İşletme Sermayesi Yönetimi. Du Pont Analizi Nakit Yönetimi Alacak Yönetimi

İşletme Sermayesi Yönetimi Du Pont Analizi Nakit Yönetimi Alacak Yönetimi 1 Özsermaye Getirisinin Önemi? İmalat-Mobilya sektöründe faaliyet gösteren ve Borsa İstanbul Ulusal-2 pazarında işlem gören Doğ-Taş Doğanlar Mobilya A.Ş. nin 2011 ve 2012 yıllarına ait özkaynak getirisi aşağıda verilmiştir. Nasıl yorumlamalıyız?? DGKLB 2011/12 2012/12 Özkaynak Getirisi 13.38% 57.31% 2 1

Du Pont Analizi 3 Du Pont Analizi Kar Marjı Varlık Devir Hızı Özkaynak Çarpanı 4 2

Du Pont Analizi (Doğ-Taş Doğanlar Mobilya ) Kar Marjı Varlık Devir Hızı Özkaynak Çarpanı Yıl Kar Marjı Varlık Devir Hızı Özkaynak Çarpanı Özkaynak Getirisi 2011 8.35% 0.89 1.80 13.38% 2012 9.11% 0.95 6.61 57.31% 2013 0.25% 0.93 4.56 1.08% 5 Du Pont Analizi (Örnek 2) X Firmasının özkaynak getirisi %12.78 olarak bulunmuş olup, faaliyet gösterdiği sektörün ortalaması %16.32 dir. Du Pont analizi yoluyla firmanın neden daha düşük getiriye sahip olduğuna ilişkin bilgiler edinmek isteniyor; Firma X Tutar Satışlar 3,000,000 Net Kar 120,000 Toplam Varlık 2,000,000 Özkaynak 940,000 6 3

Du Pont Analizi (Örnek 2) Firmaya Du Pont analizi yapılarak sektör bilgilerine göre yorumlanırsa; Yıl Kar Marjı Varlık Devir Hızı Özkaynak Çarpanı Özkaynak Getirisi Firma X 4.00% 1.50 2.13 12.78% Sektör 6.00% 1.70 1.60 16.32% 7 İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ Nakit Yönetimi 8 4

İŞLETME SERMAYESİ UNSURLARI GRUP İŞLETME SERMAYESİ VARLIK UNSURLARI YÜZDE I-DÖNEN VARLIKLAR 100.0 A-Hazır Değerler 18.8 1-Kasa 0.3 2-Alınan Çekler 5.6 3- Bankalar 13.2 4-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-) (0.6) 5-Diğer Hazır Değerler 0.3 B-Menkul Kıymetler 0.6 Kaynak: TMCB 9 İşletmenin Nakit Bulundurma Amaçları (Para Talebi) İşlem İhtiyat Spekülatif 10 5

Nakit Yönetiminin Önemi - 1980 de, işletmeler varlıklarının %12 si kadar nakit bulundururken, 2011 gelindiğinde bu oranın 22% olduğu görülmektedir. - Özellikle uluslararası işletmelerin bulundurduğu nakit seviyeleri büyük miktarlara ulaşmıştır. Örneğin; Apple 200 milyar $, Cisco 48.5 milyar $, Microsoft 59.4 milyar $, Google 49 milyar $. (2013 verileri) 11 Nakit Yönetiminin Önemi Bu artışın nedenlerini inceleyen araştırmalara bakıldığında; - Kapasite kullanım oranlarının düşmesi (2008-2009 yılı), - Düşük enflasyon oranlarının, nakit bulundurma maliyetlerini azaldığını, - Uluslararası işletmelerin (Google, Apple, Phzer gibi) vergi düzenlemeleri sebebiyle elde ettikleri nakitleri ülke dışında bıraktığını, - Önceden başarısızlık (temerrüt, iflas gibi) yaşıyan finansal yöneticilerin (CFO) daha fazla nakit bulundurma eğiliminde olduğunu göstmektedir. 12 6

