TÜRKİYE DE SON 10 YILDA BAĞIMSIZ DENETİM ALANINDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR: LİTERATÜR TARAMASI

TÜRKİYE DE SON 10 YILDA BAĞIMSIZ DENETİM ALANINDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR: LİTERATÜR TARAMASI ÖZET Çalışmanın asıl amacı, Türkiye de 1995-2006 yılları arasında bağımsız denetim alanında yayınlanan makale ve bildirilerde, bağımsız denetimin hangi konularının ne ölçüde incelendiğinin saptanmasıdır. Çalışmada, konu endeksi dışında, yazarların unvanı, yayınlanan dergiler ve ilgili dönemde yurtdışında yapılan yayınlara ilişkin analizlere de yer verilmiştir. Bu amaçla, 310 çalışma analiz edilmiş ve bağımsız denetimle ilgili üst ve alt konu başlıklarına dağıtılarak, araştırmacılara ayrıca bir veri tabanı da sunulmuştur. Çalışmamızda ulaşılan sonuçlar şöyledir: a) Analiz edilen dönemde Türkiye de araştırma konuları yoğun olarak, bağımsız denetim mesleğini tanıtıcı yönde olmuştur. Meslek ahlakı, hile denetimi, iç kontrol ve iç denetim, elektronik ortamda denetim gibi konular yoğun olarak incelenmiştir. b) Bazı denetim alt başlıkları (denetim planlaması, denetim kanıtları gibi) çok az incelenmiş, bazı alt başlıklarda (e-ticaret ve denetim, grup şirketlerde denetim gibi) ise hiç bir araştırmaya rastlanılmamıştır, c) Araştırmalar ağırlıklı olarak akademisyenlerce gerçekleştirilmiş ve uygulama araştırmasından daha çok derleme niteliğinde olmuştur. Bağımsız denetim alanındaki çalışmalar çeşitli dergilerde dağınık olarak yer almaktadır. Bağımsız Denetim Derneği tarafından sürekli bir dergi yayınlanmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Türkiye de bağımsız denetim, Literatür taraması. 10 YEARS OF RESEARCH ON AUDITING IN TURKEY: A LITERATURE REVIEW ABSTRACT This presentation aims to make a literature review of the auditing discipline and so determine which specific issues of auditing have been studied in Turkey between 1995-2006. The literature review has been made not only based on the areas of study in auditing but also based on authors statuses, national journals, and publications in foreign countries. A total of 310 studies have been reviewed. These studies have been classified according to main titles and sub-titles so as to provide a data base with researchers. The conclusions can be summarized as follows: a) Studies made so far have mostly aimed to introduce the profession of auditing in Turkey rather than to tackle issues of the profession in some detail. More than other issues, researchers have written on professional ethics, fraud auditing, internal control and internal auditing, computerized auditing. b) Researchers have not written extensively on some subtitles (such as auditing planning, auditing evidence) whereas there has been no work on some other sub-titles (such as e-business and auditing, auditing of group businesses). c) Most publications have been done by academics, and these publications have focused on theory rather than practical application or testing a theory with such methods as questionnaire. Publications on auditing appeared in various journals in Turkey, that is, there is not any journal tailored to the needs of the auditing professionals. Therefore we suggest that a periodical should be published in Turkey by the Independent Auditing Association (Bagimsiz Denetim Dernegi). Keywords: Auditing in Turkey, Literature review. 1

1. GİRİŞ Türkiye sanayi toplumu aşamasını tamamlayarak bilgi toplumu olma evresine geçmiş bulunmaktadır. Bilgiyi daha iyi kullanmak, değer yaratabilmek için gereklidir. Bilgiden yararlanmayı bilmek, 21. yüzyılın en büyük rekabet stratejisi olarak gösterilmektedir. Türkiye de bilimsel çalışmalarda, Türkçe veri tabanlarının yeterli olmaması, her sahada literatür çalışmasının bulunmaması gibi nedenlerle, araştırmacıların en kısa zamanda bilgiye ulaşmaları güç olmaktadır. Bundan dolayı, araştırmacıların yapacakları çalışmalara ilişkin olarak daha önce yapılmış olan benzer çalışmalardan yeterince haberdar olamadıkları görülmektedir. Bu durum ülkemizdeki bilimsel gelişmeyi de olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada, Türkiye de bağımsız denetimle ilgili 1995-2006 döneminde yapılan bilimsel çalışmalar çeşitli açılardan sınıflandırılarak, analiz edilmeye çalışılmıştır. Türkiye de bağımsız denetimle ilgili yasal düzenlemeler 1989 yılında oluşturulmakla birlikte, bağımsız denetimle ilgili ilk uygulamaların 1970 li yıllarda başladığı görülmektedir 1. Son 10 yıllık dönemde ise dünya genelinde bağımsız denetime ilgi, dolayısıyla yapılan araştırmalarda artış gözlenmektedir. Bununla birlikte, Türkiye için, bağımsız denetimin hangi alt konu başlıklarının ne ölçüde incelendiği tam olarak bilinememektedir. Dolayısıyla, bazı çalışmalar birbirin tekrarı olurken, çok önemli bazı konular hiç incelenmemiş olabilmektedir. Çalışmamızın asıl amacı; 1995-2006 yılları arasında Türkiye de gerçekleştirilen bağımsız denetim ile ilgili çalışmalarda (makale ve bildirilerde), bağımsız denetimin hangi konularının ne ölçüde incelendiğinin saptanmasıdır. Bu amaçla hazırlayacağımız bağımsız denetimle ilgili üst ve alt ve konu başlıklarından oluşan tabloya, incelenen çalışmaların dağılımını da yaparak, araştırmacılara bir veri tabanı sunmak da çalışmanın diğer bir amacıdır. Ayrıca konu endeksi dışında, yazarların unvanı, yayınlayan dergi endeksi gibi çeşitli analizlerle, bağımsız denetim konusunda bazı saptamalar ve değerlendirmeler yapılmaya da çalışılmıştır. Böylece, Bilim farklı düşüncelerle değişir, tekrarlarla değil sözünün ülkemiz için gerçekleştirilmesine bu çalışmanın azda olsa katkı sağlaması ümit edilmektedir. 2. ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ Çalışma amacımıza göre, Türkçe literatürde benzer bir araştırma (Özkan,2005) tarafından pazarlama bilimi ile ilgili olarak gerçekleştirilmiştir 2. Muhasebe bilimi ile ilgili olarak ise (Yüce ve Muğan,1996) çalışması ise kısmen benzerlik göstermektedir 3. Çalışmanın sınırları şöyledir; 1995-2006 döneminde gerçekleştirilen (yayınlanan) bağımsız denetimle ilgili makale ve bildiriler incelemeye esas alınmıştır. Yayınlanan kitaplar, raporlar, tezler, gazete yazıları, röportajlar çalışma kapsamına alınmamıştır. Bu amaçla muhasebe ve denetimle ilgili yazıları yayınlayan başlıca dergilerin söz konusu dönemde ulaşılan sayıları titiz bir şekilde incelenmiş, anahtar kelimeler ve yazı metninden, bağımsız denetimi doğrudan veya önemli ölçüde ilgilendiren, bağımsız denetim alanına katkı sağlamış bilimsel değeri olan toplam 310 çalışma seçilmiştir. Asıl olarak basılı dergi ve bildiri kitapçıkları incelenmekle birlikte az sayıda e- dergi (e- yaklaşım, activefinans gibi) de analiz 1 Bağımsız Denetim Derneği, Bağımsız Denetim Sektörü Raporu, Türkiye İktisat Kongresi, 2004, s.1. 2 Öznur ÖZKAN, Uluslararası Pazarlama Alanında Yapılan Araştırmaların Kategorik Değerlendirilmesi: 1995-2005 Yılları Arası Literatür Taraması, 10. Ulusal Pazarlama Kongresi, Uluslararası Pazarlama Bildiri Kitabı, Doğu Akdeniz Üniversitesi, İşletme ve Ekonomi Fakültesi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. 16-19 Kasım 2005. 3 Ayşe YÜCE ve Can Şımga MUĞAN, Dünyada ve Türkiye de 1990 1995 Arası Yapılan Muhasebe Doktora Tezlerinin Analizi ve Öneriler, Türkiye XV. Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B.F., 13-17 Kasım 1996. 2

