OSMANLI TARİHİ BEYLİKTEN DEVLETE ( )

OSMANLI TARİHİ BEYLİKTEN DEVLETE (13001453)

7. ÜNİTE OSMANLI TARİHİ BEYLİKTEN DEVLETE (1300 1453) XIV. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA Beyliklerin çoğunlukla Batı Anadolu dolaylarında kurulmuşlardır. Bu durumun nedeni bu bölgelerin Moğol baskısından uzak olmasıdır. Cengiz Han ın ölümünden sonra Moğollar, Altın orda Devleti, İlhanlılar, Çağatay ve Kubilay Hanlığı olmak üzere 4'e ayrılmıştır. Balkanlar ve Avrupa: XIV. yüzyıl başlarında siyasi birlikten yoksun olan Avrupa'da derebeylik (feodalite) rejimi hakim durumdaydı. Bizans İmparatorluğu; Marmara kıyılarındaki bazı şehirler, Kocaeli Yarımadası, Trakya, Makedonya ve Ege Adalarının bir kısmı dışında diğer topraklarını kaybetmişti. Bizans, Anadolu'da Türkiye Selçuklu Devleti ve beyliklerle, Balkanlarda da Sırplar ve Bulgarlarla mücadele hâlindeydi. Katolik Macarlar, Balkanları ele geçirerek Ortodoks Balkan devletlerini mezhep değiştirmeye zorluyordu. Dahi Adam Diyor ki : Mezhep çatışmalarının yaşanması Balkanlarda mezhep birliğinin olmadığını göstermektedir. Altın Orda Devleti (1227 1502): Cengiz Han'ın torunu Batu Han tarafından Hazar Denizi ile Karadeniz'in kuzeyinde kuruldu. Güçlü olduğu dönemde Moskova ve Kiev Knezliklerinin Karadeniz'e inmelerine engel oldu. XIV. yüzyıl sonlarında Timur'un düzenlediği seferler sonucunda parçalandı. Dahi Adam Diyor ki : Altın Orda Devleti'nin yıkılması Moskova Knezliği güçlenerek Rus Çarlığı hâline gelmesine ortam hazırlamıştır. Türkiye Selçuklu Devleti ve Beylikler: 1243'de Kösedağ Savaşı'nda ilhanlılara yenilen Türkiye Selçukları parçalanma sürecine giridi. Böylece Anadolu Türk siyasi birliği bozulmuş oldu. 132

Memluk Devleti (1250 1517): Aybek tarafından Mısır'da kurulan Memlukler; Hicaz, Filistin, Lübnan, Suriye ve Güney Anadolu'ya kadar genişleyerek XIV. yüzyılın en güçlü devletlerinden biri oldular. İlhanlı Devleti (1256 1335): İran'da Cengiz Han'ın torunu Hülagü Han tarafından kurulmuştur. Tebriz'i merkez yapan İlhanlılar; İran, Irak, Azerbaycan, ve Anadolu'ya hakim olmuşlardır. 1258 yılında Bağdat'ı işgal ederek Abbasi hâkimiyetine son verdiler. İlhanlılar iç karışıklıklar sonucunda 1335'de yıkılmıştır. Karakoyunlu Devleti: (1365 1469) 1365 yılında kurulmuş bir Türkmen devletidir. Başkenti Erciştir. Yine bir Türkmen devleti olan Akkoyunlular tarafından 1469 sona ermiştir. Osmanlı Devleti ile doğu sınırında bulunan Karakoyunlu Devleti ile dostça ilişkilerde bulunmuşlardır. Karakoyunlu Devleti Timur'a karşı Osmanlı Devleti'ni desteklemiştir. Mücadele hâlinde bulundukları Akkoyunlular tarafından ortadan kaldırılmıştır. Hülagü Han Akkoyunlu Devleti: (1350 1502) XIV. yüzyılda kurulmuş bir Türkmen devletidir. Akkoyunlular, Oğuz