Nakit Yönetimi 13 Nakit Yönetimi Nakit yönetimi üç soruya cevap vermektedir; 1. İşletmenin ödemeleri, tahsilatı ve bulunduracağı nakitlerin dengesi nasıl yönetilecek? 2. Atıl kalan geçici fonlar, gelir getirici varlıklara nasıl yatırılacaktır? 3. Mevcut nakit durumuna göre, uygun nakit dengesi nasıl sağlanacaktır? 14 7

1.Nakit Yönetiminde Etkinliği Artırıcı İşlemler Etkinliği artırıcı işlemler nakit tahsilatı ve ödemelerle ilgili olanlar yönünden ayrı ayrıdır; -Tahsilatın kontrol edilmesinde amaç nakdin maksimum hızlandırılmasını sağlamaktır. -Ödemelerin kontrolünde amaç ödemeleri mümkün olduğunca geciktirmektedir. Tahsilatın Hızlandırılması ile İlgili İşlemler Müşterilerin Ödeme Alışkanlıklarını Değiştirme Toplama Bankacılığı Posta Kutusu Sistemi Nakit Hareketlerinin Hızlandırılması Nakit Ödemelerinin Kontrolü Çek Hesabındaki Farktan Yararlanma Elektronik Fon Transfer Sistemi 15 1.Nakit Yönetiminde Etkinliği Artırıcı İşlemler Kaynak: 2013 AFP Electronic Payments Survey http://www.afponline.org/epayments/ 16 8

2.Atıl Fonların Değerlendirilmesi Ödemelerden artan, fazla nakitler atıl kalıp maliyetinin yüklenilmesi yerine, ihtiyaç duyulacak zamana kadar, kısa süre ile de olsa verimli kullanma imkanı vardır. 17 2.Atıl Fonların Değerlendirilmesi Yatırımı Etkileyen Faktörler Getiri Likidite Vade Vergi Durumu Risk 18 9

3.Nakit ve Benzeri Varlıkların En Uygun Seviyesinin Hesaplanması İşletmeler nakit miktarının tespitinde, - Geçmiş dönem sonuçlarını veya yararlanılan kredilerin hacmini dikkate alarak, -Bütçe yardımıyla, -Nakit bulundurma amaçlarını dikkate alarak geliştirilen modeller; a) Boumal Modeli b) Brenak Modeli c) Miller-Orr Modeli 19 Nakit Bütçesi İşletme bütçeleri, işletmenin yöneticileri tarafından gelecek faaliyet dönemi için saptanan politikaların, planların, amaçların ve hedeflerin sayısal ifadesidir. Nakit bütçesi, belirli bir bütçe döneminde,belirli zaman dilimlerinde tahmini nakit akışlarını gösterir. İşletmelerin ihtiyaç duydukları nakit akışlarını tahmin etme gereksinimi nakit bütçeleri ile giderilir. Hazırlanan nakit bütçeleri yardımıyla yöneticiler problemlerini daha kolay çözme imkanı kazanmaktadır. Problemleri önceden tespit edip, gerekli önlemleri alabilirler. Stok yönetimi ve alacak politikasındaki değişiklerin etkisi nakit bütçesi yoluyla açıklanabilir. 20 10

Nakit Bütçesi İşletme bütçeleri, işletmenin yöneticileri tarafından gelecek faaliyet dönemi için saptanan politikaların, planların, amaçların ve hedeflerin sayısal ifadesidir. Nakit bütçesi, belirli bir bütçe döneminde,belirli zaman dilimlerinde tahmini nakit akışlarını gösterir. İşletmelerin ihtiyaç duydukları nakit akışlarını tahmin etme gereksinimi nakit bütçeleri ile giderilir. Hazırlanan nakit bütçeleri yardımıyla yöneticiler problemlerini daha kolay çözme imkanı kazanmaktadır. Problemleri önceden tespit edip, gerekli önlemleri alabilirler. Stok yönetimi ve alacak politikasındaki değişiklerin etkisi nakit bütçesi yoluyla açıklanabilir. 21 Nakit Bütçesi Hesaplamaları Bütçe döneminin ve zaman diliminin belirlenmesi Nakit girişlerinin tahmin edilmesi Nakit çıkışlarının tahmin edilmesi Nakit akış farklarının belirlenip net akışının tahmin edilmesi Nakit fazlalığı halinde, nakdin nerelere yatırılacağının belirlenmesi Nakit açığı halinde nasıl kapatılacağının belirlenmesi 22 11

