AVRUPA BİRLİĞİ GELİŞİMİ, KURUMLARI ve İŞLEYİŞİ İLKER GİRİT 04.11.2015 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ AVRUPA BİRLİĞİ ANABİLİM DALI
İÇERİK Birliğin Kuruluşu Birliğin Gelişimi Antlaşmalar Genişleme Kurumlar Yasama Usulü
KURULUŞ 2. Dünya Savaşı
KURULUŞ Churchill in Önerisi 1946 Zürih Üniversitesi Avrupa Birleşik Devletleri Avrupa Kongresi 1949 Marshall Planı Haziran 1947 17 ülkeye yardım
KURULUŞ Liberal Atlantikçi Avrupa Birleşik Devletleri Jean Monnet Cumhuriyetçi de Gaulle Almanya Fransa Ekseni Konfederasyon tarzı
KURULUŞ 9 Mayıs 1950 Schuman Planı Fransa Almanya demir çelik üretimi denetimi Diğer Avrupa ülkelerinin ortaklığına açık Saar-Ruhr-Lorraine de ulus-üstü kurum Fransız-Alman ortak meclisi Çelik ve Kömür Havzası > Yüksek Otorite yönetimi
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu 18 Nisan 1951 Paris Anlaşması Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg Karşılıklı bağımlılık Kömür ve Çelik için ortak pazar
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu 18 Nisan 1951 Paris Anlaşması Yüksek Otorite, Bakanlar Konseyi, Ortak Meclis, Adalet Divanı.
AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU 27 Mart 1957 Roma Anlaşması Avrupa Ekonomik Topluluğu ve EURATOM kurulması Ekonomik İşbirliği (Yatırım Bankası) Gümrük Birliği (1968 de yürürlükte) Serbest Dolaşım Ortak Politikalar (Tarım, Ulaştırma, Sosyal Politikalar vb.)
AVRUPA TOPLULUĞU 08 Nisan 1965 Brüksel (Birleşme) Anlaşması AKÇT, AET, EURATOM birleşmesi Tek yürütme mekanizması Tek Komisyon Tek Konsey
1951 1970 KARAR ALMA MEKANİZMASI Konsey: karar alma, komisyonu belirleme, adalet divanı üyelerini belirleme, bütçe taslağı hazırlama Komisyon: 9 kişi, Topluluk kurullarını uygulama, bütçeyi yürütme Parlamento: Üye ülkelerden gelen parlamenterler, bütçe taslağı üzerinde öneri sunabilir
1970 KARAR ALMA MEKANİZMASI Belirli bütçe hükümlerini düzenleyen anlaşma Treaty amending certain budgetary provisions Parlamento: Zorunlu olmayan harcamalarda son sözü söyleme Zorunlu harcamalar; Topluluk anlaşmasından doğan harcamalar, tarım gibi.
1973 Genişlemesi Büyük Britanya İrlanda Danimarka
1975 KARAR ALMA MEKANİZMASI Belirli mali hükümleri düzenleyen anlaşma Treaty amending certain financial provisions Parlamento: Bütçeyi taslağını bütünüyle reddetme hakkı Sayıştay ın kurulması
1979 AVRUPA PARLAMENTOSU SEÇİMLERİ Halk tarafından doğrudan seçim 7-10 Haziran 1979 410 parlamento üyesi Katılım oranı %62,5
1981 YUNANİSTAN IN KATILIMI Parlamento seçimi 24 sandalye
1986 PORTEKİZ VE İSPANYA Üye sayısı 12
1986 AVRUPA TEK SENEDİ Tek Pazar Konsey de nitelikli çoğunluk (QMV) Karar almanın hızlanması Parlamento nun yetki artırımı İşbirliği usulü İki okuma
1990 ALMAN BİRLEŞMESİ Ekim 1990 Federal Almanya Cumhuriyeti Alman Demokratik Cumhuriyeti
1993 MAASTRICHT ANLAŞMASI Avrupa Birliği ismi Vatandaşlık tanımı Parasal birlik (Avro) Maastricht Kriterleri Borçlanma, enflasyon, faiz oranı Ortak dış ve iç politika Ortak karar alma mekanizması (Co-decision)
1993 MAASTRICHT ANLAŞMASI Üç Sütun Avrupa Topluluğu Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası Güvenlik ve Adalette İşbirliği
1. Sütun //Avrupa Topluluğu Gümrük birliği ve Ortak Pazar, Ortak Tarım Politikası, Ortak Balıkçılık Politikası, Avrupa Topluluğu Rekabet Hukuku, Ekonomik ve Parasal Birlik, AB vatandaşlığı, Eğitim ve Kültür, Trans-Avrupa ağları, Tüketici hakları, Sağlık hizmetleri, Araştırma, Çevre yasası, Toplumsal politika, Sığınma talebi, Schengen Antlaşması, Göç yasası Ulus-üstü karar alma
2. Sütun //Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası Dışişleri İnsan hakları Demokrasi Dış yardım Güvenlik politikası: Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası Avrupa Birliği Savaş Grupları Helsinki Amaçları Barış gücü
3. Sütun //Güvenlik ve Adalette İşbirliği Uyuşturucu ticareti ve silah kaçakçılığı Terörizm İnsan ticareti Örgütlü suç Rüşvet ve dolandırıcılık Eurojust, Europol European Police College
1993 MAASTRICHT ANLAŞMASI Karar almaya etkisi AP ve Konsey ikinci okuma yapma Uzlaşma Komitesi Ortak metin kabul ediliyor Komisyon başkanı, AMB, Ombudsman, Sayıştay, atamalarında danışma.
