Yrd. Doç. Dr. Yelda CANDAN DÖNMEZ Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi yelda.candan.donmez@ege.edu.tr
ÇALIŞMALARIN ÖZELLİKLERİ Yayın Tarihleri 1990-2013 Ulusal Kongre/Sempozyum Kitabı 39 Uluslararası Kongre Kitabı 8 Ulusal Dergi 24 Yurt Dışı Dergi 3 Yüksek Lisans Tezi 16 Toplam Çalışma Sayısı 90
ENFEKSİYON Araştırma Sayısı 12 Konular: Enfeksiyonu Önlemeye Yönelik Enfeksiyon İzlemi ve Sonuçlarına Yönelik Araştırma Tipi: Yarı deneysel, tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Soru formu ile yüz yüz yüze görüşme yöntemi, gözlem, retrospektif yöntemlerle veriler toplanmıştır.
ENFEKSİYON Ameliyathanede kullanılan 828 tek eldivende delik oranı % 8, Eldivenlerdeki delinmenin ameliyat sonrası enfeksiyon riskini arttırmadığı saptanmıştır(1). Minilaparotomilerde en sık karşılaşılan komplikasyonun % 3-4 oranında ameliyat sonrası cilt enfeksiyonları olduğu belirlenmiştir(2). 1-Şelimen D., Aray A., Yayla İ. (1990) Cerrahi Girişimler Kullanılan Eldivenlerde Tespit Edilen Delik Sayısının Postoperatif İnfeksiyonla İlgisi. Ulusal Cerrahi Kongresi, 35-39. 2- Dönmez A., Vardar Ş., Biçer Ö., Kat Y., Yazıcı C. Ertopçu E., Özelmas İ. (1999) Aile Planlaması Ameliyathanesinden Alınan Kültürlerin Minilaparotomide Postoperatif Cilt Enfeksiyonları Açısından Önemi. II. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 137-140.
ENFEKSİYON SONUÇLAR HIV/AIDS in bulaşma riski açısından oldukça kritik bir birimde çalışan ameliyathane hemşirelerinin, bu konuda bilgi, tutum ve beceri eksikliği içinde oldukları saptanmıştır. - Akyolcu N. (2001) Ameliyathane Hemşirelerinin HIV/AIDS ten Korunmaya Yönelik Bilgi ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 4, sayı 2-3, Mart-Haziran, 24-31.
SONUÇLAR ENFEKSİYON Modern ameliyathane ortamının temiz ameliyatlarda yara enfeksiyonu üzerine etkisinin incelendiği çalışmada, Uygun cerrahi teknik kullanılması halinde ameliyathane ortamının farkı, temiz ameliyatlarda yara enfeksiyonu üzerinde istatistiki olarak anlamlı bulunmamıştır. - Çopur S., Tangi E., Özkaya Y., Erkan M. (2001) Modern Ameliyathane Ortamının Temiz Ameliyatlarda Yara Enfeksiyonu Üzerindeki Etkisi. III. Ulusal & I. Uluslararası Ameliyathane Hemşireliği Kongresi Özet Kitabı, 84.
SONUÇLAR ENFEKSİYON Hekim ve hemşirelerin % 51 inin deli dana hastalığına ilişkin bilgi sahibi olmadığı, % 73 ünün bu hastaların vücut salgılarından bulaşma durumunda ne yapacaklarını bilmedikleri saptanmıştır. -Aslan F.E., Erdim A., Akgün M., Şelimen D. (2002) Çok Bilinmeyenli Bir Denklem; Deli Dana Hastalığı: Hekim ve Hemşirelerin Deli Dana Hastalığa İlişkin Bilgi ve Uygulamaları. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 5, sayı 3-4, Mayıs- Ağustos, 23-31.
ENFEKSİYON SONUÇLAR Ameliyathane personelinin burun floralarının belirlenmesine yönelik çalışmada; 77 ameliyathane personelinin 25 inde taşıyıcılık saptanmış, antibiyotik tedavisi yapıldıktan sonra ameliyathane personelinin 16 sında patojen bakteri tespit edilmiştir. Personelin bir grubunda el yıkama alışkanlığının olmaması, azaltılabilecek benzer sorunların devam etmesine neden olduğu sonucuna varılmıştır. -Kaynar T., Dizdaroğlu D. (2004) Samsun SSK Hastanesi Cerrahi Yoğun Bakım Ünitesi ve Ameliyathane Personelinin Burun Kültürleri ve Sonrası. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 8; Ek 2, 17.
ENFEKSİYON SONUÇLAR Ameliyathanelerin çoğunda enfeksiyon kontrol uygulamalarının enfeksiyonu önlemeye yönelik rehberlere ve önerilere uygun olduğu fakat bireysel koruyucu malzemelerin kullanımlarının yetersiz olduğu saptanmıştır. - Demir F., Dramalı A. (2005) Ameliyathanelerde Enfeksiyon Kontrol Uygulamalarının İncelenmesi. 3. Uluslararası - 10. Ulusal Hemşirelik Kongresi Özet Kitabı, 121.
ENFEKSİYON SONUÇLAR Ameliyatların ilk 30 dakikası içinde, 2 vakada (% 1) salonda en fazla 16 kişi Ameliyatın son 30 dakikasında; 8 vakada (% 6) salonda en fazla 10 kişi bulunduğu saptanmıştır (1). Kapıların sık açılıp kapanması enfeksiyon nedenleri arasında görülmüştür (2). 1- Ter N., Yavuz M. (2007) Ameliyat Salonlarında Kapıların Açılma Durumu.XX. Milli Türk Ortopedi ve Travmatoloji Kongresi, I. Ulusal Ortopedi Hemşireliği Sempozyumu Özet Kitabı, 265. 2- Tokkal G., Bilen M. (2009) Ameliyathane Salon Kapısı Açılıp Kapanma Sayısının Cerrahi Alan Enfeksiyonlarına Etkisi. Acıbadem Hemşirelik, Mart, sayı 8, http://www.acibademhemsirelik.com/e-dergi/bilimsel_calismalar.asp?id=18.
