KARŞILIKLAR, KOŞULLU BORÇLAR VE KOŞULLU VARLIKLAR

Benzer belgeler
Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar

Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar

TMS 37 KARŞILIKLAR, KOŞULLU BORÇLAR VE KOŞULLU VARLIKLAR. GÜNCELLEMELER ve YÜRÜRLÜK TARİHLERİ

Tebliğ. Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 37) Hakkında Tebliğ Sıra No: 20

UMS 37 Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler ve Varlıklar Uygulama Örneği

2. KAPSAMI Bu standart, bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olayların muhasebeleştirilmesinde ve dipnotlarda yapılacak açıklamalarda uygulanır.

11. Bölüm KARŞILIKLAR, KOŞULLU BORÇLAR VE KOŞULLU VARLIKLAR STANDARTI. Prof. Dr. Selahattin KARABINAR

2014/2.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI İLERİ DÜZEYDE FİNANSAL MUHASEBE 22 Ekim 2014-Çarşamba 18:00

2013/2.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI İLERİ DÜZEYDE FİNANSAL MUHASEBE 2 Ekim 2013-Çarşamba 18:00 SORULAR

Sirküler Rapor /64-1

TMS - 10 RAPORLAMA DÖNEMİNDEN (BİLANÇO TARİHİNDEN) SONRAKİ OLAYLAR

TMS 10 RAPORLAMA DÖNEMİNDEN (BİLANÇO TARİHİNDEN) SONRAKİ OLAYLAR. GÜNCELLEMELER ve YÜRÜRLÜK TARİHLERİ

Duyuru Tarihi : Duyuru No : DUYURU/ Yayımlandığı Yer : MALİ PUSULA DERGİSİ / AĞUSTOS 2007 / SAYI : 32 / SAYFA : 83-89

Tebliğ. Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 10) Hakkında Tebliğ Sıra No: 6

Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması

TFRS YORUM - 18 MÜŞTERİLERDEN VARLIK TRANSFERLERİ

13 Ağustos 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanmıştır

TMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOLARI

İşletme bu Standardı, aşağıdakiler hariç, müşterileriyle yaptığı tüm sözleşmelere uygular:

Yeni Türk Ticaret Kanunu ve LOGO Ürünleri

Finansal Araçlar: Sunum ve Açıklama. Sunum / Açıklama Gereklilikleri. Standarda Referans

Türkiye Muhasebe Standardı (TMS) 24 - İlişkili Taraf Açıklamaları

TFRS YORUM - 15 GAYRİMENKUL İNŞAAT ANLAŞMALARI

Genel Muhasebe - I. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalı

TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARININ İLK UYGULAMASI

Finansal Araçlar. UMS 39 Jale Akkaş. 12 Ekim, Grant Thornton Türkiye

TFRS 6 MADEN KAYNAKLARININ ARAŞTIRILMASI VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ. GÜNCELLEMELER ve YÜRÜRLÜK TARĐHLERĐ

Tebliğ. Maden Kaynaklarının Araştırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 6) Hakkında Tebliğ Sıra No: 18

TMS 27 (2011 Versiyonu)

İçerik. Giriş Amaç Kapsam Hasılatın Ölçümü İşlemin Ayrıştırılması Mal Satışı Hizmet Sunumu Faiz, İsim Hakkı ve Temettüler Dipnot Açıklamaları Örnek

2014/1.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI İLERİ DÜZEYDE FİNANSAL MUHASEBE 07 Mayıs 2014-Çarşamba 18:00

Finansal tabloların gerçeğe uygun sunumu ve UFRS ile uyumu. Muhasebenin tahakkuk esası

Yeminli Mali Müşavirlik Bağımsız Denetim ve Danışmanlık. finansal tabloların hazırlanmasında dikkat edilecek hususlar

İlişkili taraf tanımı ile bu standardın kapsamının ayrıntıları için UMS 24 standardına bakınız.

Tüm işletmeler UMS 7 kapsamında, UFRS lere göre hazırlanan mali tablolarının bir parçası olarak nakit akım tablosu hazırlamak zorundadırlar.