edilmiştir. Çalışmamız, doğal olarak bir bibliyografya denemesidir. Çünkü az sayıda da olsa ulaşamadığımız çalışmalar bulunabilir. İncelenen çalışmaların denetim konuları itibariyle dağılımında, üst ve alt konu başlıklarının oluşturulmasında, (Arens, Elderve Beasley,2005) 4 başta olmak üzere bağımsız denetim konusunda yayınlanmış bir çok kitabın planı incelenmiştir. Ayrıntılı bir şekilde oluşturulan alt başlıklara, incelenen çalışmalar işaretlenmiştir. Çalışma tamamlandığında, hiçbir çalışmanın yapılmadığı alt başlıklar, plandan çıkartılmış, böylece Tablo 1, son halini almıştır. 3. BULGULAR 1995-2006 dönemine ilişkin olarak ulaşılan toplam 310 çalışmanın yıllar itibariyle dağılımı Şekil 1 de sunulmuş olup, araştırmacıların bağımsız denetime olan ilgisinin artmakta olduğu görülmektedir. Özellikle bu ilgi 2002 ve 2003 yıllarda en üst düzeye çıkmıştır. Söz konusu yıllar, Enron, Worldcom, Parmalat gibi dünya genelinde finansal skandalların yaşandığı ve bu skandalların sonucunda bağımsız denetimle ilgili bazı kurallarda önemli değişikliklerin yaşandığı dönemlerdir. Şekil 1: Makale Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı 60 50 49 46 40 38 Makale Sayısı 30 20 19 19 24 15 18 24 29 21 10 8 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Yayın Yılı Çalışma kapsamında incelenen 310 makale ve bildirinin bağımsız denetimin üst ve alt konu başlıkları itibariyle dağılımı ise Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1: İncelenen Makalelerin Konu Başlıklarına Göre Sınıflandırılması KONU BAŞLIKLARI SAYI YÜZDE I) DENETİM MESLEĞİ 1. Denetim Talebi ve Diğer Benzer Hizmetler 30 9.7 a) Denetimin Tanımı ve Türleri 3 b) Kamunun Aydınlatılması İlkesi ve Bağımsız Denetim 2 c) Denetim ve Muhasebe Mesleği 4 d) Denetim ve Yeminli Mali Müşavirlik Mesleği 2 e) Denetim Mesleğinin Yararları 8 f) Bağımsız Denetçi İç Denetçi İlişkisi 3 g) Denetim Komitesi ile İlişkiler 8 2. Denetim Mesleği 60 19.4 4 Alvin A. ARENS, Randal J. ELDER, Mark S. BEASLEY, Auditing and Assurance Services, An Integrated Approach, Tenth Edition, 2005. 3

a) Türkiye de Denetim Mesleğinin Gelişimi, Sorunları, Öneriler ve Beklentiler 15 b) Türkiye de Denetim Firmaları ve Denetçiler 6 c) Türkiye de Denetime Yönelik Yasal Kurallar 12 d) Uluslararası Denetim Standartları ve Türkiye de Uygulanması 12 e) Kalite Kontrol İncelemeleri 5 f) Diğer Ülkelerde Muhasebe Denetim Mesleği ve Standartları 7 g) Denetçi Eğitimi, Sempozyum ve Kongreler 3 3. Denetime Tabi Kuruluşlar 26 8.4 a) Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Kuruluşlarda Denetim 3 b) Bankalar ve Finans Kuruluşlarında Denetim 8 c) Diğer Kuruluşlarda (Vakıf, Dernek, Kooperatif, Siyasal Parti vb.) Denetim 14 d) KOBİ lerin Denetimi 1 4. Denetim Raporları 1 0.3 5. Meslek Ahlakı 27 8.7 a) Meslek Ahlak Kuralları, Beklentiler, Sorunlar ve Uygulama Örnekleri 15 b) Denetçi Bağımsızlığı 11 c) Disiplin Cezaları 1 6. Denetçinin Yasal Sorumluluğu 6 1.9 II) DENETİM SÜRECİ 7. Denetim Hedefleri ve Sorumlulukları 3 1.0 a) Denetçinin Yetki ve Sorumlulukları 3 8. Denetim Kanıtları 2 0.6 a) Çalışma Kağıtları 1 b) Kanıtların Güvenilirliği 1 9. Denetim Planlaması ve Analitik Yöntemler 10 3.2 a) Müşteri İşletme Riskini Değerleme (Risk Odaklı Denetim) 3 b) Analitik Yöntemler ve Türleri 6 c) Denetim Anlaşmasının Yapılması 1 10. Önemlilik ve Risk 8 2.6 a) Denetimde Önemlilik 6 b) Denetim Riski 2 11. İç Kontrol ve Kontrol Riski 7 2.2 a) İç Kontrol değerlendirme ve Kontrol Riski 6 b) Kontrol Testleri 1 12. Denetim Örneklemesi 1 0.3 13. Hile Denetimi 27 8.7 a) Hile Denetimi ve Türleri 8 b) Hileli Finansal Raporlama 3 c) Hile Koşulları 4 d) Hile Riski Değerleme 5 e) Hile karşısında Bağımsız Denetçinin Tutumu ve Sorumluluğu 4 f) Adli Muhasebecilik (Forensic Accounting) 3 14. Denetim Süreci Üzerine Bilgi Teknolojilerinin Etkisi 20 6.5 a) Elektronik Ortamda Muhasebe Denetimi 12 b) Bilgisayar Suçları ve Denetim Yöntemleri 2 c) Denetim Teknolojisi 6 15. Genel Olarak Denetim Planı ve Denetim Programı 2 0.6 a) Doğrulama Tekniği 1 b) Muhasebe Tahminlerinin Denetimi 1 III) İŞLEM DÖNGÜLERİNİN (MALİ TABLO HESAPLARININ) DENETİMİ 6 2.0 a) Satış ve Tahsilat Döngüsü 2 b) Satın Alma ve Ödeme Döngüsü 1 c) Stok ve Üretim Döngüsü 2 d) Nakit Bakiyelerinin Denetimi 1 IV) DENETİM ÇALIŞMALARININ TAMAMLANMASI VE RAPORLAMA 16. Denetim Çalışmalarının Tamamlanması 6 2.0 a) Yönetimden Teyit Mektubu Alınması 2 b) İşletmenin Sürekliliği Varsayımının Geçerliliğini İnceleme 1 4

c) Bilanço Tarihinden Sonra Ortaya Çıkan Olaylar 1 d) Tam Açıklama Kavramına Uyulması (Firmalarca Yapılan Açıklamalar) 2 17. Denetim Raporları 3 1.0 a) Raporlama Standartları 1 b) Denetim Raporunu Yayınlama 1 c) Denetim Görüşleri 1 V) İÇ, FAALİYET VE KAMU DENETİMİ 18. İç Denetim 28 9.0 a) İç Denetim Tanımı ve Özellikleri 5 b) Türkiye de İşletmelerde İç Kontrol ve İç Denetim 10 c) Bankalarda ve Aracı Kurumlarda İç Denetim 4 d) İç Denetimin Geleceği ve İç Denetimde Yeni Yaklaşımlar 6 e) İç Denetimin Dışarıdan Sağlanması (Outsourcing) 2 f) Başka Ülkelerde İç Denetim Mesleği 1 19. Faaliyet Denetimi 2 0.6 20. Kamu Denetimi 21. Yeminli Mali Müşavir (YMM) ler Tarafından Gerçekleştirilen Tasdik Denetimi 14 4.5 a) YMM lerin Sorumlulukları 8 b) Türkiye de YMM lik Mesleği 3 c) YMM lik Mesleğinde Etik 1 d) YMM lik Sözleşmeleri 1 e) YMM lerin Mesleki Sorumluluk Sigortası 1 VI) DENETİMDE GÜNCEL KONULAR 21 6.8 a) Enron 10 b) Sarbanes & Oxley Yasası ve Etkileri 7 c) Kamu Gözetim Kurulu 1 d) Çevre Denetimi (Sosyal Denetim) 3 Toplam 310 100 Tablo 1 i üst başlıklar itibariyle analiz edersek, incelenen çalışmaların dağılımı aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir: - Denetim Mesleği ile ilgili çalışmalar : % 48 - Denetim Süreci ile ilgili çalışmalar : % 26 - İşlem Döngülerinin Denetimi ile ilgili çalışmalar : % 2 - Denetimin Tamamlanması ve Raporlama ile ilgili çalışmalar : % 3 - İç, Faaliyet ve Kamu Denetimi ile ilgili çalışmalar : % 14 - Denetimde Güncel Konular ile ilgili çalışmalar :% 7 Toplam :%100 Söz konusu oranları yorumlarsak; Türkiye de bağımsız denetimle 1995 yılından günümüze kadar incelenen çalışmaların yaklaşık yarısı denetim mesleğini tanıtıcı yönde gerçekleşmiştir. Önemli ölçüde incelenen alanlar; meslek ahlakı, hile denetimi, iç kontrol iç denetim ve elektronik (bilgisayar) ortamında denetim konuları olmuştur. Denetim örneklemesi, işlem döngülerinin (mali tablo hesaplarının) denetimi, denetim kanıtları, denetim planlaması, denetim çalışmalarının tamamlanması ve raporlama, faaliyet denetimi konuları çok az sayıda araştırmacı tarafından ele alınmıştır. Bağımsız denetim kitaplarında yer alan bazı ortak konular ise Türkiye de bu dönemde hiçbir araştırmaya konu olmamıştır. Bunlar: - Denetim hedeflerinin oluşturulması, - Kanıt türleri, - Müşteri kabulü ve işletmeyi tanıma, - Yasal olmayan eylemler, - Maddi doğruluk testleri, 5

