzerinde imtiyaz hakkı tanınmaktadır. Bu imtiyazın "konusu" buluş'tur. Buluş ise, teknik bir sorunun çözümü için organize olmuş bilgi demektir. Bir buluşun patentlenmesi; herhangi bir teknik sorunun çözümüne ilişkin yazılı açıklamaya dayanır. Her ülkede milli ofis tarafından yayımlanan bu açıklama,ülkemizde de TPE'ne yapılan başvuru ile izlenen teknik prosedürün olumlu sonuçlanmasıyla (yaklaşık 2-3 yıl süresinde) buluşa patent verilerek hukukilik ka- 76
zanmaktadır. Buluş sahibine, buluşunu toplumun bilgisine sunması karşılığında YİRMİ YIL için sağlanan mutlak ve tekelci nitelikteki patent hakkı; buluş konusu ürünün üretilmesi, satılması- ihracı, ithali ile buluş konusu yöntemle o yöntemin kullanılmasını ve bu hakkın karşılıklı anlaşılan bir fiyatla başkasına kullandırılmasını (Teknolojik yeniliğin,fiyat mekanizması ile el değiştirmesine olanak veren bu hak,lisans anlaşması denilen bir satış yöntemi ile gerçekleşir.)kapsar. Patent sistemi ile, sadece YENİ, TEKNİĞİN BİLİNEN DURUMUNU AŞAN ve SANAYİYE UYGULANABİLİR buluşlar korunur. Buradaki yenilikjmutlak ve evrensel nitelikte bir yeniliktir. Tekniğin bilinen durumunun aşılması, buluşun ilgili olduğu alandaki mevcut teknik bilginin içinden kolay çykamayacak bir buluş basamağını ifade eder. Uygulanabilirlik ise, tarım dahil sanayi ve ticaretin herhangi bir dalında üretilebilecek nitelikte olmak anlamındadır. Patent sisteminin temel işlevleri; -Buluş sahibinin haklarını koaımak ve ödüllendirmek(buradaki ödüllendirme, buluşun ekonomik değerinin ve insanlığa yararının piyasa koşullarında ölçülerek fiyatlandırılmasını ifade eder.), -Bilginin yayılmasını ve kamuoyuna sunulmasını sağlamak, -Teknoloji transferine ortam hazırlamak, -Yeni yatırımlara ve üretim artışına zemin oluşturmak, -Firma bazında ve ulusal ölçekte politika ve strateji tespitine veri tesis etmek, -Yabancı sermaye akışında güven unsuru temin etmektir. Patent korumasının, koruma süresinin sonuna kadar devam edebilmesi için kullanma(uygulama) zorunluluğunun yerine getirilmesi ve yıllık ücretin ödenmesi gerekir.patent sahibinin veya yetkili kıldığı kişinin,patentle korunan buluşu kullanma zorunluluğunu,patentin verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlandığı tarihten itibaren 3 yıl içinde gerçekleştirmesi ve bunu TPE nezdinde yazılı olarak belgelendirmesi şarttır. Patentin kullanılmaması zorunlu lisansa, koruma süresince her yıl ödenmesi gereken yıllık ücretin ödenmemesi ise patentin hükümsüzlüğüne neden olur. -Keşifler,bilimsel teoriler, matematik metodları, -Zihni,ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan,usul ve kurallar, -Edebiyat ve sanat eserleri, bilimsel eserler, estetik niteliği olan yaratmalar,bilgisayar yazılımları, -Bilginin derlenmesi,düzenlenmesi,sunulması ve iletilebilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller, -insan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis,tedavi ve cerrahi usulleri, -Konusu kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı olan buluşlar, -Bitki veya hayvan türleri veya önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan yetiştirme usullerine ait uğraşı ve buluşlar patente konu olamazlar. Mevzuatımızda yer alan FAYDALI MODEL BELGESİ ise inceleme şekli ve koruma süresi bakımından patentten farklıdır.bir buluşun patentlenmesindeki en önemli kriter olan tekniğin bilinen durumunun aşılması şartı faydalı model belgesinde aranmamakta;yeni ve sanayiye uygulanabilir buluşlar,faydalı model belgesi ile ON YIL süreli bir koruma kapsamına alınmaktadır. Faydalı model belgesi ile genelde KOBI 'lerin üretim sürecinde geliştirdikleri yeniliklerin korunması hedeflendiğinden,tescil işlemleri süre ve masraf yönünden daha ekonomik bir şekilde düzenlenmiştir. Patent başvuruları doğrudan ülkelerin ve firmaların AR-GE bütçelerine bağlı olduğundan Türkiye'nin bu alandaki yetersizliği doğal olarak sonuçlara da yansımaktadır. Japonya'da AR-GE harcamaları GSMH 'nin % 2.5-3 'üne ulaşırken Türkiye'de bu rakam binde 4'ler civarındadır. Almanya'da sadece Siemens 'te 44 bin AR-GE elemanı varken, 60 milyonluk Türkiye'de AR-GE eleman sayısı sadece 18 bin civarıdır.türkiye'deki her patent başvurusuna karşılık Yunanistan'da 22,Portekiz'de 29, Japonya'da 195, ABD'de 118 başvuru yapıldığının tespiti bu rakamları doğrulamaktadır. 77