Örnek Uygulama Snowmen tahta kaleminin dağıtımını yapan ES-MO A.Ş.ye ait 30 Haziran 2012 tarihli bilanço aşağıdaki gibidir; Aktif Pasif Kasa 80,000 Satıcılar 435,000 Alacak 280,000 Öz Kaynaklar 2,220,000 Stoklar 435,000 - Sermaye 3,000,000 Maddi Dur. Var. 1,860,000 - Ödenmemiş Ser. (1,320,000) -Dağ. Kar. 360,000 -Dönem Karı 180,000 (1-6 Ay) 180,000 Aktif Toplamı 2,655,000 Pasif Toplamı 2,655,000 23 Örnek Uygulama Nakit bütçesi hazırlanması için gereken bilgiler ve tahminler aşağıda verilmiştir; 1.Firma Haziran ayında 560,000 TL satış geliri elde etmiştir. Diğer aylara ilişkin satış tahminleri aşağıdadır; Temmuz 580,000 Ağustos 600,000 Eylül 620,000 Ekim 640,000 2.Firma satmış olduğu malların tutarının yarısını peşin tahsil etmekte, kalan kısmını da bir ay vade yapmaktadır. 3.Ortaklar taahhüt ettikleri sermayenin yarısını Eylül 2012 de ödeyecektir. 4.Hammadde ve malzeme alışları bir ay sonraki ay satış tutarının %75 i kadar olup, bedeli bir ay sonraki ayda ödenecektir 5.Firma ilgili ayın satış tutarının %15 i kadar satış gideri yapacak ve bedeli ilgili ay içerisinde ödeyecektir. 6.Aylık 50,000 TL genel gider yapmakta ve bedelini peşin ödemektedir. 24 12

Örnek Uygulama 7.Temmuz da 150,000 TL ve Eylül de 250,000 TL ödemek üzere, başka bir firmaya iştirak etmeye karar vermiştir. 8. Aylık amortisman gideri 40,000 TL dir. 9. Firma kasasında her ay 60,000 TL nakit bulundurmalıdır. 10. Firma 20,000 TL ve katları şeklinde borçlanıp, anapara ve faiz ödemeleri firmanın ödemek istediği ayın sonunda yapılmaktadır. Borçlanma faizi aylık %10 dur. 11. Firmanın brüt kar marjı %25 dir. Yöneticisi olduğumuz firmanın Temmuz-Ağustos 2012 dönemine ait nakit bütçesini, proforma gelir tablosunu ve proforma bilançolarını düzenlemek istersek; 25 Örnek Uygulama - Çözüm Bütçe dönemi ve zaman diliminin belirlenmesi Bütçe Dönemi: 1.07.2012 30.09.2012 Zaman dilimi : 1 ay Nakit Girişlerinin Tahmin Edilmesi 2. ve 3. maddeler firmaya nakit girişi sağlayacak faaliyetlerdir, nakit girişleri hesaplanmalıdır. Nakit Çıkışlarının Tahmin Edilmesi 4., 5.,6., ve 7. maddeler nakit çıkışına sebep olacak faaliyetlerdir, nakit çıkışları hesaplanmalıdır. Nakit akış farklarının belirlenip net nakit akışının tahmin edilmesi Nakit fazlalığı halinde herhangi bir politikası olmayıp, 9. madde asgari kasa ile ilgilidir. Nakit açığı halinde nasıl kapatılacağı 10.madde de verilmiştir. 1. ve 11. maddeler genel bilgi niteliğindedir. 8.madde amortisman gideridir! 26 13