ENFEKSİYON SONUÇLAR Cerrahi operasyonlarda konsinye malzeme kullanılan vakaların cerrahi enfeksiyon oranlarına etkisinin olmadığı saptanmıştır (1). Ameliyat sırasında MR kullanılan kraniotomi ameliyatları sonrasında cerrahi alan enfeksiyonu gelişmediği tespit edilmiştir (2) 1-Cömert E., Yılmaz S., Bayram L., Hacıbekiroğlu S. (2009) Acıbadem Bursa Hastanesi Ameliyathanesinde Konsinye Malzeme Yönetim Sürecinin Cerrahi alan Enfeksiyonlarına Etkisinin İncelenmesi. Acıbadem Hemşirelik, Mart, sayı 8, http://www.acibademhemsirelik.com/e-dergi/bilimsel_calismalar.asp?id=19. 2-İnanır İ. (2009) İntraoperatif Manyetik Rezonans Kullanımının Kraniotomi Ameliyatlarında Cerrahi alan Enfeksiyonlarına Etkisi. Acıbadem Hemşirelik, Mart, sayı 8, http://www.acibademhemsirelik.com/e-dergi/bilimsel_calismalar.asp?id=12
ENFEKSİYON SONUÇLAR Ameliyathanede cerrahi enfeksiyonları önlemede kullanılan enfeksiyon kontrol uygulamalarının CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi) nin rehberlerine uymadığı ve eksiklikler olduğu saptanmıştır (Demir 2009). - Demir F. (2009) A Survey on Prevention of Surgical Infections in Operating Theatres. Worldviews on Evidence- Based Nursing. 1-12.
STERİLİZASYON-DEZENFEKSİYON Araştırma Sayısı 8 Konular: Sterilizasyon-Dezenfeksiyon Uygulamalarında Durum Saptama Araştırma Tipi: Deneysel ve tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Soru formu ile yüz yüz yüze görüşme yöntemi, veri toplama formu kullanılarak ve retrospektif yöntemlerle veriler toplanmıştır.
STERİLİZASYON-DEZENFEKSİYON SONUÇLAR Otoklav kullanan personelin % 42 sinin ilkokul mezunu olduğu, Personelin otoklav kullanımı ile ilgili % 64 ünün herhangi bir eğitim almadığı saptanmıştır (1). Video endoskopik cerrahide kullanılan araç gereçlerin bakım ve sterilizasyonunda uygulanan yöntemlerden en uygun olanın kurumların ekonomik durumları ile doğru orantılı olduğu, Hemşirelerin bilgi yetersizliği ve kurum kontrol mekanizmalarının işlerliğinin olmadığı saptanmıştır (2). 1- Yavuz M., Aslan F.E. (1996) Otoklav Kullanımında Durum Saptama. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 99-106. 2- Aksoy G., Arpag N., Çelikkenar P. (1996) Video Endoskopik Cerrahide Kullanılan Araç Gerecin Bakım ve Sterilizasyonu. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 121-127.
STERİLİZASYON-DEZENFEKSİYON SONUÇLAR Ameliyathanelerde güncel kullanımdaki antiseptik ve dezenfektanların saptanmasına ilişkin çalışmada; Cerrahi el yıkamada genellikle batikon ve hibiscrup (% 15) ve ameliyat bölgesinin temizliğinde batikon kullanıldığı (% 81) İki ameliyat arasında temizlik uygulamasının % 87 oranında yapıldığı saptanmıştır. Şelimen D. (1998) İstanbul İli Ameliyathanelerinde Güncel Kullanımdaki Antiseptik ve Dezenfektanların Saptanmasına İlişkin Bir Çalışma. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 1, sayı 1, Şubat, 39-43.
STERİLİZASYON-DEZENFEKSİYON SONUÇLAR Ameliyathanede dezenfeksiyon ve sterilizasyon işlemlerinin standartlara uygun olarak yapıldığı belirlenmiştir. -Yüksek H., Çavdar A. (2001). Ameliyathane Dezenfeksiyonu ve Sterilizasyonu. III. Ulusal & I. Uluslararası Ameliyathane Hemşireliği Kongresi Özet Kitabı, 102.
STERİLİZASYON-DEZENFEKSİYON SONUÇLAR Endoskopik cerrahide aletlerin güvenli kullanım sayısını saptamaya yönelik çalışmada; Kullanılan Sayı Normal Kullanım Sayısı Trokarlar En fazla 7-9 kez 6 Disektörler 9 kez ve üzeri 9 Makaslar 7-9 kez 6 Tutucular 7-9 kez 6 kullanıldığı saptanmıştır. -Akbudak A., Arpağ N. (2001) Endoskopik Cerrahide Tek Kullanımlık Araç Gerecin Uygun Şartlarda Bakım ve Yüksek Düzey Dezenfeksiyonu ile Sağlanabilecek Güvenli Kullanım Sayısı. III. Ulusal &I. Uluslararası Ameliyathane Hemşireliği Kongresi Özet Kitabı, 118.
STERİLİZASYON-DEZENFEKSİYON SONUÇLAR Flash sterilizasyon ve kayıt ilkelerine tam olarak uyulmadığı, bu durumun flash sterilizasyonun doğru şekilde yapılmasının öneminin bilinmemesine bağlı olarak ortaya çıktığı belirtilmektedir (Hacıdursunoğlu ve Şelimen 2009).
