Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlan 642 tlrni Eserler 105 Yayın Editörü & Redaksiyon Dr. Mehmet BULUT Dizgi&Grafik Cevdet DOGAN 2005-06-y -0003-642 ISBN 975.19.3756-6 Baskı Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi Ostim örnek Sanayi Sitesi 358. Sokak No: ll 06370 Yenimahalle 1 ANKARA Tel: (0312) 354 91 31 Diyanet işleri Başkanlığı Dini Yayınlar Dairesi Başkanlığı Tel: (O 312) 295 73 06
( rri J TEBLİG VE MÜZAKERELERİ 20-24 Eylül2004 1 ANKARA Yf -ıyeı tn}lilft@t wıım İslam Afl!~tırrıH\Iım Merkezi Kütüphanesi Dem. No: Tas. No: Ankara - 2005
1. -- - --- -- -.. ---------- -.. - - -- -- - --i 812/111. DiN ŞÜRASI TESLiG VE MÜZAKERELERi VII. OTURUM (22 Eylül 2004) ikinci TEBLiG ALMANYA'DA MiSYONERLiK FAALiYETLERi Mehmet SOYHUN* Giriş Bu tebliğde ana hatlanyla Almanya'da misyonerlik faaliyetlerini ele almak istiyorum. Burada Hıristiyan ilahiyatı içinde m,isyonerlik teolojisini ve tarihi gelişimini ele alma imkanı bulunmamaktadır. Misyonerlik üzerinde kısaca durup Almanya'da misyonerierin neler yaptıklan, hangi alanlarda nasıl faaliyetlerde bulunduklan üzerinde durmak istiyorum. Böylece sonuçta Almanya'da yaşayan, genel olarak Müslümanlar veya özel olarak Türkler açısından bu çalısınaiann ne anlama geldiği konusunda bir fikir sahibi olma imkarn olacaktır. Burada söyleyeceklerim ve çıkaracağım sonuçlar Almanya için geçerlidir. Çünkü evrensel nitelik taşıyan misyonerlik çalışmalan, hem tarz ve strateji olarak hem de etkileri ülkelere göre benzerlikler ve farklılıklar gösterebilmektedir. Bu nedenle Hıristiyanlar kendi aralannda yaptıklan toplantılarda faaliyetlerinin sonuçlanru değerlendirmekte ve buna göre yeni stratejiler geliştirmeye çalışmaktadırlar. Hıristiyanlık ve Misyonerlik Misyonerlik, "bir dinin, özellikle de Hristiyanlığın, diğer din mensuplan arasında öğretmen ve vaiz gibi elemanlar gönderilerek yayılması" anlamına gelmektedir. Hz. İsa'nın "gidin ve bütün milletleri şakirt edinin ve onlan Baba, Oğul ve Ruhu'I-Kudüs adıyla vaftiz edin"l ifadesi misyonerliğin temelini oluşturmaktadır ve bu nedenle Hıristiyanlık var olduğu sürece vazgeçilemeyecek emirlerden biri olarak kabul edilmektedir.2 Misyonerliğin her hıristiyanın asli görevlerinden biri olduğu vurgulanmaktadır. Hatta dünyanın demografik, dirıf ve sosyolojik yapısına bakan kiliseler, misyonerliğin henüz fazla yol almadığı sonucuna varmaktadır ve globalleşen dünyada faaliyet alanlannın sürekli genişlediği ileri sürülmektedir. Bu inanca göre evrensel ve yerel Katolik kiliselerinin, her kilise kurumunun, cemi- Goethe Üniversitesi, Frankfurt! Almanya. 1 Matta 28, 19-20. 2 Krş. II. Vatikan Konsili, Dekret über die Missioristiitigkeit der Kirche Ad Gentes, Nr. 6, http://www.vatican. vatarchive!hist_councils/ü_ vatican_council!docuınents/vat-ü_decree_l 9651207 _ad-gentes_ge.html
lll. KOMiSYON: AVRUPA BiRLiGi SÜRECiNDE SOSYAL HAYAT VE DiN 1813 yetinin ve her inananın mecburi görevi, Hz. İsa'nın mesajını dünyanın her bölgesine ve bütün insanlara ulaştırmaktır.3 Papa'nın yayınladığı "Redemptoris Missio" fermanının girişinde, bütün gücün misyonerliğe verilmesi zorunluluğu belirtilerek bunun kanıtı olarak Pavlus'un "İncili vazediyorum diye, benim için övünme olmaz; çünkü bir mecburiyet altındayım; eğer İlleili vazetmezsem vay bana!" ifadesi zikredilmektedir.4 Hristio/anlığın teslls inancı misyonerliğe de yansımaktadır. Baba Tann, oğlu Hz. isa'yı insanlara göndermiş, Baba ve Hz. isa da müştereken Ruhu'I-Kudüs'ü de insanlara göndermiştir. Bu sebeple misyonerlik, tannnın en önemli faaliyetinde kendini göstermekte ve "missio dei" olarak kiliseler tarafından tartışmasız kabul görmektedir. Bu durumdan dolayı da Katolik kilisesine göre Tann, kiliseyi misyonu için' kurdurmuştıır ve kullanmaktadır. Yani misyon kiliseye hizmet için değildir, bilakis kilise, misyon için varlığını sürdürmektedir. Bu sebeple misyonerlik yapan kilise ile misyon sahibi olan ve faaliyetleri ile mesaj veren kilise aynmı üzerinde durulmaktadır. Hıristiyanlara göre Hz. isa'nın "Baba beni gönderdiği gibi, ben de s,izi gönderiyorum"5 ifadesi bağlayıcılığını devam ettirmekte ve misyonerlikte devamlılığı göstermektedir. 6 II. Vatikan Konsil kararianna göre Halklann Hristiyanlaştınlması MeclisF, Papalık Misyonerlik Teşkilatlannın öncülüğünde yerel kiliselerin bu çalışmalan yapması8 ve aynca her Piskoposluk bölgesinde "Dünya Misyonu" adlı bir Piskoposluk Komisyonu teşkil edilmesi talimatını vermiştir. 