BANKALARCA KREDİLERİN VE DİĞER ALACAKLARIN NİTELİKLERİNİN BELİRLENMESİ VE BUNLAR İÇİN AYRILAN KARŞILIKLAR: TMS HÜKÜMLERİ VE BDDK TEBLİĞİ

TFRS YORUM 14 TMS 19-TANIMLANMIŞ FAYDA VARLIĞININ LİMİTİ, ASGARİ FONLAMA KOŞULLARI VE BU KOŞULLARIN BİRBİRİ İLE ETKİLEŞİMİ

Sirküler Rapor /180-1

TMS 27 BİREYSEL FİNANSAL TABLOLAR

17 Temmuz 2013 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : TEBLİĞ

Satış İçin Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler Sunum / Açıklama Gereklilikleri

TMS 18 HASILAT 1. KAPSAMI

İnşaat ve Gayrimenkul Muhasebesi Dönem Deneme Sınavı I A) 500 TL B) TL C) TL D) TL E) TL

TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI HAKKINDA TEBLİĞLERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN 12 SIRA NO.LU TEBLİĞ YAYIMLANDI

AFYON ÇİMENTO SANAYİ T.A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim

İşletme Birleşmeleri. Sunum / Açıklama Gereklilikleri. Standarda Referans

GENTAŞ GENEL METAL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

KALESERAMİK ÇANAKKALE KALEBODUR SERAMİK SANAYİ A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

Tebliğ. İlişkili Taraf Açıklamalarına İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 24) Hakkında Tebliğ Sıra No: 17

Kontrol listesinin bu kısmı gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesini düzenleyen UMS 12 ye yöneliktir.

Yeni Türk Ticaret Kanunu ve LOGO Ürünleri

TFRS Bülten. 30 Haziran 2017 Tarihli Finansal Tabloları Hazırlarken Dikkat Edilecek Yeni Standartlar, Değişiklikler ve Yorumlar

NETAŞ TELEKOMÜNİKASYON A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

ARSAN TEKSTİL TİCARET VE SANAYİ A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim

Headline Verdana Bold

BİM BİRLEŞİK MAĞAZALAR A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

AÇIKLAMA VE ÖRNEKLERLE KOBİ TFRS UYGULAMASI İÇİNDEKİLER

TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARININ UYGULANMASINA YÖNELİK İLKE KARARI. : Karşılıklı İştirak Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesi

ŞÜKRÜ DOKUR

[520000] Nakit Akış Tablosu (Dolaylı Yöntem)

1. Bir işletme kendi adına inşaat yapması. 7. TMS 16 Maddi duran varlıklar standardına

Muhasebe Standartları Deneme Sınavı 1

VESTEL ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

TÜRK TUBORG BİRA VE MALT SANAYİİ A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

TFRS YORUM 14 TMS 19-TANIMLANMIŞ FAYDA VARLIĞININ LİMİTİ, ASGARİ FONLAMA KOŞULLARI VE BU KOŞULLARIN BİRBİRİ İLE ETKİLEŞİMİ

Galatasaray Sportif Sınai ve Ticari Yatırımlar Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları

Sigorta Sözleşmeleri. Sunum / Açıklama Gereklilikleri. Standarda Referans

Galatasaray Sportif Sınai ve Ticari Yatırımlar Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları

TFRS YORUM - 5 HİZMETTEN ÇEKME, RESTORASYON VE ÇEVRE REHABİLİTASYON FONLARINDAN KAYNAKLANAN PAYLAR ÜZERİNDEKİ HAKLAR

Kontrol listesinin bu kısmı gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesini düzenleyen UMS 12 ye yöneliktir.

Galatasaray Sportif Sınai ve Ticari Yatırımlar Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları

TMS 20 DEVLET TEŞVİKLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE DEVLET YARDIMLARININ AÇIKLANMASI. GÜNCELLEMELER ve YÜRÜRLÜK TARİHLERİ

ÜLKER BİSKÜVİ SANAYİ A.Ş. Finansal Rapor. Konsolide Aylık Bildirim KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU. Finansal Tablolara ilişkin Genel Açıklama

ALCATEL LUCENT TELETAŞ TELEKOMÜNİKASYON A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

Ortak Kontrole Tabi İşletme Birleşmelerinin Muhasebeleştirilmesi

Yeni Türk Ticaret Kanunu Bülteni Kanunun getirdikleri

ESEM SPOR GİYİM SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

a) b) c) d) e)

Kullanacağınız kredi sebebiyle, isteğe bağlı sigortaların (hayat sigortası, konut sigortası vb. gibi) yaptırılması zorunlu değildir.

d) dönem içinde doğrudan özkaynak içinde muhasebeleştirilen yeniden değerlenmiş varlıklar ile ilgili değer düşüklüğü zararlarının tutarı,