- Denetim programının tasarlanması, - Personel ve ücret döngüsü, - Kaynak elde etme ve geri ödeme döngüsü, - Ara mali tablolar ve özel denetim çalışmalarında raporlama, - Denetim komitesi ve yönetimle iletişim, - E- ticaret ve denetim, - Denetimde beklenti boşluğu (uçurumu), - Holdinglerde veya grup şirketlerde denetim gibi. Türkiye de araştırmacıların, denetime ilişkin güncel konuları yakından izledikleri ve inceledikleri saptanmıştır. Özellikle Dünya genelinde bağımsız denetimle ilgili yasal düzenlemelerde değişikliklere yol açan Enron finansal skandalı ve 2002 yılında ABD de kabul edilen Sarbanes Oxley Act (SOA) Türkiye de de araştırmacıların dikkatini çekmiş olup, bu konularda 18 çalışma (makale ve tercüme olmak üzere) yayınlanmıştır. Ancak, bu sayının yeterli olduğu söylenemez. SOA nın getirdiği düzenlemeler hakkında, örneğin; İç Kontrol Üzerine Raporlama, Kurumsallaşma ve Denetim gibi güncel konulara ilişkin çalışmaya rastlanılmamıştır. İncelenen çalışmalarla ilgili yapılan diğer analiz sonuçları ise şöyledir: a) Çalışmaların Yayınlara Dağılımı: İncelenen 310 çalışmanın 85 i bildiri, geri kalan 225 adedi ise makale olarak yayınlanmıştır. Bağımsız denetimle ilgili sunulan toplam 85 bildirinin, sempozyum ve konferanslara dağılımı şöyle olmuştur: 33 adet Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumları nda 26 adet Türkiye Muhasebe Kongreleri nde 9 adet MÖDAV - Uluslararası Muhasebe Konferansları nda 7 adet Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumları nda 10 adet Diğer Sempozyum ve Kongrelerde sunulmuştur. Toplam 85 adet Bildiri sayısındaki artışta, 1997 yılından itibaren İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) tarafından düzenlenen Türkiye muhasebe denetimi Sempozyumları ile, 15. kongreden itibaren Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) tarafından üstlenilen Türkiye Muhasebe Kongreleri nin önemli bir katkısı söz konusudur. Yayınlanan 225 makalenin muhasebe ile ilgili dergilere dağılımı ise aşağıdaki gibi olmuştur. 33 adet Bakış Dergisi 32 adet Fakülte ve Enstitü Dergileri 30 adet Mali Çözüm Dergisi 27 adet Yaklaşım Dergisi 26 adet MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi 24 adet MUFAD Muhasebe ve Finansman Dergisi 19 adet Vergi Dünyası / Vergi Sorunları Dergileri 6 adet Öneri Dergisi 4 adet MAUM - Analiz Dergisi 24 adet Diğer Dergiler Toplam 225 adet 6

Türkiye de bağımsız denetim ile ilgili çalışmalar bazı dergilerde yoğunlaşmakla birlikte, sadece bağımsız denetimle ilgili bir dergi bulunmamaktadır. Türkiye de uzun yıllardır faaliyet gösteren ve kendini; bağımsız denetim mesleği ile ilgili hususların ele alındığı en geniş platform olarak tanıtan 5, Bağımsız Denetim Derneği tarafından, hem akademisyenlerin hem de uygulayıcıların çalışmalarını yayınlayabileceği Bağımsız Denetim Dergisi yayınlanması yararlı olacaktır. Ayrıca, Türkiye de böyle bir dergiyi sürekli yazılarıyla destekleyecek akademik ve uygulayıcı bir kesimin oluştuğu da görülmektedir. b) Çalışmaların Niteliği: İncelenen 310 çalışmanın, 19 u (%6) uygulamalı araştırma, 13 ü (%4) tercüme ve geri kalan 278 adedi (%90) ı ise teorik yani derleme niteliğindedir. Sosyal bilimlerde uygulamalı araştırma yapmanın zorluğu herkes tarafından kabul edilmekle birlikte, söz konusu oran oldukça düşüktür. Uygulamalı araştırmaların büyük çoğunluğunda uygulama, anket yöntemi ile gerçekleşmiştir. c) Çalışmaları Yayınlayan Araştırmacıların Özellikleri: İncelenen 310 çalışmanın 13 ü (% 4 ) ikiden fazla ortak yazarlı, 40 ı (% 13) iki yazarlı çalışma iken geri kalan 257 (%83) çalışma tek yazarlıdır. Bu durum, sosyal bilim alanında ortak çalışmanın güçlüğünü de bizlere göstermektedir. Çalışmaları yayınlayan yazarların mesleki unvanları veya mesleki özellikleri ise aşağıdaki gibidir: 259 adet çalışma akademisyenlerce, 46 adet çalışma kamu kesiminde görev yapan bürokratlarca, 30 adet çalışma özel kesimde görev yapan yöneticiler ve denetçilerce, 21 adet çalışma Yeminli Mali Müşavir (YMM) lerce, 13 adet çalışma Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) lerce, 1 adet çalışma Serbest Muhasebeci (SM), 4 adet çalışma Yüksek Lisans ve Doktora Öğrencisi tarafından hazırlanmıştır. Türkiye de bağımsız denetimle ilgili bilgi birikiminde akademisyenlerin önemli bir katkısı olduğu görülmekle birlikte, gerek özel kesim (bağımsız denetim firmalarından ve işletmelerden) gerekse kamu kesimi denetçilerince ve meslek mensuplarınca bağımsız denetime ilgi gösterilmesi sevindirici bir gelişmedir. Akademisyenlerin unvanlara dağılımlı ise farklılık göstermekte olup aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir: 90 çalışma Yardımcı Doçent unvanına sahip olanlar tarafından, 49 çalışma Araştırma Görevlisi unvanına sahip olanlar tarafından, 48 çalışma Profesör unvanına sahip olanlar tarafından, 43 çalışma Doçent unvanına sahip olanlar tarafından, 25 çalışma Doktor unvanına sahip olanlar tarafından, 4 çalışma ise Öğretim Görevlisi akademisyenlerce gerçekleştirilmiştir. Toplam 259 Diğer yandan söz konusu 310 çalışmanın 68 i (%22) bayan yazarlar tarafından gerçekleştirilmiştir. Bayan yazarlar, 68 çalışmanın 48 inde tek yazar, geri kalan 20 çalışmada ise ortak yazar konumundadırlar. Bayanların bağımsız denetim alanına ilgisi, bizce ülkemizde sosyal bilimlerin geldiği aşamayı göstermesi açısından da önemli bir göstergedir. Bağımsız denetime ilişkin yeni çalışma yapacak araştırmacılara ve muhasebe denetimi derslerinde ilgili öğretim elemanlarına ve öğrencilere yardımcı olmak düşüncesiyle, 1995-2006 dönemine ilişkin incelediğimiz 310 çalışma, EK 1 de yıllar itibariyle sınıflandırılarak 5 Bağımsız Denetim Derneği, A.g.r., s.6. 7

