NEDEN DENEYSEL ARAŞTIRMALAR? ÜLKEMİZDE DENEYSEL ARAŞTIRMALARDA MEVCUT DURUM DOÇ.. DR. ÖNER DİKENSOYD GAZİANTEP ANTEP ÜNİVERSİTESİ GÖĞÜS S HASTALIKLARI AD.
İçerik 1. Giriş 2. Araştırma Yöntemleri 3. Türkiye için önemi 4. Türkiye de durum 5. Özet
Araştırma=Re rma=re-search Amaç: Sağlıklı organizmayı ve hastalıkta neyin yanlış gittiğini anlayabilmek Korunmak veya tedavi için güvenli ve efektif yollar üretebilmektir.
Araştırma rma Tipleri 1. Klinik Araştırmalar 2. Temel Bilime Dayalı Araştırmalar 1. In vitro (hücre kültürleri) 2. In vivo (hayvan deneyleri)
İnsan nsan Çalışmaları Sağlıklı ve hastalıklı vücudu öğrenmek Stres hastalıklara karşı immüniteyi nasıl etkiliyor? Yeni geliştirilen ilacın diğer sistemlere etkisi (Hayvan çalışmaları sonrası) Epidemiyolojik veriler sağlamak Etik kısıtlamalar
In vitro teknikler Moleküller, hücreler ve dokular kullanılır Moleküller, hücreler arasındaki etkileşim Organ fonksiyonları hakkında bilgi
Hayvan Çalışmaları-1 Hayvanlar her aşamada çok önemli unsurlardır. Hayvan çalışmaları 3 temel metottan birisidir. Alternatif değil tamamlayıcı ve vazgeçilmez Hayvanların araştırmalara katkısı %10 Bilimsel soruların yanıtları başka bir yöntemle bulunamazsa Tüm vücutta ne oluyor? İnsanda etik olmadığı durumlar
Hayvan Çalışmaları-2 Temel biyomedikal araştırmalar- % 32 Yeni tedavi veya korunma yolları - % 29 Hayvanların türetilmesi- % 35 Tıp dışı ürünlerin (evde, tarımda, ve endüstride) güvenlik testi- %3 Yeni tanı yöntemlerinin geliştirilmesi- % 1
Hayvan Çalışmaları-3 Temel biyomedikal araştırmalar: Organizmayı neyin sağlıklı ve canlı tuttuğunu araştırmak Doku ve organların sağlıkta nasıl çalıştığını Hastalıkta neyin yanlış gittiğini anlamaya çalışmak
Hayvan Çalışmaları-4 Eğer Hayvan Deneyleri Yapılmasaydı: Bugün: Böbreklerin nasıl çalıştığını Hormonların vücudun farklı bölümlerini nasıl kontrol ettiğini bilemeyecektik Gelecekte: Beynin bilinmeyen fonksiyonlarını anlayamayacağız
Hayvan Çalışmaları-5 Temel biyomedikal araştırmalar: Tıpta temel araştırmalar evin tuğlaları gibidir: Eğer tuğlaları düzgün yerleştirmezseniz ev ya inşa edilemez ya da yıkılır Temel araştırmaların her aşamasında elde edilen veriler daha sonraki aşamalara ışık tutar
Hayvan Çalışmaları-6 Yeni Tedavi ve Korunma Yöntemleri: Mevcut Hastalıkları yenmek için çok büyük çabalar harcanıyor Yeni aşı ve tedavilerin bulunması Mevcutların geliştirilmesi Yeni ilaçların etkinlik ve güvenlik testleri
Hayvan Çalışmaları-7 Yeni Tedavi ve Korunma Yöntemleri: Bugün: Polio veya difteri aşısının geliştirilmesi Diabet için insülin Böbrek transplantasyonu Gelecekte: Multipl sklerozis, kanserler, AIDS TBC, kuş gribi, Kanser için yeni aşılar
Hayvan Çalışmaları-8 Yeni Tedavi ve Korunma Yöntemleri: Yeni ilaçların etkinlik ve güvenlik testleri In vitro deneyler sonrası Bu kategorideki hayvan deneylerinin 1/3 ü Çok önemli ve yasal zorunluluk (insanlar üzerinde daha çok test ediliyor) Örn: Kemoterapotikler hayvanlar da denendikten sonra sağlıklı insanlarda deneniyor
Tıbbi Olmayan Ürünlerin Güvenlik Testleri: Güvenlik Testi-1 Çevre: 16,567 veya 21% Endüstri: 23,867 veya 30% Tarım: 32,765, veya 41% Ev içi: 21 veya ~0% Gıda/Gıda Katkısı: 6,604 veya 8% Kozmetikler/katkıları: 1998 sonrası terk
Tıbbi Olmayan Ürünlerin Güvenlik Testi-2 İnsanların, hayvanların ve çevrenin korunması için gereklidir Yaygın kullanılan kimyasallar, deterjanlar pestisidler vb. Kullananlarda Kanser, doğum defekti Üretenler ve taşıyanlar gibi temas edenleri korumak
Laboratuar Hayvanlarının Çoğaltılması-1 Çoğu genetik çalışmalarda kullanılır Hemen tamamı fare ve sıçanlardır Özel bir genin fonksiyonunu keşfetmek Genetik hastalıkları araştırmak Bir çok kalıtsal hastalık vardır: Duchenne musküler distrofi, kistik fibrozis