UFRS 16 Kiralama işlemleri

TFRS Bülten. 31 Mart 2018 Tarihli Finansal Tabloları Hazırlarken Dikkat Edilecek Yeni Standartlar, Değişiklikler ve Yorumlar

EV DEĞİŞTİREN MORTGAGE SABİT FAİZLİ KONUT FİNANSMAN KREDİSİ VE TEMİNAT SÖZLEŞMESİ KREDİYE İLİŞKİN BİLGİLER

ALCATEL LUCENT TELETAŞ TELEKOMÜNİKASYON A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

Tebliğ. Türkiye Muhasebe Standartları Kurulundan:

AKENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

FENERBAHÇE FUTBOL A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

TMS 23 BORÇLANMA MALİYETLERİ. GÜNCELLEMELER ve YÜRÜRLÜK TARİHLERİ

BOBİ FRS Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standartları. 19 Aralık 2017

Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama

FENERBAHÇE FUTBOL A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

Galatasaray Sportif Sınai ve Ticari Yatırımlar Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan:

ALAN YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim

Bankacılığa İlişkin Mevzuat Değişiklikleri ve Yeni Düzenlemeler

TMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOLARI

EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Olmayan Aylık Bildirim

ÇİMENTAŞ İZMİR ÇİMENTO FABRİKASI T.A.Ş. Finansal Rapor Konsolide Aylık Bildirim

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Tüketicinin Korunması Ve Piyasa Gözetim Genel Müdürlüğüne

Transkript:

KARŞILIKLAR, KOŞULLU BORÇLAR VE KOŞULLU VARLIKLAR

Karşılıklar, koşullu borçlar ve koşullu varlıkların tanımlanması, muhasebeleştirilmesi ve ölçümüne yönelik kriterleri belirlemek Kullanıcıların bu kalemlerin nitelikleri, zamanlamaları ve tutarlarını anlamalarını sağlamak üzere gerekli bilgilerin finansal tablo eklerinde gösterilmesini sağlamaktır.

Karşılıkların, koşullu borçların ve koşullu varlıkların muhasebeleştirilmesinde TMS 37 de açıklanan standart hükümlerin uygulanması gerekir. Ancak aşağıda belirtilen durumlar standardın kapsamı dışında bırakılmıştır. (1-9) Ekonomik açıdan dezavantajlı sözleşmeler hariç, belirli koşullar altında yürürlüğe girecek sözleşmelerden kaynaklanan işlem ve olaylar (Bu sözleşmeler, taraflardan hiçbirinin yükümlülüklerini yerine getirmedikleri veya aynı ölçüde kısmen yerine getirdikleri sözleşmelerdir) Başka bir standart ile düzenlenmiş olan karşılık, koşullu borç veya koşullu varlıklara ilişkin işlem ve olaylar (örneğin bazı karşılıklar TMS 12 Gelir Vergileri, TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar) TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme kapsamında yer alan finansal araçlar

Karşılık, geçmiş olaylardan kaynaklanan ve ödenmesi halinde ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkışına neden olacak, gerçekleşme zamanı ve tutarı belli olmayan bir yükümlülüktür. (Belli olanlar Ticari Borç, Diğer Borç vb) (10) Karşılıklar, finansal durum tablosunda işletmenin yükümlülükleri arasında yer alır. Genel olarak tüm karşılıklar zaman ve tutar açısından kesin olmadıklarından koşulludurlar. Ancak bu standartta karşılıklar ile koşullu borçlar ayrı başlıklar altında ele alınmıştır.

Karşılıklar, mevcut bir yükümlülük olduklarından ve yükümlülüğün ifası için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkması gerekeceğinden borç olarak muhasebeleştirilirler. (Güvenilir tahmin yapılabildiği varsayımıyla) Aşağıda yer alan koşulların varlığı halinde karşılıklar muhasebeleştirilir ve finansal tablolara alınır (14) Geçmiş bir olaydan kaynaklanan mevcut bir yükümlülüğün bulunması İşletmeden kaynak çıkışının muhtemel olması Yükümlülük tutarının güvenilir bir biçimde tahmin edilebiliyor olması

Mevcut bir yükümlülük doğuran geçmişteki bir olay, sorumluluk doğuran bir olay olarak adlandırılır. Bu olay iki şekilde karşımıza çıkabilir: Yükümlülüğün yerine getirilmesinin kanunen zorunlu olması (yasal yükümlülük) Yasal düzenlemelerden ya da kanuni uygulamalardan ortaya çıkabilir Zımni kabulden doğan bir yükümlülüğün bulunması (yapısal yükümlülük) İşletmenin geçmişteki uygulamalarından, yayınlanmış politikalarından veya açıklamalarından ortaya çıkabilir