1993 KOPENHAG KRİTERLERİ Siyasi kriterler Ekonomik kriterler Uyum Kriterleri Doğu Avrupa Ülkelerine yönelik
1995 AVUTURYA, İSVEÇ, FİNLANDİYA Kuzey Avrupa Üye sayısı 15
1997 AMSTERDAM ANLAŞMASI Avrupa Parlamentosu veto hakkı 32 Politika alanında Komisyon Başkanı seçimi 1999 yılı veto hakkını kullandı Bütçe taslağı (1975 ten gelen hak)
1997-2004 ARASI DÖNEM 2001 Nice Anlaşması (Nitelikli çoğunlukta politika alanlarının genişletilmesi) 2001 Avrupa Anayasası çalışmalarının başlaması 2002 Avro nun kullanılmaya başlanması 12 ülke Belçika, Fransa, Almanya, İrlanda İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Avusturya, Finlandiya, Yunanistan İspanya, Portekiz Creation term (1993-2004)
2004 GENİŞLEMESİ Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Slovakya, Slovenya, Letonya, Litvanya, Estonya, Malta, Kıbrıs.
2004 AVRUPA ANAYASASI 29 Ekim 2004 Treaty establishing a Constitution for Europe Roma da 25 üye ülke imzalıyor 18 ülke kabul ediyor Fransa ve Hollanda referandumda veto ediyor. Lizbon Anlaşması nın hazırlanması
2007 GENİŞLEMESİ Bulgaristan Romanya
1951-2007
2007 LİZBON ANLAŞMASI Bakanlar Konseyi nde 45 politika alanında nitelikli çoğunluk (QMV) Konsey in %55, Nüfus %65 Vergi ve dış politika hariç Olağan yasama usulü Parlamento nun gücünün artması
2007 LİZBON ANLAŞMASI Kurumlar Konsey Bakanlar Konseyi Komisyon Parlamento Adalet Divanı Sayıştay Merkez Bankası
2007 LİZBON ANLAŞMASI
KONSEY Devlet başkanları zirvesi Avrupa Komisyonu Başkanı Dış İlişkiler ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Konsey Başkanı Yasama değil Genel hedefler, öncelikler
BAKANLAR KONSEYİ Yasama (Parlamento ile) Bütçeyi kullanma (Parlamento ile) Uluslararası anlaşmaların sonuçlandırılması Üye devletlerin ilgili bakanları 10 formasyonda toplanma Dış İşleri (Yüksek temsilci başkanlığı) 6 aylık dönemler, başkanlık
PARLAMENTO Yasama (Bakanlar Konseyi ile) Bütçeyi kullanma (Konsey ile) ve taslağı reddetme hakkı Avrupa Birliği kurumları üzerinde kontrol Komisyon Başkanı seçimi 2004, 2009 veto örneği Doğrudan seçim, 751 parlamenter Yasama Denetleme Bütçe
KOMİSYON Yasa teklifi hazırlama Politikaları yönetme Fonların dağıtılması Bütçe taslağı hazırlama Yasaların tüm üye ülkelerde uygulanmasını sağlama (Adalet Divanı ile)
KOMİSYON 28 üye ülkeden birer kişi Hükümetin ataması AP nin onayı Ülkelerini temsil etmiyorlar Her politika alanı için Genel Müdürlükler
ADALET DİVANI Yasaların tüm ülkelerde aynı şekilde uygulanmasının temini Yüksek mahkeme Yargılama kapsamı Üye ülkeler AB kurumları Şirketler Bireyler
DİĞER KURUMLAR SAYIŞTAY AVRUPA MERKEZ BANKASI BÖLGELER KOMİTESİ AVRUPA EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTESİ
YASAMA USULLERİ OLAĞAN YASAMA USULÜ Komisyon > Konsey ve Parlamento ÖZEL YASAMA USULÜ Konsey >/ Parlamento Uluslararası anlaşmalar Temel haklar, rekabet, iç pazar, ayrımcılıkla mücadele Parlamento veto hakkı
OLAĞAN YASAMA USULÜ OLAĞAN YASAMA USULÜ Komisyon yasa taslağı hazırlar Konsey ve Parlamento ya gönderir Konsey ve Parlamento birlikte onaylar İki kurumunda veto hakkı İki kez okuma hakkı Uzlaşma Komitesi
2013 GENİŞLEMESİ Hırvatistan
1951 DEN BUGÜNE YASAMA USULLERİ
BUGÜN 28 üye ülke