TC. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2214 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1216 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES OKULÖNCES Ö RETMENL L SANS PROGRAMI OKUL DENEY M Yazarlar Doç. Dr. Mehmet GÜLTEK N (Ünite 1) Ö r.gör. Özlem Melek KAYA (Ünite 2, 3) Ö r.gör. Dr. Seçil KAYA (Ünite 4) Editör Doç. Dr. Mehmet GÜLTEK N ANADOLU ÜN VERS TES
Bu kitab n bas m, yay m ve sat fl haklar Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Ö retim tekni ine uygun olarak haz rlanan bu kitab n bütün haklar sakl d r. lgili kurulufltan izin almadan kitab n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay t veya baflka flekillerde ço alt lamaz, bas lamaz ve da t lamaz. Copyright 2011 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö RET M TASARIM B R M Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K l ç Genel Koordinatör Yard mc s Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö retim Tasar mc s Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Grafik Tasar m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Ö r.gör. Nilgün Salur Dil ve Yaz m Dan flmanlar Yrd.Doç.Dr. Hülya Pilanc Okt. Ferdi Bozkurt Kitap Koordinasyon Birimi Yrd.Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Dizgi Aç kö retim Fakültesi Dizgi Ekibi Okul Deneyimi ISBN 978-975-06-0890-2 1. Bask Bu kitap ANADOLU ÜN VERS TES Web-Ofset Tesislerinde 6.900 adet bas lm flt r. ESK fieh R, Haziran 2011
çindekiler iii çindekiler Önsöz... vi Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Ö retmenlik Uygulamalar n n Yap s ve flleyifli... 1 G R fi... 2 Ö RETMEN E T M PROGRAMLARINDA UYGULAMALARIN YER VE ÖNEM... 2 E T M FAKÜLTELER LKÖ RET M BÖLÜMÜ OKULÖNCES Ö RETMENL PROGRAMINDA OKUL DENEY M VE Ö RETMENL K UYGULAMASI DERSLER... 4 ANADOLU ÜN VERS TES AÇIKÖ RET M FAKÜLTES OKULÖNCES Ö RETMENL PROGRAMINDA OKUL DENEY M VE Ö RETMENL K UYGULAMASI DERSLER... 6 UYGULAMALARDA GÖREVL KURUM VE B REYLER N GÖREV VE SORUMLULUKLARI... 7 Uygulamada Görevli Kurum ve Bireyler... 7 Kurumlar n Görev ve Sorumluluklar... 8 Uygulama Okulunun Görev ve Sorumluluklar... 8 Bireylerin Görev ve Sorumluluklar... 8 OKUL DENEY M VE Ö RETMENL K UYGULAMASI DERSLER NDE UYGULAMANIN filey fi... 11 Uygulama Okullar n n Seçimi... 12 Uygulama Ö retmenlerinin Seçimi... 12 Ö retmen Aday n n Uygulama Okulunda Uymas Gereken Kurallar... 12 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 13 Okul Deneyimi Dersi Ö retmen Aday K lavuzu... 15 G R fi... 16 OKUL DENEY M DERS N NAMAÇ VE filev... 16 Amaç... 16 Kapsam... 16 OKUL DENEY M DERS Ö RETMEN ADAYI ÇALIfiMA PLANI... 17 flleyifl... 17 De erlendirme... 18 OKUL DENEY M DERS NDE UYGULAMA ETK NL KLER... 18 Etkinlik Raporlar n n Yaz lmas... 18 Etkinlik 1. Okulöncesi Ö retmeninin Okuldaki Bir Gününün ncelenmesi... 19 Etkinlik 2. E itim Etkinliklerinin Yönetimi ve S n f n Kontrolünün ncelenmesi... 19 Etkinlik 3. Ö retmenin Kulland Yöntemler ve letiflim Biçiminin ncelenmesi... 20 Etkinlik 4. Okulöncesi Çocu unun Okuldaki Bir Gününün ncelenmesi... 21 Etkinlik 5. E itim Ortamlar n n ncelenmesi... 21 Etkinlik 6. Planlama ve Zümre Etkinliklerinin ncelenmesi... 22 1. ÜN TE 2. ÜN TE
iv çindekiler Etkinlik 7. Çocuklar Tan ma ve De erlendirme Çal flmalar n n ncelenmesi... 22 Etkinlik 8. Okul Müdürü ve Okul Kurallar n n ncelenmesi... 23 Etkinlik 9. Okul-Aile ve Toplum liflkilerinin ncelenmesi... 23 Etkinlik 10. Rutin Etkinliklerin ncelenmesi... 24 Etkinlik 11. Serbest Zaman Etkinliklerinin ncelenmesi... 24 Etkinlik 12. Türkçe Etkinliklerinin ncelenmesi... 25 Etkinlik 13. Müzik Etkinliklerinin ncelenmesi... 26 Etkinlik 14. Oyun ve Hareket Etkinliklerinin ncelenmesi... 26 Etkinlik 15. Drama Etkinliklerinin ncelenmesi... 27 Etkinlik 16. Fen ve Matematik Etkinliklerinin ncelenmesi... 28 Etkinlik 17. Okuma Yazmaya Haz rl k Çal flmalar n n ncelenmesi... 28 Etkinlik 18. Alan Gezisi Etkinliklerinin ncelenmesi... 29 Etkinlik 19. Sanat Etkinliklerinin ncelenmesi... 30 3. ÜN TE Okul Deneyimi Dersi Uygulama Ö retmeni K lavuzu... 31 G R fi... 32 OKUL DENEY M DERS N N AMAÇVE filev... 32 Amaç... 32 Kapsam... 32 flleyifl... 33 De erlendirme... 34 OKUL DENEY M DERS NDE UYGULAMA ETK NL KLER... 34 Okul Deneyimi Raporlar n n Haz rlanmas... 34 Etkinlik 1. Okulöncesi Ö retmeninin Okuldaki Bir Gününün ncelenmesi... 35 Etkinlik 2. E itim Etkinliklerinin Yönetimi ve S n f n Kontrolünün ncelenmesi... 36 Etkinlik 3. Ö retmenin Kulland Yöntemler ve letiflim Biçiminin ncelenmesi... 36 Etkinlik 4. Okulöncesi Çocu unun Okuldaki Bir Gününün ncelenmesi... 36 Etkinlik 5. E itim Ortamlar n n ncelenmesi... 37 Etkinlik 6. Planlama ve Zümre Etkinliklerinin ncelenmesi... 37 Etkinlik 7. Çocuklar Tan ma ve De erlendirme Çal flmalar n n ncelenmesi... 37 Etkinlik 8. Okul Müdürü ve Okul Kurallar n n ncelenmesi... 38 Etkinlik 9. Okul-Aile ve Toplum liflkilerinin ncelenmesi... 38 Etkinlik 10. Rutin Etkinliklerin ncelenmesi... 38 Okulöncesi E itim Kurumlar Günlük Etkinlik Program nda Yer Alan Etkinliklerin ncelenmesi... 38 EK 1... 40 EK 2... 40
çindekiler v Okul Deneyimi Dersi E-Portfolyo Uygulamas... 41 E-PORTFOLYO UYGULAMASI VE Ö RETMEN E T M... 42 OKUL DENEY M DERS UYGULAMA SÜREC... 42 Uygulama Okulu ve Uygulama Ö retmenlerinin Belirlenmesi... 43 Dönem Plan n n Haz rlanmas ve Ö retmen Adaylar n n Çal flma Durumlar... 43 Raporlar n Portala Yüklenmesi... 44 OKUL DENEY M DERS N N DE ERLEND R LMES... 45 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 47 4. ÜN TE