sunulmuştur. EK 1 de yer alan söz konusu 310 çalışmanın bağımsız denetim konuları itibariyle dağılımı ise Tablo 2 de sunulmuştur. Tablo 2: Konu Başlıkları ve İlgili Makaleler KONU BAŞLIKLARI İLGİLİ MAKALELER (EK: 1) I) DENETİM MESLEĞİ 1. Denetim Talebi ve Diğer Benzer Hizmetler a) Denetimin Tanımı ve Türleri (2003/45; 1999/7; 1996/3) b) Kamunun Aydınlatılması İlkesi ve Bağımsız Denetim (2002/47; 2001/4; 1998/20) c) Denetim ve Muhasebe Mesleği (2004/9, 10; 2001/6; 2000/8) d) Denetim ve Yeminli Mali Müşavirlik Mesleği (2004/5; 2001/22) e) Denetim Mesleğinin Yararları (2005/11; 2002/9, 19, 32; 2001/4, 14; 1998/1; 1996/2) f) Bağımsız Denetçi İç Denetçi İlişkisi (2004/24; 1998/21; 1995/7) g) Denetim Komitesi ile İlişkiler (2005/7, 16, 19; 2004/25; 2003/42, 44, 46; 2001/2) 2. Denetim Mesleği a) Türkiye de Denetim Mesleğinin Gelişimi, Sorunları, Öneriler ve Beklentiler 8 (2006/18; 2003/15, 28; 2002/5, 14, 18; 2001/21; 1999/13; 1998/24; 1997/19; 1996/5,7; 1995/9, 12, 18) b) Türkiye de Denetim Firmaları ve Denetçiler (2004/1; 2003/16; 2002/22; 2000/18; 1997/12; 1995/10) c) Türkiye de Denetime Yönelik Yasal Kurallar (2006/12; 2005/36, 33, 31, 21, 10, 7, 4; 2003/14; 2002/33; 1997/10; 1995/3) d) Uluslararası Denetim Standartları ve Türkiye de Uygulanması (2006/20; 2005/13, 20; 2004/29; 2003/23, 35; 2002/31, 46; 2001/7, 20; 2000/9; 1998/22; 1995/19) e) Kalite Kontrol İncelemeleri (2002/15, 33, 36; 2000/17; 1999/5) f) Diğer Ülkelerde Muhasebe Denetim Mesleği ve Standartları (2006/9, 18; 2005/6, 20; 2004/8, 28; 2002/33, 46; 1999/10; 1997/7, 13) g) Denetçi Eğitimi, Sempozyum ve Kongreler (2005/1, 24; 2004/20) 3. Denetime Tabi Kuruluşlar a) Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Kuruluşlarda Denetim (1999/14; 1998/9; 1997/14) b) Bankalar ve Finans Kuruluşlarında Denetim (2006/4; 2005/16; 2002/4, 11; 2001/9, 10, 14, 24; 1998/11; 1995/1) c) Diğer Kuruluşlarda (Vakıf, Dernek, Kooperatif, Siyasal Parti vb.) Denetim d) KOBİ lerin Denetimi (1998/18) 4. Denetim Raporları (2002/47) 5. Meslek Ahlakı a) Meslek Ahlak Kuralları, Beklentiler, Sorunlar ve Uygulama Örnekleri (2003/30; 2002/21, 30, 37; 2000/12; 1998/2, 3, 4, 6, 8, 10, 12, 15, 17, 23; 1995/17) (2006/5; 2005/8; 2003/17, 18, 22, 28, 31, 40; 2002/38, 44, 48; 2001/16; 1997/8, 10, 11, 14, 17, 18) b) Denetçi Bağımsızlığı (2006/15; 2005/9, 22; 2004/6, 16, 27; 2003/21, 26, 39; 2002/2, 17; 2001/15) c) Disiplin Cezaları (1996/6) 6. Denetçinin Yasal Sorumluluğu (2002/10; 2001/19; 2000/16; 1999/9; 1997/10, 13, 16; 1995/8, 15) II) DENETİM SÜRECİ 7. Denetim Hedefleri ve Sorumlulukları a) Denetçinin Yetki ve Sorumlulukları (2005/15; 2002/7; 1997/9) 8. Denetim Kanıtları a) Çalışma Kağıtları (2001/12) b) Kanıtların Güvenilirliği (2000/11) 9. Denetim Planlaması ve Analitik Yöntemler a) Müşteri İşletme Riskini Değerleme (Risk Odaklı Denetim) (2004/19; 1995/5, 11) b) Analitik Yöntemler ve Türleri (2005/14; 2002/8; 2000/2, 13; 1997/6; 1996/4) c) Denetim Anlaşmasının Yapılması (2003/2) 10. Önemlilik ve Risk a) Denetimde Önemlilik (2006/6; 2003/6; 2000/10; 1999/6; 1998/14; 1997/1) b) Denetim Riski (2005/18; 1999/12)

11. İç Kontrol ve Kontrol Riski a) İç Kontrol değerlendirme ve Kontrol Riski (2005/2, 38; 2003/24; 1999/3; 1995/2,6) b) Kontrol Testleri (2005/3) 12. Denetim Örneklemesi (2003/38) 13. Hile Denetimi a) Hile Denetimi ve Türleri (2005/27; 2003/11, 31, 36; 2001/7; 2000/9; 1998/4; 1995/16) b) Hileli Finansal Raporlama (2005/28; 2003/8; 2001/6) c) Hile Koşulları (2003/5; 2001/3, 4, 5) d) Hile Riski Değerleme (2005/26, 30; 2004/18, 21; 2001/1) e) Hile karşısında Bağımsız Denetçinin Tutumu ve Sorumluluğu (2006/13; 2005/12; 2004/3; 2003/10; 2002/19) f) Adli Muhasebecilik (Forensic Accounting) (2005/25, 34; 2000/7) 14. Denetim Süreci Üzerine Bilgi Teknolojilerinin Etkisi a) Elektronik Ortamda Muhasebe Denetimi (2006/1, 17; 2003/32; 2002/3, 29, 35; 2001/18; 1999/4; 1997/2, 15; 1996/8; 1995/4) b) Bilgisayar Suçları ve Denetim Yöntemleri (2004/17; 1995/14) c) Denetim Teknolojisi (2006/16; 2005/35; 2003/12, 17; 2002/24, 43) 15. Genel Olarak Denetim Planı ve Denetim Programı a) Doğrulama Tekniği (2001/3) b) Muhasebe Tahminlerinin Denetimi (2006/19) III) İŞLEM DÖNGÜLERİNİN (HESAPLARININ) DENETİMİ a) Satış ve Tahsilat Döngüsü (2004/12; 2002/16) b) Satın Alma ve Ödeme Döngüsü (2001/11) c) Stok ve Üretim Döngüsü (2003/27; 2002/13) d) Nakit Bakiyelerinin Denetimi (2002/12) IV) DENETİM ÇALIŞMALARININ TAMAMLANMASI VE RAPORLAMA 16. Denetim Çalışmalarının Tamamlanması a) Yönetimden Teyit Mektubu Alınması (2004/2; 2003/13) b) İşletmenin Sürekliliği Varsayımının Geçerliliğini İnceleme (2005/29) c) Bilanço Tarihinden Sonra Ortaya Çıkan Olaylar (1997/5) d) Tam Açıklama Kavramına Uyulması (Firmalarca Yapılan (2001/5; 1998/7) Açıklamalar) 17. Denetim Raporları a) Raporlama Standartları (2002/20) b) Denetim Raporunu Yayınlama (2004/6) c) Denetim Görüşleri (2006/3) V) İÇ, FAALİYET VE KAMU DENETİMİ 18. İç Denetim a) İç Denetim Tanımı ve Özellikleri (2004/11; 2003/46; 1998/5, 19, 21; 1997/3; 1995/14) b) Türkiye de İşletmelerde İç Kontrol ve İç Denetim (2005/5, 17; 2003/25; 2002/6; 2001/23; 2000/2, 14; 1999/1, 15; 1998/16; 1996/1) c) Bankalarda ve Aracı Kurumlarda İç Denetim (2006/8; 2004/7; 2001/24; 2000/1; 1999/2) d) İç Denetimin Geleceği ve İç Denetimde Yeni Yaklaşımlar (2006/10, 11; 2005/37; 2003/41, 43; 2002/1, 45) e) İç Denetimin Dışarıdan Sağlanması (Outsourcing) (2003/1; 2001/17) f) Başka Ülkelerde İç Denetim Mesleği (1995/13) 19. Faaliyet Denetimi (2003/29; 1999/11) 20. Kamu Denetimi 21. Yeminli Mali Müşavir (YMM) Tasdik Denetimi a) YMM lerin Sorumlulukları (2005/32; 2004/4, 13, 14; 2003/3, 37; 2002/27, 49; 1995/11) b) Türkiye de YMM lik Mesleği (2006/2; 2003/20; 2002/28; 2001/17; 2000/18) c) YMM lik Mesleğinde Etik (2000/15) d) YMM lik Sözleşmeleri (2003/34) e) YMM lerin Mesleki Sorumluluk Sigortası (2002/26) VI. DENETİMDE GÜNCEL KONULAR a) Enron (2004/15, 22, 23; 2003/4, 10, 17, 36; 2002/25, 39, 40, 41, 42, 44) b) Sarbanes & Oxley Yasası ve Etkileri (2005/4, 22, 23; 2004/6, 15, 22; 9