Örnek Uygulama- Nakit Girişlerinin Hesaplanması NAKİT GİRİŞLERİ (000 TL) AYLAR HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM Satış Tutarı 560 580 600 620 640 -Peşin Tahsilat 290 300 310 -Kredili Satışlardan Tahsilat 280 290 300 310 Sermaye Taahhüdü - - 660 Nakit Girişleri Toplamı 570 590 1270 Bilançoda Alacaklar ve SATIŞLAR Haziran 560. 000 Temmuz 580.000 Ağustos 600.000 Eylül 620.000 Ekim 640.000 Ödenmiş Sermaye 27 Örnek Uygulama- Nakit Çıkışlarının Hesaplanması Temmuz 580,000 x %15 = 87.000 Ağustos 600,000 x %15 = 90.000 Eylül 620,000 x %15 = 93.000 NAKİT ÇIKIŞLARI (000 TL) AYLAR HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM ALIŞLAR 435 450 465 480 -Satıcılara Ödeme 435 450 465 480 -Satış Gideri 87 90 93 -Genel Gider 50 50 50 -İştirakler İçin Ödeme 150-250 Nakit Çıkışları Toplamı 722 590 858 Bilançoda Satıcılar ve İştirakler SATIŞLAR Temmuz 580,000 Ağustos 600,000 Eylül 620,000 Ekim 640,000 Haziran 580,000 x %75 = 435.000 Temmuz 600,000 x %75 = 450.000 Ağustos 620,000 x %75 = 465.000 Eylül 640,000 x %75 = 480.000 28 14

Örnek Uygulama- Finansal İşlemler Tablosu FİNANSAL İŞLEMLER TABLOSU (000 TL) TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM Dönem Başı Kasa Mevcudu 80 68 68 298 Nakit Girişleri Toplamı 570 590 1270 Nakit Çıkışları Toplamı 722 590 858 Nakit Akış Farkı -152 0 412 Nakit Açığı/Fazlası -72 68 480 Alınan Borç 140 0 0 Anapara Ödemesi 0 0 140 Faiz Ödemesi 0 0 42 Devreden Kasa 68 68 298 Bilançoda Kasa -Nakit akış farklarının belirlenip net akışının tahmin edilmesi. -Nakit fazlalığı halinde nakdin nerelere yatırılacağının, nakit açığı halinde nasıl kapatılacağının belirlenmesi 29 Örnek Uygulama- Nakit Girişlerinin Hesaplanması ES-MO A.Ş. 01.07.2012-31.09.2012 TARİHLİ PROFORMA GELİR TABLOSU(BİN TL) Satışlar 1,800 (580+600+620) Satılan Tic. Mal. Maliyeti (1,350) Brüt Kar 450 Diğer Giderler Toplamı (582) Genel Giderler (50+50+50) 150 Satış Gideri (87+90+93) 270 Amortisman Gideri (40+40+40) 120 Finansman Gideri 42 Zarar (132) Brüt Kar Marjı %25 verilmişti. 1,800 x %75 = 1,350 Bilançoda Dönem Zararı (6-9 ay) 30 15

Örnek Uygulama- Nakit Girişlerinin Hesaplanması Aktif ES-MO A.Ş. 30.09.2012 TARİHLİ PROFORMA BİLANÇOSU Pasif Kasa 298,000 Satıcılar 480,000 Alacak 310,000 Öz Kaynaklar 2,748,000 Stoklar 480,000 - Sermaye 3,000,000 Maddi Dur. Var. 1,740,000 - Öden. Sermaye (660,000) İştirakler 400,000 -Dağ. Kar. 360,000 -Dönem Karı 48,000 (1-6 Ay) 180,000 (6-9 Ay) (132,000) Aktif Toplamı 3,228,000 Pasif Toplamı 3,228,000 D. B. Maddi Dur. Var. 1,860,000 Amortisman Gideri (120,000) Önceden hesaplananlar Aynı değere Sahip kalemler D. B. Stok 435,000 Dönem İçi Alışlar 1,395,000 Dönem İçi Kullanım (1,350,000) D.S.Stok 480,000 31 İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ Alacak Yönetimi 32 16