STERİLİZASYON-DEZENFEKSİYON SONUÇLAR Steril malzeme depolarının kurumlardaki mimari konumları, işleyiş şekilleri, steril malzemelerin depolanma koşulları saptanmıştır. Elde edilen verilere yönelik uygun önerilerde bulunulmuştur (Karabacak ve Şelimen 2010). Araştırmadan elde edilen verilere göre; hastanelerde kullanılan alet ve malzemelerin hazırlık, kullanım ve bakım uygulamalarında kurumların statülerine göre de farklılıklar saptanmıştır (Çağlıyan ve Şelimen 2011).
Konular: CERRAHİ EL YIKAMA Araştırma Sayısı 6 Patojen Mikroorganizmaların Üreme Durumunu Cerrahi El Yıkama Solüsyonlarının Etkinliğini Saptamaya Yönelik Cerrahi el yıkama eğitimlerinin değerlendirilmesine yönelik Araştırma Tipi: Kesitsel, tanımlayıcı, analitik ve yarı deneysel olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Gözlem, veri toplama formu kullanılarak veriler toplanmıştır.
SONUÇLAR CERRAHİ EL YIKAMA Ameliyathanede hemşirelerin (% 41) ellerini uygun şekilde kurulamaması nedeni ile tırnak diplerinde üreme olduğu saptanmıştır. - Köşgeroğlu N., Us T.(1996) Ameliyathanede Çalışan Hemşirelerin Tırnak Uzatma Durumları İle El Yıkama Öncesi ve Sonrası Tırnak Diplerinin Mikrobiyolojik İncelenmesi. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 77-81.
SONUÇLAR CERRAHİ EL YIKAMA Cerrahi el yıkamada kullanılan tek kullanımlık fırçalar ile yapılan el yıkamada elde daha fazla patojen mikroorganizma kaldığı belirlenmiştir. Aslan F.E., Şelimen D., Keskin A., Kurt H. (1996) Cerrahi El yıkamada Kullanılan Fırçaların Eldeki Patojen Mikroorganizmalara Etkisi. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 83-89.
SONUÇLAR CERRAHİ EL YIKAMA % 4 lük klorhekzidin ile % 7.5 luk povidin iyodun eldeki patojen mikroorganizmalara etkisinin incelendiği çalışmada; üreme durumu % 7.5 luk povidin iyod lehine olduğu belirlenmiştir (1). Fırça kullanılarak yapılan el yıkamada kurallara çoğunlukla uyulduğu saptanmıştır (2). 1- Aslan F.E., Olgun N. (1997) Günümüzde Yaygın Olarak Kullanılan İki Farklı Antiseptiğin Cerrahi El Yıkamadaki Etkinliği. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(1), 9-14 2- Gürsoy A.A., Çolak A., Çakar Y., Danacı S. (2003) Cerrahi El Yıkama Uygulamaları. 4. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi İzmir, Kongre Kitabı, 317-324.
SONUÇLAR CERRAHİ EL YIKAMA 5 dakikalık zaman yönetimi kullanılarak geliştirilen cerrahi el yıkamanın ve doğru el kurulamanın eller üzerinde bulunan gram (-) ve gram (+) bakteri koloni sayısını azalttığı bulunmuştur (1). Ameliyat ekibini oluşturan hemşire ve doktorların cerrahi el yıkama konusunda standart bir eğitim sürecinden geçmediği saptanmıştır (Erdim 2010). 1-Güner S., Akyolcu N. (2004) Cerrahi El Yıkamanın Ameliyathane Hemşirelerinin Ellerindeki Gram (-) ve Gram (+) Bakterilere Etkisi. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, sayı 52.
AMELİYATHANEDE VAKA GECİKMELERİ VE ERTELEMELERİ Araştırma Sayısı 2 Konular: Vaka Gecikme-Erteleme Nedenlerini Saptamaya Yönelik Araştırma Tipi: Tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Soru formu kullanılarak ve retrospektif olarak veriler toplanmıştır.
AMELİYATHANEDE VAKA GECİKMELERİ VE ERTELEMELERİ SONUÇLAR Gecikmelerin en çok 0-30 dakika arasında olduğu, Eğitim-öğretim döneminin başlaması ile vizitlerin uzaması ve öğretim elemanlarının ameliyata giriş saatinin etkilenmesine neden olduğu saptanmıştır (1). Konsültasyonlardaki eksiklikler nedeni ile ertelendiği Hastaların % 46 sının üzüntü duyduğu ve % 50 sinin bir an önce ameliyat olup normal hayata dönmek istediği saptanmıştır.(2) 1-Aydın F., Yavuz M., Eroğlu B., Dolgun E. (2002) Ameliyathanede İlk Vaka Gecikmelerinin İncelenmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 5, sayı 3-4, Mayıs-Ağustos, 17-18. 2-Doğan N., Yavuz M., Alagöz E., Hepgünay H., Tuncer H., Çam S. (2002) Ameliyathanede Vaka Ertelemeleri ve Nedenlerinin İncelenmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 5, sayı 3-4, Mayıs-Ağustos, 35-38.
AMELİYATHANEDE BEKLEYEN HASTALARIN DENEYİMLERİ Araştırma Sayısı 2 Konular: Ameliyathanede Bekleyen Hastaların Deneyimleri ve Gereksinimlerini Saptamaya Yönelik Araştırma Tipi: Tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Soru formu kullanılarak veriler toplanmıştır.