KARŞILIK AYRILIR: Karşılık olarak finansal tablolara yansıtılan tutarlar işletmenin gelecek dönem faaliyetlerinden bağımsız, geçmiş dönemlerde oluşmuş olaylardan kaynaklanan yükümlülüklerdir. (İşletmenin yasalara aykırı bir biçimde çevreye verilen hasarlar sonucu oluşan ceza ve temizleme maliyetleri bunlara örnektir) (19) KARŞILIK AYRILMAZ:Bir işletme ticari baskılar ya da yasal düzenlemeler nedeniyle, gelecekte faaliyetine belli bir şekilde devam etmek üzere çeşitli harcamalara kalkışabilir ya da ihtiyaç duyabilir. Bu tür işlemler karşılık olarak nitelendirilmez ve mali tablolara yansıtılmaz. (Bir fabrikaya baca filtresi taktırmak buna örnektir)

Örnek (Yasal Yükümlülük) Çimento üreten bir işletmenin baca filtresi bulunmamaktadır. Yasal düzenleme gereği fabrikanın baca filtresi taktırması zorunlu hale gelmiştir. Baca filtresi kullanımını şart kılan yeni düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen dönem sonunda, işletme baca filtresi taktırmamış ise, baca filtresinin takılmasına ilişkin maliyetler için değil, düzenlemeye uyum sağlanmaması nedeniyle ödenmesi gereken cezalar için karşılık ayırmak gerekir. (Yasal otorite için karşılık ayırıyoruz)

Örnek (Yapısal Yükümlülük) Bir perakende satış mağazası yasal bir zorunluluk olmamasına rağmen, müşterinin memnun olmaması durumunda sattığı ürünü geri almakta ve parasını iade etmektedir. Şirketin bu politikası kamuoyu tarafından bilinmektedir. Geçmişteki olay ürün satışıdır. Geçmiş deneyimlere bağlı olarak, işletmenin müşterilerde ürünün geri alınacağına ilişkin geçerli bir beklenti yaratmış olmasından dolayı yapısal bir yükümlülük doğmuştur ve ekonomik kaynak çıkışı muhtemeldir. Bu durumda geri iadenin maliyeti en iyi şekilde tahmin edilerek karşılık ayrılır.

Herhangi bir borcun muhasebeleştirilmesinin uygun görülebilmesi için, ortada sadece mevcut bir yükümlülük olması değil, aynı zamanda söz konusu yükümlülüğü yerine getirmek amacıyla ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma olasılıklarının da bulunması gerekir. Mevcut bir yükümlülüğün var olmama olasılığının bulunduğu ve ekonomik fayda içeren kaynakların işletme dışına çıkmaları olasılığının düşük olmadığı durumlarda, söz konusu husus koşullu borç olarak finansal tablolarda açıklanır. (23)

Örnek Otomobil üreten bir işletme müşterilerine satış sözleşmesi gereği 3 yıl bakım onarım garantisi ile satış gerçekleştirmektedir. İşletmenin geçmiş deneyimlerine göre garanti kapsamında yükümlülüğü ortaya çıkmaktadır. Burada yükümlülük doğuran olay sözleşmeden kaynaklanan ve yasal bir yükümlülük doğuran satış işlemidir. Standarda göre satışı gerçekleştirilen ürünün tamamı için geçmişteki deneyimlere dayanarak gerçekçi bir tahminde bulunulur ve bu çerçevede garanti kapsamındaki bakım onarım giderleri için karşılık ayrılması gerekir.

Yükümlülük tutarının güvenli bir şekilde tahmin edilmesi gerekir. Tahminlerin kullanımı finansal tabloların güvenilirliklerini zayıflatmaz. Güvenilir bir tahmin yapılamayan çok nadir durumlarda finansal tablolara yansıtılmayan bir borç mevcut olabilir. Söz konusu borç, koşullu borç olarak finansal tablo dipnotlarında açıklanır. (26)

Karşılık olarak muhasebeleştirilecek tutarın belirlenmesinde bilanço tarihi itibariyle mevcut bir yükümlülüğü yerine getirmek için yapılması gereken harcamanın en gerçekçi tahmini esas alınır. Bu tutar işletmenin makul olarak ödeyeceği veya bu tarihte üçüncü kişilere devredeceği miktardır. Bu tahminin yapılmasında benzer olaylara ilişkin tecrübeler, bazı durumlarda bağımsız uzmanların raporları ve bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olayların sağladığı ek kanıtlar dikkate alınır. (36-38)