vi çindekiler Önsöz Sevgili Ö retmen Adaylar ve De erli Ö retmenler Ö retmenlik mesle inde yetiflme genel kültür, alan bilgisi ve ö retmenlik meslek bilgisi yoluyla sa lanmaktad r. Her meslekte oldu u gibi ö retmenlerin mesleklerinde gerekli bilgi ve becerilerle donat lmalar n n yan s ra alan bilgisinin nas l ö retilece i konusunda yetiflmeleri gerekmektedir. Bu da ö retmenlik meslek bilgisiyle gerçekleflmektedir. Ö retmen e itimi programlar nda ö retmen adaylar na gerekli mesleki formasyonu kazand ran ö retmenlik meslek bilgisi, kuramsal derslerle uygulamalardan oluflmaktad r. Ö renciler program süresince bir yandan kuramsal dersler yoluyla ö retim süreçlerine iliflkin bilgi edinmekte, di er yandan uygulamalar yoluyla kuramsal derslerde edindikleri bilgileri davran fla dönüfltürmektedirler. Belli kuramsal bilgilerin al nmas ndan sonra bir okul ortam nda gözlem yapmak, ö retim etkinli ini planlamak ve ö retimi gerçeklefltirmek ö retmen e itimi programlar n n önemli bir boyutunu oluflturmaktad r. Uygulamalar, ö retmen adaylar na, haz rlanmakta olduklar mesle i tan ma f rsat vermekte ve gerçek dünya ile karfl laflma olana sa lamaktad r. Bu nedenle ö retmen adaylar n n ö retmen ve ö rencilerle birlikte gerçek okul ortam nda uygulama yapmalar, ö retmen e itimi programlar nda stratejik bir öneme sahiptir. Ö retmen e itimi veren e itim fakültesi programlar nda uygulama dersleri Okul Deneyimi, Ö retmenlik Uygulamas I ve Ö retmenlik Uygulamas II derslerinden oluflmaktad r. Okul Deneyimi dersi ö retmenlik mesle ini oluflturan birçok görevi ö retmen adaylar na tan tma amac n güden planl gözlem ve e itim etkinliklerinden oluflmaktad r. Bu ders yoluyla ö retmen adaylar n n okul yaflam n ve e itim ortam n gerçek okul ortam nda tan malar beklenmektedir. Ö retmen adaylar, uygulamalar s ras nda, deneyimli ö retmenleri görev bafl nda gözleme ve ö rencilerle bireysel ya da küçük gruplar halinde çal flma yoluyla s n rl bir biçimde de olsa k sa süreli ö retmenlik deneyimleri kazanacaklard r. Ö retmen adaylar deneyim kazand kça, k sa süreli de olsa ö retmenlik yapmaya ve uygulama ö retmeninin yak n denetimi alt nda e itim etkinli ine bafllayacaklard r. Özellikle dönemin sonuna do ru ö retmen adaylar ndan bir etkinlik saatinin tümü için s - n ftaki ö retmenlik rolünü üstlenmeleri sa lanacakt r. Böylece ö retmen adaylar önemli ölçüde deneyim kazanm fl olarak bir sonraki y lda gerçeklefltirecekleri Ö retmenlik Uygulamas dersine haz r olacaklard r. Ö retmenlik uygulamalar ndan istenen verimin sa lanabilmesi için ö retmenlik uygulamalar n n ciddi bir biçimde planlanmas ve yürütülmesi gerekmektedir. Uygulamalar n etkili ve istenilen bir biçimde yürütülebilmesi ise uygulamadan sorumlu olan ve uygulamay yürütecek olan kifli ve kurumlar n görev ve sorumluluklar n eksiksiz yerine getirmeleri ile olanakl d r. Bu nedenle, ö retmenlik uygulamalar nda, uygulamay yürütecek olan kifli ve kurumlar aras nda etkili bir iflbirli i ve koordinasyon sa lanmas uygulamalar n baflar s için vazgeçilmez bir kofluldur.
çindekiler vii Okul Deneyimi K lavuzu dört bölümden oluflmaktad r. Birinci bölümde genel olarak Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda yer alan uygulama dersleri, uygulaman n yap ve iflleyifli ile uygulamada görevli kurum ve kiflilerin görev ve sorumluluklar na yer verilmifltir. kinci bölümde Okul Deneyimi dersinin amaç ve kapsam, uygulama yapacak ö retmen adaylar n n uygulamadaki görev ve sorumluluklar ile uygulama etkinliklerini nas l gerçeklefltireceklerine yönelik bilgilere yer verilmifltir. Üçüncü bölümde Okul Deneyimi dersinin amaç ve kapsam n n yan s ra uygulamay yürütecek uygulama ö retmenlerinin, uygulama etkinliklerini gerçeklefltirmede ö retmen adaylar n nas l yönlendireceklerine yönelik olarak yapmas gereken etkinlikler yer alm flt r. Dördüncü bölümde ise Okul Deneyimi, Ö retmenlik Uygulamas I ve Okulöncesi E itimde Ö retmenlik Uygulamas II derslerinde gerçeklefltirilen etkinliklerin de erlendirilmesinde kullan lan portal n tan t m na yer verilmifltir. Bu k lavuz, uygulamada gerçeklefltirilecek etkinlikler s ras nda yapman z gerekenleri ayr nt l bir biçimde aç klamaktad r. K lavuzdan en iyi biçimde yararlanabilmek için öncelikle her bir bölümü dikkatle incelemeniz gerekmektedir. Özellikle uygulama s ras nda yapman z gerekenleri ayr nt l bir biçimde okuman z ve size düflen görev ve sorumlulu u en iyi biçimde ö renerek yerine getirmek için çaba harcaman z gerekmektedir. Ayr ca, uygulaman n zaman nda ve eksiksiz sürdürülebilmesi için ö retmen aday ile uygulama ö retmeninin birlikte gerçekçi bir uygulama plan yapmalar ve bu plana uymalar gerekti i ak ldan ç kar lmamal d r. K lavuzun yararl olaca n umuyor, çal flmalar n zda kolayl klar ve baflar lar diliyorum. Editör Doç.Dr. Mehmet GÜLTEK N
1 Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Ö retmenlik Uygulamalar n n Yap s ve flleyifli 1 Ö retmen e itimi programlar nda ö retmen adaylar na gerekli mesleki formasyonu kazand ran ö retmenlik meslek bilgisi, kuramsal derslerle uygulamalardan oluflmaktad r. Ö renciler program süresince bir yandan kuramsal dersler yoluyla ö retim süreçlerine iliflkin bilgi edinmekte, di er yandan uygulamalar yoluyla kuramsal derslerde edindikleri bilgileri davran fla dönüfltürmektedirler. Bu nedenle, ö retmen e itimi programlar nda uygulama etkinliklerinin stratejik bir önemi bulunmaktad r. Bu kapsamda, Okulöncesi Ö retmenli i Program nda yer alan Okul Deneyimi ve Ö retmenlik Uygulamas derslerinin Türkiye genelinde istenen biçimde gerçeklefltirilebilmesi ise bu derslerin yap s n n ve iflleyiflinin iyi anlafl lmas na ba l bulunmaktad r. Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra, Ö retmen e itimi programlar nda ö retmenlik uygulamalar n n yeri ve önemini kavrayabilecek, Anadolu Üniversitesi Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Okul Deneyimi ve Ö retmenlik Uygulamas derslerinin özelliklerini tan yabilecek, Uygulamalarda görevli kurum ve bireylerin görev ve sorumluluklar n kavrayabilecek, Okul Deneyimi ve Ö retmenlik Uygulamas derslerinde uygulaman n yap iflleyiflinin anlayabileceksiniz.