boyundan geliyordu. Akkoyunlu Devleti'nin kurucusu Kara Yülük Osman Bey'dir. Akkoyunlu hükümdarları, bilginleri ve sanatçıları korumuştur. Ali Kuşçu, Celaleddin Devvani ve İsa Savcı gibi bilginler, bu dönemde önemli eserler vermişlerdir. Abbasi halifesinin Mısır'da bulunması, Memluklara, İslam dünyasında itibar kazanmasında etkili olmuştur. Baharat Yolu'nun Memluk topraklarından geçmesi de ekonomilerine büyük yarar sağlamıştır. Akkoyunlular hâkim oldukları bölgeye Türkİslam kimliği kazandırmak için önemli mimari eserler inşa etmişlerdir. Osmanlı Devleti'nin Anadolu'daki topraklarının genişleyip Akkoyunlular ile komşu olmasından sonra iki devlet arasında Doğu Anadolu'da egemenlik kurmak için mücadeleler başlamıştır. Akkoyunlular, Osmanlı Devleti ile mücadele içerisinde bulunan Timur'un yanında yer almışlardır. Kur anı Kerim ilk kez Türkçeye çeviren devlet Akkoyunlulardır. 133

KAYILARINANADOLU'YAGELİŞİ VE YERLEŞMESİ Osmanlılar Oğuzların Kayı boyunun; Bozok kolunun Gün Han soyuna mensuptur. Kayı Boyu'nun Anadolu'ya Gelişleri Kayı boyunun simgesi Kayı boyunun sembolü ok ve yaydır. Kayılar, önce Ahlat yöresine yerleştiler. Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubat Kayıları Ankara yakınlarındaki Karacadağ yöresine yerleştirdi. Daha sonra ise Bizans üzerindeki baskıyı artırmak ve sınır güvenliğini sağlamak amacıyla Bizans sınırındaki Söğüt (kışlak)ve Domaniç (yaylak) yörelerine yerleştirildiler. Bu sırada Kayıların başında Ertuğrul Bey bulunmaktaydı. Bilecik'in fethedilmesi önemliydi. Osmanlı Devleti sonraki dönemlerde buradaki demir madenini işleyerek ordunun silah ihtiyacını karşılamıştır. Bu başarılı fetihlerden sonra Anadolu Selçuklu Sultanı III. Alaeddin Keykubat Osman Gazi'ye beylik alametleri gönderdi. Daha sonra Türkiye Selçuklu Sultanı III. Alâeddin Keykubat'ın İlhanlı hükümdarı tarafından tahttan indirilerek İran'a götürülmesi üzerine Anadolu'da iktidar boşluğu oluştu. Bu boşluktan yararlanarak güçlenen Osman Bey 1299'da bağımsızlığını ilan etti. 134 XIV. Yüzyıl Başlarında Anadolu Osman Bey Dönemi: (12991326) Fahrüddin Babası : Ertuğrul Gazi Annesi : Hayme Hatun Doğumu : 1258 Vefatı : 1326 Saltanatı : 1299 1326 Babası Ertuğrul Gazi'nin ölümünden sonra başa geçen Osman Gazi, Osmanlı Devleti'nin kurucusudur. Osman Bey, ilk yıllarında Eskişehir yakınlarındaki Karacahisar'ı alarak burayı beyliğin merkezi yaptı. Osman Bey Ahi lideri Şeyh Edebali'nin kızıyla evlenerek Ahilerin ve Türkmenlerin desteğini almıştır. Osman Bey'in giderek güçlenmesi Bizans tekfurlarını rahatsız etmeye başladı. Tekfurlar Osman Bey'i ortadan kaldırmak için plan yapıyorlardı. Durumu öğrenen Osman Bey, 1298'de Yarhisar ve Bilecik'i fethettikten sonra beyliğin merkezini Bilecik'e taşıdı.