Değerleme konusu karşılığın çok sayıda kalemden oluştuğu durumda, ilgili yükümlülük her türlü getiriyi, bunlara ilişkin olasılıklara göre ağırlandırmak suretiyle tahmin edilir. Söz konusu istatiksel tahmin metodunun ismi beklenen değer dir. Bu nedenle ilgili karşılık, belli tutarın zarar olasılığının örneğin % 60 veya % 90 olmasına bağlı olarak farklılık arz edecektir. Sürekli bir muhtemel sonuçlar aralığının bulunduğu ve bu aralıktaki her bir noktanın diğerine benzediği durumlarda, söz konusu aralığın orta noktası kullanılır. (39)

Örnek Bir işletme, satmış olduğu ürünleri müşterilerin alım tarihinden itibaren ilk 6 ay içerisinde görülen her türlü üretim hatasına ilişkin onarım maliyetlerini karşılama garantisi altında satmaktadır. Satılmış olan tüm ürünlerde küçük hasarların ortaya çıkması durumunda, onarım maliyetleri 1 milyon TL yi bulacaktır. Satılmış olan tüm ürünlerde büyük hasarların ortaya çıkması durumunda ise, onarım maliyetleri 4 milyon TL yi bulacaktır. İşletmenin önceki deneyimleri ve geleceğe ilişkin beklentileri, gelecek yıl satılan ürünlerin %75 inin hatasız olacağı, %20 sinin küçük hatalar içereceği, % 5 inin ise büyük hatalar içereceğini göstermektedir. Bu standarda göre işletme garanti yükümlülüklerine ilişkin olarak doğabilecek bir çıkış olasılığını bir bütün olarak değerlendirmelidir. Onarım maliyetlerinin beklenen değeri: (%75 x 0) + (%20 x 1 milyon TL) + (%5 x 4 milyon TL) = 400.000 TL

Tek bir sorumluluğun ölçüldüğü durumlarda, tek başına olması en muhtemel sonuç, borcun en gerçekçi tahmini olabilir. Ancak böyle bir durumda bile işletme diğer olası sonuçları değerlendirir. Diğer olası sonuçların en olası sonuçtan çoğunlukla yüksek ya da çoğunlukla düşük olduğu durumda, en iyi tahmin söz konusu daha yüksek ya da daha düşük miktar olur. (40)

Örnek İşletme müşterisi için imal ettiği bir gemiyi üretim hatalarının giderileceği garantisi ile satmıştır. Ortaya çıkması olası hatalara ilişkin maliyetler aşağıdaki şekilde tahmin edilmiştir. Maliyetler 20.000 TL 30.000 TL 50.000 TL Olasılık 50% 35% 15% Bu durumda mali tablolarda, en yüksek olasılıklı sonuç olan 20.000 TL lik karşılık ayrılır.

Karşılık tutarı, gelecekte meydana gelebilecek olaylar nedeniyle değişebilir. Bu olayların gerçekleşeceğine dair yeterli, tarafsız kanıt bulunması durumunda gelecekteki olayların etkisi karşılık tutarına yansıtılır. Gelecekteki olaylara örnekler: Teknolojik gelişmeler sonucu maliyetlerde düşüş beklenmesi Eğer yasalaşacağı kesine yakın ise yeni yasaların etkileri

Örnek Petrol çıkaran bir işletme, tesisin kullanım ömrü süresinin sonunda deniz tabanının temizlenmesi maliyetinin, teknoloji açısından gelecekte yaşanabilecek değişimler nedeniyle azalacağını tahmin edebilir. Buna ilişkin yeterli ve tarafsız kanıt bulunması halinde başlangıçta ayrılmış olan karşılık tutarında azaltmaya gidilebilir. (48-49)

Bazı durumlarda bir işletme bir karşılığa ilişkin yükümlülüğün yerine getirilmesi için gerekli harcamaları, başka bir taraftan talep edebilir. Örnek Bir borç karşısında yaptırılmış olan bir sigorta poliçesi örnek olarak verilebilir. Söz konusu taraf, işletme tarafından ödenen tutarları işletmeye geri verebilir veya doğrudan kendisi ödeyebilir. Böyle bir durumda işletmenin tazminat tutarını muhasebeleştirebilmesi için yükümlülüğünü yerine getirmiş olması ve tazminatın elde edileceğinin kesine yakın olması gerekir.