2 Okul Deneyimi G R fi Bir e itim sisteminin baflar s, temelde sistemi iflletecek olan ö retmenlerin niteliklerine ba l d r. Çünkü ö retmenler; devletin e itim politikas n uygulayan, uygulama sonuçlar ile bu politikay etkileyerek bireylerin e itim sorumlulu unu üstlenen bir meslek grubunu oluflturmaktad r. Ö retmenlerin böyle önemli bir sorumlulu u yerine getirebilmeleri için meslekleriyle ilgili gerekli bilgi ve becerilerle donat lmalar gerekmektedir. Bunun için ö retmenlerin e itilmesi üzerinde dikkatle ve önemle durulmas gerekmektedir. Ö retme-ö renme etkinliklerinin temel ögesi olan ö retmenler, ö renci ile devaml olarak etkileflimde bulunan, ö rencide konunun, dersin, okulun ve dolay - s yla milli e itimin amaçlar yönünde davran fl de ifltirmekle sorumlu olan kiflilerdir. Bu sorumluluk ö retmenlerin ö renci, ö retme-ö renme süreci, çevre koflullar vb. konularda bilgi sahibi olmalar n gerekli k lmaktad r. Ö retmenlerin, ö rencide ö renmeyi sa lamalar, dolay s yla, istenen davran fllar oluflturmalar için öncelikle ö rencileri tan malar ve onlar n davran fllar n incelemeleri gerekir. Çünkü ö renciler ö retmenlerin tutum ve davran fllar ndan etkilenmekte, olumlu ya da olumsuz davran fllar edinmektedirler. Var fl (1996, s.86), ö retmen davran fllar n n çocuklar nas l etkiledi ini flöyle aç klamaktad r: Davran fl bilimleri bize, ö rencinin, ö retmenin tutum ve davran fllar ndan etkilendi ini göstermektedir. Ö retmenin düflünsel tutumu, duygusal tepkileri, çeflitli al flkanl klar ö renciyi etkilemektedir. Ço u zaman ö renci, ö retmenin anlatt konudan çok, konuya yaklafl m - na dikkat etmekte ve olaylar yorumlama biçiminden etkilenmektedir. Bu durum ö retmenin nitelikleri ile ö rencinin niteliklerinin özdefl oldu unu göstermektedir. Ö retmenler, çocuklara model olmakta, onlar n her yönden geliflmesine katk da bulunmakta ve onlarda olumlu yönde davran fl de iflikli i sa lamaktad rlar. K saca ö retmenler, e itim programlar n uygulayan kifliler olarak e itim sisteminin kilit personeli durumundad r. Çünkü ö retmenin nitelikleri tüm bu süreçlerin niteli ini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu durum, ö retimin çeflitli basamaklar nda görev yapacak ö retmenlerin nitelikleri üzerinde dikkatle ve önemle durulmas n gerekli k lmaktad r. O halde uygulamalar yla e itim sistemine yön verecek olan ö retmenler, gerek hizmet öncesinde gerekse hizmet içinde en iyi biçimde yetifltirilmelidir. Bu da nitelikli ö retmen e itimi programlar yla gerçekleflir. Ö RETMEN E T M PROGRAMLARINDA UYGULA- MALARIN YER VE ÖNEM Ö retmenlik mesle inin gerektirdi i özellikler göz önüne al nd nda ö retmenlik mesle inde yetiflme, baflka bir deyiflle, ö retmenlerin hizmet öncesi e itimi genel kültür, alan bilgisi ve ö retmenlik meslek bilgisi yoluyla sa lanmaktad r. Nitekim ülkemizde 1973 y l nda yürürlü e giren 1739 say l Milli E itim Temel Yasas n n 43. maddesinde ö retmenlik mesle inin bir uzmanl k mesle i oldu- u vurgulanarak hangi e itim basma nda olursa olsun ö retmen adaylar n n yüksekö renim görmelerinin sa lanmas esast r ve ö retmenlik mesle ine haz rl k genel kültür, özel alan e itimi ve ö retmenlik meslek bilgisi (pedagojik formasyon) yoluyla sa lan r hükümleri ö retmen e itiminde uyulmas gereken temel ölçütler olarak belirlenmifltir. Var fl (1996, s.86), ö retmenlik mesle inin bu üç boyutunu flöyle aç klamaktad r:
01. Ünite - Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Ö retmenlik Uygulamalar n n Yap s ve flleflifli 3 Kim, niçin, nerede ve nas l ö retilmelidir? sorular na yan t veren ö retmenlik meslek bilgisi Ö retim alan yla ilgili derin ve enginli ine alan bilgisi Küçük, bilgi, olgu ve olay kategorilerinin büyük bir yap ya oturtulmas na yarayacak genel (ortak) kültür Çilenti (1983, s.207) ö retmenlik mesle inin sözü edilen bu üç boyutunu herhangi bir konuda ö retmenlik yapmak isteyen bir kimsede bulunmas gereken özellikler olarak görmekte ve flöyle ifade etmektedir: Ö retece i konu alan yla ilgili biliflsel, duyuflsal ve devinsel davran fllar, ö retmenlik yapaca ö retim düzeyine yetecek derecede edinmifl olma, Ö retece i konu alan yla di er konu alanlar aras ndaki iliflkileri kavrayacak ve gerekti inde onlardan yararlanabilecek kadar genel kültüre sahip olma, Kendi konu alan yla ilgili biliflsel, duyuflsal ve devinsel davran fllar, hangi özelliklere sahip ö rencilere, hangi koflullarda, hangi araç ve yöntemleri kullanarak nas l daha iyi ö retebilece ini ö renmifl olma. Senemo lu (2003, s. 157) ise ö retmen e itimi programlar nda genelde flu ögelerin yer ald n belirtmektedir: Ö rencilerin okul deneyimi ve ö retme uygulamalar Konu alan bilgisi Konu alanlar n n ö retimi Ö retmenlik meslek bilgisi Görüldü ü gibi, hangi kuruma ö retmen e itilmesi söz konusu olursa olsun, ö retmen adaylar n n ortak ve zorunlu meslek derslerini almas, ortak bir genel kültüre sahip olmas, ö retmenlik yapaca alana iliflkin güçlü bir alan bilgisiyle donat lmas gerekmektedir. Bunun için de ö retmen adaylar n n alacaklar çeflitli ve zorunlu derslerin yan s ra ö retim yapacaklar alana özgü özel ö retim yöntemlerini ö renerek okullarda ö retim uygulamas çal flmalar na kat lmalar yararl ve gerekli olmaktad r (Sözer, 1991, s.43). Ö retmenlerin ö retim yapacaklar alanda gerekli bilgi ve becerilerle donat lmalar n n yan s ra alan bilgisinin nas l ö retilece i konusunda yetiflmeleri büyük önem tafl maktad r. Sözer in (1991, s.43) de belirtti i gibi, bir ö retmenin herhangi bir alandaki ö retim ifllevini baflar yla yerine getirebilmesi, meslek bilgisi yönünden güçlü bir e itimden geçmifl olmas yla olanakl d r. Bu da istenen ö retmenlik meslek bilgisi dersleri ve etkinlikleriyle gerçekleflmektedir. Gerçekten çeflitli bilim alanlar nda ö retim yapacak ö retmenlerin alanlar n n ö retimini etkili bir biçimde gerçeklefltirebilmeleri, gerekli ö retmenlik meslek bilgisine (formasyonuna) sahip olmalar yla olanakl d r. Çünkü bir konuyu bilmek gereklidir; ancak, ö retmek için yeterli de ildir. Bilmekle ö retmek farkl fleylerdir. Bu nedenle bugün bilen ö retir yaklafl m geçerli ini yitirmifltir. E er böyle olsayd, bir kimya mühendisi kimya, bir ressam resim ve bir flair de edebiyat dersi verebilirdi. Oysa ö retilecek alan bilgisinin kimlere, niçin, nerede ve nas l ö retilece- inin bilinmesi gerekir. Nerede kald ki ö retmen olmak için bunlar bilmek dahi yeterli de ildir (Gültekin, 1993, s.821). Ne yaz k ki günümüzde pek çok kifli bilen ö retir düflüncesinden hareket edip belli bir konuda uzman olan kifli ya da herhangi bir yüksekö retim kurumundan mezun olan kiflinin ö retmen olabilece ini düflünebilmektedir (Yaflar, 2000, s.20). Ö retmen e itimi programlar nda ö retmen adaylar na gerekli mesleki bilgi, beceri ve tutumlar kazand ran ö retmenlik meslek bilgisi, kuramsal derslerle uygulamalardan oluflmaktad r. Ö retmen adaylar, program süresince kuramsal ders-