Koyunhisar Savaşı (1302) : Bursa tekfurunun öncülüğünde birleşen Rum tekfurları, Bizans'tan aldıkları yardımla Osman Bey'i yöreden atmak için harekete geçti. Osmanlı'nın galibiyetiyle sonuçlanan bu savaşla İzmit yolu açılmış, Bursa'nın üç taraftan yolu kesilmiştir. Bu dönemde Bursa kuşatılmış ancak Osman Bey'in hastalanması üzerine kuşatma kaldırılmıştır. Orhan Bey Dönemi: (13261362) Babası : Osman Bey Annesi : Malhun Hatun Doğumu : 1281 Vefatı : 1362 Saltanatı : 1326 1362 Orhan Bey Döneminde İpek üretim ve ticaret merkezi olan Bursa fethedilerek Başkent yapıldı. Böylece Bizans İmparatorluğu'nun Marmara'nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu. Palekanon (Maltepe) Savaşı (1329): Bursa'nın fethedilmesinden sonra Osmanlı kuvvetlerinin Kocaeli Yarımadası'ndaki kaleleri fethedip İstanbul Boğazı'na yaklaşması ve İznik'i kuşatması üzerine Bizans imparatoru III. Andronikos, karşı saldırıya geçti. İki taraf arasında yapılan Maltepe Savaşı'nı Osmanlılar kazanmıştır. Bu zaferin ardından İznik ve İzmit fethedilerek Kocaeli Yarımadası'nın fethi tamamlanmıştır. İznik bir süre sonra başkent yapılmıştır. Maltepe Savaşı'nı Gösteren Temsili Resim Osman Bey, Türk töresinde olan anlayışına dayanarak '' Toprak fethedenin malıdır'' anlayışı doğrultusunda elde edilen yerleri kardeşi, oğulları ve silah arkadaş larına olarak vermiştir. Koyunhisar Savaşı ilk Osmanlı Bizans arasında yapılan ilk savaştır. Bursa İpek üretiminde önemli bir yere sahiptir. Orhan Bey, 1345 yılında karışıklıklar içerisinde bulunan Karesioğulları Beyliği üzerine yürüyerek topraklarını ve donanmasını Osmanlı Devleti'ne katmıştır. Karesioğullarının Osmanlı Devleti'ne Katılmasının Sonuçları Osmanlı Devleti'nde başkentler sürekli batıya doğru değiştirilmiştir. Bu durumun nedeni fetih siyasetidir. Karesioğulları, Osmanlı'ya katılan ilk beylik olması yönüyle Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanması yolunda ilk adımdır. Osmanlılar, Karesioğullarının denizcilik alanındaki deneyimlerinden ve donanmalarından da yararlanarak Rumeli'ye geçtiler. Hacı İlbey, Evrenos Bey, Ece Halil gibi Karesi gazileri Osmanlı hizmetine girmişlerdir. 135

Bizans imparatoru III. Andronikos'un 1341'de ölümü taht mücadelesine girişen üzerine saray bakanı Kantakuzen Osmanlıdan yardım istedi. Osmanlı'nın yardımı sonucunda Kantakuzen Bizans imparatoru oldu. Kantakuzen, Balkanlarda çıkan ayaklanmaların bastırılmasında, Sırp ve Bulgarlara karşı Orhan Bey'den tekrar yardım istedi. Orhan Bey, oğlu Süleyman Paşa'yı yardıma gönderdi. Bu yardım karşılığında Gelibolu Yarımadası'ndaki Çİmpe Kalesi Osmanlılara verildi. (1353) Orhan Bey Döneminde Balkanlarda kalıcığı sağlamak amacıyla İskan politikası başlatıldı. Bunun için bilinçli bir iskan (yerleştirme) politikası izlendi. Çimpe Kalesi Çimpe Kalesi Osmanlı Devleti'nin Rumeli'de kazandığı ilk topraktır. Dahi Adam Diyor ki : İskan politikasının amacı fethedilen yerlerin elde tutulmasını ve savunulmasını kolaylaştırmaktır. İskan Politikasında Dikkat edilecek Hususlar: Orhan Bey Döneminde yapılan teşkilatlanma çalışmalarıyla beylikten devlet haline gelinmiştir. I.Murat Yerli halktan ayaklanma ihitmali olanlar başka bölgelere gönderilmiştir. Genellikle Konya ve Karaman İskan politikasına tabi tutulmuştur. Bir yerden göç alınırken o bölgenin üretim düzeninin bozulmamasına özen gösterilmiştir. İskan edilen ailelerden bir süre vergi alınmamış ve ailelere gerekli malzemeler verilmiştir. Anadolu'da anlaşmazlık içinde bulunan ailelerden biri Rumeli'ye yerleştirilmiştir. Konargöçer Türkmenlerin yerleşik hayata geçirilmesi sağlanmıştır. Orhan Bey Döneminde Ankara 1354'de ayaklanan Ahilerin elinden alındı. Orhan Bey Dönemindeki Teşkilatlanma Çalışmaları: Geçici divan örgütü kuruldu. İznik'te ilk medrese açıldı. (Orhaniye Medresesi) Yaya ve müsellem adı verilen ilk düzenli ordu kuruldu. Nümizmatlara göre ilk Osmanlı Sikkesi Orhan'a ait 1327 tarihli sikkedir. Osman'a ait bir sikke bulunduğu iddia edilmişse de bu sikkenin sahte olduğu ortaya çıkmıştır. (Akçe denilen gümüş para bastırılmıştır.) Şehir yönetiminde subaşı (güvenlik) ve kadılar (adalet) görevlendirildi. Vezirlik makamı kuruldu. İlk vezir Alaaddin Paşa'dır. Sancak sistemi uygulamaya konuldu. I.Murat (13621389) Sancak sistemine göre yetişen ilk hükümdardır. Babası : Orhan Bey Annesi : Nilüfer Hatun Doğumu : 1326 Vefatı : 1389 Saltanatı : 1362 1389 136 Sultan unvanını kullanan ilk hükümdardır. Savaş meydanında şehit düşen ilk Osmanlı padişahıdır.