9 Misyonerlik anlayışına göre Hz. isa'yı tanımak insaniann hakkıdır. Dolayısıyla misyonerierin bu konudaki yaklaşımı, hak sahibi insanlara bu hizmeti götürme anlayışı şeklindedir ve onlar kendilerinin tannnın krallığınının gerçekleştirmesi için birer araç olduk Ianna inanmaktadırlar. Hz. İsa bütün insaniann kurtııluşu için gönderilmiş ve Hristiyanlığa göre insaniann 3 Il. Vati.kan Konsilinin Ad Gentes Beyanau, Kongregation für die Evangelisierung der Völker "Cooperati.o Missionalis" - Instruktion über die missionarische Zusammenarbeit, Verlautbarungen des Apostolischen Stuhls Nr. 137, Deutsche Bischofskonferenz, Bonn, 1998, s.5-6. 4 Enzyklika "Redemptoris M.issio" Seiner Heiligkeit Papst Johannes Paul ll. über die fortdauernde Gültigkeit des missionarischen Auftrages, Verlautbarungen des Apostolischen Stuhls Nr. ı 00, Deutsche Bischofskonferenz, Bonn, 1990, s.7. 5 Yuhanna 20, 21. 6 "Cooperati.o Missionalis", s.6, Protestan ve diğer kiliseler açısından da misyonerlik aynı dinf temellere dayanmaktadır. 7 Valikan'da bir bakanlık durumunda olan bu "Kongregasyon"un emrinde 85.000 rahip, 450.000 tarikat üyesi bulunmakta, dünya çapında 280 eğitim merkezinde toplam 65.000 rahip yeti.şti.rmektedir. Bu personelin çoğu aylık 30 Dolara çalışunlmaktadır. 42.000 okul, 1.600 hastane, 6.000 ilkyardım karnplan, 780 cüzzam merkezi ve ı2.000 muhtelif sosyal ve yardım kuruluşu bu meclise bağlı olarak faaliyetierini yürüunektedir. Bkz.: www.vatican.va, www.wams.de/data/2004/05/30/284942.htınl?prx=l, 8 Katolik kilisesinde bütün piskoposlar Valikan'ın missic misyonerlik teşkilatının bölgesinin başında bulunmaktadırlar. Aynca bu teşkilat diğer yerel teşkilatlardan öncelikli bir konuma sahiptir. 9 "Cooperati.o Missionalis", s.14.
814/111. DiN ŞÜRASI TESLiG VE MÜZAKERELERi kurtuluşu için kendini çarmıhta feda etmiştir. Bu durum katolik kilisesinde "ad gentes" misyonerliği olarak algılanmaktadır. Bütün din adamlan ve laik cemaatın imkan dahilindeki bütün insanlan Hıristiyanlaştırmak işin çalışmasının bir vazife olduğu kabul edilmektedir.lo Misyonerlik, çeşitli yollarla insanlan Hıristiyanlaştırma anlamına geldiği gibi, dini anlatma, hatta örnek olacak şekilde sadece yaşama anlamına da geldiği düşünülürse, nerede başlayıp nerede bittiğini belirlemek veya hangi davranışın misyonerlik kapsamına girdiğine, hangisinin girmediğine karar vermek kolay değildir. örneğin merkezi yerlerdeki kijiselerin açık tutulması ve insanların kiliseye girip mum yakarak dua edebilme imkan Ianna sahip olmalan ve sessizlik ortamı bulmalan da misyonerlik olarak görülmektedir.ll Bununla birlikte konunun anlaşılabilmesi için şöyle bir ayrun yapabiliriz: Kiliselerin kendi cemaatlerine yönelik olarak yaptıklan faaliyetler, dinf ayin ve törenler misyonerlik kapsamı dışında tutulabilir. Bunun dışında kalan diğer insanlara yönelik bütün çalışmalar misyonerlik olarak anlaşılabilir. Dinf tören ve ayinler de eğer başkalan görsün ve etkilensin diye yapılırsa bir tür misyonerlik olarak görülebilir. Misyonerlik, kendi içinde genel olarak ikiye aynlmaktadır: ı- "Dış Misyonerlik", Hristiyan olmayanlara yönelik olarak yapılan çalışmalan ifade etmekte; 2- "İç Misyonerlik" ise kiliselerin kendi ülkesinde kendi mezhebine mensup olmayan veya kilise ile iliş~ kisi kopmuş ya da zayıflamış insanlara yönelik çalışmalar olarak anlaşılmaktadır.l2 Bundan farklı olarak misyonerlik faaliyetleri, doğrudan, yani doğrudan dini aniatma ve dolaylı, yani doğrudan dini olmayan bir çerçevede dolaylı olarak Hıristiyanlığa hizmet etme şeklinde de ikiye ayrılabilir. Misyonerliğin çeşitli aşamalarda gerçekleştirildiği söylenebilir. Hristiyanlann başka insanlarla sükunet ve banş içinde yaşamalan (Konvivenz) esrrasındaki uygun fırsatlarda şehadette (Zeugnis) bulunulması, ineilden bahsedilmesi, anlatılması ve tebliğ edilmesi (Verkündigung), incilin tanıtılması ve Hristiyanlaştırma (Evangelisierung) önerrili aşamalardandır. Bundan sonra cemaat kurulması veya varsa mevcut cemaate katılma aşaması gelmektedir. Bunlara hazırlık ve katkı açısından enkültürasyon (Inkulturation) ve diyalog da önerrili birer aşama olarak görülebilmektedir. Almanya'da Misyonerlik Çalışmalan Bu noktada şunu belirtmekte yarar vardır. Almanya'da kiliselerin yaptıklan misyonerlik çalışmalanıiın hepsi Almanya'ya özgü değildir. Bunlann benzerleri diğer Avrupa ülkelerinde de yapılmaktadır. Bunlann bir kısmı uluslar arası düzeydeki faaliyetlerin uzantısı mahiyetindedir, bazılan ise yerel ve ülkelerin özelliklerine uyarlanmış tır. Bu faaliyetleri dini aniatma faaliyeti olarak görmek de mümkündür. Burada ele alınacak misyoner- 1 O Ad Gen tes, II. Vatikan Konsili. ll Bkz.: Missionaıisch Kirche sein, Offene Kirchen-Brennende Kerzen-Deutende Wort, Deutsche Bischofskonferenz, Nr. 72, Bonn, 2003. 12 Universallexikon, Gütersloh, 2002.