AMELİYATHANEDE BEKLEYEN HASTALARIN DENEYİMLERİ SONUÇLAR Ameliyathanede 30 dakikadan az bekleyen hastaların, çoğunlukla (% 78) anksiyete, korku, stres hissettikleri ve üşüdüğü (% 19) saptanmıştır (1). Hastaların % 52.2 si premedikasyon ünitesinde 45 dakikadan fazla beklediği saptanmıştır (2). 1- Bayraktar N., Deniz H. (1996) Ameliyathanede Ameliyat Öncesi Bekleyen Hastaların Gereksinimleri. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 193-198. 2- Erkal S., Aydoğan I., Acar S., Karagenç S., Özgen N. (2001) Ameliyatı Bekleyen Hastaların Ameliyathanedeki Deneyimler ve Beklentileri. III. Ulusal &I. Uluslararası Ameliyathane Hemşireliği Kongresi Özet Kitabı, 76.
LATEKS ALERJİSİ Araştırma Sayısı 2 Konular: Lateks Alerji Durumunun Saptanması Araştırma Tipi: Tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Soru formu kullanılarak olarak veriler toplanmıştır.
SONUÇLAR LATEKS ALERJİSİ Lateks eldiven kullanımına bağlı aşırı duyarlılık durumunun % 42 oranında olduğu saptanmıştır (Soğukpınar ve ark. 1996). Ameliyathane çalışanlarında lateks alerjisinin oldukça sık görüldüğü saptanmıştır (Şener ve ark. 2000). Soğukpınar N., Karaca B., Karacan G. (1996) Eğitim Hastanesi Ameliyathanelerinde Çalışan Hemşireler Arasında Latex Eldivenlere Karşı Gelişen Reaksiyonların İncelenmesi. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 175-180.
KESİCİ DELİCİ ALET YARALANMALARI Araştırma Sayısı 4 Konular: Yaralanma Durumunun Saptanması Yaralanma Risk Nedenleri Alınan Önlemler Araştırma Tipi: Tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Soru formu kullanılarak veriler toplanmıştır.
KESİCİ DELİCİ ALET YARALANMALARI SONUÇLAR Hemşirelerin delici kesici alet yaralanma oranı % 57 iken tıbbi yardım alma oranı % 38 olarak bulunmuştur (1). Hemşirelerin % 80 i ameliyat sırasında yaralandığı ve % 97 si yaralanma sonrası durumu rapor etmediği saptanmıştır (Bozkurt ve İslamoğlu 2007). 1- Köşgeroğlu N., Ayrancı Ü., Bahar M. (2003) Ameliyathanede Çalışan Hemşirelerde Kesici/Delici Aletle Yaralanma ve Tıbbi Yardım Alma Durumları. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 6, sayı 6, Kasım- Aralık, 32-37.
KESİCİ DELİCİ ALET YARALANMALARI SONUÇLAR 90 ameliyathane çalışanının 68 i mesleki yaşamları süresince en az 1 kez yaralandığı, Ameliyat süresinin 3 saati aşması, acil ameliyat ve akşam yapılan ameliyat yaralanmayı arttırdığı saptanmıştır (1). Ameliyathanede çalışan hemşirelerin delici aletle yaralanma riski ve korunmaya yönelik önlemlerin yetersiz olduğu bulunmuştur (2). 1-Kutlu D., Yılmaz S. (2007) Ameliyathane Çalışanlarının Cerrahi Aletlerle Yaralanma Riski ve Bunu Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi, Afyon. 2-İlhan N., Köse Y., Zengin S., Demircioğlu N., Batmaz M. (2008) Ameliyathanede Çalışan Hemşirelerin Delici/Kesici Aletle Yaralanma Riski ve Aldıkları Önlemler. Ulusal Cerrahi Kongresi Özet Kitabı, 493.
BEDEN ISISI Araştırma Sayısı 4 Konular: Beden Isısını Etkileyen Faktörler Beden Isısı Ölçüm İzlem Yöntemleri Hipoterminin Önlenmesi Araştırma Tipi: Deneysel olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Beden ısısı ölçülerek veri toplama formuna kaydedilmiştir.
BEDEN ISISI SONUÇLAR Hipotermi ile ameliyat süresi arasında direkt ilişki olduğu ve en hızlı ısı düşüşünün ameliyatın ilk birinci saatinde görüldüğü saptanmıştır (1). Pulmoner arter ısısı ölçülmeyen hastalarda vücut ısısının izlenmesinde timpanik membran ısısının da vücut iç ısısını doğru gösterdiği belirlenmiştir (2). 1-Kanan N., Eti F. (1990) Ameliyathanede Hastanın Beden Isısını Etkileyen Faktörlerin İrdelenmesi. Uluslararası Cerrahi Kongresi, Cerrahi Hemşireliği Seksiyonu Konuşma ve Bildirileri, 82-87. 2-Güzelay N.Ö., Yavuz M., Perpelek S.Ş. (1996) Ameliyathanede Vücut İç Isısının İzlenmesinde Pulmoner Arter, Timpanik Membran, Rektal Isıların Karşılaştırılması. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 313-316
BEDEN ISISI SONUÇLAR Ameliyat sırasında hastayı ısıtıcı blanket ile ısıtmanın hastanın normotermisinin korunmasında etkili olduğu görülmüştür (1). Ameliyathanede aktif ısıtmanın vücut sıcaklığı değişimine etkisinin olduğu ve ameliyat öncesi aktif ısıtmaya uygulamada yer verilmesi gerektiği önerilmiştir (2). 1-Yılmaz E., Kaymakçı Ş. (1998) Üst Batın ameliyatı Yapılan Hastalarda Hipotermiyi Önlemek İçin Isıtıcı Blanket Kullanımının Etkisinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 14(2), 129-142. 2-Aksoy N.A.P., Aslan F.E. (2013). Ameliyathanede Aktif Isıtmanın Vücut Sıcaklığı Değişimine Etkisi. 8. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi Kongre Kitabı, 249.