4 Okul Deneyimi lerde edindikleri bilgileri uygulamalar yoluyla davran fla dönüfltürmektedir. Programlar yaln zca kuramsal derslerden ya da yaln zca uygulamalardan de il; her iki etkinlik kategorisini birlefltiren bir düzende olmal d r. Böyle bir düzenlemede, ö retmen adaylar bir yandan kuramsal dersler yoluyla ö retim süreçlerine iliflkin bilgi edinmekte, di er yandan uygulamalar yoluyla bu bilgileri davran fla dönüfltürme olana bulmaktad r. Kuramla uygulama aras ndaki bu iliflkiyi Var fl (1996, s.89) flöyle dile getirmektedir: Nas l t p ilminde vak alarla hal hamur olmadan yetiflme olana yoksa ö retmenlik mesle inde de ö retim süreçleriyle hemhal olmadan, ö renci ve çevresi hakk nda betimsel ve normatif anlamda bilgi edinmeden yetiflme olana yoktur. Ö retmenlik uygulamas n n gerçek ortam okuldur. Çünkü uygulama ancak gerçek ortamda yap ld nda ö retmen aday na gerekli deneyimleri kazand rabilir. Ö retmen adaylar n n ö reticilik becerilerini gelifltirebilmeleri ve mesle in inceliklerini kavrayabilmeleri için gerçek okul ortam nda bulunmalar gerekmektedir (YÖK, 1998, s.1). Bir avukat aday, staj n ve uygulamas n yapmadan ve mahkemeye girmeden avukatl k belgesi alam yor, bir doktor aday hastaneye girmeden, hasta ile karfl karfl ya gelmeden doktor olam yorsa bir ö retmen aday n n da uygulama ve staj etkinli inde bulunmaks z n ö retmen olmas düflünülemez. Bu nedenle belli kuramsal bilgilerin al nmas ndan sonra bir okul ortam nda gözlem yapmak, ö retim etkinli ini planlamak ve ö retimi gerçeklefltirmek ö retmen e itimi programlar n n önemli bir boyutunu oluflturmaktad r (Gültekin, 1993, s.822). Bu nedenle ö retmen e itimi programlar nda uygulama etkinliklerinin stratejik bir önemi bulunmaktad r. Çünkü e itsel bilgiler ancak uygulamalar yoluyla yaflama geçirilebilmektedir. Uygulamalar, ö retmen adaylar na, haz rlanmakta olduklar mesle i tan ma f rsat vermekte ve gerçek dünya ile karfl laflma olana sa lamaktad r. Bu bak mdan ö retmenlik uygulamalar n n ciddi bir biçimde planlanmas ve yürütülmesi gerekmektedir. E T M FAKÜLTELER LKÖ RET M BÖLÜMÜ OKULÖNCES Ö RETMENL PROGRAMINDA OKUL DENEY M VE Ö RETMENL K UYGULAMASI DERSLER Türkiye de 1982 y l nda yürürlü e giren 2547 say l Yüksek Ö retim Kurulu Yasas (22.06.1982 tarih ve 41 say l Kanun Hükmünde Kararname), ö retmen e itimi veren tüm yüksekö retim kurumlar n üniversitelere ba lam flt r. Böylece, daha önce Milli E itim Bakanl na ba l olarak hizmet veren tüm ö retmen e itimi veren kurumlar üniversite çat s alt nda toplanm flt r. Bu düzenleme, ö retmen e itiminde yeni bir bafllang c n temelleri olarak de erlendirilebilir. 1982 y l ndan itibaren ö retmenlerin e itilmesi iflini yürüten üniversitelere ba l e itim fakülteleri, 1996 y l nda yeniden yap land r lm flt r. Yüksekö retim Kurulu, 1996 y l nda ülkemizin gereksinim duydu u nicelik ve nitelikte ö retmenleri e itmek üzere e itim fakülteleri ö retmen e itimi programlar n düzenleme çal flmalar n bafllatm flt r. Yeniden Yap lanma ad verilen bu çal flma ile e itim fakültelerinde lisans ve lisansüstü düzeylerde yürütülen ö retmen e itimi programlar nda kimi önemli de ifliklikler gerçeklefltirilmifltir (Küçükahmet, 1999, s.45). Gerçeklefltirilen yeni düzenlemeyle e itim fakültelerinin bölüm yap lanmas Milli E itim sistemindeki örgün e itim yap lanmas na paralel duruma getirilmifltir. Buna göre, e itim fakültelerinde her okul düzeyine uygun ö retmen e itimi veren bölüm ve programlar n aç lmas öngörülmüfltür. Bu ba lamda, okulöncesi e itim
01. Ünite - Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Ö retmenlik Uygulamalar n n Yap s ve flleflifli 5 alan na ö retmen e itimi vermek için ilkö retim bölümü içinde okulöncesi ö retmenli i programlar aç lm flt r. 1998-1999 ö retim y l ndan itibaren uygulamaya konulan ö retmen e itimi programlar, 2006 y l nda kimi de ifliklikler yap larak güncellefltirilmifltir. Güncellefltirilen programlarda kimi derslerin kod, kredi ve adlar nda, fakültelerden gelen görüfller de dikkate al narak küçük düzeltmeler yap lm flt r. Güncellefltirilen bu program 2006-2007 ö retim y l ndan itibaren uygulanmaya konulmufltur (YÖK, 2006a, s.2). Yeni programda E itim Fakülteleri lkö retim Bölümü Okulöncesi Ö retmenli- i Program toplam 151 krediden oluflmaktad r. Sekiz yar y ldan (sömestir) oluflan program alan bilgisi, ö retmenlik meslek bilgisi ve genel kültür derslerinden oluflmaktad r. Ayr ca programda zorunlu derslerin yan s ra seçimlik derslere de yer verilmifltir. Programda, Okul Deneyimi, Ö retmenlik Uygulamas I ve Ö retmenlik Uygulamas II olmak üzere üç farkl uygulama dersi bulunmaktad r. Okul Deneyimi beflinci yar y lda, Ö retmenlik Uygulamas I yedinci yar y lda ve Ö retmenlik Uygulamas II sekizinci yar y lda yer almaktad r. Okul Deneyimi üç kredi iken Ö retmenlik Uygulamas I ve Ö retmenlik Uygulamas II befl kredidir (YÖK, 2006b). Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda da örgün e itim programlar nda oldu u gibi Okul Deneyimi, Ö retmenlik Uygulamas I ve Ö retmenlik Uygulamas II olmak üzere üç farkl uygulama dersi yer almaktad r. Okulöncesi Ö retmenli i program nda yer alan uygulama dersleri, E itim Fakültelerinin yeniden yap land r lmas kapsam nda haz rlanan ve Fakülte-Okul flbirli i ad verilen k lavuza göre yürütülmektedir. K lavuzda, 1997-1998 ö retim y - l na dek ö retmen e itimi programlar nda ö retmenlik uygulamalar n tan mlayan ve yönlendiren ayr nt l yönerge ve yönetmeliklerin bulunmamas nedeniyle, ö retmenlik uygulamalar n n istenilen biçimde ve belli standartlar içinde gerçeklefltirilemedi i belirtilmektedir. Bu nedenle, ö retmenlik uygulamalar n n amac na uygun biçimde gerçeklefltirilmesi için uygulamalara iliflkin yasal düzenlemelerin yap lmas ve uygulamada görev alacak taraflar n sorumluluk ve ifllevlerinin belirlenmesi konusunda çal flmalar n yap lmas n n bir gereklilik oldu u vurgulanmaktad r (YÖK, 1998, s.1). Fakülte-Okul flbirli inin ayr nt lar n ortaya koyan bu k lavuza göre (YÖK, 1998, s.3) E itim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli inin amac, ö retmen adaylar - n n kazanm fl olduklar alan bilgisi ile mesleki bilgi ve becerilerini etkili, verimli, güvenli olarak uygulamalar ve gelifltirmeleri için görev ve sorumluluklar n e itim fakültesi ve uygulama okulu aras nda paylafl lmas n sa lamakt r. Bu iflbirli inin özel amaçlar ise flunlard r: Planlama, uygulama ve de erlendirmede belirlenen ilkeler çerçevesinde ulusal bir standart oluflturmak, E itim fakültesi ile uygulama okulu aras ndaki iflbirli ini gelifltirecek bilgi al flveriflini sa lamak, E itim fakültesi ile uygulama okulu aras nda e itim-ö retim sürecinde etkileflimi en üst düzeye ç karmak. E itim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli inde, e itim fakültesi, uygulama okulu ve Milli E itim Müdürlü ü görev yapmaktad r. Bu iflbirli inin yap s fiekil 1 de gösterilmifltir.