2003/4, 9, 19, 21, 33, 39) c) Kamu Gözetim Kurulu (2006/21) d) Çevre Denetimi (Sosyal Denetim) 2006/14; 2002/23; 1999/8) Söz konusu bu araştırmayı yabancılar boyutuna taşıyacak olursak; 1995-2005 tarihleri arasında yayınlanmış olan AUDITING: A Journal of Practice and Theory dergisinin, 2002-2005 AFAANZ (Accountıng And Fınance Assocıatıon Of Australıa And New Zealand Lımıted, 2000-2005 ISAR (International Symposium on Audit Research), 2002-2005 IAS (International Auditing Semposium) sempozyumlarında ve konferanslarında sunulmuş olan tebliğlerin başlıkları taranarak bir liste oluşturulmuştur. Bu liste kapsamında yabancı araştırmacıların son 10 yılda inceledikleri konu başlıkların çoğunun, Türkiye de rastlanan konularla örtüşmekte olduğu görülmüştür. Bununla birlikte henüz Türkiye de denetim gündemine girmeyen konu başlıklarını da bulunduğu saptanmıştır. Bunlar: Denetimde İstatistiksel Örneklemede Yeni Yaklaşımlar Yeni Yayımlanan ve Yayımlanacak Olan Denetim Standartlarının Uygulamalara Aktarılması Denetim Firmalarının ve Çalışanların Örgüt Kültüründen ve Ulusal Kültürden Etkileniş Şekilleri Denetim Sonrası Sunulan Hizmetler İç Kontrol, Dış Denetim ve İç Denetimin Bütünleştirilmesi Denetim Standartlarında Uluslararası Yakınsamalar Denetim Uygulamalarının Ülkeler arasındaki Farklılıklarının Karşılaştırmalı Olarak Ele Alınması Denetim Sonuçlarının Borsalar İle Etkileşimleri Denetimle diğer disiplinler arasında bağlantıların kurulması ve bütünleştirilmesi Denetim Eğitimindeki Boyutlar Devlet Denetiminin Kazandığı Önem ve Yapılan Düzenlemeler Denetim İşinden Alınan Ücretler ve Belirlenme Yolları Denetimde Yargılar ve Objektiflik Sürekli Raporlama ile Denetim Çalışmalarının Bütünleştirilmesi Denetim Komiteleri Yasadışı İşlemlerde Devleti Yönlendirme Misyonun ve Denetimin Yeri 4. SONUÇ Çalışmamız Türkiye de bağımsız denetimle ilgili 1995-2006 döneminde yayınlanan makale ve bildirilerin çeşitli açılardan incelenmesidir. Bu inceleme sonuçlarına göre bazı saptamalarda bulunulmuştur. Buna göre; Türkiye de 1995-2006 döneminde bağımsız denetime ilişkin çalışmalar yoğun olarak bağımsız denetim mesleğini tanıtıcı yönde gerçekleşmiştir. Önemli ölçüde incelenen alanlar ise; meslek ahlakı, hile denetimi, iç kontrol ve iç denetim, elektronik (bilgisayar) ortamında denetimdir. Ancak bazı denetim alanları (denetim örneklemesi, mali tablo hesaplarının denetimi, denetim planlaması gibi) çok az sayıda araştırmacının dikkatini çekerken, bazı alanlarda ise hiçbir incelemeye rastlanılmamıştır. Dolayısıyla, Türkiye de bağımsız denetim konularında araştırma yapmak isteyenler için çok sayıda konu seçeneği bulunmaktadır. Araştırmamız kapsamında ulaştığımız çalışmaların, 85 i bildiri niteliğinde olup, sempozyum ve kongrelerin belirli alanlarda bilgi birikiminin oluşmasında ne kadar önemli olduğunu da bizlere göstermektedir. Ulaştığımız çalışmalar çeşitli dergilerde dağınık olarak yer almaktadır. Bu konuda, Bağımsız Denetim Derneği tarafından sürekli bir Bağımsız Denetim Dergisi yayınlanmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Ayrıca, benzer literatür çalışmalarının muhasebenin diğer alanları için de, örneğin; muhasebe 10

eğitimi, meslek ahlakı, muhasebe standartları, muhasebe bilgi sitemi gibi, yapılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. YARARLANILAN KAYNAKLAR - ARENS, Alvin A., Randal J. ELDER, (2005), Mark S. BEASLEY, Auditing and Assurance Services, An Integrated Approach, Tenth Edition. - BAĞIMSIZ DENETİM DERNEĞİ, (2004), Bağımsız Denetim Sektörü Raporu, Türkiye İktisat Kongresi. - ÖZKAN, Öznur, (2005), Uluslararası Pazarlama Alanında Yapılan Araştırmaların Kategorik Değerlendirilmesi: 1995-2005 Yılları Arası Literatür Taraması, 10. Ulusal Pazarlama Kongresi, Uluslararası Pazarlama Bildiri Kitabı, Doğu Akdeniz Üniversitesi, İşletme ve Ekonomi Fakültesi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. 16-19 Kasım 2005. - YÜCE, Ayşe ve Can Şımga MUĞAN, (1996), Dünyada ve Türkiye de 1990 1995 Arası Yapılan Muhasebe Doktora Tezlerinin Analizi ve Öneriler, Türkiye XV. Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B.F., 13-17 Kasım 1996. EK 1: 1995-2006 DÖNEMİNDE YAYINLANAN BAĞIMSIZ DENETİM ÇALIŞMALARI A) 1995 YILI: [1]AKALIN, Engin, (1995), Türk Bankacılık Sisteminde Muhasebe Standartları ve Bağımsız Denetim, I. Türkiye Muhasebe ve Denetim Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:16, ss. 115-119. [2]AKAY, Hüseyin, (1995), Muhasebe Denetiminde İç Kontrol Riskinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Vergi Dünyası, Sayı:170, Ekim 1995, ss.100-112. [3]AYSAN, Mustafa A. ve Recep PEKDEMİR, Fatih YILMAZ, (1995), Muhasebe ve Denetim Meslek Yasasının Uygulanmasında Karşılaşılan Güçlükler ve Alınması Gereken Tedbirler, I. Türkiye Muhasebe ve Denetim Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:16, ss. 53-59. [4]BAYKAL, Deniz, (1995), Bilgisayarlı Muhasebe Bilgi Sisteminde Denetim, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:24, Sayı:1, Nisan 1995, ss. 109-140. [5]BOZKURT, Nejat, (1995), Bağımsız Denetim Çalışmalarında Denetim Risk Modelinin Oluşturulması, Marmara Üniv. Muhasebe Araştırma ve Uygulama merkezi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Yıl:4, Sayı:3, Nisan 1995, ss.1-7. [6]BOZKURT, Nejat, (1995), Bağımsız Denetimde İç Kontrol Yapısının Tanınması ve Kontrol Riskinin Değerlendirilmesi Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi - Öneri, Cilt:1, Sayı:2, Ocak 1995, ss. 29-34. [7]BOZKURT, Nejat, (1995), Mali Tabloların Bağımsız Denetimi Açısından Bağımsız Denetçi ve İç Denetçi İlişkisi, Yaklaşım, Sayı:27, Mart 1995, ss.29-35. [8]ÇAM, Muzaffer, (1995), Bağımsız Denetim ve Sorumluluk, Vergi Dünyası, Sayı:170, Ekim 1995, ss.10-17. [9]ÇARIKÇIOĞLU, Peyami, (1995), Türkiye de Muhasebe Denetiminin Gelişimi, I. Türkiye Muhasebe ve Denetim Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:16, ss. 149-155. [10]ERÇEK, Orhan, (1995), Denetime Tabi Şirketlerin Yaşadığı Sorunlar veya Denetlenen Gözüyle Denetim, I. Türkiye Muhasebe ve Denetim Sempozyumu Türkiye de Muhasebe ve Denetim Mesleğinin Geleceği- (Editör: Recep PEKDEMİR), İSMMMO Yayın No:16, Klassis Otel Silivri, 6-8 Nisan 1995, ss. 167-171. [11]KEPEKÇİ, Celal, (1995), Tasdikten Doğan Sorumluluk ve Denetim Riski, Ankara Üniv. Siyasal Bilgiler Fak. Dergisi, Cilt:50, No:1-2, Ocak-Haziran 1995, ss.255-258. [12]KUTLAN, Serhat, (1995), Denetim Mesleğinin Avrupa Birliği Ülkelerindeki durumu ve Türkiye İle Karşılaştırılması, Öneri Dergisi, Sayı:3, Cilt:1, Haziran 1995. [13]SAĞMANLI, Metin, (1995), Almanya ve Amerika daki Anonim şirketlerde İç Denetimin Karşılaştırılması, Öneri Dergisi, Cilt:1, Sayı:3, Haziran 1995, ss.35-40. [14]SELEK, Seha, (1995), Bilgisayar Suçları ve İç Denetim Yöntemleri, Dokuz Eylül Üniv. İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:10, Sayı:1, 1995, ss.141-165. [15]TERZİ, Cihan, (1995), Amerika Birleşik Devletleri nde Denetçinin Sorumluluğu, Vergi Dünyası, Sayı:172, Aralık 1995, ss.68-84. 11