3.TÜRKİYE'DE ENDÜSTRİYEL TASARIMLARIN KORUNMASI Tasarımı, bir ürünün üç boyutlu şekli veya bu şeklin bir parçası ile ürün üzerindeki iki boyutlu süslemeler şeklinde tanımlayabiliriz. 27 Haziran 1995 tarihinde yürürlüğe giren "Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında 554 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname" ile markalar ve buluşlar gibi belge ile korunan sınai haklar arasına tasarımlarda eklenmiştir. Yasal düzenlemeye göre.bir tasarımın korunması için "YENİ" ve "AYIR- DEDICI NITELIşE SAHİP" olması gerekmektedir. Bir tasarım TPE 'ye başvuru tarihinden önce,dünyanın herhangi bir yerinde, kamuya sunulmamış ise yeni olarak kabul edilir. Başvuru tarihinden geriye doğru on iki ay içinde kamuya yapılan sunuşlar,tasarımın yeniliğini etkilemez. Tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenim ile bilinen her hangi bir tasarımın bu kullanıcıda yarattığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık olması,ayırdedilebilir niteliğe sahip olmak anlamındadır. Tasarım hakkının sahibi, tasarımcı veya onun hukuki halefleridir. Memur, hizmetli ve işçilerin işlerini görürken tasarladıkları tasarımların sahibi, hizmet ilişkisi nedeniyle,onları çalıştırandır. Memurun, hizmetlinin, işçinin; yaptığı tasarımın önemi değerlendirilerek saptanacak bir bedel alma hakkı vardır.iş sözleşmeleri ile sipariş üzerine yapılan tasarımların hak sahibi,sözleşmede aksine bir hüküm yoksa,işverendir. Tasarımcının tasarım tescili için başvuru yapana veya tasarım hakkını elinde bulunduran kişiye karşı; başvuruda, belgelerde, yayında adının"tasarımcı" olarak belirtilmesini isteme hakkı vardır. Tasarımın tescili için başvuran kişi; tasarımcının kendisi değil ise,başvuruda tasarımcının kimliğini belirtmek ve başvuru yapma hakkını nasıl elde ettiğini beyan etmek zorundadır. Tüzel kişiler tasarımcı olamazlar.tüzel kişiler adına yapılan başvurularda, tasarımcının gerçek kişi olarak beyan edilmesi şarttır. Tasarımın tescili için,gerçek hak sahibi dışında biri tarafından başvuru yapılmış veya tasarım hak sahibi dışında biri adına tescil edilmiş ise; gerçek hak sahibi olduğunu iddia eden kişinin, tasarım hakkından doğan diğer hak ve talepleri saklı kalmak şartıyla,tasarım hakkı sahipliğinin kendisine devir edilmesini talep ve dava etme hakkı vardır. Endüstriyel Tasarımların Korunması, başvuru tarihinden itibaren BEş YIL'dır. Bu süre, tasarım tescil belgesi sahibinin talep etmesi koşuluyla, beşer yıllık dönemler halinde YİRMİ BEş YIL'a kadar uzatılabilir. Tasarım başvuruları, yalnız şekli şartlar açısından incelenip tescil edilerek Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteni'nde yayımlanır ve ALTI AY süreyle üçüncü kişilerin itirazlarına açık tutulur. Bu sürede, tasarımın yeni olmadığı veya ayırdedici özelliğe sahip bulunmadığına ilişkin gerekçeli itirazlar TPE tarafından incelenerek ya itirazın reddi ya da tescil belgesinin iptali ile sonuçlandırılır. Altı aylık süre geçtikten sonra, tasarım tescilinin haksız yapıldığı ve iptali ile ilgili iddialar, tasarım tescilinin hükümsüzlüğü gerekçesi ile dava açılması halinde, Mahkemece değerlendirilecektir. 4. TÜRKİYE'DE MARKALARIN KORUNMASI Marka; bir işletmenin mal veya hizmetlerini başka bir işletmenin mal veya hizmetlerinden ayırdetmeyi sağlaması koşuluyla kişi adları dahil özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajlan gibi her türlü işaretlerdir. 78