lll. KOMiSYON: AVRUPA BiRLiGi SÜRECiNDE SOSYAL HAYATVEDiN /815 lik çalışmalan Almanya içinde yapılan faaliyetlerle sınırlı olacaktır. Alman kiliselerinin para ve elemanlada yaptıklan Almanya dışındaki misyonerlik faaliyetlerinin de çok önemli olduğundan ve müstakil olarak ele alınması gerektiğinden dolayı burada üzerinde durulmayacah.'tır. Bu çalışmalan, doğrudan misyonerlik faaliyetleri ve dolaylı misyonerlik faaliyetleri şeklinde tasnif etmeyi daha uygun bulmaktayım. 1- Doğrudan Misyonerlik Faaliyetlerine örnekler Burada klasik misyonerlikten, evleri dolaşıp propaganda yapanlardan, Hristiyanlık hakkında yazılar ve Kitab-ı Mukaddes dağıtınundan bahsetmeyip örnek olması ve pratik durumu göstermesi açısından farklı ve ilginç projelerden bahsetmek istiyorum. a- Kurumlar, Kampanyalar ve Programlar Dünyadaki bütün Katolik kiliselerde ekim ayının sondan ikinci pazar günü Dünya Misyonerlik Günü olarak kutlanmakta, ayinlerde misyoner teşkilatlan için bütün kiliselerde bağış toplanmaktadır. Bu gün için aynca kampanyalar yapması için kiliselere özel broşürler istek halinde gönderilmekte ve programlar düzenlenmektedir. Sadece bu günde toplanan toplam bağışın miktan 200 milyon Dolar olarak ifade edilmektedif.13 Misyonerlik Yıldönümleıi: Almanya, 756 yılında vefat eden Misyoner Bonifatius tarafından Hristiyanlaştırılmıştır. "Şehir' edilen Bonifatius'un vefatının 1250. yıldönümü Katolik ve protestan kiliseleri tarafından bu yıl ihtişamlı törenlerle kutlanmış, naaşının taşındığı Fulda 'ya kadar katedilen yol, "hacı yolu" olarak yürünmüştür.14 ı 99 2 yılında Katolik Kilisesi Güney Amerika'nın hristiyanlaştınlmasının SOO. yıldönümünü kutlamış, kutlama ile ilgili programın dokümantasyonu yayınlanmıştır.15 Orta ölçekli ve büyük garlarda, özürlü, yabancı ve bilgisiz insaniann vasıtalara inme, binme, dirılenme, hareket cetvelini okııma vb. her türlü ihtiyaçlanna yardırncı olmak gibi görevleri bulunan "Gar Misyonlan" bulunmaktadır. Bunlar 1894 yılında Katelikler tarafından kurulmus ve ı 91 O yılından itibaren Katolik ve Protestan kiliseleri tarafından müştereken işletilmektedir. Kurumsallaşmış ilk ortak hareket olan bu faaliyetin, tarafların üzerinde müştereken anlaştıklan farklı bir haç sembolü bulunmaktadır.16 Pazar, meydan vb. yerlerde "çadii misyonlan" kurulmaktadır.17 2003 yılı "Kitab-ı Mukaddes Yıh" ilan edilmiş ve Almanya düzeyinde Kitab-ı Mukad-. desle ilgili yüzlerce kampanya yapılmıştır. Bu kapanyalarda klasik Kitab-ı Mukaddes dağıtımının ötesinde muhtevanırı da aktanldığı toplantılar ağırlığı teşkil etmiştir. ls Aynı yıl 13 Andreas Englisch, Millionen gegen Mohammed, Welt am Sonntag, 30.05.2004, www.wams.de/data/2004/05/30/284942.htınl?prx= ı 14 1250 jahre nach Bonifatius neue Route, Blickpunkt Schöneck, 21.07.2004, 1992 r 15 Bkz. : 500 jahrfeier der Evangelisierung von Südametika, DBK, Bonn 1992. 16 http://www.bahnhofsmission.de/ 17 www.zeltmission.de 18 www.das-jahr-der-bibel.de
816/ lll. DiN ŞÜRASI TEBLiG VE MÜZAKERELERi içinde ve bu kampanyayı destekler mahiyette "Bibelbox' ismi a1tında başka bir kampanya açılmıştır. 11x11x11 m ebatlannda iki katlı bir küp şeklinde bir çadır 10 büyük şehirde 26 Nisan ve 20 Temmuz arasında tura çıkarılmış ve şehirlerin önemli merkezlerinde kurulmuştur. 61 günde toplam 93.000 kişinin bu çadırlan ziyaret ettiği, civardaki platform programlarla beraber izleyenierin sayısı 125.000 civarinda olduğu ifade edilmektedif.19 Köln programını sonuç raporu, "Köln'deki Bibelbox" başlığını taşımaktadır. Alt başlığı ise "Misyoner Ekümenliğin Göstergesi- Cesaret Veren Bir Proje"dir. Programın amaçlan arasında 1- Kitab-ı Mukaddes Misyonerliği, 2- ekümeniklik ve 3- dinlerarası (diyalog) zikredilmektedir. Projeyi Almanya'daki Katolik, Protestan Kiliseleri ve bütün kiliselerin müştereken oluşturduldan kurum olan Hristiyan Kiliseleri Çalışma Grubunda (ACK), Hristiyan (Misyoner) Teşkilatlar ve (Evangelikal) 'Alman Protestan