6 Okul Deneyimi fiekil 1.1 E itim Fakültesi- Uygulama Okulu flbirli i Uygulama Ö retim Elemanlar E T M FAKÜLTES Bölüm Uygulama Koordinatörü Fakülte Uygulama Koordinatörü Ö retmen Aday Milli E itim Müd. Uygulama Koordinatörü Uygulama Ö retmenleri UYGULAMA OKULU Uygulama Okulu Koordinatörü E itim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli inde fakülte taraf, fakülte uygulama koordinatörü, bölüm uygulama koordinatörü ve uygulama ö retim elamanlar ndan oluflmaktad r. Fakülte uygulama koordinatörü dekanl k taraf ndan belirlenmektedir. Fakültedeki her bölüm, bölüm uygulama koordinatörünü belirlemekte; bölüm uygulama koordinatörü de uygulama ö retim elemanlar ile iflbirli i içinde ö retmen adaylar n n gidecekleri uygulama okullar n belirlemektedir. Uygulama okulu taraf ise uygulama okulu koordinatörü ve rehber ö retmeninden oluflmaktad r. Uygulama okulunun yönetimi, uygulama koordinatörünü belirlemektedir. Bu iflbirli inde Milli E itim Müdürlü ü, E itim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli i çerçevesinde gerekli yönetim ifllerini yürütmektedir. E itim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli inde fakülte koordinatörleri ile okul uygulama koordinatörü ve uygulama ö retmenlerinin yak n iflbirli i içinde çal flmalar esast r. Ayr ca, ö retmen aday n n da kendisinden sorumlu uygulama ö retim eleman ve rehber ö retmeni ile iflbirli i içinde görev ve sorumluluklar n yerine getirmesi gerekmektedir. ANADOLU ÜN VERS TES AÇIKÖ RET M FAKÜLTES OKULÖNCES Ö RETMENL PROGRAMINDA OKUL DENEY M VE Ö RETMENL K UYGULAMASI DERSLER Anadolu Üniversitesi Aç kö retim Fakültesi taraf ndan yürütülen Okulöncesi Ö retmenli i Program nda kuramsal derslerin yan s ra Okul Deneyimi, Ö retmenlik Uygulamas I ve Ö retmenlik Uygulamas II ad alt nda üç farkl uygulama dersi bulunmaktad r. Okul Deneyimi, ö retmen adaylar n n uygulama yapaca okulu, ö rencileri, program ve ö retmenleri genel olarak tan malar amac yla yap lan gözlem, görüflme ve de erlendirmeye dayal bir derstir. Okul Deneyimi dersi beflinci yar y lda 8 hafta süreyle haftada bir gün olarak gerçeklefltirilmektedir. Ö retmenlik Uygulamas I ve Ö retmenlik Uygulamas II ise ö retmen adaylar n n kuramsal dersler yoluyla kazanm fl olduklar bilgi ve becerilerini bir okul ortam nda deneyip gelifltirebilmeleri ve mesle in özelliklerini kazanmalar n amaçlayan derslerdir. Ö retmenlik Uygulamas I beflinci yar y lda 8 hafta ve Ö retmenlik Uygulamas II ise yedinci yar y lda 13 hafta süreyle haftada bir gün olarak gerçeklefltirilmektedir.
01. Ünite - Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Ö retmenlik Uygulamalar n n Yap s ve flleflifli 7 Aç kö retim Fakültesi taraf ndan gerçeklefltirilecek uygulamaya yönelik dersler YÖK taraf ndan haz rlanan Fakülte-Okul flbirli i k lavuzuna göre yürütülmektedir. Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi ö retmenli i Program ndaki uygulama dersleriyle ilgili iflleyifl ve etkinlikler bu k lavuz temel al narak düzenlenmifltir. Uygulamalar n Türkiye genelinde istenen biçimde gerçeklefltirilebilmesi için çok iyi planlanmas ve yürütülmesi gerekmektedir. Ayr ca, uygulaman n baflar l bir biçimde gerçekleflmesinde uygulamada görev alacak kurum ve kiflilerin yak n iflbirli i içinde çal flmalar büyük önem tafl maktad r. Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli i, Aç kö retim Fakültesi ile Milli E itim Bakanl taraf ndan yürütülmektedir. Bu iflbirli inin yap s fiekil 2 de gösterilmifltir. AÇIKÖ RET M FAKÜLTES AÖF Uygulama Koordinatörü fiekil 1.2 Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli i Ö retmen Aday Milli E itim Müd. Uygulama Koordinatörü Uygulama Ö retmeni UYGULAMA OKULU Uygulama Okulu Koordinatörü Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli inde, fakülte taraf n, Aç kö retim Fakültesi uygulama koordinatörü; Milli E itim Bakanl, baflka bir deyiflle, uygulama okulu taraf n ise uygulama okulu koordinatörü ve rehber ö retmen oluflturmaktad r. Bu iflbirli inde Milli E itim Müdürlü ü, il uygulama koordinatörü yoluyla Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli i çerçevesinde gerekli yönetim ifllerini yürütmektedir. UYGULAMALARDA GÖREVL KURUM VE B REYLER N GÖREV VE SORUMLULUKLARI Ülke çap nda gerçeklefltirilecek uygulama çal flmalar nda istenen sonuca ulaflabilmek için Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli inde yer alan taraflar n görev ve sorumluluklar n bilerek hareket etmeleri bir zorunluluktur. Taraflar n görev ve sorumluluklar n dikkatle yerine getirmeleri iflbirli inin verimli ve amaca uygun bir biçimde gerçekleflmesini sa layacakt r. Uygulamada Görevli Kurum ve Bireyler Anadolu Üniversitesi Aç kö retim Fakültesi: Okul Deneyimi ve Ö retmenlik Uygulamas dersine yönelik etkinliklerinin organizasyonundan sorumludur. Aç kö retim Fakültesi Uygulama Koordinatörü: Aç kö retim Fakültesi Dekanl taraf ndan belirlenir ve Aç kö retim Fakültesi bünyesinde uygulamalar n organizasyonunu sa lar. Uygulama Okulu: Ö retmenlik uygulamalar n n yürütüldü ü, Milli E itim Bakanl na ba l okulöncesi e itim kurumudur.
8 Okul Deneyimi Ö retmen Aday : Ö retmenlik uygulamalar için gerekli koflullar sa lam fl, okullarda uygulama yapacak Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program ö rencisidir. l Uygulama Koordinatörü: l Milli E itim Müdürlü ü taraf ndan belirlenir. Uygulaman n yap ld illerde uygulaman n istenilen biçimde gerçekleflmesi için gerekli düzenlemeleri yapar. Uygulama Okulu Koordinatörü: Uygulama okulunun yönetimi taraf ndan belirlenir. Okulda ö retmen adaylar n n yapacaklar etkinlikleri düzenler, uygulama ö retmenlerini belirleyerek uygulamalar n istenilen bir biçimde gerçeklefltirilmesini sa lar. Uygulama okulu koordinatörü ayn zamanda rehber ö retmen görevini de üstlenir. Bu ba lamda ö retmen aday n okuldaki uygulama çal flmalar s - ras nda gözlemleyerek ona dan flmanl k yapar. Rehber Ö retmen: Ö retmen aday n n yapaca etkinlikleri planlayarak ö retmen aday na rehberlik yapar, çal flmalar de erlendirir, de erlendirme sonuçlar n Aç kö retim Fakültesi Dekanl na gönderilmek üzere uygulama okulu koordinatörüne bildirir. Kurumlar n Görev ve Sorumluluklar Aç kö retim Fakültesinin Görev ve Sorumluluklar Fakülte uygulama koordinatörünü belirler. Milli E itim Müdürlükleri ile ilgili gerekli yaz flmalar yapar. Belirli zamanlarda Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli i konusunda seminer ve kurslar düzenler. Ö retmen adaylar n uygulama için haz rlar, rehberlik yapar ve de erlendirir. Uygulama Okulunun Görev ve Sorumluluklar Uygulama okulu koordinatörü ve uygulama ö retmenlerini belirler. Uygulama ö retmenlerinin çal flmalar n yönlendirir ve gerekti inde denetler. Uygulama ö retmenleri ve ö retmen adaylar ile toplant yapar ve