BASI YARALARI Araştırma Sayısı 2 Konular: Bası Yaralarının Önlenmesine İlişkin Bilgi ve Uygulamalar Bası Yaraları Görülme Sıklığı Araştırma Tipi: Tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Bası yaraları değerlendirilmesinde veri toplama formu ile görüşme yöntemi uygulanmıştır.
SONUÇLAR BASI YARALARI Hemşirelerin ameliyat sırasında oluşan bası yaraları konusunda bilgi gereksinimleri olduğu ve riskli hastaları objektif değerlendirmek için skala kullanmadıkları saptanmıştır (1). Ameliyat olan 84 hasta üzerinde yapılan çalışmada; 46 hastada 1. aşama bası ülseri olduğu, Bası yaraları ile cerrahi arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (2). 1-Karadağ M., Sayın Y.Y. (2002) Ameliyathane ve Cerrahi Servislerde Çalışan Hemşirelerin Ameliyat Sırasında Oluşan Bası Yaralarının Önlenmesine İlişkin Bilgi ve Uygulamaları. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 5, sayı 3-4, Mayıs-Ağustos 104-109. 2-Karadağ M., Gümüşkaya N. (2006) The Incidence of Pressure Ulcers in Surgical Patients: A Sample Hospital in Turkey. Journal of Clinical Nursing. April, 15(4), 413-21.
AMELİYATHANEDE MÜZİK Araştırma Sayısı 3 Konular: Ameliyathanede Hastalar Üzerine Müziğin Etkisi Ameliyathanede Çalışanlar Üzerine Müziğin Etkisi Araştırma Tipi: Tanımlayıcı ve yarı deneysel olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Görüşme yöntemi ve kan basıncı- nabız ölçümlerinin değerlendirilmesi ile veriler toplanmıştır.
AMELİYATHANEDE MÜZİK SONUÇLAR Hastalara müzik dinletilmesi ameliyat öncesi ve sonrası kan basıncı ve nabız arasında sayısal olarak bir düşüş olarak değerlendirilmiştir (1). Çalışanların (% 92) ameliyatlar sırasında müzik dinlediği % 59 u müziğin ameliyathanede iletişimi olumlu etkilediği saptanmıştır (2). Ameliyathane ekibinin % 89 u ameliyat sırasında müzik dinlemekten hoşlandıklarını ve % 69 u müziğin dikkati dağıtmadığını belirtmişlerdir (3). 1-Varol Ş., Özbayır T. (2000) Sedatif Müziğin Preoperatif Kaygı Düzeyine İntraoperatif Kan Basıncı ve Nabız Parametrelerine Etkisi. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 3, sayı 6, Kasım-Aralık, 15-18. 2-Taşdemir N., Çağlar S.S., Öztürk Ö., Dıramalı A. (2007) Ameliyathanede Dinlenilen Müzik Türleri. Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi (Uluslararası Katkılı) Kongre Kitabı, 4-8 Eylül 2007 Gaziantep, 235. 3-Çalışkan İ., Makay Ö., Bildik G., Kaplan H. (2008) Müziğin Ameliyathane Çalışanları Üzerindeki Etkisi. Ulusal Cerrahi Kongresi Özet Kitabı, 493-494.
AMELİYATHANEDE DURUM SAPTAMA Araştırma Sayısı 9 Konular: Yangın Emniyeti Mevcut Durum Saptama Felaket Planı İle İlgili Durum Saptama Donanıma İlişkin Durum Saptama Risklere Yönelik Durum Saptama Araştırma Tipi: Betimleyici-Tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Yüz yüze görüşme yöntemi ile soru formu aracılığı ile toplanmıştır.
AMELİYATHANEDE DURUM SAPTAMA SONUÇLAR Çalışma sonucunda 66 kişinin (% 42) çalıştıkları ameliyathanede yangın ile ilgili plan olmadığı saptanmıştır (1). Bireylerin % 92.5 inin ameliyathane felaket planını bilmediği saptanmıştır (2). Ameliyathane hemşirelerinin çoğunluğunun (% 96) yangın risklerini bildiği ancak yetersiz ve eksik önlem aldıkları saptanmıştır (3). 1-Yavuz M., Dramalı A., Demir F., Yıldırım Ö. (1996) Ameliyathanede Yangın Emniyeti İle İlgili Durum Saptama. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 167-173. 2-Demir F., Yavuz M., Candan Y., Dramalı A. (1999) İzmir İli Ameliyathanelerinde Felaket Planı İle İlgili Durum Saptama. II. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 185-191. 3-Andsoy I.I., Güngör T., Nabel E.B. (2012). Ameliyathane Hemşirelerinin Yangın Güvenliğine Karşı Aldığı Önlemlerin Belirlenmesi: Karabuk İli Örneği. Journal of Contemporary Medicine, 2(2): 87-93
AMELİYATHANEDE DURUM SAPTAMA SONUÇLAR Ameliyathanelerin % 40 ının hastane olarak yapılmadığı, % 33 ünde etilen oksit kullanıldığı ve % 24 ünde jeneratör olmadığı saptanmıştır (1). Ameliyathanelerin mimari donanımının genelde yeterli olduğu sonucuna varılmıştır (2). Ameliyathanelerin mimari mekanik donanımının yeterli olmadığı ancak güvenliğinin genelde yeterli düzeyde olduğu belirlenmiştir (3). 1-Şelimen D., Aslan F.E., Gürkan A., Erdim A., Akgün M.E., Ergün Y. (1999) İstanbul İlindeki Hastanelerde Ameliyathanelerin Mevcut Durum Saptanmasına İlişkin Bir Çalışma. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 2, sayı 1, Şubat, 28-33. 2-Dallı D. (1999) Manisa İlindeki Hastanelerde Ameliyathane Donanımına İlişkin Durum Saptama. II. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 229-237. 3-Güner İ.C., Kıreker H.D. (2003) Gaziantep İli Hastanelerinde Ameliyathanelerin Donanımına İlişkin Durum Saptama. 4. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi İzmir, Kongre Kitabı, 325-336.