Birliği' başlığı a1tında bir araya gelmiş olan kuruluşlar düzenlemiştir. Maddi giderler bölgedeki Protestan Eyalet Kilisesi, Katolik Piskoposluk, yayınevi sahibi bir sponsor ve Federa1 içişleri Bakanlığı tarafindan karşılanmıştır. Bu projenirı raporunda yer a1an şu ifadeler önemlidir: "Eh'Ümenik misyoner hareket zaruridir ve bizim kiliselerimizin misyonerlik faaliyetlerinde daha fazla beraberlik mümkündür. "20 ACK, bu sebeple bütün üye kiliselerden, misafir kiliselerden ve aynca bütün misyonerlik ve Hristiyanlaştırmaya kendini adamış kişilerden bu faaliyetlerini birleştirmelerini istemektedir. Yani Almanya'daki bütün kiliseler, müşterek görevleri olarak Misyonerliği ve Hristiyanlaştınnayı görmektedirler. 21 Aynca Avrupa çapında Protestan ve Katolik kiliselerinin ekümenik kurulu 2001-2010 yıllan arasındaki süreyi 'şiddetin aşılmasının 1 O yılı: olarak ilan etmişlerdir, bununla hıristiyarılığın banşa olan müsbet katkılan anlatılınaya ça1ışılmaktadır. 1848'de Katoliklar tarafından başlatılan Katalikler Günü ve 1949'da Protestanlar tarafindan aynca yapılmaya başlanan Kilise Günleri şu anda iki yılda bir dönüşümlü olarak yapılmaktadır ve amaçlan arasında misyoner1ik22 de bulunmaktadır. Bu program her yıl farklı bir şehirde yapılmakta ve beş gün devam etmektedir. Bu süre içinde bütün şehirde yüzlerce program yapılmakta ve adeta bütün şehir seferber edilmektedir. Almanya'nın her yerinden gelen onbinlerce kişi misafir edilmekte ve programlara katılınaktadır. Bütün okullar, kiliseler, spor salonlan, fuar al~nlan vb. yerlerde bilimsel etkiniiiderin yanısıra ayinler, konserler, banş dua1an ve Müslümanlada diyalog platformlan türünden çeşitli programlar gerçekleştirilmektedir. 19 Örneğin Köln'de 8.891 kişi içinde Kitab-ı Mukades ile ilgili metinler ve 10 şahsın tanıtılmakta olduğu çadın ziyaret etmiştir. Dış alanda kurulan platformda çeşitli programlar düzenlenmiş, müzik gruplan konserler vermiş, tartışmalar yapılrnışnr. 20 Mankel, jens, Die Bibelbox in Köln 16-20-7-2003, Ein mutmachendes Projeh-t rrıissionaıischer Öh11mene, Absch!ussbeıichte und Dokumentation, Kölner Ökumenische Beitrage Nr. 47 21 Unser gemeinsamer Auftrag: Mission und Evangelisation in Deutschland. Ein Wort der Arbeitsgemeinschaft Chıistlicher Kirchen in Deutschland. Texte aus der ökumenischen Centrale Nr. 6. Hrsg. ACK, April 2002 22 http://\l'll'll'.kirchentag.de/de/bewegung/ii'ir/\vaswill!index.htrnl,
lll. KOMiSYON: AVRUPA BiRLiG i SÜRECiNDE SOSYAL HAYAT VE DiN /817 2003 yılıilda Katalik ve Protestan kiliseleri ilk defa bir araya gelerek I. Ekümenik Kilise Günleri başlığı altında bu etkinliği Berlin'de ortak olarak gerçekleştirdiler. Bu program da Federal içişleri Bakanlığı tarafından desteklenmişfu.23 2006 yılında Almanya'da yapılacak olan Dünya Futbol Şampiyonası için misyonerler şimdiden program yapmak için kollan sıvadıklannı ifade etmektedirler.24 Web sayfasında Federal İçişleri Bakanının da bu projeyi desteklediği ifade edilmektedir.25 b- Medya (TV, Radyo ve internet) Uydu üzerinden dijital yayın yapan "Bibel TV' de Hıristiyanlıkla ilgili yayınlar yapılmakta, örnekler verilerek kişilerin nasıl hristiyan olduklan veya bu dinenasıl hizmet ettikleri anlatılmaktadır. Fabrikatör bir Hristiyanın işeilerinin sadece Hristiyan mı olduklannın sorulması üzerine verdiği cevap düşündürücüdür: "Öyle olsa nasıl misyonerlik yapabilelim ki? Ama idareci kadro Hristiyanlardan oluşmaktadır. "26 Kuşkusuz bütün işverenler bu durumda değildir. Das Woıt zum Sonntag: Birinci Alman Televizyon Kanalı ARD'de cumartesirıi pazara bağlayan gece, dönüşürnlü olarak Katalik ve Protestan papazlar tarafından 5 dakika süren kısa bir 'Pazar vaazı' yayınlanmaktadır. Ayrıca özel. eyaletlerin ve federal resmi televizyon ve radyo kanalların da dirıf yayın mecburiyeti bulunmaktadır.27 Bunun yanında resmi kabul edilmiş tüzel kişiliği bulunan kiliselerin resmi yayın kuruluşlarının yayın kurullarında bulunma ve programlarla