kendilerine görev ve sorumluluklar n bildirir. Ö retmen adaylar na ö retmenlik becerilerini ö renip gelifltirecekleri ve uygulayacaklar ortam sa lar. Milli E itim Müdürlü ünün Görev ve Sorumluluklar Müdür yard mc lar ndan ya da flube müdürlerinden birini milli e itim müdürlü ü uygulama koordinatörü olarak belirler. Aç kö retim Fakültesi il uygulama koordinatörü ile birlikte uygulama okullar n belirler. Aç kö retim Fakültesinin düzenleyece i seminer ve kurslara okul uygulama koordinatörleri, uygulama okulu koordinatörleri ve uygulama ö retmenlerinin kat l m n sa lar. Bireylerin Görev ve Sorumluluklar Ö retmen Aday n n Görev ve Sorumluluklar a. Ö retmen Aday n n Aç kö retim Fakültesine Karfl Görev ve Sorumluluklar Uygulama bafllamadan önce e-portfalya portal na eriflim için gerekli olan kullan c ad ve flifresini rehber ö retmeninden ö renmek, Geçerli bir e-posta adresi alarak portalda ilk oturum açt nda e-posta adresini portal arac l yla koordinatörlü e bildirmek, Kullan c ad ve flifresini unuttu unda ya da de ifltirmek istedi inde flifremi unuttum ba lant s n kullanarak yeni kullan c ad ve flifre edinmek,
01. Ünite - Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Ö retmenlik Uygulamalar n n Yap s ve flleflifli 9 Okulöncesi ö retmenli i Lisans program internet sitesindeki Duyurular bölümünden uygulama okulunu ve rehber ö retmenini ö renmek, Adres de iflikli i olmas durumunda, bu de iflikli i Aç kö retim Fakültesi Uygulama Koordinatörlü üne bildirmek (Uygulama okullar n n belirlenmesinde adres bilgilerinin güncel olmas büyük önem tafl maktad r), Uygulama Koordinatörlü üne gönderecekleri dilekçelerde T.C. kimlik numaras ve iletiflim bilgilerini belirtmek (T.C. kimlik numaras ve iletiflim bilgileri yer almayan dilekçeler üzerinden ifllem yap lmas olanakl olmamaktad r), Haz rlad raporlar belirtilen tarihlerde e-portfalya portal na yüklemek. Uygulama program n n gereklerini yerine getirmek için planl ve düzenli çal flmak. Uygulama süresince yap lan öneri ve elefltirilerden yararlanarak olumlu yönde mesleki geliflim sergilemek. Okul deneyimi ve ö retmenlik uygulamas çal flmalar n yürütürken di er ö retmen adaylar, uygulama okulu koordinatörleri ve uygulema ö retmeni ile iflbirli i ve iletiflim içinde bulunmak. b. Ö retmen Aday n n Uygulama Okuluna Karfl Görev ve Sorumluluklar Okul yönetimi ve uygulama ö retmeni ile iletiflim ve iflbirli i içinde bulunmak. Uygulama ö retmeninin ders program n aksatmadan verilen görevleri süresi içinde ve planlad biçimde yerine getirmek. Uygulama okulunun kurallar na uymak. E itim araçlar n verimli kullanmak ve korumak. c. Ö retmen Aday n n Ö rencilere Karfl Görev ve Sorumluluklar Sorumlulu undaki ö rencilerin güvenli ini sa lamak. Ö rencilere aç k ve anlafl l r yönergeler vermek. S n f yönetiminde kararl ve hoflgörülü olmak. Ö rencileri iflbirli i içinde çal flmaya yöneltmek Ö rencilerin verimli çal flma al flkanl klar gelifltirmelerine katk da bulunmak. Ö rencilere önderlik yapabilmek. d. Ö retmen Aday n n Kendine Karfl Görev ve Sorumluluklar Mesle ine karfl olumlu bir tutum içinde bulunmak ve mesle in gerektirdi i nitelikleri edinmeye çal flmak. Kiflisel ve mesleki yaflam nda örnek olmak. Okul yönetiminin ve ö retmenlerin deste ini sa lamak. Alan ndaki geliflmeleri yak ndan izlemek. Bilgi ve becerilerini sürekli gelifltirmek. Zaman verimli kullanmak. Ö rencilerle iliflkilerinde dikkatli olmak. Aç kö retim Fakültesi Uygulama Koordinatörünün Görev ve Sorumluluklar lerdeki ö renci say lar na göre uygulama sürecinde görev alacak rehber ö retmen ve dan flman ihtiyac n belirler. Belirlenen ihtiyaçlar il Uygulama Koordinatörlüklerine bildirir. l koordinatörlerinden gelen uygulama okullu ve rehber ö retmen listeleri do rultusunda ö retmen adaylar n n okul ve ö retmenlerini belirler. Ö retmen adaylar için belirlenen uygulama okul ve ö retmenleri, okulöncesi ö retmenli i lisans program internet sitesinin Duyurular bölümünde yay nlar.
10 Okul Deneyimi Rehber ö retmen ve dan flmanlar taraf ndan yap lan de erlendirmelerin kontrollerini yapar. Uygulama derslerinin e-portfolyo üzerinden takibini gerçeklefltirir. Ö retmen adaylar n n baflar notunu hesaplar ve duyurur. Ö retmen adaylar n n nitelikli yetiflmelerini sa lamak için uygulama etkinliklerini yasa, yönetmelik ve yönerge hükümlerine göre planlay p düzenler. Ö retmenlik uygulamas sürecinin aksamamas için önlem al r, ortaya ç kabilecek düzenlemelerle ilgili sorunlar çözümlemek için giriflimlerde bulunur. Uygulama öncesinde ilgili kurumlar ile gerekli yaz flmalar yapar ve izin al r. l uygulama koordinatörü ve uygulama ö retmenleri aras nda eflgüdüm sa lar. Uygulama Okulu Koordinatörünün Görev ve Sorumluluklar Uygulamalara liflkin Görev ve Sorumluluklar Ö retim y l süresince uygulama dersleri kapsam nda Aç kö retim Fakültesi taraf ndan gönderilen hertürlü belgenin takibini yapar, akademik takvimde belirtilen tarihlere uyulmas konusunda gereken özeni gösterir. Ö retmenlik uygulamalar nda okula düflen görevlerin yerine getirilmesini sa lar. Uygulama ö retmeni ile birlikte ö retmenlik uygulamas program n n takvimini belirler. Uygulama ö retmenlerini ve s n flar belirler. Ö retmenlik uygulamas program çerçevesinde uygulama ö retmenlerinin ö retmen adaylar ile birlikte yürüttükleri ders d fl etkinlikleri düzenler. Uygulama sürecinde ortaya ç kabilecek sorunlar Aç kö retim Fakültesi Uygulama Koordinatörüne bildirir. Rehberlik ve Dan flmanl kla lgili Görev ve Sorumluluklar a. Ö retmen aday n uygulama okulu, uygulama program, ö retmen yeterlikleri, de erlendirmeler ve uymas gereken kurallar konusunda bilgilendirir. b. Ö retmen aday n uygulama ö retmeni ile tan flt r r. c. Uygulama ö retmenleri ile iflbirli i yapar. d. Ö retmen aday n n ö retmenlik uygulama program n düzenli olarak yürütebilmesini sa lamak için: o Plan, e itim araçlar ve benzeri haz rl klarda rehberlik ve dan flmanl k yapar. o o o o o o Ö retmen aday na yaz l ve sözlü dönüt verir. Etkinlik planlama, e itim araçlar n haz rlama ve kullanma, kay t tutma, de erlendirme ve s n f yönetimi gibi konularda rehberlik ve dan flmanl k yapar. Ö retmen aday n n, uygulama dersini kendi kendine de erlendirmesini sa lar. Uygulama ö retmen ile ö retmen aday n n çal flmalar n görüflür, ö retmen aday n n geliflmesini ve baflar s n art r c önlemleri al r. Uygulamada ö retmen aday n n Milli E itim Bakanl nca belirlenen ö retmenlik mesle ine iliflkin kurallara uygun davran p davranmad n denetler. Uygulama program n n yürütülmesinde ilgili koordinatörlükler ve uygulama ö retmenleri ile sürekli iletiflim ve iflbirli i içinde bulunur. Uygulama Ö retmeninin Görev ve Sorumluluklar Uygulama okulu koordinatörü ile birlikte ö retmen aday n n uygulama okulunda yapaca çal flma program n düzenler.