Alacak Yönetimi Ticari alacaklar, bir işletmenin diğer bir işletmeye veya bireye kredili olarak kendi ana faaliyet konusuna giren mal ve hizmetleri açık hesap şeklinde veya senetli olarak ve/veya taksitli olarak satışından ortaya çıkan alacaklardır. AMAÇ: Alacakların firmanın net şimdiki değerine yapacağı katkının artırılmasıdır. 33 Alacak Yönetimin Önemi Vadeli Satışın Faydaları Vadeli Satışın Maliyeti İşlemin maliyetinin tespit edilmesi ve vadeli satışların kârlarda yaratacağı artışla karşılaştırılması gerekir. 34 17

1.Kredi Politikasının Oluşturulması 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi Alacakların Yönetim Süreci 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 35 Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 1.1.Uygun Kredi Vadesinin Tespiti 1.2.Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi 1.3.Tahsilat Politikası ile İlgili Durumlar 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi 36 18

1.1. Vadenin Tespiti ( Vade Uzatılırsa? Basit Bir Örnek) Satışlar 4 gün vade 8 gün vade Gün 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 -Peşin 0 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL -Vadeli 0 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL Tahsilat 0 0 0 0 0 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL Alacak Tutarı 0 100 TL 200 TL 300 TL 400 TL 400 TL 400 TL 400 TL 400 TL 400 TL 400 TL Tahsilat 0 0 0 0 0 0 0 0 0 100 TL 100 TL Alacak Tutarı 0 100 TL 200 TL 300 TL 400 TL 500 TL 600 TL 700 TL 800 TL 800 TL 800 TL Vade süresi artarken, alacak tutarını artartırmaktır (400 den 800 e çıkmıştır)! Alacaklardaki bu artışın işletmeye maliyeti nedir? 37 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti 2 Ay Vadeli 3 Ay Vadeli Birim Satış Fiyatı 3.000 3.000 Birim Başına Maliyet 2.400 2.250 Satış Hasılatı 900.000.000 (%20 Artış) 1.080.000.000 Değersiz Alacak Oranı 3% 5% Firmanın alacaklarına yaptığı yatırımın fırsat maliyeti (AOSM) %50'dir. Vadenin uzatılması işletme açısından uygun mudur? 38 19

Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti Vade Uzatılmasının Faydaları Vade Uzatılmasının Maliyeti? 39 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti KARDAKİ ARTIŞ: Mevcut Durum: Birim Kar: 3.000-2.400=600 TL Kârlılık oranı: 600/3.000= 0.20 Toplam Kar: 900.000.000 X 0.20=180.000.000 TL Vadenin Uzatılması Halinde; Birim kâr: 3.000 2.250 =750 TL, Kârlılık oranı: 750/3.000=0,25 (%5 yükselmiş)* Toplam Kar: 1.080.000.000 X 0.25=270.000.000 Kardaki Artış Tutarı: 270.000.000-180.000.000 = 90.000.000 TL *İşletme eksik kapasite ile çalıştığından satışlarda ve üretimdeki artış, birim sabit maliyetin düşmesine dolayısıyla birim kârlılığın artmasına neden olmaktadır. 40 20

Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti Vade Uzatılmasının Faydaları Vade Uzatılmasının Maliyeti? 41 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti ORTALAMA ALACAKLARDAKİ ARTIŞIN MALİYETİ: Mevcut Durum (12/2 Ay) 6 Vade Uzatılması (12/3 Ay) 4 Alacak Devir Hızı Ortalama Alacak Maliyet Değeri İle Alacak Tutarı (900.000.000 /6) 150.000.000 TL (1.080.000.000/4) 270.000.000 TL (150.000.000x0,80) 120.000.000 TL (270.000.000x0,75) 202.500.000 TL Maliyet Değeri İle Alacaklardaki Artış: 202.500.000-120.000.00 =82.500.000 TL Ortalama Alacaklardaki Artışın Maliyeti: 82.500.000 x 0,50 = 41.250.000 TL 42 21

Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti Vade Uzatılmasının Faydaları Vade Uzatılmasının Maliyeti? 43 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti DEĞERSİZ ALACAKLARDAKİ ARTIŞIN MALİYETİ: Mevcut Durum: Değersiz Alacak Tutarı: 900.000.000 x 0.03 = 27.000.000 Değersiz Alacakların Maliyet Değeri : 27.000.000 x 0.8 = 21.600.000 TL Vadenin Uzatılması Halinde; Değersiz Alacak Tutarı: 1.080.000.000 x 0.05 = 54.000.000 TL Değersiz Alacakların Maliyet Değeri: 54.000.000 x 0.75 = 40.500.000 TL Değersiz Alacaklardaki Artışın Maliyeti: 40.500.000-21.600.000 = 18.900.000 TL 44 22

Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti Vade Uzatılmasının Faydaları 90.000.00 > Vade Uzatılmasının Maliyeti 60.150.000 VADE UZATILMALIDIR! 45 1. Kredi Politikasının Oluşturulması 1.2.Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi Iskonto, müşterilerin erken ödemelerini teşvik etmek amacıyla alacakların bir kısmından vazgeçmektir. İskonto Uygulaması: Firma satış 120.000 TL lik satış yaptığı bir müşterisine; (2/30, net 60) iskonto uygulamasını önermiştir. (60 gün vadeli tanınmış olup, otuz gün içinde olan ödemelerde %2 iskonto) Müşterinin iskonto uygulamasını kabul etmesi durumunda işletmenin ilgili alacaktan yapacağı tahsilat; %2 iskonto uygulanacağı için (120.000 x %98) =117.600 TL olacaktır. 46 23

Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi MAK-SAN A.Ş.nin yıllık kredili satışları 720.000.000 TL, ortalama tahsilat süresi 60 gündür. Firma mevcut durumda iskonto yapmamaktadır. Müşterilerine (6/10 net 60) iskonto uygulanması düşünülmektedir. Müşterilerin %60'ının nakit iskontosundan yararlanacakları belirlenmiştir. Mevcut durumda %4 olan değersiz alacak miktarı, bu uygulama ile %3 e düşecektir. Alacaklara bağlanan kaynakların maliyeti %50, firmanın kâr marjı %30 dur. İşletme düşündüğü (6/10 net 60) iskonto uygulanmasını uygulamalı mıdır? 47 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi İskonto Uygulamasının Faydaları İskonto Uygulamasının Maliyeti? 48 24

Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi ORTALAMA ALACAKLARDAKİ AZALIŞIN FAYDASI: Tahsil Süresi Alacak Devir Hızı Ortalama Alacak Tutarı Satış Fiyatı ile Alacaklardaki Azalış Mevcut Durum 60 Gün (360/60) 6 (720.000.000/6) 120.000.000 % 6 İskonto Durumu (60x0,40+10x0,60) 30 Gün (360/30) 12 (720.000.000/12) 60.000.000 120.000.000-60.000.000=60.000.000 TL Maliyet Değeri İle Alacaklardaki Azalış: 60.000.000 x 0,70 = 42.000.000 TL Ortalama Alacaklardaki Azalışın Faydası: 42.000.000 x 0,50 = 21.000.000 TL 49 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi İskonto Uygulamasının Faydaları İskonto Uygulamasının Maliyeti? 50 25

Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi DEĞERSİZ ALACAKLARDAKİ AZALIŞIN FAYDASI: Mevcut Durum: Değersiz Alacak Tutarı: 720.000.000x0.04 = 28.800.000 TL Değersiz Alacakların Maliyet Değeri : 28.800.000x0.70 = 20.160.000 TL Vadenin uzatılması halinde; Değersiz Alacak Tutarı: 720.000.000x0.03 = 21.600.000 TL Değersiz Alacakların Maliyet : 21.600.000x0.70 = 15.120.000 Değersiz Alacaklardaki Azalışın Faydası: 20.160.000-15.120.000 = 5.040.000 TL İSKONTO İNDİRİMİNİN MALİYETİ: İskonto İndiriminin Maliyeti = 720.000.000x 0,60 x 0,06 = 25.920.000 TL 51 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi İskonto Uygulamasının Faydaları 26.040.000 > İskonto Uygulamasının Maliyeti 25.920.000 İSKONTO UYGULANMALIDIR! 52 26

1. Kredi Politikasının Oluşturulması 1.3.Tahsilatla ile İlgili Politikalar Alacakların tahsil edilmesi amacıyla çeşitli harcamalar yapılabilir. Tahsilat harcamaları ortalama tahsilat süresini kısaltarak şüpheli alacakların oranını azaltır (diğer şartlarda bir değişme olmadıkça ) Tahsilat politikasının geliştirilebilmesi için; Yapılan ilave harcamaların politikanın uygulanmasıyla elde edilecek faydalardan daha az olması 53 1.3.Tahsilatla Politikası ile İlgili Durumlar Yıllık satış tutarı : 720.000.000 TL Birim satış fiyatı : 30.000 TL Birim ortalama maliyet : 27.000 TL Alacaklara bağlanan kaynaklarının maliyeti: %55 Brüt Kar Marjı %10 Mevcut Tahsilat Politikası Yıllık tahsilat giderleri : 24.000.000 TL Alck. Ort. Tahsil süresi : 60 gün Değersiz alacak ortalaması : %3 Yeni Tahsilat Politikası Yıllık tahsilat giderleri : 66.000.000 TL Alck. Ort. Tahsil süresi : 30 Gün Değersiz alacak oranı : %1,5 54 27

1.3.Tahsilatla Politikası ile İlgili Durumlar ORTALAMA ALACAKLARDAKİ AZALIŞIN FAYDASI: Mevcut Durum (360/60 Gün) 6 Tahsilat P. Değişimi (360/30 Gün) 12 Alacak Devir Hızı Ortalama Alacak Maliyet Değeri İle Alacak Tutarı (720.000.000/6) 120.000.000 TL (720.000.000/12) 60.000.000 TL (120.000.000x0,90) 108.000.000 TL (60.000.000x0,90) 54.000.000 TL Maliyet Değeri İle Alacaklardaki Azalış: 108.000.000 54.000.000= 42.000.000 TL Ortalama Alacaklardaki Azalışın Faydası: 54.000.000 x 0,55 = 29.700.000 TL 55 1.3.Tahsilatla Politikası ile İlgili Durumlar DEĞERSİZ ALACAKLARDAKİ AZALIŞIN FAYDASI: Mevcut Durum: Değersiz Alacak Tutarı: 720.000.000x0.03 = 21.600.000 TL Değersiz Alacakların Maliyet Değeri : 21.600.000x0.90 = 19.440.000 TL Vadenin uzatılması halinde; Değersiz Alacak Tutarı: 720.000.000x0.015 = 10.800.000 TL Değersiz Alacakların Maliyet Değeri : 10.800.000x0.90 = 9.720.000 Değersiz Alacaklardaki Azalışın Faydası: 19.440.000-9.720.000 = 9.720.000 TL TAHSİLAT POLİTİKASININ DEĞİŞİMİNİN MALİYETİ: Tahsilat Politikasının Değişimin Maliyeti = 66.000.000 24.000.000 = 42.0000.000 56 28