Tazminatın muhasebeleştirilmesinde aşağıdaki esaslara uyulması gerekir (53) Tazminat kendi başına bir varlık olarak dikkate alınır, karşılık ile mahsup edilemez Tazminata ilişkin olarak muhasebeleştirilen tutar, karşılık tutarını geçemez Herhangi bir karşılık gideri, buna ait tazminata ilişkin muhasebeleştirilen tutar düşüldükten sonra bulunacak net tutarıyla gelir tablosunda yer alabilir(54)

Karşılıklar o anda mevcut en iyi tahmini yapmak üzere bilanço tarihi itibariyle gözden geçirilir ve düzeltilir. Nakit çıkış ihtimali ortadan kalkmış ise ayrılan karşılık iptal edilir.

1- Gelecekteki Faaliyet Zararları Gelecek dönem faaliyet zararları, borcun tanımına ve bu standardın öngördüğü muhasebeleştirme kriterlerine uygun olmadığından dolayı karşılık ayrılmaz. Gelecek faaliyet dönemlerinde zarar edileceği beklentisi, faaliyete ilişkin belli varlıkların değer düşüklüğüne uğrayabileceğinin bir göstergesidir. Bu durumda işletmenin TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü standardı çerçevesinde söz konusu varlıklarda değer düşüklüğü olup olmadığını kontrol etmesi ve TMS 36 hükümlerini uygulaması gerekir. (65)

2- Ekonomik Açıdan Dezavantajlı Sözleşmeler Bir işletme ekonomik açıdan dezavantajlı olan bir sözleşmeye sahip ise söz konusu sözleşmeye ilişkin mevcut yükümlülük karşılık olarak muhasebeleştirilir ve ölçülür. Ekonomik açıdan dezavantajlı sözleşme, sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi için mutlaka katlanılması gereken maliyetin, söz konusu sözleşme kapsamında elde edilmesi beklenen ekonomik faydayı aştığı sözleşmedir. Bir sözleşmeye ilişkin kaçınılmaz maliyetler, sözleşmeden çıkmanın en düşük net maliyetini, diğer bir ifadeyle sözleşmeyi yerine getirmenin maliyeti ile sözleşmeyi yerine getirmemeden kaynaklanan her türlü tazminat veya cezadan düşük olanını gösterir. (68)

Bazı sözleşmeler, sözleşmeye taraf olanların her biri için hak ve yükümlülükler doğurur. Olayların bu tür sözleşmeleri ekonomik açıdan dezavantajlı hale getirmeleri durumunda, ilgili sözleşme bu standardın kapsamına girer ve finansal tablolara yansıtılan bir borç oluşur. (66-67)

Örnek Bir işletme faaliyet kiralaması yoluyla kiraladığı bir fabrikada faaliyetlerini karlı bir şekilde sürdürmektedir. 2008 yılı aralık ayında işletme yeni bir fabrikaya taşınıyor. Eski binaya ilişkin kira sözleşmesi gelecek dört yıl boyunca devam edecek olup, işletme sözleşmeyi iptal edememekte ve bir başkasına da kiraya vermemektedir. Geçmişteki olay, yasal yükümlülük doğuran kira sözleşmesinin imzalanmasıdır. Kira sözleşmesi, ekonomik açıdan dezavantajlı bir sözleşmedir ve işletmeden kaynak çıkışı olasıdır. Bu durumda iptal edilemez kira ödemelerinin en iyi tahmini yapılarak karşılık ayrılır.

3- Yeniden Yapılandırma Yeniden yapılandırma, yönetim tarafından planlanan ve kontrol edilen bir programdır ve bu yapılandırma sonucunda işletmenin faaliyet alanı ve faaliyetlerinin yürütülmesi yöntemlerinde önemli ölçüde değişiklikler ortaya çıkar. Yeniden yapılandırma tanımına girebilecek örnek olaylar aşağıdaki gibidir: (70) Bir iş kolunun satışı veya sona erdirilmesi Bir ülke ya da bölgede yer alan iş yerlerinin kapatılması veya faaliyetlerin bir bölge ya da ülkeden diğerine taşınması Yönetim yapısındaki değişiklikler İşletme faaliyetlerinin niteliğinde ve konusunda önemli etkileri olan temel yeniden yapılandırmalar