[16]UNUTKAN, Özcan, (1995), Muhasebe Kayıt Düzeninde Hata ve Hilelerin Nedenleri Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi - Öneri, Cilt:1, Sayı:2, Ocak 1995, ss. 65-67. [17]UZAY, Şaban, (1995), Türkiye de Yatırım Ortaklıkları ve Denetimi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:6, ss. 427-444. [18]YALIM, Nejat ve BAŞARAN, Cansen, (1995), Türkiye de Muhasebe Denetiminin Bugünkü Durumu ve Karşılaşılan Güçlükler, I. Türkiye Muhasebe ve Denetim Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:16, ss. 156-160. [19]YALKIN, Yüksel Koç, (1995), Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu (TMUDESK) ve Ulusal Standartların Geliştirilmesi, Ankara Üniv. Siyasal Bilgiler Fak. Dergisi, Cilt:50, No:1-2, Ocak-Haziran 1995, ss.259-258 (Not: Söz konusu çalışma ayrıca I. Türkiye Muhasebe ve Denetim Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:16, ss. 135-143 de de yer almaktadır). B) 1996 YILI: [1]BAŞARAN, Cansen, (1996), Türkiye de Muhasebe Denetimine Tabi Şirketlerde İç Kontrol Sistemlerinin Durumu, II. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:19, ss. 91-96. [2]DOĞAN, Zeki ve HATUNOĞLU, Zeynep, (1996), Vergi Gelirlerinin Artırılmasını Sağlayan Bağımsız Dış Denetimin Türkiye Açısından Önemi, Yaklaşım, Sayı:45, Eylül 1996, ss.131-140. [3]HACIOSMANOĞLU, M.Çetin, (1996), Bağımsız Dış Denetimin Önemi, Fonksiyonları ve Türleri, Maliye Postası Dergisi, Sayı:375, 15 Nisan 1996, ss.21-28. [4]ÖNDER, Türkan, (1996), Analytical Procedures in an Audit: Review and Application by Cases, Öneri Dergisi, Sayı:4, Cilt:1, Ocak 1996. [5]ÖZEL, Salih, (1996), Türkiye de Bağımsız Muhasebe Denetim Sisteminin Genel Değerlendirilmesi, Maliye Postası, Sayı:373, 15 Mart 1996, ss.42-50. [6]TANRIKULU, Lütfi, (1996), Meslek Mensuplarının Denetimi, Vergi Dünyası, Sayı:173, Ocak 1996, ss.31-41. [7]USUL, Hayrettin, (1996), Sermaye Piyasalarının Bütünleştiği Dünyamızda Türk Sermaye Piyasası nda Muhasebe Denetimi Sorunları ve Çözüm Önerileri, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı:1, 1996. [8]UZUN, Ali Kamil, (1996), Bilgisayar Ortamında Denetim, II. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:19, ss. 103-105. C) 1997 YILI: [1]ASLAN, Sinan, (1997), Muhasebe Denetiminde Önemlilik Planlaması, Enstitüsü Dergisi Öneri, Cilt:1, Sayı:6, Ocak 1997, ss. 217-223. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler [2]ÇARIKÇIOĞLU, Peyami, (1997), Elektronik Bilgi İşlem (EBİ) Sistemi Kullanılan Muhasebe Sistemlerinde Finansal Tabloların Denetimi, İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Cilt:26, Sayı:1, Nisan 1997, ss.35-49. [3]DİCLE, Berk, (1997), Modern İç Denetim Anlayışı ve İç Kontrol, Vergi Dünyası Sayı:187, Mart 1997, ss.40-44. [4]GÜREDİN, Ersin, (1997), Denetçinin Meslek Ahlakı Standartlar ve Uygulamadan Örnekler, III. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:20, ss. 115-129. [5]İBİŞ, Cemal, (1997), Muhasebe Denetiminde Bilanço Sonrası Olaylar, Marmara Üniv. Muh. Araştırma ve Uygulama Merkezi, Muhasebe Finans Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi: Analiz, Sayı:6, Eylül 1997, ss. 53-61. [6] İBİŞ, Cemal, (1997), Muhasebe Denetiminde Analitik İnceleme Prosedürlerinin Yeri ve Önemi, Vergi Sorunları, Sayı:111, Aralık 1997, ss.124-137. [7]KIZIL, Ahmet ve Zekeriya E. ERKAL, (1997), İngiltere de Muhasebe Mesleği, Muhasebe Mesleği İle İlgili Kurumlar ve Muhasebe-Denetim Standartları, MÖDAV Muhasebe Öğretim Üyeleri Bilim ve Dayanışma Vakfı Bülteni, Sayı:7, Temmuz 1997, ss. 37-41. [8]KOTAR, Erhan, (1997), Muhasebe Denetimi Mesleğinde Ahlak ın Yeri ve Önemi, III. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:20, ss. 65-89. [9]ÖNCÜ, Semra ve Berna TANER, Fehmi KARASİOĞLU, Hakan ARACI, (1997), Bağımsız Denetçilerin Yetki ve Sorumlulukları, III. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:20, ss. 168-175. [10]SABAN, Nihal, (1997), Yaşayan Denetim Hukuku - I ; Yaşayan Denetim Hukuku II: Amerikan Denetim sisteminde Etik Kavramını Hukukla Okumak, Yaklaşım Dergisi, Sayı 55, Temmuz 1997, ss.49-52 ; Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:107, Ağustos 1997, ss.136-141. [11]SELÇİK, Muhlis, (1997), Küreselleşmenin Muhasebe Denetim Mesleğine Etkileri ve Ahlak Kurallarının Uyumlaştırılması, Vergici ve Muhasebeci ile Diyalog Dergisi, 1997/9, ss.60-76. [12]ŞOĞUR, Macide, (1997), Denetim Kuruluşlarında Çalışan Denetçilerin Eğitimi, Üyeleri Bilim ve Dayanışma Vakfı Bülteni, Sayı:8, Ekim 1997, ss. 21-23. MÖDAV Muhasebe Öğretim [13]TEZSEZEN, Cafer, (1997), Örtülü Sermaye ve Örtülü Kazanç Konularının İncelenmesi Bağımsız Denetimin Sorumluluk Alanında mıdır?, Yaklaşım Dergisi, Sayı:58, Ekim 1997, ss.126-127. [14]TILHASLI, Mahzar, (1997), Türkiye de Denetim Şirketlerinin SPK Denetimlerinde Karşılaştıkları Güçlükler ve Çözüm Önerileri, III. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:20, ss. 163-167. 12