1.3.Tahsilatla Politikası ile İlgili Durumlar Tahsilat Politikası Uygulamalarının Faydası 39.420.000 < Tahsilat Politikası Uygulamalarının Maliyeti 42.000.000 Tahsilat Politikası Değiştirilmemeli 57 Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 1.1.Uygun Kredi Vadesinin Tespiti 1.2.Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi 1.3.Tahsilat Politikası ile İlgili Durumlar 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi 58 29

Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi Müşteri Hakkında Bilgi Edinilmesi Müşterinin Kredi Riskinin Göstergeleri -Karakter -Kapasite -Kapital -Koşullar -Karşılık Müşteriye Kredi Açma Kararının Verilmesi -Geleneksel Kredi Analizi -Aşamalı Kredi Analizi -Puanlama Yoluyla Kredi Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi 59 Ödev: Puanlama Yoluyla Kredi Analizi Değişkenler Ölçüsü Değeri Ağırlığı Tartılı Ağırlığı Müşterinin Yaşı - 36 0,4 14,4 Medeni Hali Evli (1) yada bekar (0) 1 20,0 20,0 Mesleği Çeşitli meslekler için belirlenecek 1'den 5'e 4 kadar farklı meslek grupları 4.3 17,2 En Son İşinde Çalıştığı 6 Süre Yıl olarak 0,9 5,4 Yıllık Geliri Bir yıldaki kazancının toplamı (milyar TL) 22,5 0,6 13,5 Oturduğu Semt yada 3 Bölge Farklı bölgelere göre 1'den 5'e kadar değer 4,6 13,8 Evinin Kendisine Ait ya da Kira Olduğu Kaç yıldır ev sahibi olduğu Arabasının Olup Olmadığı Evet (1) yada hayır (0) 4 1 1,2 4,8 15,0 15,0 Toplam Kredi Puanı 104,1 60 30

61 62 31

Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi Rasyo Yardımıyla Alacakların İzlenmesi Alacakların Yaşlandırılarak İzlenmesi Şüpheli Alacakların Ayıklanması 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi 63 3. Alacakların İzlenmesi 3.1. Rasyo Yardımıyla Alacakların İzlenmesi Ortalama Alacaklar Toplam Aktifler Ortalama Alacaklar Satışlar 3.2. Alacakların Yaşlandırılarak İzlenmesi 3.3. Şüpheli Alacakların Ayıklanması 64 32

3. Alacakların İzlenmesi 3.1. Rasyo Yardımıyla Alacakların İzlenmesi 3.2. Alacakların Yaşlandırılarak İzlenmesi Alacakların Bağlı Kaldığı Gün 1. Dönem 2. Dönem 3. Dönem 4. Dönem Alacak Tutarı Hesap Sayısı Alacak Tutarı Hesap Sayısı Alacak Tutarı Hesap Sayısı Alacak Tutarı Hesap Sayısı 0-30 31.000 1.000 45.000 1.200 55.000 1.400 75.000 1.500 31-60 20.000 500 40.000 800 65.000 1.600 100.000 2.000 61-90 10.000 300 15.000 400 25.000 1.000 50.000 1.500 91-120 5.000 100 7.000 150 10.000 200 15.000 250 120 + 0 0 1.000 50 1.500 100 2.000 100 Toplam 66.000 1.900 108.000 2.600 156.500 4.300 242.000 5.350 3.3. Şüpheli Alacakların Ayıklanması 65 Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi İşletmelerin içinde bulundukları çevre çeşitli olaylardaki değişmelerin sonucunda alacak yönetimi de etkileneceğinden politikaları aynı süreç içerisinde gözden geçirmek gerekecektir. Alacaklarla ilgili politikaların ortaya çıkan olaylara göre ele alınıp değerlendirilmesi gere 66 33

67 TESEKKÜRLER Ars.Gör.Y.Erdem ÇEVİK Isletme Bölümü 205 nolu Oda erdemcevik@gazi.edu.tr http://websitem.gazi.edu.tr/site/erdemcevik 34