Laboratuar Hayvanlarının Çoğaltılması-2 Hayvanlar tamamen aynı genetik hataya sahip olabilir (Müsküler distrofisi olan fare) Genler ile oynanabilir ve kalıtsal hastalıklara sahip hayvanlar yetiştirilebilir Gen tedavileri, diabet, kistik fibrozis, orak hücreli anemi ve bir çok kalıtsal hastalığın tedavisini sağlayabilir
Yeni Tanı Yöntemlerinin Geliştirilmesi Etkin tedavi doğru ve erken teşhise bağlı Hayvan çalışmaları bu alanda da hayati rol oynuyor Örneğin: Doğmamış bebeklerin sağlığını kontrol etmek, Kanserleri önceden teşhis etmek, Kalp hastalıklarını saptamak Çok önemli bir çok kan testinin geliştirilmesi gibi
Thalidomide Trajedisi Sonrası Katı Düzenlemeler-1 1950 öncesi ilaç testi ile ilgili yasalar yoktu 1960 larda thalidomide trajedisi yaşandı Sakat bebekler doğdu bu yeni ilacın güvenliği yeterli test edilmemişti 1968 de Medicines Act altında yeni ilaçlar için çok katı güvenlik testleri istendi Tüm Dünya da benzeri uygulamalar zorunlu oldu
Thalidomide Trajedisi Sonrası Katı Düzenlemeler-2 Yeni ilaçların önce hayvanlarda test edilmesi gerekiyor Bu çalışmalarda yer alan gönüllülerin korunması için çok önemli Yeni ilaç hayvanlardan daha fazla insan üzerinde test edilir Örn: Kemoterapotikler sağlıklı insanlarda test ediliyor
Türkiye Açısından A Neden Deneysel Araştırmalar rmalar TIP
Türkiye Açısından A Neden Deneysel Araştırmalar rmalar RESTORAN-1 Kendi Yemeğini Yapan Aşçıları Ünlü Yemek ihraç eden RESTORAN-2 Yemek yapamayan Aşçısı olmayan Yemeği ithal eden TIP
Başvuru Bekleyen Fonlar TUBİTAK, Avrupa Birliği Fonları, Devlet Planlama teşkilatı..
Türkiye de Deneysel Araştırma rma Altyapısı-1 Dokuz sorudan oluşan bir anket hazırlandı Toraks Derneği e-mail grubu aracılığı ile tüm üyelere iletildi Ankete 26 yanıt alındı
Türkiye de Deneysel Araştırma rma Altyapısı-2 Sorular Üniversite (n=20) Eğitim Hastanesi (n=6) Sayı Yüzde Sayı Yüzde Hayvan Laboratuarı Var mı 20 100 0 0 Veteriner Var mı 16 80 0 0 Klavuz Var mı 17 85 0 0 Genetik Laboratuarı Var mı 2 10 0 0 Biyoloji Laboratuarı Var mı 2 10 0 0 Yurt dışı Tecrübeniz oldu mu 2 10 0 0 Ulusal Dergide Deneysel Çalışma 6 30 0 0 Uluslararası Dergi Deneysel Çalışma 6 30 0 0
Türkiye de Deneysel Araştırma rma Altyapısı-3 Çalışma Grubumuzdan Beklentiler: Merkezi Kurs-8 Ortak araştırma laboratuarları-3 Genel destek ve danışmanlık-2 Çok merkezli çalışma-2 Standardizasyon, etik kurallar hakkında bilgi-1 Eğitim hastanelerine ilgi yönlendirilmesi-1 Yapılan çalışmalara ödül ve destek-1 Klavuz hazırlanması-1
Özet 1. Temel tıbbi araştırmalar in vivo ve in vitro 2. Birbirlerinin yerini alamaz tamamlarlar 3. Hayvanların biyomedikal araşt katkısı %10 4. Hayvanlar her aşamada hayati öneme sahip
Özet 5. Deneysel çalışmalar sayesinde bir çok hastalığın teşhis ve tedavisi insanlara zarar vermeden mümkün oluyor 6. Ancak hayvan çalışmalarında mümkün olan en az sayıda hayvan kullanılmalı, bilinenler tekrar edilmemeli ve hayvanlara acı çektirilmemelidir 7. Türkiye de alt yapı çok yetersiz, yetişmiş eleman kısıtlı
Kaynaklar 1. http://www.rds-online.org.uk 2. http://aresty.rutgers.edu/whyresearch.htm 3. Schreiber K, Rowley DA, Riethmuller G, Schreiber H. Cancer immunotherapy and preclinical studies: why we are not wasting our time with animal experiments. Hematol Oncol Clin North Am. 2006;20:567-84 4. Perel P, et al.comparison of treatment effects between animal experiments and clinical trials: systematic review. BMJ 2007;334:197 5. Perry P. The ethics of animal research: a UK perspective. ILAR J 2007;48:42-6.