AMELİYATHANEDE DURUM SAPTAMA SONUÇLAR Cerrahi girişimin uygulama alanları olan ameliyathanelerde havalandırma sistemlerinin genelde yeterli olmadığı saptanmıştır (1). Ameliyathanelerde fiziksel, kimyasal ve biyolojik risklere karşı alınan önlemlerin yeterli olmadığı saptanmıştır (2). Ameliyathane fiziksel, kimyasal ve biyolojik risklere karşı alınan önlemlerin yeterli olmadığı belirlenmiştir (3). 1-Dadaş S., Özsaraç H., Şahin Ş., Aslan F.E., Şelimen D. (2002) Ameliyathanelerdeki Havalandırma Sistemlerinin Mevcut Durumu. Hemşirelik Forumu Dergisi, cilt 5, sayı 3-4, Mayıs-Ağustos, 73-78. 2- Kaymakçı Ş., Demir F., Candan Y., Dramalı A. (2003) İzmir İli Hastanelerindeki Ameliyathanelerinde Hemşirelerin Çalışma Koşulları ve Karşılaştıkları Risklere Yönelik Durum Saptama. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, cilt 19, sayı 1-3, 47-61. 3-Kıreker H.D., Güner İ.C. (2003) Gaziantep İli Hastanelerinin Ameliyathanelerinde Hemşirelerin Çalışma Koşulları ve Karşılaştıkları Risklere Yönelik Durum Saptama. 4. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi İzmir, Kongre Kitabı, 337-348.
AMELİYATHANEDE ORYANTASYON VE HİZMET İÇİ EĞİTİM Araştırma Sayısı 6 Konular: Sterilizasyon Laparoskopik Cerrahi Patoloji Parçaları İşe Uyum Araştırma Tipi: Tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Yüz yüze görüşme ve retrospektif yöntemler ile veriler toplanmıştır.
AMELİYATHANEDE ORYANTASYON VE HİZMET İÇİ EĞİTİM Uygulanan ön test ve son test en az doğru yanıt asepsi tanımını içeren soruda olduğu saptanmıştır (1). Laparoskopik cerrahi girişimlerde ameliyathane hemşireleri ve hekimlerinin gerekli eğitimi almaları sonucunda olgularda yaralanma sayısının azaldığı görülmüştür (2). Ameliyathane hemşirelerinin patoloji parçalarının hazırlanması ile ilgili eğitimlerinin yüzeysel olduğu saptanmıştır (3). 1-Ertopçu K., Dönmez A., Coşkun S., Turçulu A. (1996) Sağlık Personelinin Sterilizasyon Yöntemleriyle İlgili Bilgilerinin Değerlendirilmesi ve Hizmet İçi Eğitimin Önemi. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 107-113.. 2-Azun Ö. (1999) Laparoskopik Cerrahi Girişimlere Eğitimli Cerrahi Hemşiresinin Rolü. II. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 157-160. 3-Kahraman İ., Karataş N., Cengiz A., Koç S. (2003) Patoloji Parçalarının Hazırlanmasında Ameliyathane Hemşirelerinin Rolü ve Bilgi Düzeylerinin Ölçümlenmesi. 4. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi İzmir, Kongre Kitabı, 289-294.
AMELİYATHANEDE ORYANTASYON VE HİZMET İÇİ EĞİTİM Ameliyathane hemşirelerine değişik uygulama alanlarında eğitim verilmesinin gerektiği saptanmıştır (1). Hemşirelerin % 85 i oryantasyon programını yararlı bulduğu saptanmıştır (2). Hemşirelerin % 60 ının hizmet içi eğitim programı aldığı ve oryantasyon eğitiminin beklentilerini karşıladığı saptanmıştır (3). 1-Tan G. (1999) Ameliyathanede Radikal Sistektomi ve Prostatektomide Hemşirelik Uygulamalarına Yönelik Verilen Eğitimin Değerlendirilmesi. II. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 161-169. 2-Göçmen Z. (2004) Ameliyathane Hemşirelerinin Ameliyathane Hemşireliği Oryantasyon Programı İçeriğine İlişkin Görüşleri. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(1), 12-24. 3-Çetin D., Yavuz M. (2007) Ameliyathane Hemşirelerinin İşe Uyum (Oryantasyon) ve Hizmet İçi Eğitim Programlarına Katılımlarının İncelenmesi. Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi (Uluslararası Katkılı) Kongre Kitabı, 4-8 Eylül 2007 Gaziantep, 252.
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Araştırma Sayısı 22 Konular: Anksiyete Düzeylerinin Saptanması İş Doyumu-Stres-Tükenmişlik Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Saptanması Risk Derecelendirme Günlük Çalışması Gereken Hemşire Sayısının Belirlenmesi Araştırma Tipi: Tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Kullanılan Yöntem: Yüz yüze görüşme yöntemi ile veriler toplanmıştır.