1995 yılında yenilenen markalar hukukumuz 556 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 4128 sayılı Kanun ile Uygulama şeklini Gösterir Yönetmelik'ten oluşmaktadır. Marka koruması,mal veya hizmetlerinde marka kullanan gerçek ve tüzel kişileri koruyan bir sistemdir.marka tescili,zorunlu değildir. Tescilsiz markalar, Türk Ticaret Kanunu'nun haksız rekabet hükümleri şemsiyesiyle genel yasa korumasından yararlanırlar. Marka tescilinde amaç, özel yasa ile getirilen korumadan yararlanmaktır. Bir markanın tescili için; hazırlanan evrak seti TPE' ye sunulur. Burada tescili istenen marka ibaresi daha önceden aynısının ya da ayırdedilemeyecek kadar benzerinin tescil edilip edilmediği açısından incelenir. Başvurunun tescil edilebilir bulunması durumunda marka örneği Resmi Marka Bülteni'nde yayımlanarak üç ay süreyle itirazlara açık tutulur. Önceki hak sahipleri bu süre içinde gerekçeli olarak itiraz ederek başvurunun reddini talep edebilirler. Üç aylık askı süresinde herhangi bir itirazın olmaması ya da yapılan itirazların haklı bulunmaması halinde başvuru MARKA TESCİL BELGESI'ne bağlanır. Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı markalar ile dini değerleri ve sembolleri içeren markalar tescil edilemezler. Tescilli markanın,tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde kullanılması zorunludur. Bu süre içinde kullanılmayan markalar, aynı markayı kullanmak isteyen bir başka kişinin talebi üzerine Mahkeme tarafından iptal edilebilir. Markanın korunma süresi, başvuru tarihinden itibaren ON YILdır. Bu sürenin her on yılda bir yenilenerek sonsuz uzatılması mümkündür. 5.SINAI MÜLKİYET HAKKI İHLALLERİNDE VE TECAVÜZLERİNDE CEZALAR Sınai mülkiyet hakları üzerindeki işlemlerin (alım-satımı, kiralanması ( lisans),haczedilmesi,miras yoluyla devredilmesi, teminat gösterilmesi ya da yasal koruma süresi dolmadan haktan feragat edilmesi) hukukilik kazanabilmesi için, ilgili işlemin yazılı olarak belgelenerek TPE nezdindeki sicile kaydedilmesi ve Resmi Bülten'de yayımlanması şarttır. Türkiye'de yapılan sınai mülkiyet hakkı tescilleri yalnız Türkiye sınırları içinde koruma sağlar, işbu hakkın diğer ülkelerde de korunması için, o ülkelerde de Paris Sözleşmesi'nde yer alan rüçhan hakkı kapsamında tescili gerekir.aksi "sermaye"nin kediye yüklenmesi demektir. Çünkü markalar ile endüstriyel tasarımlarda 6 ay, patentlerde ise 12 ay içinde öteki ülkeler nezdinde koruma talep edilmemesi halinde;üçüncü kişilerce markanın kullanımı ve tescili, tasarımlar ile patentler üzerindeki hakların da izinsiz kullanımı engellenemez. Bu noktadan hareketle sınai mülkiyet koruması ile kazanılan haklar; -Üçüncü kişilerin tecavüz hallerine karşı koruma hakkı -Üçüncü kişilere devir /lisans yoluyla kullandırma hakkı olmak üzere iki boyutludur. Bu haklara ilişkin tecavüz fiillerini ise şöyle detaylandırabiliriz; -Sınai mülkiyet hakkı sahibinin izni olmaksızın, korunan malın aynını veya belirgin bir şekilde benzerini yapmak, üretmek, piyasaya sunmak, satmak, sözleşme akdi için icapta bulunmak, kullanmak,ithal etmek ve bu amaçla depolamak,elde bulundurmak, -Sınai mülkiyet hakkı sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek, -işbu fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak, -Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan eşyanın nereden 79
alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak, -Sınai mülkiyet hakkını gaspetmek. Üçüncü kişilerin bu tecavüz hallerine karşı,sınai mülkiyet hakkı sahibinin yetkileri; 1. Hukuk Davaları ile -.Tecavüzün tesbiti,durdurulması ve önlenmesi talebi, -.Maddi ve manevi zararın tazmini(ticari itibar kaybı ile yoksun kalınan kazanç)talebi, -.Mala el konulması, gerekiyorsa imhası talebi, -.Üretim araçlarına el konulması,gerekiyorsa imhası talebi, -.Uygun durumlarda mal ve üretim araçları üzerinde,kendisine mülkiyet hakkı tanınması talebi, -.Mahkeme kararının kamuya ilan edilmesi talebi, 2. Ceza Davaları ile -.Para cezası (1 Milyar'a kadar), -.Hapis cezası (4 yıla kadar), -.Varsa işyerinin kapatılması ve ticaretten men cezası (1 yıla kadar), 3.Gümrükte el koyma (KHK/564) şeklindedir. 6.SONUÇ:DENİ2Iİ İŞ DÜNYASINA ÖNERİLER "Sanayi sonrası toplum", "bilgi çağı", "üçüncü dalga " gibi kodlamalarla tanımlanan içinde yaşadığımız dönem,türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için yeni fyrsatlar ile yeni tehditleri birarada getirmekte;acımasız rekabet ortamı gerekli koşulları sağlayamayan ülkeler ve şirketler için "durumu idare etme"olanağı bırakmamaktadır.akıllara durgunluk veren yeniliklerle gittikçe daha da karmaşıklaşan uluslararası pazarlarda bugün ve yarın ayakta kalabilmek için hergün daha çok çalışmaktan ziyade daha akıllı çalışmak gerekmektedir. Bu bağlamda Denizli Sanayii'ni sınai mülkiyet bilinci açısından değerlendirdiğimizde ortaya çıkan tablo ilgisizlik ve bilgisizlik şeklinde özetlenebilir.şöyle ki ; son üç yıl içinde TPE nezdinde gerçekleşen patent,tasarım ve marka tescillerinde Denizli Sanayicilerinin payı % l'dir. Bu oran Kayseri ve Konya'da % 5'ler civarında, Bursa'da ise %12' lerde gerçekleşmiştir. Genelde Türk Sanayii'nin özelde ise KOBI nitelikli bir karakter arz eden Denizli Sanayii'nin rakiplerinden lisans ve know how alarak ya da kopya çekerek rekabet yeteneği kazanması ve uluslararası pazarlarda "kalıcı" bir performans göstermesi mümkün değildir. Karın maksimizasyonu ve uluslararası rekabet gücü "YENİ FIKIR- LER-ÖZGÜN ÜRÜNLER"geliştirmek ve bunlar üzerindeki sınai mülkiyet haklarını yasal koruma altına almak ile elde edilebilmektedir. Bugün 20.Milyar Dolar seviyesine çıkan Türkiye ihracatında 50-100 Milyar Dolarlık çıtalara ulaşmak ne Sakıp Ağa'nın kalite nutukları, ne Sanayi Ticaret Odası Başkanlarının üyelerine "üretimi arttırın" çağrıları, ne de bürokratik- politik ayak oyunları ile mümkündür. 50-100 Milyar Dolarlık hedefi yakalamak sadece üretmekle mümkün değildir.üretmek, ürettiğiniz malı hukukuna uygun olarak dünyaya satamadığınız taktirde ölçek ekonomisini tutturmaktan fazla birşey ifade etmemektedir.bakınız; Türkiye dünya pazarlarından 1995-1996 yılları içerisinde sadece damping ve menşei soruşturmaları neticesinde 2 Milyon Dolarlık aldığı payı kaybetmiş,yurtdışı fuarlarda Türk sanayicileri taklitçilik yüzünden tutuklanmışlardır. Bu konularda yeterli (güncel ve teknik) bilgi organizasyonuna sahip olamayan sanayicilerimiz REKABET HUKUKU ile SINAİ MÜLKİYET HUKUKU'nu bir an önce öğrenmek ya da en azından yanlarında evrak çantalarının yanı sıra daima bu konuda bir uzman taşımak zorundadırlar. ihracatımızı nasıl arttırırız toplantıları HUKUKA GÖRE İHRACAT NASIL YAPILIR toplantılarına dönüştürülmediği taktirde; üretimi çılgınca büyütebilirsiniz ama hantal ulusal ticaret politikanız ve'troje ODAKLI YÖNETİM" felsefesinden bihaber işletme politikanız kapsamında uluslararası hukuki -ticari altyapıdaki bilgisizlik ile sadece üretirsiniz ve dünyayı ucuza giydirir,yedirir ve içirirsiniz.bu 80
enayiliğinizden ötürü bir de başınız yukarıdaki iki içler acısı tablodaki gibi belaya girer. Hasıl-ı kelam, netice-i meram Denizlili Sanayicilerimize önerimiz; -Üretmeyi planladığımız malların üzerinde herhangi bir sınai mülkiyet hakkı olup olmadığını önceden öğreniniz.üretim ve pazarlama planlarınızı buna göre yaparak,haksız rekabetten kaçınınız. -Kendi ürettiğiniz ya da geliştirdiğiniz yeni mamuller için.sınai mülkiyet haklarını önce Türkiye'de sonrada ihracat yapmayı düşündüğünüz ülkelerde adınıza tescil ettiriniz.haklarınızı korumak ve hak kaybına uğramamak için patent ve marka vekillerinden mutlaka yararlanınız. Henüz vakit geçmiş değil ama kum saati hyzla akıyor. 81