Kolon Kanseri Nedir? Nasıl Tanıyacağız? Prof. Dr Tahsin ÇOLAK MEÜ Tıp Fakültesi Genel Cerrahi AD Kolorktal Cerrahi Ünitesi
Kolorektal Kanser (CRC) 1. Dünyadaki dağılımı ve yaygınlığı (Epidemiology) 2. Risk Faktörleri 3. Bulgular, Evreleme, Tedavi 4. 3) Korunma 5. Tarama programları
Kolon ve Rektum
EPIDEMIOLOJİ
Kanser gelişimi için ne kadar zaman geçer ve sizin kanser olma şansınız nedir? İ nsanların çoğunda, Kolorektal kanserler (CRC) bir çok yıllar içinde yavaş yavaş gelişir. 10 ila 20 yıl Hayatınızın herhangi bir bölümünde kolorektal kanser gelişme şansı: Erkeklerde 17 de bir şans Kadınlarda 18 de bir şans
Nasıl oluşuyor? CRC genellikle kanser olmayan (veya iyi huylu) polipten başlıyor Bir polip Kolon veya rektum içine anormal bir şekilde büyüyor. Bir çok tipi olabilir Her zaman kansere dönüşmez
Bir polipten kanser ne zaman oluşur? Öncelikle büyüme kolon veya rektumun duvarında başlar. Bir polip oluşur ve bu polip kolon veya rektumun iç tabakasından lümene doğru büyürler
Kolon kanserinin tipik yerleşim yerleri
CRC birlikte görülen belirtiler
Yerleşime göre klinik belirtiler
CRC gelişimi
CRC ile ilişkilendirilen diyetsel faktörler Riski arttıranlar
CRC ile ilişkilendirilen diyetsel faktörler Riski azaltanlar
Şunları yaparak CRC gelişme riskinizi azaltabilirsiniz: Fiziksel aktivitenizi arttırınız Günde en az 30 dk. Sigara içmeyin ABD de, her beş erkek CRC biri veya her sekiz CRC kadından birisinin kanserinin sigara içimiyle ilişkilendirilmektedir. Diyetinizi düzenleyin Alkol kullanımını azaltın. Hayvansal yağ veya doymuş yağ tüketiminizi azaltın. Kırmızı et, mangal ve işlenmiş et tüketimini azaltın.
CRC lerde Yaş ve Irksal faktörler Yaş Tüm CRC olgularının %90 ında tanı 50 ve üstünde konur Irk ve Etnik köken Herkes risk altındadır! Daha yüksek riskliler 1. Afro-amerikalılar 2. Beyazlar 3. Asyan-amerikalılar ve pasifik adaları 4. Asya kökenliler 5. Yerli amerikalılar
CRC için kişisel risk faktörleri CRC için öz geçmiş Eğer CRC için bir tedavi geçirmişseniz, sizde tekrar CRC gelişme riskiniz fazladır. Polip için öz geçmiş Eğer çıkarılmış bir polipiniz varsa Polipin çıkarıldığı yerden kanser gelişme riskiniz artmaz. Eğer adenomatöz polip çıkarılmışsa, ilerde yeni bir polip oluşma riskiniz vardır Eğer çıkarılan polipte anormal hücre değişiklikleri varsa ve birden çok sayıda polipiniz varsa ilerde bu polipler kansere dönüşebilir
Eğer İ ltihabi barsak hastalığı (IBD) ve Tip 2 Diyabet varsa riskiniz yüksektir IBH demek: Ülseratif kolit ve Crohn s hastalığı Her bir hastalık CRC riski normalden 4-20 kat arttırır Eğer Tip 2 diyabetseniz CRC veya polpip olma riskiniz %50 artar
Aile öyküsü ve Genetiğin rolü CRC gelişme riskiniz yüksektir, eğer: Eğer yakın akarabalarda CRC, uterus veya mide kanseri teşhis edilmişse Yakın akraba şunlardan oluşur: Anne-baba Kardeş Çoçuk
Erken teşhis hastalık seyrini değiştirir Her yıl yaklaşık 56,000 Amerikalı CRC den ölüyor. Ülkemizde ve dünyada kansere bağlı ölüm sıralamasında 2. sıradadır. Kolorektal kanser riskinizi azaltmanın en etkili yolu düzenli olarak tarama yapılmasıdır. Standart tarama 50 yaşında başlar. Eğer yüksek riskli iseniz erken başla. Kişisel sağlık öykünüz Ailesel sağlık öykünüz
Tarama ve erken tanının önemi Eğer iyi huylu bir polip çıkarılırsa, çıkarılan bölgeden kolorektal kanser gelişme şansı hiç yoktur CRC için düzenli tarama ve poliplerin çıkarılması İ nsanların hayatı boyunca CRC den ölüm oranını %80 oranında azaltır. CRC erken teşhis edilirse Çok yüksek oranda tam şifa bulur!
Tarama
Tarama yaptırmak istemiyor musunuz? Utangaç mısınız? Doktorunuzun bağırsak alışkanlığınızda değişikliği veya rektal kanamanızın olup olmadığını bilmeye ihtiyacı vardır. Herkesin özel yeri vardır, ve bu insanları sağlıklı tutmak önemlidir! Kötü haber almak istemiyorum? Ancak tarama yaptırırsanız kötü haber erken teşhis olur, böylece aileniz ve sevdiklerinizle geçireceğiniz zaman artar. Unutmayın onların size ihtiyaçları var! Doktorunuz bazı testleri yaptırmanız gerektiğini söylemedi mi? Doktorunuzla daha sıkı iletişime ihtiyacınız var demektir- bu çok önemli!!
Tarama için ne tür testler yapmalıyım? CRC taramasında bir çok test kullanılmaktadır Bazı testler tek başına kullanılırken, bazı testler bir arada kullanılmaktadır. Hangi testin sizin için daha iyi olacağını doktorunuzla konuşun!
Tarama testleri
Güncel tarama klavuzu
Birşeyler bulunursa ne olur? Eğer polipiniz varsa Kansere dönüşmeden önce çıkarılır Bulunup çıkarılan adenomatöz polipler CRC riskini %60-90 oranında azaltır Eğer kanser bulunursa Erken evrede sıklıkla tam iyileşir.
Ödeyeceğiniz Ücret Konusunda Endişemi Ediyorsunuz? Eğer 50 Y üstündeyseniz ve SGK nız varsa tarama yaptırabilirsiniz! Devlet veya üniversite hastanelerinde ücretsiz Eğer özel sigortalıysanız Bir çok sigorta CRC taramasını ödemektedir Ülkemizde tarama sıklıkla kolonoskopiyle yapılmaktadır
CRC evreleme
Metastaz yerleri Kan yolu Lenf yolu Komşuluk yolu
Tedavi
Cyclooxygenase (COX) cell membrane lipids Phospholipase A2 arachidonic acid (aa) COX -1-2 prostaglandins aspirin ibuprofen indomethacin
COX and CRC
Özetle
Geleceğinizi düşünün Ailenizin ve sevdiklerinizin size ihtiyacı var. Eğer 50 Y ve üstündeyseniz Tarama yaptırınız! Geleceğinizi yönetecek gücünüz vardır! Başka soru?