Bizans ve Bulgar birleşik orduları Sazlıdere Savaşı sonucunda yenilgiye uğratılarak Edirne fethedildi.(1363) Edirne ve Filibe'nin Osmanlı Devleti'nin eline geçmesiyle Avrupa'da, Osmanlı'ya karşı bir Haçlı ordusu oluşturuldu. Haçlılarla yapılan Sırpsındığı Savaşı Osmanlı Devleti'nin galibiyetiyle sonuçlandı.(1364) Sırpsındığı Savaşı'nın Sonuçları: Edirne ve Batı Trakya daha emniyetli hâle geldi. Meriç Irmağı tamamen Osmanlı'nın kontrolüne girdi. Balkanlarda kolay ilerleme imkânı ortaya çıktı ve fetihler hızlandı. Macarların Balkanlardaki etkisi azaldı. Sırpsındığı Savaşı'nın intikamını almak isteyen Sırplar tekrar saldırıya geçtilerse de Çirmen Savaşı'nda Osmanlı kuvvetleri tarafından yenilgiye uğratıldı. (1371) Edirne daha sonra devletin yeni başkenti olmuştur. Edirne'nin fethedilmesinden sonra Filibe ve Gümülcine'nin alınması ile Bizans'ın Sırp ve Bulgar devletleriyle kara bağlantısı kesilmiştir. Çirmen Savaşı'nın Sonuçları: Makedonya'nın fethi kolaylaştı. Bulgar kralı, ayrıca Makedonya'daki Sırp prensleri ve Bizans imparatoru Osmanlı üstünlüğünü tanıdı. Osmanlı Devleti, Çirmen Savaşı'ndan sonra Balkanlarda yeni fetihlere başladı. Ancak Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı akıncıları, Ploşnik'te Sırp ve Bosnalı kuvvetlere yenilince Balkan devletleri yeni bir Haçlı ordusu hazırladılar. Haçlılarla yapılan I. Kosova Savaşı'nı Osmanlı Devleti kazandı(1389). Osmanlı Devleti'nin Haçlılarla yaptığı ilk savaş Sırpsındığı Savaşı'dır. I.Kosova Savaşı'nın Sonuçları Sırplar, yeniden Osmanlı'nın üstünlüğünü kabul ettiler. Kuzey Sırbistan yolu Osmanlılara açıldı. Tuna'nın güneyindeki Balkan topraklarında Osmanlılara karşı koyacak önemli bir güç kalmadı. I. Murat Döneminde Anadolu'daki Faaliyetler: Hamitoğullarından para karşılığında Beyşehir, Seydişehir, Isparta, Yalvaç gibi yerler alındı. Germiyanoğullarından çeyiz yoluyla Kütahya, Emet, Tavşanlı, Simav gibi yerler alındı. İlk kez Karamanoğullarına sefer düzenlenerek yenilgiye uğratıldı. Teşkilatlanma Çalışmaları Divan sürekli hale getirildi. Tımar sistemi uygulamaya konuldu. Kazaskerlik ve defterdarlık makamları kuruldu. I. Kosova Savaşı'nda Osmanlı ordusu ilk kez top kullanmıştır. Manastır merkezli Rumeli beylerbeyli kuruldu. İlk beylerbeyi Lala Şahin Paşa'dır. Devşirme sistemi oluşturularak Kapıkulu Ocağı kuruldu. Dahi Adam Diyor ki : I. Murat Döneminde veraset sisteminde yapılan değişiklikle '' Ülke hanedanın malıdır.'' anlayışının yerine ''Ülke hükümdar ve oğullarınındır.'' anlayışı almıştır. Bu değişiklikteki amaç merkezi otoriteyi güçlendirmektir. 137