ilgili görüş ifadesi ve yayın politikasında belirleyicilik haklan bulunmaktadır. Çoğunluğu Protestan olan, ancak hür kiliselerin ve Katoliklerin de içinde bulunduğu ProChrist adlı uydu yayını Essen'deki kapalı spor salonundan 2-3 yılda bir defa, bir hafta cilvarında yayın yapmakta, bu yayın Avrupanın her yerinden kiliseler ve açık alanlarda izlenmekte, özel prograrnlar gerçekleştirilmektedir. Aralarında Türkçe'nin de bulunduğu birçok dile bu prograrnlar tercüme edilmekte ve yayın yapılmaktadır.28 Gief1ıen yakınlarında Wetzlar' da Protestan "Jncil Radyosu (ERF)" bulunmaktadır. Orta dalgadan yayın yapan radyo, haftanın belirli günlerinde içinde Türkçenin de bulunduğu yabancı dillerde yayın yapmaktadır. Bu radyonun Kuzey Ren Vestfalya Eyaletinde kablo üzerinden dinlenebilmesi için web sayfasını ziyaret edenlerin "Kablo Yayın Misyonen" olmalan ve projeye bağışta bulunmalan istenmektedir.29 Bu kurum çeşitli Alman te- 23 Bkz.:www.katholikentag.de, wv.,rw.kirchentag.de/de!be\vegung/index.htrnl, www.bmi.bund.de 24 www.kickoff2006.org 25 Spordan sorumlu bakan olduğu için bu organizasyondan da sorumlu olduğu için bu projeyi de destekliyor şeklinde anlaşılmış olabilir. 26 Bibel-TV, 30.08.2004. 2 7 Protestan Kilisesi (EKD) Tacheles ismiyle bir kilisede güncel konularla ilgili tartışmalann yapıldı canlı program TRT 3 gibi olan Phoenix Televizyonunda yayınlanmaktadır. 28 www.prochrist.de 29 www.erf.de
818 1 lll. DiN ŞÜRASI TESLiG VE MÜZAKERELERi leviıyonlan veya radyolannda yayınlanması için paket programlar da hazırlamaktadır. Bunun yanında Katoliklerin kablo veya uydu üzerinden yayın yapan DomRadio, Radio Horeb veya Vatikan Radyosu bulunmaktadır. Bilgisayar Misyonerliği: İsteyenler için teknolojik misyonerlik imkanı da bulunmaktadır. Web sayfasına ulaşarak bilgisayar programcılan konuyla ilgili kendi yapabilecekleri katkılanru belirtebilmektedirler. Bu kadar bilgisi olmayan ama yirıe de "hizmet" etmek isteyenlerin, internetten indirebilecekleri muhtelif dillerdeki İncil veya başka Hristiyan içerikli program veya oyunlan disket veya CD'ye çekerek ilgilenenlere ulaştırabilecekleri duyurulmaktadır. 30 Paskalya veya Noel öncesinde Protestan Kilisesi, kilise ile ilgili veya bu bayramlada ilgili olarak bilboardlarda çok seçenekli cevaplan olan sorular sorarak kişilerin bunlar üzerinde düşünmelerini farklı bir yoldan temin etmeye ve müntesip kazanmaya çalışmaktadır. Kiliselerin özel ve resmi ajansıara haber geçen etkin haber ajanslan da bulunmaktadır. Dergi, gazete, bilboard vb. alanlarda ilanlar verilerek ve isteyenlere Kitab-ı Mukaddes hediye edilebileceği belirtilmektedir. Çoğu zaman bu ilanlarda Hz. lsa'nın tek kurtancı olduğuna veya benzeri mesajlar içeren İncil pasajianna yer verilmekte ve böylece ümitsiz durumdaki irısanlara umut ışığını burada bulabilecekleri anlatılınaya çalışılmaktadır. c- Yayınlar ve Eğitim Faaliyetleri Almanya'da toplam 13 üniversite veya yüksekokulda "Misyonerlik Kürsüleri" bulunmakta31 ve çeşitli misyonerlik dergileri yayınlanmaktadır. Aynca misyonerlikle ilgili olan araştırmacıların veya tarihçilerin demekleri de vardır. 32 Misyonerlik ile şarkiyatçılık arasında bir bağlantı olup olmadığı tartışma konusudur. 1978 yılında Köln'de faaliyete başlayan CİBEDO (Hristiyan-İslam Münasebetleri ve Dokümantasyon Merkezi) Beyaz Pederler Misyoner Teşkilatına bağlı olarak Katelik Kilisesi tarafından kurdurulmuştur. Başında uzun süre bir misyonerin bulunduğu ve Frankfurt'a taşınan bu merkezde İslam ile ilgili yayırılanan kitaplar toplarırnakta, çeşitli konular ve kuruluşlarla ilgili dokümantasyonlar yapılmaktadır. 20 yıllık bir süreden sonra 1997'de Beyaz Pederler Misyoner Teşkilatı, derneğe dönüştürülerek sorumluluk Alman Piskoposlar Kurulu'na geçmiştir. Yeni yapılanma sonucu 2000 yılından itibaren CİBEDO, bu kurulun "uzman dairesr özelde olarak piskoposlara, genelde din adamlarına, araştırmacılara ve ilgi duyanlara hizmet vermektedir. 