01. Ünite - Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Ö retmenlik Uygulamalar n n Yap s ve flleflifli 11 Ö retmen aday n n mesleki geliflimine yard mc olur, etkinliklerinde gözlem yapmas n ve çeflitli ö retim yöntem ve tekniklerini uygulamas n sa lar. Ö retmen aday na gerekli araç-gereç, kaynak ve ortam sa lar, okulu tan t r. Ö retmen aday na günlük etkinlikleri planlamas nda yard mc olur. Ö retmen aday n n okuldaki çal flmalar n gözlemler ve de erlendirir. Ö retmen aday n s n fta uzun süre tek bafl na b rakmaz, s n ftan ayr lmas gerekti inde kolayca ulafl labilir durumda bulunur. Ö retmen aday n n çal flmalar n belirli aral klarla inceler, ö retmen aday - n n geliflimini izler ve aday n gelifliminin olumlu yönde olmas na katk da bulunur. S n f d fl etkinliklerde (tören ve toplant lar) ö retmen aday na rehberlik eder. Ö retmen adaylar n n e-portfolyo portal na yükredisi etkinlik raporlar na geri bildirim verir ve de erlendirir. Uygulama sonunda ö retmen aday n de erlendirir. De erlendirdi i raporlar n baflar notlar n belirtilen tarihlerde e-portfolyo portal na girer. l Uygulama Koordinatörünün Görev ve Sorumluluklar Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli i sürecinde yönetim ifllerini yürütür ve eflgüdümü sa lar. Ö retim y l süresince uygulama dersleri kapsam nda Aç kö retim fakültesi taraf ndan gönderilen her türlü belgenin takibini yapar. Uygulama dersleri için belirtilen akademik takvimde belirtilen tarihlere uyulmas konusunda gereken özeni gösterir. Uygulama sorumluluklar nda meydana gelen de ifliklikleri Aç kö retim Fakültesi Uygulama Koordinatörlü üne bildirir. (Uygulama Sorumlular nda meydana gelen de iflimlerin zaman nda bildirilmesi ödeme evraklar n n düzenlenmesinde etkili ve önemlidir.) Aç kö retim Fakültesi uygulama koordinatörünün düzenledi i toplant lara kat l r. Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli i çerçevesinde gereksinim duyulan uygulama okullar n belirler. Aç kö retim Fakültesi-Uygulama Okulu flbirli i çerçevesinde fakültece düzenlenecek kurs ve seminerlere okul uygulama koordinatörlerinin ve uygulama ö retmenlerinin kat l m n sa lar ve denetler. OKUL DENEY M VE Ö RETMENL K UYGULAMASI DERSLER NDE UYGULAMANIN filey fi Ö retmen adaylar n n okullardaki uygulama çal flmalar ndan amaçlanan düzeyde yararlanabilmesi Fakülte-Okul flbirli i nin etkin ve düzenli bir biçimde ifllemesine ba l d r. Fakülte-Okul flbirli i nin sa l kl bir biçimde yürütülebilmesi için uygulama ö retmenlerinin istekli olmalar, yeterli bilgi ve deneyime sahip bulunmalar gereklidir. Ayr ca bu ö retmenlerin yetifltirilmesi için belli aral klarla seminerlerin düzenlenmesi, uygulama koordinatörleri aras nda etkili bir iletiflimin sa lanmas gerekmektedir. Bu bölümde Aç kö retim Fakültesinin ve uygulama okulunun, uygulamalar s - ras nda ö retmen adaylar na sunacaklar hizmetleri nas l planlayacaklar ve bunlar hangi birimler arac l yla uygulayabilecekleri ayr nt lar yla ele al nm fl ve aç klanm flt r.
12 Okul Deneyimi Uygulama Okullar n n Seçimi Okulöncesi e itimdeki uygulama etkinlikleri ba ms z anaokullar nda gerçeklefltirilecektir. Ö retmen adaylar n n birden fazla anaokulunda deneyim kazanmas da sa lanabilir. Bu nedenle, okul seçiminde birden fazla yerdeki ve farkl ana okullardan yararlan lmal d r. Uygulama okulu seçiminde aran lan ölçütler flunlard r: Ö retmen adaylar na yeterli zaman ay rabilecek deneyimli ö retmenlerinin olmas. Araç ve gereç bak m ndan iyi donat lm fl olmas. E itim kaynaklar ve okul atmosferinin uygun olmas. Fakülte-Okul flbirli i nin öngördü ü görev ve sorumluluklar kabul etmifl olmas. Uygulama Ö retmenlerinin Seçimi Ö retmen adaylar ile çal flacak olan uygulama ö retmenlerinin üstlendikleri ö retmenlik uygulamas program, sorumluluk ve deneyim gerektirdi i için seçimin titizlikle yap lmas gerekmektedir. Uygulama ö retmenlerinin ö retmen adaylar na daha iyi rehberlik edebilmeleri, çal flmalar n yönlendirebilmeleri ve onlar n alanlar yla ilgili mesleki becerilerini gelifltirebilmeleri için afla daki ölçütlere uygun olarak, il uygulama koordinatörü ile okul uygulama koordinatörü iflbirli i çerçevesinde uygulama ö retmenleri belirlenir. Uygulama ö retmeni seçiminde aran lan ölçütler flunlard r: Ö retmen yetifltirmeye katk da bulunmaya ve mesle inde kendini gelifltirmeye istekli olmas. Kendi alan nda e itim görmüfl olmas. En az üç y ll k mesleki deneyimi olmas. Ö retim yöntem ve tekniklerini uygulamada baflar l olmas. Tutum ve davran fllar yla ö rencilere örnek olmas. Ö retmen Aday n n Uygulama Okulunda Uymas Gereken Kurallar Okul Kurallar Okulun ö rencilerinin uymak zorunda olduklar kurallar ö renir, ö rencilerin bu kurallara uymalar n sa lamada okul personeline yard mc olur. Tutum ve davran fllar yla ö rencilere örnek olur. Devlet memurlar n n uymas gereken 25.10.1982 tarih 17849 say l Resmî Gazete de yay mlanan k l k k yafet yönetmeli ini bilmelidir. (Yap lan de ifliklik 15.08.1991 tarih 20961 say l Resmi Gazete de yay mlanm flt r.) letiflim Okul personeli, uygulama ö retmeni, ö retmen aday arkadafllar ve okulun ö rencileri ile düzeyli ve etkili iletiflim kurar. Ö rencileri incitecek fiziksel ve psikolojik davran fllardan kaç n r. Uygulama yapt günlerde okulda yap lan veli toplant lar ve sosyal ve kültürel çal flmalara kat l r. Uygulama yapt günlerde okul personelinin ve ö rencilerin kat ld resmî törenlere kat l r. S n fta ö renmeye elveriflli bir ortam n yarat lmas nda uygulama ö retmenine yard mc olur.
01. Ünite - Aç kö retim Fakültesi Okulöncesi Ö retmenli i Program nda Ö retmenlik Uygulamalar n n Yap s ve flleflifli 13 Devam Durumu Uygulamaya devam etmek zorundad r. Devam etti ini belgelendirmeyen ö renci devams zl ktan uygulama dersinden baflar s z say l r. Okul personelinin günlük çal flma saatlerine uyar. Okul Deneyimi ve Ö retmenlik Uygulamas derslerinde hangi etkinliklerin yer ald, etkinliklerin nas l yürütülece i ve de erlendirmenin nas l yap laca bu dersler için haz rlanan ö retmen aday ve uygulama ö retmeni k lavuzlar nda ayr nt l olarak aç klanm flt r. Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Çilenti, K. (1983). E itim Fakülteleri çin Bir E itim Teknolojisi Merkezi Modeli, E itim Bilimleri Fakültesi Dergisi, (16)1. Gültekin, M. (1993). Ö retmen Adaylar için Uygulama Modelleri, Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 25(2). Küçükahmet, L. (1999). Günümüzde Ö retmen Yetifltirme, Ö retmenlik Mesle- ine Girifl. (Editör: L. Küçükahmet) Eskiflehir: Alk m Yay nlar. Senemo lu, Nuray (2003). Türkiye de S n f Ö retmeni Yetifltirme Uygulamalar, Sorunlar, Öneriler, Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur E itim Fakültesi Dergisi. Say :5 Sözer, E (1991). Türk Üniversitelerinde Ö retmen Yetifltirme Sistemlerinin Ö retmenlik Davran fllar n Kazand rma Yönünden Etkilili i. Eskiflehir: Anadolu Üniversitesi E itim Fakültesi Yay nlar. Var fl. F. (1996). E itimde Program Gelifltirme. Ankara: Alk m Yay nlar. Yaflar, fi. (2000). Bir Meslek Olarak Ö retmenlik, Ö retmenlik Mesle ine Girifl. (Editör: E. Sözer) Eskiflehir: Anadolu Üniversitesi Aç kö retim Fakültesi Yay nlar. YÖK. (1998). Fakülte-Okul flbirli i. Ankara: YÖK/Dünya Bankas Milli E itimi Gelifltirme Projesi Hizmet Öncesi Ö retmen E itimi. YÖK. (2006a). E itim Fakültelerinde Uygulanacak Yeni Programlar Hakk nda Aç klama. 01.02.2008 tarihinde http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/programlar_aciklama.doc adresinden al nm flt r. YÖK. (2006b). Okulöncesi Ö retmenli i Lisans Program. 01.02.2008 tarihinde http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/okul_oncesi.doc adresinden al nm flt r.