I.Bayezid (Yıldırım) (13891402) Anadolu Hisarı I. Murat'ın şehit edilmesi üzerine yerine tahta Yıldırım Bayezit geçti. Yıldırım Bayezit Osmanlı topraklarına saldıran Eflâk Voyvodası Mirçe'ye karşı harekete geçti ve Mirçe nin ordusunu bozguna uğratarak Eflâk'ı Osmanlı Devleti'ne bağladı. Balkanlarda fetihlere devam eden Osmanlı akıncıları Macar kralı Sigismund'u yenilgiye uğrattı. Arnavutluk ve Karadağ'ın Osmanlı üstünlüğünü kabul etmesini sağladılar. İstanbul Kuşatmaları: Nedenleri: Bizans'ın Osmanlı Devleti'ndeki taht kavgalarına karışması etkili olmuştur. Birinci kuşatma Macarların Osmanlı topraklarına saldırması sonucunda kaldırıldı. İkinci kuşatma Haçlıların Bizans'a yardım etmek amacıyla Niğbolu Kalesi'ni kuşatmasından dolayı kaldırıldı. Üçüncü kuşatma Bizans'a gelebilecek yardımları kesmek amacıyla Anadolu (Güzelce) Hisarı yaptırıldı. Ancak Osmanlı ordusundaki topların yetersizliği ve Anadolu ve Rumeli'deki Osmanlı topraklarında yaşanan karışıklıklardan dolayı kuşatma tekrar kaldırıldı. Dördüncü kuşatma 1400'lü yıllarda gerçekleştiyse de doğuda beliren Timur tehlikesinden dolayı kuşatma kaldırılarak Bizans ile bir antlaşma yapıldı. Bu antlaşmaya göre: İstanbul'da camisi ve mahkemesi olan bir Türk mahallesi kurulacak, Bizans, Osmanlı Devleti'ne her yıl vergi verecekti. Dahi Adam Diyor ki : Bizans la yapılan bu antlaşma ile Bizans'a karşı siyasi üstünlük kazanılmıştır. Bu antlaşma aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin Bizans'ta kalıcı olmak istediğini göstermektedir. Yıldırım Bayezit 1393'te Bulgar krallığını ortadan kaldırarak Bulgaristan topraklarının büyük bir kısmını Osmanlı Devleti'ne kattı. Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda ilerlemesi ve İstanbul'u kuşatması üzerine Papa IX. Bonifas'ın girişimleriyle Macar kralı Sigismund komutasında yeni bir Haçlı ordusu hazırlandı.osmanlı Devleti'nin Balkanlarda ilerlemesi ve İstanbul'u kuşatması sonucunda Osmanlı'ya karşı yeni bir Haçlı ittifakı oluşturuldu. Yapılan Niğbolu Savaşı'nda Osmanlı ordusu Haçlıları yenilgiye uğrattı (1396). İstabul Kuşatması 138 Bizans'ın, Avrupa devletlerini ve Karamanoğulları'nı Osmanlı'ya karşı kışkırtması

Niğbolu Savaşı'nın Sonuçları: Abbasi halifesi, Niğbolu Savaşı'nı kazandığı için Yıldırım Bayezit'e Sultan ı İklimi Rum (Anadolu'nun Sultanı) unvanını verdi. Dahi Adam Diyor ki : Yıldırım Bayezit'e Sultan ı İklimi Rum (Anadolu'nun Sultanı) unvanının verilmesi Osmanlı Devleti'nin İslam dünyasındaki etkinliğini ve saygınlığı artırmış, Osmanlı Devleti'nin Türk Beylikleri üzerindeki etkinliği artarak Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanması kolaylaşmıştır. Macarlar etkisiz hale getirildi. Bulgar Krallığı'na tamamen son verildi. Eflak ve Boğdan Osmanlı üstünlüğünü tanıdı. Yıldırım Bayezid Döneminde Anadolu Türk siyasi birliği ilk kez büyük ölçüde sağlanmıştır. Bu dönemde Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamak için yapılan faaliyetler, daha da hızlandı. Bu