1999 yılına kadar üç ayn isirnde dergiler çıkanp, bu tarihten sonra dijital dergi yayınma devam eden CİBEDO'nun diyalog ve İslam ile ilgili yayınladığı kitaplan da bulunmaktadır.33 örneğin cizvit pederi C.W.Troll'un 'Müs- 30 www.computennission.de 31 http://www.dgmw.orgldgmw-d!missionswissenschaft.html#zweig6 32 www.dgmw.org, www.bgmg.de 33 Soyhun, Mehmet, Almanya Frankfurt'taki Hristiyan-!slam Münasebetleri ve Dokümantasyon Merkezi'nin "Cİ BEDO" (Christlich-islamische Begegnungs- und Dokumentationsstelle) Tarihi ve Kültürel Faaliyetleri, Selçuk Üniv. Sosyal Bil.Enst., yayınlanmaınış yüksek lisans tezi, Konya, 2001, s. so, 119. Roma'da da P.l.S.A.l. adlı Papalık Arap ve islam Araştırınalan Enstitüsü bulunmaktadır ve "IslamoChristiana" dergisini çıkarmaktadır.
lll. KOMiSYON: AVRUPA BiRLiGi SÜRECiNDE SOSYAL HAYAT VE DiN /819 lümanlar Soruyor Hıristiyanlar Yanıtlıyor' kitabının tercümesi intemetirı yanında buradan temin edilebilmektedir. 1963 yılında kurulan ve merkezi Wiesbaden'de bulunan "Orientdienst:' isimli Şark Hizmetleri kurumu ise papaz, laik kilise yöneticileri vb. kişilere İslam ile ilgili programlar sunmakta ve internette İslam hakkında olumsuz bilgiler vermektedir. 34 Aynca "ORIEN TIERUNfi" isimli yılda beş defa yayınlanan bir dergi çıkanlmaktadır. Misyoneriere ve potansiyel Hristiyan adaylarına yönelik hazırlanan Almanca derginin hedef kitlesi, isminden de anlaşılacağı gibi Müslümanlardır ve bir oryantasyon olmayı hedeflemektedir. Türk gazetelerine ilan vererek Kitab-ı Mukaddes hakkında ilgi uyandırma projeleri için özel bağış kampanyası düzenlenmektedir. 35 Öbür taraftan hangi tarihte hangi bölgede kimlere yönelik misyonerlik çalışmalan yapılacağı genel olarak bildirilerek okuyuculann dua ile destek olmalan istenmektedir. 36 Türkler de dahil Müslümanlardan Hristiyan olan kişilerin nasıl Hristiyan olduklan, hangi problemleri çektikleri vb. konular dergide röportaj şeklinde yayınlanmaktadır. Merkezi Bonn ci vannda bulunan "Islaminsdtut:' ise Lozan Hareketi diye adlandırılan Evangelikal geleneğe bağlı bir kurumdur. İsviçreli ve Almanyalı idarecil~rden oluşan kurumun özel web sayfalannda çoğu Dr. Christiane Schirrmacher'in yazılarından oluşan tslam ile ilgili negatif yazılar ve hıristiyanlar açısından önemli veya menfi haberler arşiv bölümünde bulunmaktadır.38 Enstitü, "Islam und Christlicher Glaube" ve "Islam and Chrisdanity" ismiyle Almanca ve İngilizce olarak yılda iki defa çıkan bir dergi yayınlamaktadır. Bu iki kurumun bağlı bulunduğu evangelikal 'Alman Protestan Birlik', müntesiplerinin kullandıklan bir dua kitapçığı yayınlamaktadır. Ramazan ayında ise özel baskı ile "İslam Dünyası İçin 30 Gün Dua Takvimr kitapçığı yayınlanmaktadır. İslam ülkeleri, o ülkeden gelen Müslümanlar ve İslam ile ilgili konular burada tanıtılmakta, hıristiyanlann dikkati bunlara çekilmeye çalışılmakta ve misyonerlik irrıkanlan hakkında bilgiler verilmektedir.39 Bunlar çeşitli dillerde kitap, makale vb. yayınlar ithal etmekte, gerekli yayınlar, teyp veya video kasetlerini tercüme ettirmektedirler. 2- Dolaylı Misyonerlik Faaliyetleri Kiliselerin beyanatlannda Diakoni, yani hasta, muhtaç ve fakiriere yapılan sosyal, dinfve hayri yardım faaliyetlerinin misyonerlikten aynlamayacağı vurgulanınaktadır. Bunun için de kiliseler çeşitli alanlarla ilgili yardım kuruluşlan, hastane, huzur evleri vb. kurumlan kurmuştur. Bunlann faaliyetlerine girmeyeceğim. 34 www.orientdienst.de, Evangelische Allianz Deutschland'a bağlıdır. Bkz.: www.ead.de 35 Knödler, M., Türkische Bibelinserate Europa, Orientierung, 031Juli 2004, s. 15-16. 36 Orientierung, 031Juli 2004, s. 14. 37 Bkz.: www.islarninstitut.de, http://www.lausannerbewegung.de/index.php?p:32, Evangelische Allianz Deutschland'a bağlıdır. Bkz.: www.ead.de 38 30 Tage Gebet für die Islamische W e lt (internet üzerinden pdf dosyalan bulunabilmektedir). 39 Weirnarer Verfassung, Artikel141, Anstaltsseelsorge.