Yeniden yapılandırma maliyetlerine karşılık ayrılabilmesi için bu standartta belirtilen muhasebeleştirme kriterlerine uygun olması gerekir. Muhasebeleştirme kriterlerinin nasıl uygulanacağı standartta detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Buna göre; İşletmenin yeniden yapılandırma işlemine ilişkin ayrıntılı ve resmi bir planının olması gerekir, bu planda aşağıdaki bilgiler yer alır: İlgili işletme veya işletme kısmını Etkilenecek başlıca merkezleri Hizmetlerine son verilmesi nedeniyle oluşan zararları karşılanacak işçilerin bulundukları yerleri, görevleri ve yaklaşık sayılarını Gerçekleştirilecek harcamaları Planın ne zaman uygulanacağını İşletmenin yeniden yapılandırmayı uygulamaya başlamak veya temel özelliklerini bundan etkileneceklere duyurmak suretiyle yeniden yapılandırmanın tamamlanacağına dair ondan etkilenenler nezdinde geçerli bir beklenti yaratmış olması gerekir. (72)

Herhangi bir işletmenin yeniden yapılandırma planını uygulamaya başlaması atılan somut adımlarla kanıtlanır. Örneğin tesisin sökülmesii ilgili varlığın satılması, planın temel özelliklerinin kamuya yeterli ayrıntıda duyurulması gibi. Bu koşulların bilanço tarihinden önce gerçekleştirilmediği durumlarda bilanço tarihinde herhangi bir yükümlülük ortaya çıkmaz. Bir işletmenin bilanço tarihinden sonraki bir tarihte yeniden yapılandırma planını uygulamaya başlamış veya ana özelliklerini bundan etkileneceklere açıklamış olması durumunda, eğer yeniden yapılandırma işlemi önemli ve buna ilişkin açıklamanın yapılmamış olması halinde kullanıcıların finansal tablolar çerçevesinde alacağı ekonomik kararlar etkilenmekte ise, konuya ilişkin açıklamanın TMS 10 Raporlama Döneminden Sonraki Olaylar standardı çerçevesinde dipnotlarda açıklanması gerekir. (75)

Yeniden yapılandırma karşılıkları sadece doğrudan giderleri içermelidir. Bu giderlerin mutlaka yeniden yapılanmanın neden olduğu giderler olması ve işletmenin devam eden faaliyetlerle ilişkili olmaması gerekir.

Örnek A Bankası bir şubesinin kapatılmasına yönelik olarak 2008 yılı aralık ayı içerisinde yönetim kurulu kararı almıştır. Bilanço tarihi itibariyle uygulamaya yönelik başka hiçbir işlem yapılmamıştır. Bu durumda, yasal bağlayıcılığı olan bir olay gerçekleşmediğinden bir yükümlülük doğmamıştır ve bu nedenle karşılık ayrılmaz. Ancak, şubenin kapatılmasına ilişkin resmi planlar yönetim kurulunda onaylanıp, bu karar müşterilere ve işten çıkarılacak personele bildirildiğinde şubenin kapatılmasının getireceği maliyetler için karşılık ayrılır.

Koşullu Borçlar, geçmiş olaylardan kaynaklanan ancak gerçekleşip gerçekleşmeyeceği, işletmenin kontrolünde olmayan olaylara bağlı olan ve finansal tablolara yansıtılamayan bir yükümlülüktür. (10) Geçmiş olaylardan kaynaklanan ancak, yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin bulunmaması veya yükümlülük tutarının yeterince güvenilir olarak ölçülememesi nedeniyle finansal tablolara yansıtılamayan bir borçtur. Koşullu borçlar finansal tablo dipnotlarında açıklanır.

Bir işletmenin herhangi bir borç için müşterek ve müteselsilen sorumlu olması durumunda, ilgili yükümlülüğün diğer taraflarca karşılanacağı tahmin edilen kısmı zımni kabulden doğan borç olarak değerlendirilir ve koşullu borç olarak finansal tablo dipnotlarında açıklanır. Ancak işletme, güvenilir bir tahminin yapılamadığı nadir durumlar hariç ilgili yükümlülüğün ekonomik fayda içeren kaynakların çıkışı ihtimalinin olması durumunda karşılık ayırır. (29) Üçüncü tarafın herhangi bir nedenden ötürü ödemeyi yapmaması durumunda, işletmenin sorumluluğu devam edecek, dolayısıyla borcun tamamını işletme ödemek zorunda kalacaktır. Bu durumda, borcun tamamına karşılık ayrılır ve ilgili işletmenin borcu ifa etmesi halinde tazminatın elde edileceğinin kesine yakın olması durumunda beklenen tazminat ayrı bir varlık olarak muhasebeleştirilir. (56)