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Ameliyathane hemşirelerinin genel olarak orta düzeyde anksiyete yaşadığı saptanmıştır (1). Araştırma kapsamına alınan hemşirelerin genel iş doyum puan ortalamalarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir (2). Hemşirelerinin anksiyete ve iş doyumlarının orta düzeyde olduğu, duygusal tükenme ve duyarsızlaşma puanlarının düşük, kişisel başarı puanlarının ise yüksek olduğu belirlenmiştir (3). 1-Vural H., Oflaz F. (1996) Ameliyathane Hemşirelerinin Anksiyete Düzeylerinin İncelenmesi. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 129-134. 2-Uzun Ö. (1996) Ameliyathanede Çalışan Hemşirelerin İş Doyumu. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir, 135-143. 3-Gürsoy A.A., Çolak A., Çakar Y. (2003) Ameliyathanede Çalışan Hemşirelerde İş Doyumu, Tükenmişlik ve Anksiyete. 4. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi İzmir, Kongre Kitabı, 281-288.
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Hemşirelerin strese yatkınlık ölçeği puan ortalaması (49.83), stres belirtileri puan ortalaması (122.49) ve iş doyumu ölçeği puan ortalaması (80.25) olarak saptanmıştır (1). Hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri genel ortalaması 40.78 8.70 olarak saptanmıştır (2). Genel tükenmişlik oranı % 83.3 tür. Tükenmişlik ölçeği ile iş tatmini ölçeği arasında zıt bir bağlantı vardır (Özpekin ve ark. 2009). 1-Özbayır T., Demir F., Candan Y., Dramalı A. (1999) İzmir İli Ameliyathane Hemşirelerinde İş Doyumu ve Stres, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 15(1), Ocak-Nisan, ss:83-92. 2-Özbayır T., Demir F., Candan Y., Dramalı A. (2006) Ameliyathane Hemşirelerinde Tükenmişliğin İncelenmesi, Hemşirelik Forumu Dergisi, Mayıs-Haziran-Temmuz-Ağustos, ss:18-25.
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Araştırmadan elde edilen iş doyumu puanının ortalamanın üzerinde olduğu saptanmıştır. Yetkinlik sisteminin kullanılması iş doyumunu arttırmıştır (Yıldırım ve ark. 2011). Yaşam kalitesi puan ortalamasının 66 ve SYBD puan ortalaması 125 olduğu saptanmıştır. İki Ölçek arasındaki korelasyona bakıldığında doğrusal ve pozitif yönlü (r:0,321, p<0.01) zayıf bir ilişki olduğu saptanmıştır (1). Çalışmanın sonunda ameliyathane hemşirelerinin sağlıklı yaşam biçim ölçeği ortalama puanı: 116.89 16.3 olarak bulunmuştur (2). 1. Demir F., Özşaker E., Çam R., Dramalı A. (2006) Ameliyathane Hemşirelerinin Sosyo-Kültürel Özellikleri Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları (SYBD) ve Yaşam Kalitelerinin Belirlenmesi. Ulusal Cerrahi Kongresi Antalya Bildiri Özetleri Kitabı, 127. 2. Güner İ.C., Demir F. (2006) Ameliyathane Hemşirelerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 9, 17-25.
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Sözleşmeli hemşirelerin tetkik ve aşılarını kurumun karşılaması (% 23) ve daha kaliteli antiseptik ve dezenfektanların alınması (% 18) öncelikli gereksinimler arasında olduğu saptanmıştır(özer ve ark. 2006). Ameliyat süresi hesaplanarak günlük kaç hemşirenin görev alması gerektiğinin planlanabildiği saptanmıştır (Yıldırım ve ark. 2003).. Özer N., Nalvuran F., Yurttaş A. (2006) Ameliyathane Hemşirelerinin İş Ortamındaki Riskleri Derecelendirme ve Risklerden Korunma Gereksinimlerinin İncelenmesi. Ulusal Cerrahi Kongresi Antalya Bildiri Özetleri Kitabı, 129.
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Ameliyathane hemşireleri, adli yasal süreçleri bilmeli ve kurumun prosedür ve talimatları doğrultusunda hareket ederek adli sürecin sağlıklı işlemesini sağlamalıdırlar (İnanır ve ark. 2009). Hemşirelerin oryantasyon ve hizmet içi eğitimlere katılması, sistemli ve etkin bir programdan geçmesi gerektiği önerilmiştir (Pamir ve İnanır 2009).
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Üniversite, Bakanlık Hastanelerinde yönetsel sorunların Özel Hastanelere göre daha fazla yaşandığı görülmüştür (Uludoğan ve Bahçecik 2010). Ameliyathane Yönetimi Tutum Ölçeği nin Türk toplumu için yüksek derecede, güvenilir ve geçerlik göstergelerine sahip bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır (Yalçınkaya ve Özbayır 2010).
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR İş yükünün fazla olmasına karşın grubun yarısından fazlası mesleği sevmekte ve yüksek oranda ameliyathane hemşireliğinin ekip çalışması olduğuna inanmaktadır (Ülker ve ark. 2010). Araştırmada yapılan regresyon analizi sonucunda, p<0.001 ve p<0.05 düzeylerinde, ameliyathanede mimari işlevsellik, çevre güvenliği, dinlenmeye elverişlilik, renk uygunluğu, sıcaklık ve nem kontrolü alt boyutlarının, ameliyathane odasının etkin kullanımı alt boyutu üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve olumlu etkisinin bulunduğu belirlenmiştir (Alver ve Özbaş 2011).
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Ameliyathane hemşirelerine lazer güvenliği konusunda yapılan eğitimin etkili olduğu bulunmuştur (Demir ve Şenturan 2011). Cerrahların gösterdikleri negatif tepkilerden hemşirelerin çoğunun olumsuz etkilendiği, bu durumun performanslarını düşürdüğü bulunmuştur. Bu tür davranışlara maruz kalan hemşirelerin tükenmişlik ve öfke ölçeği puanlarının yüksek olduğu belirlenmiştir (Koraş ve Solak 2011).