- -----~~--. -----~--------------- 820 1 lll. DiN ŞÜRASI TESLiG VE MÜZAKERELERI. a- Fakirlik ve Muhtaçlık Giyecek bağışlan: Şehrin belirli yerlerinde sürekli duran özel metal konteynerlerde J.rullanılmış elbise ve ayakkabılar toplanmaktadır. Bunun yanında belirli zamarılarda evlere ilarılar dağıtılmakta ve bu tür yardırrılann toplanatağı duyurulmaktadır. Bu elbise ve ayakkabilarnı giyilebilir, temiz ve mümkünse ütülenmiş olarak buralara bırakılması istenmektedir. Belirli merkezlerde toplarup tasnif edildikten sonra duruma göre doğrudan muhtaçlara dağıtılmakta veya para ile eskici vb.lerine satılmakta ve bu paralar da bu şekilde misyonerlik içirı kullanılmaktadır. Çocuk bakımını üstlenme: Fakir çocuklann bakırrılannı üstlenmeleri içirı durumu iyi olan kişilere ulaşılmaya çalışılmakta ve cüzi miktarlada vaftiz annesi veya babası olunabileceği ifade edilmektedir. Hastane, hapishane, askeriye ve huzur evlerinde dini rehberlik: itirazlan olmaması halirıde bu tür kururrılarda kalan Müslümarılan Hıristiyan papazlar ve görevliler de ziyaret edebilmekte, ilıtiyaçlan bulunması halirıde onlara yardım etmekte ve orılar içirı duada bulunmaktadırlar. Müslüman cemiyetler ve görevliler anayasal 'ayin ve dirıf rehberlik haklan 4o olan bu ziyaretleri, kurumsallaşamamadan dolayı Hıristiyarılar kadar düzenli veya sıklıkla gerçekleştirememektedirler. Hakkaniyete uygun alışveriş (Fair Handel): üçüncü dünya ülkelerinden ithal edilen kahve, kakao, pirinç ve el sanatı gibi ürürıler üretildikleri ülkelerin rayiş bedeli ile değil de Almanya'daki rayiş bedelleri üzerinden satın alınması çalışmalan yapılmaktadır. Bu mallar Almanya'da "Bir Dünya Dükkan'1an veya "Adil (Hakkani) Ticaret" vb. dükkarılannda satılmaktadil Almanya'ya iltica eden, ancak devlet tarafından iltica müracaatı kabul edilmeyen kişiler, kiliselere sığınarak Kilise llticasma başvurmakta, bu durumda devlet bu kişileri sınırdışı edememektedir. Vasiyetle miras bırakma: özellikle zengin yaşlllann miraslannı kiliseye veya ilgili teşkilatlara bırakmalan içirı özel kampanyalar yapılmaktadır.41 b- Aile ve Eğitim Evlilik ve çocuk eğitimi: Etnik ve din} çoğulcu toplurrılarda evlilikler de ayn bir meseledir. Hristiyan ve Müslüman kadın ve erkekler arasında evlilikler gerçekleşmektedir. Bu evliliklerden doğan çocuklar zaman zaman problerrılere sebep olmaktadır. Mesela Katolik Kilisesi mensubu bir eş, Piskoposluktan Müslüman bir kişi ile evlenebilmek için yazılı izin almak mecburiyetindedir. Bu iznin alınabilmesi ise, o kişirıirı doğacak muhtemel çocuğu Katalik olarak yetiştireceğine, yani vaftiz ettireceğine dair yazılı taahhütte bulunmasına bağlıdır. 42 Çoğu Müslüman bunu bilmemekte, çocuk doğduktan sonra vaftiz edil- 40 Weimarer Verfassung, Artikel 141, Anstaltsseelsorge. 41 örneğin Bkz. : http://www.selk.de/down!oad!erbschaft-merkblatt.pdf. 42 Bkz.: Katholisch Islamische Ehen. Eine Handreichung, Erzbischöfliches Generalvikaı:iat Köin, Hauptamt Seelsorge (Hg.), REFIDI, Köin, 2001. s. 45-48.