2 Okul Deneyimi Dersi Ö retmen Aday K lavuzu 15 Okul Deneyimi, okulöncesi e itimde ö retmenlik mesle ini oluflturan birçok görevi ö retmen adaylar na tan tma amac tafl yan bir derstir. Bu ders yoluyla ö retmen adaylar n n okul yaflam n ve e itim ortam n gerçek okul ortam nda tüm yönleriyle tan malar beklenmektedir. Bu kapsamda, ö retmen adaylar n n Okul Deneyimi dersinin amaç, kapsam, iflleyifl ve de erlendirme biçimini kavramalar n n yan s ra ders kapsam nda gerçeklefltirilecek etkinlikleri tan malar büyük önem tafl maktad r. Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra, Okul Deneyimi dersinin amaç, kapsam ve iflleyifl ve de erlendirme biçimini kavrayabilecek, Okul Deneyimi kapsam nda gerçeklefltirilecek etkinliklerin temel özelliklerini tan yabilecek, Okul Deneyimi kapsam ndaki etkinliklerin nas l gerçeklefltirilece ini anlayabileceksiniz.
16 Okul Deneyimi G R fi Okulöncesi ö retmen adaylar n n e itimleri s ras nda, okulöncesi e itim kurumlar nda, uygulama ö retmeni ve ö rencilerle birlikte gözlem ve uygulama çal flmalar yapmalar esast r. Bu çal flmalar n bir bölümünü içeren Okul Deneyimi dersi, ö retmen adaylar n n, ö retmenlik mesle ini oluflturan birçok görevi, okulöncesi e itim kurumlar n ve okulöncesi e itim program n tan mas na yönelik planl gözlem ve görüflme etkinliklerinden oluflmaktad r. Bu ders, 8 hafta süresince haftada bir gün olarak gerçeklefltirilecektir. Ders süresince ö retmen adaylar n n k - lavuzda belirtilen etkinlikleri gerçeklefltirmeleri gerekmektedir. Dersin amaç, kapsam, iflleyifl ve de erlendirme süreci ile ilgili bilgiler afla da verilmifltir. OKUL DENEY M DERS N N AMAÇ VE filev Okul Deneyimi dersi, ö retmen adaylar n n, okulöncesi e itim kurumlar n, ö rencileri, Okulöncesi E itim Program n, günlük e itim etkinlikleri ve okulöncesi ö retmenli i mesle ini genel olarak tan malar n amaçlayan, gözlem, görüflme ve de- erlendirmeye dayal bir derstir. Amaç Okul Deneyimi dersi tamamland nda ö retmen adaylar n n afla daki özellikleri kazanm fl olmalar beklenmektedir: Okulöncesi e itim kurumlar n tan yabilme. Okulöncesi çocuklar n ve aralar ndaki bireysel farkl l klar tan yabilme. Okulöncesi e itim kurumlar nda haz rlanmas gerekli planlar aç klayabilme. Okulöncesi çocuklar n tan ma ve de erlendirme amac yla yap lan çal flmalar aç klayabilme. Okulöncesi e itim kurumlar nda günlük etkinlik program nda yer alan e itim etkinliklerini ve temel özelliklerini aç klayabilme. Okulöncesi e itimde okul-aile ve okul-çevre iflbirli inin önemini aç klayabilme. Kapsam Okul Deneyimi dersi 8 hafta süresince haftada bir gün olarak gerçeklefltirilecektir. Okul Deneyimi dersi, ö retmen aday na, okulu ve ö rencileri tan ma, alan ndaki deneyimli ö retmenleri görev bafl nda gözleme ve e itim etkinliklerini inceleme olana sa lamal d r. Okul Deneyimi dersinde afla da Tablo 2.1 de verilen etkinlikler belirtilen haftalarda uygulanmal d r.
2. Ünite - Okul Deneyimi Dersi Ö retmen Aday K lavuzu 17 OKULÖNCES E T MDE OKUL DENEY M DERS Ö RETMEN ADAYI ÇALIfiMA PLANI HAFTA ETK NL K 1. Hafta Uygulama ö retmeni ve s n ftaki çocuklarla tan flma. 2. Hafta Etkinlik 1. Okulöncesi Ö retmeninin Okuldaki Bir Gününün ncelenmesi Etkinlik 2. E itim Etkinliklerin Yönetimi ve S n f n Kontrolünün ncelenmesi Etkinlik 3. Ö retmenin Kulland Yöntemler ve letiflim Biçiminin ncelenmesi 3. Hafta Etkinlik 4. Okulöncesi Çocu unun Okuldaki Bir Gününün ncelenmesi Etkinlik 5. E itim Ortamlar n n ncelenmesi Etkinlik 6. Planlama (Y ll k, Günlük Plan) ve Zümre Etkinliklerinin ncelenmesi 4. Hafta Etkinlik 7. Çocuklar Tan ma ve De erlendirme Çal flmalar n n ncelenmesi Etkinlik 8. Okul Müdürü ve Okul Kurallar n n ncelenmesi Etkinlik 9. Okul-Aile ve Toplum liflkilerinin ncelenmesi 5. Hafta Etkinlik 10. Rutin Etkinliklerin ncelenmesi Etkinlik 11. Serbest Zaman Etkinliklerinin ncelenmesi Etkinlik 12. Türkçe Etkinliklerinin ncelenmesi Etkinlik 13. Müzik Etkinliklerinin ncelenmesi 6. Hafta Etkinlik 14. Oyun ve Hareket Etkinliklerinin ncelenmesi Etkinlik 15. Drama Etkinliklerinin ncelenmesi Etkinlik 16. Fen Ve Matematik Etkinliklerinin ncelenmesi 7. Hafta Etkinlik 17. Okuma Yazmaya Haz rl k Çal flmalar n n ncelenmesi Etkinlik 18. Alan Gezisi Etkinliklerinin ncelenmesi Etkinlik 19. Sanat Etkinliklerinin ncelenmesi 8. Hafta Çal flmalar n de erlendirilmesi Ö retmen adaylar n n gözlemler s ras nda, s n ftaki etkinliklere kat lmalar ve kat - l ml gözlem yapmalar s n ftaki do al yap n n gözlenmesi aç s ndan daha yararl olacakt r. Etkinlikler ile ilgili ayr nt l aç klamalar Okul Deneyimi Dersi Etkinlikleri Uygulama Yönergesi adl bölümde verilmifltir. flleyifl Okul Deneyimi dersi etkinliklerinin planl ve amac na uygun biçimde sürdürülebilmesi için afla daki ifllemlerin yap lmas öngörülmektedir: Etkinlikler yukar daki tabloda verilen s ra ile uygulanmal d r. Ö retmen aday, Okul Deneyimi dersinin ilk haftas nda uygulama ö retmeni ve gözlem yapaca s n ftaki çocuklarla tan flmal, kendisini tan tmal d r. Yukar da verilen çal flma plan uygulama ö retmeni ile gözden geçirildikten sonra s ra ile gözlemlerini gerçeklefltirmelidir. Okul Deneyimi dersinin son haftas de erlendirme haftas olarak düflünülmeli ö retmen aday uygulama ö retmeni ile beraber yapt çal flmalar gözden geçirmelidir. Ö retmen aday, çal flma plan do rultusunda her hafta tamamlad etkinlikler ile ilgili raporunu yazarak portala yüklemeli, uygulama ö retmeni bu konuda ö retmen aday na k lavuzluk etmelidir.