Koşullu borçlar, başlangıçta beklenmeyen bir biçimde gerçekleşebilirler. Bu nedenle ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmalarının muhtemel hale gelip gelmediğinin tespiti amacıyla sürekli olarak değerlemeye tabi tutulurlar. Daha önce koşullu borç olarak dikkate alınmış bir kaleme ilişkin olarak, gelecek ekonomik yararların işletmeden çıkışının gerekeceği ihtimali oluşmuş ise, sözü edilen olasılıkta meydana gelen değişimin oluştuğu dönem finansal tablolarında karşılık ayrılır. (Güvenilir tahmin yapılamayan çok nadir durumlar hariç) (30)

Örnek Bir işletmenin satış ekibi ile önemli müşterileri arasında yapılan bir toplantıda işletmenin satış müdürü, müşteri memnuniyeti taahhüdüne ilişkin bir konuşma yapmış, hatta bu konuşmasında teslimatı gecikmiş ürünler için gecikme cezası ödenmesini önermiştir. Müşterilerle mutabık kalınmış ve teslimatların gecikmesi durumunda müşterilere malların fiyatları üzerinden % 5 lik bir tutarın geri ödenmesine karar verilmiştir.

Örnek İşletme, geçmişinde malları müşterilerine herzaman zamanında teslim etmiştir. Ancak yakın zamanda ülkede işlerin durmasına neden olan bir grev yaşandığından ötürü tüm teslimatlarda gecikme olmuştur. Ama hiçbir müşteri gecikmeli teslimattan dolayı % 5 lik bir iskonto talebinde bulunmamıştır. Ancak şirketin hukuk departmanı bu hususta talepte bulunulması halinde kanunun müşterilerden yana olduğunu söylemektedir. İşletme aşağıdaki nedenlerden dolayı bu olayı karşılık olarak değil, koşullu borç olarak açıklamalıdır.

Örnek Müşterilerden hiçbiri henüz şirkete karşı bir talepte bulunmadığı için, ekonomik kaynakların işletme dışına çıkması olası değildir. İşletmenin müşterilerine karşı vermiş olduğu sözden ötürü ekonomik kaynakların işletme dışına çıkma olasılığı vardır. Ekonomik kaynakların işletme dışına çıkışının gerçekleşip gerçekleşmeyeceği, ancak müşterilerin söz konusu indirimi talep etmesi ile teyit edilecektir.

İşletme, koşullu varlıklarını finansal tablolarına yansıtmaz. Koşullu varlıklar, genellikle, ekonomik yararların işletmeye girişi olasılığını doğuran, planlanmamış veya diğer beklenmeyen olaylardan oluşur. Bunun bir örneği; herhangi bir işletmenin yasal işlemler sonucunda elde etmekte olduğu, sonucu belli olmayan hak talepleridir. Koşullu varlıkların finansal tablolarda gösterilmeleri, hiçbir zaman elde edilemeyecek bir gelirin muhasebeleştirilmesi sonucunu doğurabileceğinden, sözü edilen varlıklar finansal tablolarda yer almaz. Ancak, gelirin elde edilmesi neredeyse kesin ise, ilgili varlık koşullu bir varlık değildir ve finansal tablolara yansıtılması uygundur.

Koşullu varlıklar, ekonomik faydaların işletmeye girişleri olası ise, finansal tablo dipnotlarında açıklanır. Koşullu varlıklar, ilgili gelişmelerin finansal tablolarda doğru olarak yansıtılmalarını teminen sürekli olarak değerlendirmeye tabi tutulur. Ekonomik faydanın işletmeye girmesinin neredeyse kesin hale gelmesi durumunda ilgili varlık ve buna ilişkin gelir, değişikliğin oluştuğu dönemin finansal tablolarına yansıtılır. Ekonomik fayda girişinin muhtemel hale gelmesi durumunda, işletme söz konusu koşullu varlığı finansal tablo dipnotlarında gösterir.

KARŞILIKLAR KOŞULLU BORÇLAR KOŞULLU VARLIKLAR Garanti gider karşılıkları Devam etmekte olan ve aleyhe açılan davalar (Karşılık ayrılmayanlar) Alınan teminatlar Vergi karşılıkları Verilen teminat mektupları ve kefaletler İşletme lehine açılan davalar Ekonomik açıdan dezavantajlı sözleşmeler Satış primi karşılıkları Dava karşılıkları

KARAR AĞACI