[15]TÜREDİ, Hasan ve Engin DİNÇ, (1997), Bilgisayarlı Muhasebe Sisteminde Denetim, Yaklaşım, Sayı:50, Şubat 1997, ss.14-21. [16]USUL, Hayrettin ve ÇETİNER, Ö.Faik, (1997), Türk Sermaye Piyasası nda Faaliyet Gösteren Dış Denetçinin Yasal Sorumluluğu, Süleyman Demirel Üniv. İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl: 1997, Sayı:2 (Güz), ss.219-235. [17]ÜNLÜ, Oktay, (1997), Denetlenen İşletmelerin Muhasebe Denetimi Meslek Ahlakından Bekledikleri, III. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:20, ss. 94-107. [18]WILSON, Anthony, (1997), Muhasebe Denetiminde Meslek Ahlakı Açısından Karşılaşılan Güçlükler, III. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:20, ss. 90-93. [19]YAVAŞ, Abdullah, (1997), Sermaye Piyasası Kurulu nun Bağımsız Denetçilerden Bekledikleri, Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:20, 30 Nisan 4 Mayıs 1997, ss. 176-181. D) 1998 YILI: III. Türkiye [1]ARAS, Engin, (1998), Kredi Kullanımında Muhasebe Denetiminin Önemi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 76-78. [2]ARIKAN, Türkan, (1998), Siyasal Partilerin ve Milletvekillerinin Finansal Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 237-244. [3]AYHAN, Ersin, (1998), Yerel Yönetimlerin, Vakıf, Dernek ve Sendikaların Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 223-225. [4]AYTAR, Cengiz, (1998), Kamu Kesiminde Yolsuzlukla Mücadele ve Bağımsız Denetim, İktisat İşletme ve Finans, Mayıs 1998, ss.14-25. [5]BİÇER, Hüsamettin, (1998), İşletmelerin İç Denetimlerinde Önemli Unsurlar, Mükellefin Dergisi, Sayı:65, Mayıs 1998, ss. 83-88. [6]ÇIPLAK, Orhan, (1998), Kamu Kesimi Kurumlarının Denetiminin Özelleştirilmesi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 268-272. [7]DEMİR, Ahmet, (1998), Temel Mali Tablolar, Dipnotları ve Dipnotların Denetime Etkileri, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:42, Ocak-Şubat-Mart 1998, 4s. [8]DOYRANGÖL, Nuran, (1998), Yerel Yönetimlerin, Vakıf, Dernek ve Sendikaların Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 231-236. [9]DURAL, Fatih, (1998), Halka Açık Şirketlerin Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 60-63. [10]ERDİKLER, Şaban, (1998), Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 211-216. [11]FEVZİBEYOĞLU, İhsan, (1998), Finansal Kurumların Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 109-111. [12]GÜRELİ, Hüsnü, (1998), Medya Kuruluşlarının Finansal Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 68-71. [13]HEGARTY, John, (1998), Avrupa da Ortak Muhasebe ve Denetim Standartları, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 35-37. [14]İBİŞ, Cemal, (1998), Muhasebe Denetiminde Etkililik ve Verimlilik Sağlamaya Yönelik Bir Araç Olarak Önemlilik Kavramı ve Uygulaması, Mükellefin Dergisi, Sayı:65, Mayıs 1998, ss.89-100. [15]KARAKAYA, İsmail, (1998), Türkiye de Özelleştirme ve Muhasebe Mesleği, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 261-268. [16]KOCABEY, İbrahim, (1998), İşletmelerde İç Denetim, Vergi Dünyası, Sayı:198, Şubat 1998, ss.25-30. [17]ÖZBAY, Turan, (1998), Kamu Kesimi Kurumlarının Denetiminin Özelleştirilmesi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 273-275. [18]SAYARI, Mehmet, (1998), KOBİ lerin Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 64-68. [19]SELİMOĞLU, Seval Kardeş, (1998), İç Denetimde Etkinliği Artırıcı Bir Araç Olarak Toplam Kalite Yönetimi, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:XIV, Sayı:1-2, 1998, ss. 163-178. [20]TANER, Tuna ve Fehmi KARASİOĞLU, (1998), Kamunun Aydınlatılması Açısından Finansal Bilgi Kaynakları ve Bağımsız Denetim Fonksiyonu, Çukurova Üniv. İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:8, Sayı:1, 1998. [21] UZAY, Şaban, (1998), İç Denetim Fonksiyonunun Bağımsız Dış Denetime Etkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:1-2, 1998, ss. 161-176. [22]YALKIN, Yüksel Koç, (1998), Türkiye de Ortak Muhasebe ve Denetim Standartları, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 38-43. [23]YANIK, Zeki, (1998), Yerel Yönetimlerin, Vakıf, Dernek ve Sendikaların Denetimi, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 226-230. 13

[24]YILDIRIM, Mehmet, (1998), İş Hayatında Muhasebe ve Denetimden Beklentiler, XVI. Türkiye Muhasebe Kongresi Ekonominin Denetim Düzeni ve Muhasebe-, TÜRMOB Yayınları-45, Ankara, 1998, ss. 96-100. E) 1999 YILI: [1]AKGÜN, Ali İhsan, (1999), İşletmelerde İç Denetim Uygulaması, Vergi Dünyası, Sayı:212, Nisan 1999, ss.110-130. [2]BASLE Bankacılık Gözetim Komitesi, (1999), Bankalarda İç Denetim Sistemleri, Bankacılar Dergisi, Sayı:28, 1999, ss.148-163. [3] DEMİR, Volkan, (1999), İç Kontrol Yapısı ve SAS 55 ile SAS 78 in Karşılaştırılması, Marmara Üniv. Muh. Araştırma ve Uygulama Merkezi, Muhasebe Finans Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi: Analiz, Sayı:11, Aralık 1999, ss.89-105. [4]ERDOĞAN, Melih, (1999), Bilgisayar Ortamında Muhasebe Denetimindeki Gelişmeler, IV. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayın No:30, ss. 235-282. [5]ERGUN, Ülkü, (1999), Bağımsız Denetimde Kalitenin Önemi ve Sermaye Piyasası Kanunu Kapsamında Faaliyet Gösteren Bağımsız Denetim Kuruluşlarının Görünümü, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, Nisan 1999, ss. 157-175. [6]KAÇAR, Yusuf, (1999), Muhasebe ve Vergi Denetiminde Önemlilik, Vergi Dünyası, Sayı:214, Haziran 1999, ss.143-152. [7]KARANFİLOĞLU, A.Yasin, (1999), Muhasebe Denetimi Kavram İlke ve Yöntemleri, Sayıştay Dergisi, Sayı:35, Ekim-Aralık 1999, ss.28-37. [8]KİSHALI, Yunus ve Hilmi KIRLIOĞLU, (1999), Çevresel Yönetim Sistemleri ve Çevresel Denetimde Uluslararası Standartlar; Sanayi Sonrası Toplumunda Muhasebenin Rolünün Genişletilmesi, MUFAD Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:2, Nisan 1999, ss. 53-60. [9]ÖNDER, Türkan, (1999), Finansal Tablo Denetiminde Hilenin Araştırılması ve Denetçinin Sorumluluğu 82 No lu Denetim Standardı ve SPK Standartları Arasındaki Farklar, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl:1999, Cilt:XV, Sayı:1, ss.323-334. [10]PEKDEMİR, Recep ve F. Lerzan Kavut AKÜN, (1999), Rusya Federasyonu nda Muhasebe Uygulamaları İle Muhasebe-Denetim Mesleğinin Gelişimi, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:1, Sayı:3, Eylül 1999, ss. 61-79. [11]SELİMOĞLU, Seval Kardeş, (1999), Faaliyet Denetimi, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:XV, Sayı:1-2, 1999, ss. 193-206. [12]SİPAHİ, Barış, (1999), Denetimde Risk Modelinin Oluşturulması, Marmara Üniv. İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl:1999, Cilt:XV, Sayı:1, ss.335-346. [13]TÜRKER, Masum, (1999), Türkiye deki Ekonomik Gelişmeler 10 Yıllık Muhasebe Denetimi Uygulamaları nın Değerlendirilmesi, İSMMMO Yayın No:30, ss. 35-55. [14]UĞUR, Oktay, (1999), Türkiye de Bağımsız Dış Denetim Uygulamaları, Vergi Dünyası, Sayı:214, Haziran 1999, ss.38-56. [15]UZUN, Ali Kamil, (1999), Organizasyonlarda İç Denetim Fonksiyonu ve Önemi, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Sayı:6, Nisan-Mayıs 1999, ss.68-70. F) 2000 YILI: [1]BASEL Komite, (2000), Bankalarda İç Denetim ve Bankacılık Gözetim Otoritesinin İç ve Dış Denetçilerle İlişkisi, Bankacılar Dergisi, Sayı:34, 2000, ss.98-115. [2]BOZKURT, Nejat, (2000), Analitik İnceleme Prosedürleri ve İç Denetim, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:3, Sayı:3, Eylül 2000, ss. 1-8. [3]BOZKURT, Nejat, (2000), İşletme Çalışanları Tarafından Yapılan Hileleri Doğuran Nedenler, Yaklaşım, Yıl:8, Sayı:92, Ağustos 2000, ss. 63-68. [4]BOZKURT, Nejat, (2000), İşletmede Hile Yapan Çalışanların Karakteristik Özellikleri, Yaklaşım, Sayı:93, Eylül 2000, ss.57-62. [5] BOZKURT, Nejat, (2000), KOBİ lerde Yapılan Hileler, Ortaya Çıkartılması ve Önlenmesi, Yaklaşım, Sayı:96, Aralık 2000, ss.41-46. [6]BOZKURT, Nejat, (2000), Mali Tablolarda İşletme Yönetimleri Tarafından Yapılan Muhasebe Hileleri, Marmara Üniv. Muh. Araştırma ve Uygulama Merkezi, Muhasebe Finans Araştırma ve Uygulama Dergisi: Analiz, Sayı:12, Nisan 2000, ss.15-22. [7]BOZKURT, Nejat, (2000), Muhasebe ve Denetim Mesleğinde Yeni Bir Alan Adli Muhasebecilik,Yaklaşım, Sayı:94, Ekim 2000, ss.56-61. [8]ERTAŞ, Fatih Coşkun, (2000), Muhasebecilikten Denetim Mesleğine Doğru: 3568 Sayılı Yasanın Değiştirilmesine İlişkin Kanun Teklifi, Vergi Dünyası, Sayı:230, Ekim 2000, ss.79-81. [9]KAVUT, Lerzan, (2000), Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları ve Türkiye deki Durumu, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, Aralık 2000, ss. 9-28. 14