lll. KOMiSYON: AVRUPA BiRLiG i SÜRECiNDE SOSYAL HAYAT VE DiN /821 mesi için kiliseye götürülmesi planlandığında şaşırmaktadır. Bazı eşler ise ilk baştan çocuklanna her iki tarafın dinini öğretmek ve çocuğun büyüdüğünde karan kendisinin vermesi üzerinde anlaşmaktadırlar. Son zamanlarda bu tür evliliklerin nikah törenlerinin kiliselerde gerçekleştirilmesi yönünde istekler gelmektedir. Anaokullan ve kiliselerin okullan: Kiliselere bağlı okulların bir görevi de kilise inancını ve 'i.nisyonunu iletmektir. Ancak Müslüman öğrencilerin bu okullardaki Hristiyan Din Dersi'ne katılma mecburiyederi bulunmamaktadır. Katalik ve Protestan kiliselerinin gençler/e ilgili özel teşkilatian bulunmakta, bu teşkilatıann işlettikleri gençlik merkezleri bulunmaktadır. 43 özetleyecek olursak; 1970'li yıllarda ilk olarak Köln44 ve Münih Piskoposluklan nezdirıde Hristiyan 01- mayanlarla Münasebeder Daireleri (ÖKNi), daha sonra diğer bölgelerde çeşitli daireler kurulmuştur. Protestan Kilisesinde de yabancılada ilgili birimler oluşturulmuştur. ömeğirı Wuppertal'da Ren ve Vestfalya eyaletlerinin Protestan Kiliseleri müştereken "Birleşmiş Protestan Misyoner Teşkilatı" içirıde "islam Danışma Merkezi" kurmuş, Afrika'da misyonerlik yapan birpapaz ilk müdür olarak atanmıştır.45 Günümüzde organik bağı kalmayan daireler sadece komşu birıadadırlar. Günümüzde hem Katalik piskoposluklan, hem de Protestan eyalet kiliselerinde bölgesel olarak Müslümanlada ilgili münasebetlerden sorurrılu papazlar veya yer yer laik kişiler atanmıştır. Hatta bazı şehirlerde veya ilçelerde yerel sorurrılular bulunmaktadır. Bu kişilerin bir kısmı mesaisinin tamamını bu hizmete ayırmaktadır, bir kısmı ise papazlık veya öğretmenlik görevini devam ettirmekle beraber bu hizmeti vermektedir. Uzak ülkelere gitmeye gerek kalmayacak şekilde "ayamığıza gelmiş milledeı" olarak ifade edilen göçmenler, diğer din mensup lan, misyoner teşkilatlarnun yeni bir çalışma alanı olarak görülmeye başlanmıştır.46 Ancak bunlann Müslümanlara ve Türklere yönelik çalışmalan hakkında açık bilgi bulmak mümkün olmamaktadır. ömeğirı hedefi Müslümanlara isa Mesih misyonunu götürmek olan Orientierung dergisinin ve Orientdienst'in veya Islarninstitut'un adresleri titizlikle gizlenmekte, yazışmalar posta kutusu üzerinden yapılmaktadır. 43 örneğin www.cvjm.de/de 44 Köln'deki dairenin adı REFIDI, Referat fiir Interreligiösen Dialog olarak değiştirilmiştir. 45 Makalenin çerçevesinin aşılmaması için başka örnekler verilmemiştir. Bkz.: Zusammenleben mit Muslimen in Deutschland, Gestaltung der christlichen Begegnung mit Muslimen. Eine Handreichung des Rates der EKD, Gütersloh, 2000. 46 örneğin misyonerlik çalışmalannı koordine için EKD nezdinde Misyoner Hizmetler Çalışma Grubu (Arbeitsgemeinschaft Missionarischer Dienste-AMD) vb. orgarılar h11rulınuştur. Bunun yanında Evangelikal hareketler iki büyük kiliseye misyonerlik yapmadıklan, diyalog yaparak zaman zaman Müslümaniann savunucusu haline geldikleri yönünde ithamda da bulunmaktadırlar.
r-- 822 1 lll. DiN ŞÜRASI TEBLiG VE MÜZAKERELERi Müslümanlara yönelik misyonerliğin ne kadar başarılı olduğu hakkında kesin ve istatistiki bilgiler bulunmamaktadır. Zaman zaman yuvarlak rakamlar ifade edilmekte, ancak bunlar kendi cemaatlerine ve bağış toplamaya yönelik propaganda görüntüsü vermektedir. Mevcut durum kanaatime göre ciddi bir ~ehdit boyutunda görünmemektedir. Farklılaşsa da hakim geleneksel aile yapısı, kültürel bağlar ve özellikle Türklerin kendi aralarında yaşamalan, misyonerlik için engel olarak görülmektedir ve bu sebeple Müslümanlar arasında misyonerlik yapmak 'zor' olarak ifade edilmektedir. Yayınlardaki genel kanaate göre bunun islam coğrafyası için de geçerli olduğu söylenebilir. Yeni hedef olarak görülen göçmenler içinde özellikle Almanya'da doğup büyüyen nesiller toplum ve kültüre daha açık olduklan için misyonerliğe daha fazla muhatap olabilir. Bu gruplann hem islam, hem de Hristiyanlık hakkındaki dinf kültür ve bilgileri cami kurslannda ve okullardaki (verme irrıkanlannın aranılınası gereken din) dersler(in)de desteklenmelidir. Gençler özellikle Vatikan'ın son yaptığı açıklamasındaki gibi, evlilik ve sonuçlan hakkında bilinçlendirilmelidir. ÖNERiLER Misyonerlik ve aleyhte yapılan propaganda ve haberler takip edilmelidir. Kişilerin hangi zaaflanndan istifade edildiği tesbit edilmeli, delaylı misyonerlik kurbanı olabilecek problemli ve bilinçsiz kişiler ile ilgilenilmeli ve onlara dinf ve kültürel açıdan yardım ternin edilmeye çalışılmalıdır. Saf niyetli olup misyonerliğe alet olunmamalı, uygun fırsatlarda islam hakkındaki ön yargılar kıqlrnaya çalışılmalı, yanlış bilgiler sabırla düzeltilmeli, uygun zaman ve zeminde gerekli mesajlar verilmelidir. Yürütülen faaliyetlerden islam'ı tebliğ veya kendi müntesiplerini bilinçlendirme açısından hangisinin kullanılabileceği ve hangilerine karşı özel tedbirler alınması gerektiği değerlendirilmelidir. Bütün medya araçlan kullanılarak özel yayınlar yapılmalıdır. (Türksat'tan yayın yapan misyoner kanallan mukabilinde bir gece TRT-INT'te sadece bir saatlik yayın yapan Diyanet Saati vardır: "Diyanet TV" kurulmalıdır).