HEMŞİRELERE YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Mezuniyet sonrası eğitim faaliyetlerinin ameliyathane hemşireleri arasında işbirliği ile iletişimin sağlanması, bilgi ve becerilerinin arttırılması, motivasyonun yükseltilmesi, hasta bakım kalitesinin arttırılması yönünde oldukça yararlı bulunduğu belirlenmiştir (Yöntem ve Özbayır 2011). Ameliyathane hemşirelerinin çalıştıkları kurumda oryantasyon ve sertifika programlarının düzenlenmesi ve çalışma koşullarının iyileştirilmesinin önemli olduğu bulunmuştur (Sayın ve Eğri 2011).
HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ Araştırma Sayısı 3 Vakaların % 92 sinde spanç sayım ilkelerine tam olarak uyulmadığı, bu durumun spanç sayımı öneminin bilinmemesine bağlı olarak ortaya çıktığı söylenebilir (İlbey ve Eti Aslan 2009).
HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ Çalışanların kendi meslektaşları ile daha iyi iletişim ve işbirliği içinde oldukları ancak cerrahların kendi meslektaşlarına benzer bir oranda hemşireler ile de iyi iletişim ve işbirliği içinde olduklarını belirttikleri saptanmıştır (Önler ve Akyolcu 2010). Hemşirelerin görev yeri, ameliyathanede çalışma süresi ve hizmet içi eğitim alma gibi bazı özelliklerinin hasta ve çalışan güvenliğine ilişkin görüşlerini etkilediği belirlenmiştir (Canbolat ve Ayaz 2011).
CERRAHİ DUMAN Araştırma Sayısı 1 Ameliyathanelerde büyük oranda cerrahi dumandan korunmaya yönelik girişimlerin yetersiz olduğu ve hemşirelerin cerrahi dumana bağlı belirtiler deneyimledikleri saptanmıştır (Yavuz ve ark. 2010).
DOĞRU TARAF CERRAHİSİNE YAKLAŞIM Araştırma Sayısı 1 Toplam 797 taraf cerrahisi yapıldığı bunların 737 sinin işaretlendiği ve 60 tanesinin işaretlenmediği görülmüştür. Diğer 6 aylık süreçte ise toplam 632 taraf cerrahisi uygulandığı, 615 inin (% 97) işaretlendiği ve 16 sının (% 2) ise işaretlenmediği görülmüştür. Kaya Z., Ayaz Ş. (2009) Acıbadem Kadıköy Hastanesi nde Doğru Taraf Cerrahisi Yaklaşımı. Acıbadem Hemşirelik, Mart, sayı 8, http://www.acibademhemsirelik.com/edergi/bilimsel_calismalar.asp?id=13.
ERGONOMİ Araştırma Sayısı 1 Ameliyathane çalışanlarında % 72 boyun ekstansiyonuna bağlı ağrı, % 70 uygunsuz masa yüksekliğine bağlı sırt ağrısı ve % 68 sabit vücut pozisyonuna bağlı sorun bağlı güçlükler yaşadığı saptanmıştır. - Kaya O., Taşkın Y.E., Erdoğdu F., Şeker G., Özmen M.M. (2006) Laparoskopik Cerrahi Sırasında Ekibin Karşılaştığı Ergonomik Sorunlar. Ulusal Cerrahi Kongresi Antalya Bildiri Özetleri Kitabı, 357.
SÜTÜR MATERYALLERİ Araştırma Sayısı 1 Tüm kurumlarda sütür materyallerinin doğru depolanmadığı ve hemşirelerin gelişimsel süreçlerine önem verilmediği için bu alanda yeterli bilgi becerilerinin olmadığı saptanmıştır. - Keyfli S.U., Şelimen D. (2006) Hatay İli Hastanelerinde Çalışan Ameliyathane Hemşirelerinin Sütür Materyallerinin Temini, Kullanımı ve Depolanmasına İlişkin Uygulamalarının ve Bu Alandaki Bireysel Gelişim Süreçlerinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
GÜVENLİ CERRAHİ KONTROL LİSTESİ Araştırma Sayısı 1 Güvenli kontrol listesinin hemşireler tarafından etkin olduğu ifade edilmekle beraber formlarda kayıtların eksik olduğu saptanmıştır. - Abbasoğlu a., Uğurlu Z., Işık S.A., Karahan A., Ünlü H., Elbaş N.Ö. (2013). Güvenli Cerrahi Kontrol Listesinin Etkin Kullanılma Durumu ve Hemşirelerin Güvenli Cerrahi Kontrol Listesine Yönelik Görüşleri. 8. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi Kongre Kitabı, 178.
ÇALIŞMALARIN YILLARA GÖRE DAĞILIMI KONULAR Çalışma Sayısı 1990-2000 2001-2013 Enfeksiyon 12 3 9 Dezenfeksiyon-Sterilizasyon 8 3 5 El Yıkama 6 3 3 Vaka Gecikme-Ertelemeleri 2-2 Bekleyen Hasta Deneyimleri 2 1 1 Latex Alerjisi 2 1 1 Kesici Delici Alet Yaralanmaları 4-4 Beden Isısı 4 3 1 Bası Yaraları 2-2 Müzik 3 1 2 Durum Saptama 9 4 5 Oryantasyon-Hizmet İçi Eğitim 6 3 3 Hemşirelere Yönelik Diğer Çalışmalar 22 3 19 Hasta ve Çalışan Güvenliği 3-3 Cerrahi Duman Doğru Taraf Cerrahisine Yaklaşım Ergonomi Sütür Cerrahisi Güvenli Cerrahi Kontrol Listesi 5 4 1 TOPLAM 90 25 65
TEŞEKKÜR EDERİM