[10]KAYA, Aslan, (2000), Denetim Sürecinde Önemlilik, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı:1, Nisan 2000, ss. 91-100. [11]KORKMAZ, Turhan, (2000), Belgeye Dayalı Bilgilerin Denetçiler Açısından Güvenilirliği, MUFAD Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:7, Temmuz 2000, ss. 38-40. [12] KÖSE, Yasemin, (2000), Kooperatiflerde Dış Denetimin Mevcut Durumu ve Gelecekteki Rolü, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:3, Sayı:3, Eylül 2000, ss. 43-54. [13]ÖNDER, Türkan, (2000), A Cross Cultural Study on the Impact of Analytical Review Results, Internal Control Reliability and Experience on Auditors Use of Analytical Review: Evidence from Turkey, Boğaziçi Journal: Review of Social, Economic and Administrative Studies, Volume 14, Number 2. [14]ÖNDEŞ, Turan, (2000), KOBİ lerde Verimliliği Artırmak İçin İç Kontrol Sisteminin Kurulması ve Yürütülmesi İle İlgili Bazı İpucu Soruları, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı:2, Ekim 2000, ss. 79-85. [15]ÖZEL, Salih, (2000), Yeminli Mali Müşavirlik Mesleğinde Etik, Yaklaşım Dergisi, Sayı 92, Ağustos 2000, ss.11-20. [16]SAĞMANLI, Metin, (2000), Almanya, ABD ve Türkiye de Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumluluklarının Karşılaştırılması, Yaklaşım Dergisi, Sayı:90, Haziran 2000, ss.32-40. [17]SELİMOĞLU, Seval Kardeş, (2000), Denetim Firmalarında Kalite Kontrol Standartları, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, Aralık 2000, ss. 29-36. [18]SÜMER, Haluk ve Serhat KUTLAN, Ahmet ÇİLİNGİRİTÜRK, Çağla ERSEN, İdil GÜNER, (2000), Yeminli Mali Müşavirlik / Denetçilik Mesleğinin Profili, Yaklaşım, Sayı:94, Ekim 2000, ss.25-36. G) 2001 YILI: [1]ALAGÖZ, Ali ve Mustafa AY, (2001), Muhasebe Denetiminde Benford Kanunu Temelli Dijital Analiz, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı:3, Ocak 2001, ss. 81-89. [2]BOZKURT, Nejat, (2001), İşletmelerde Yönetim Kurulunun Etkinliğini Sağlamada Denetim Komitelerinin Rolü, Yaklaşım, Sayı:98, Şubat 2001, ss.23-29. [3]BOZKURT, Nejat, (2001), Muhasebe Denetiminde Doğrulama Tekniği ile İlgili Gelişmeler, Öneri, Cilt:4, Sayı 15, Ocak 2001, ss.31-33. [4]ÇELEN, Erol, (2001), Bağımsız Denetimin Önemi, Yararları ve Kamuyu Aydınlatma İlkesi, Mali Çözüm, Sayı:55, Nisan-Mayıs-Haziran 2001. [5]ÇÜRÜK, Turgut, (2001), An Emprical Analysis of Independent External Audit on Accounting Disclosure by Turkish Companies, Boğaziçi Journal: Review of Social, Economic and Administrative Studies, Volume 15, Number 2. [6]DUMAN, Ömer, (2001), 3568 Sayılı Kanun a Göre Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirlerin Denetim Fonksiyonu, Yaklaşım, Sayı:101, Mayıs 2001, ss.121-127. [7]DURLANIK, S.Sabit, (2001), Hileli İşlemlere Yönelik, Bağımsız Denetim Standardı Önerisi, Vergi Dünyası, Sayı:237, Mayıs 2001. [8]ERDOĞAN, Melih, (2001), Muhasebe Hilelerinin Ortaya Çıkarılmasında Benford Yasası, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı:3, Ocak 2001, ss. 1-8. [9]EROL, Ahmet ve Ertuğrul AVCI, (2001), Bankalarda Denetim: Tanımlar, Prensipler ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu İle İlişkiler, Mükellefin Dergisi, Sayı:108, Aralık 2001, ss.210.229. [10]KAPLAN, İbrahim, (2001), Bankacılık Sektöründeki Son Gelişmeler Işığında Bankaların Gözetim ve Denetimi, Yaklaşım, Sayı:101, Mayıs 2001, ss.35-40. [11]KARCIOĞLU, Reşat, (2001), Tam Zamanında Satın Alma (TZS) Uygulamasının Satın Alma ve Ödeme Döngüsü Denetimi Üzerine Etkileri, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı:5, Ekim 2001, ss. 59-66. [12]KASAPOĞLU, Vedat, (2001), Yeminli Mali Müşavirlik Denetim ve Tasdik Normlarına Göre Düzenlenen Çalışma Kağıtları ve Çalışma Dosyasının Hukuki Sonuçları, Mükellefin Dergisi, Sayı:98, Şubat 2001, ss.114-121. [13]KAYA, Aslan, (2001), Vergi İncelemelerinde İşletmelerin İç Kontrol Sistemlerinden Yararlanma Olanakları, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı:3, Ocak 2001, ss. 81-89. [14]NALBANTOĞLU, Rıfat T., (2001), Türk Bankacılık Sektöründe Krediler ve Muhasebe Denetim Mesleği, V. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayınları - 32, Aralık 2001, ss. 137-147. [15]ÖNDER, Türkan, (2001), Amerika da Yatırımcılar Nasıl Korunmaktadır? Bağımsız Denetimde Bağımsızlık İlkesinin SEC (Securities and Exchange Commission) ve SPK Açısından İncelenmesi, V. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayınları - 32, Aralık 2001, ss. 183-199. [16]ÖZOCAK, Hulusi ve Melih BAŞ, (2001), Muhasebe ve Denetim Mesleğinde Etik, Bağımsızlık ve Tarafsızlık, Mali Çözüm, Sayı:56, Temmuz-Ağustos-Eylül 2001. [17]SELİMOĞLU, Seval Kardeş, (2001), İç Denetim Faaliyetlerinin Dışardan Sağlanması (Outsourcing) ve Bağımsızlık Olgusu, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, Mart 2001, ss. 47-54. [18]TÜRKER, Masum, (2001), Elektronik Ortamda Muhasebe ve Denetime Doğru, Mali Çözüm, Sayı:57, Ekim-Kasım- Aralık 2001, 3 s. [19]UZAY, Şaban, (2001), Yolsuzlukların Ortaya Çıkartılması ve Önlenmesinde Denetçilerin Sorumluluğu, V. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, İSMMMO Yayınları - 32, Aralık 2001, ss. 235-259. 15