amaçla, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Germiyanoğulları, Karamanoğulları, Hamitoğulları, Eretna Devleti ve Candaroğulları'nın Kastamonu kolu Osmanlı topraklarına hakim olundu. Ankara Savaşı ve Fetret Devri (1402 1413) Ankara Savaşı'nın Nedenleri: İki hükümdarın da cihana hakim olmak istemesi Timur'a sığınan beyliklerin Yıldırım'a; Yıldırım'a sığınan Karakoyunlu ve Bağdat hükümdarlarının Timur'a verilmemesi Timur'un Sivas'ı,Yıldırım'ın da Erzincan'ı yakıp yıkması İki tarafın birbirlerine hakaret içeren mektuplar yazmaları Osmanlı ordusundaki Anadolu Türk Beyliklerinden oluşan bazı birliklerin ve Kara Tatarların Timur tarafına geçmesi, Timur'un ordusunda asker sayısının fazla olması, zırhlı süvarilerin ve fillerin olması Osmanlı ordusunun yenilmesine yol açtı. Ankara Savaşı'nın Sonuçları: Osmanlı Devleti'nin batıdaki ilerleyişi bir süre için durdu. Büyük oranda sağlanan Anadolu Türk siyasi birliği bozuldu. İstanbul'un alınması gecikti. Anadolu'da sosyal ve ekonomik düzen bozuldu. Fetret Devri (1402 1413) Timur Ankara Savaşı'nda sonra Osmanlı topraklarını Yıldırım Bayezid'in dört oğlu arasında paylaştırdı. Bu gelişmeden sonra Yıldırım'ın oğulları arasında taht kavgaları başladı. Yaşanan mücadeleden Çelebi Mehmet galip geldi. Fetret Devrinde taht kavgalarına girişen Yıldırım Bayezid in oğulları; Emin Süleyman, İsa Çelebi, Musa Çelebi ve Çelebi Mehmet tir. 139

Fetret Devride Balkanlarda büyük bir toprak kaybı veya büyük bir isyanla karşılaşılmamıştır. I. Mehmet Tarihçilere göre Mehmet Çelebi devletin ikinci kurucusu olarak kabul edilmektedir. Şeyh Bedrettin İsyanı Osmanlı Devleti'ndeki ilk dini görünümlü ve toplumsal karakterli isyandır. Dahi Adam Diyor ki : Osmanlının Fetret Devrinde Balkanlarda büyük bir toprak kaybı yaşamamasında: Osmanlı'nın hoşgörülü bir politika izlemesi Avrupa'da İngiltere ile Fransa arasında yaşanan Yüzyıl Savaşlarının etkisi Osmanlı'nın Balkanlarda izlediği iskan politikasının etkili olmuştur. Birinci Mehmet (1413 1421) Babası : Yıldırım Bayezit Annesi : Devlet Hatun Doğumu : 1389 Vefatı : 1421 Saltanatı : 1413 1421 Mehmet Çelebi'nin öncelikli amacı bozulan Anadolu Türk siyasi birliğini yeniden sağlamaktı. Bu amaçla Aydınoğulları'ndan İzmir'i; Karamanoğulları'ndan Akşehir, Beyşehir ve Seydişehir'i aldı. Daha sonra Menteşeoğulları ve Tekeoğulları da Osmanlı'ya bağlılıklarını bildirdiler. Saruhanoğulları Beyliği'ni ortadan kaldıran Mehmet Çelebi, Candaroğulları'ndan da Samsun'u aldı. Bu çalışmalar sonucunda Osmanlı Devleti doğudaki Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletleriyle komşu oldu. Çelebi Mehmet Döneminde Yaşanan İsyanlar Şeyh Bedrettin İsyanı Düzmece Mustafa İsyanı Dahi Adam Diyor ki : Ankara Savaşı'ndan sonra Timur tarafından esir edilen Mustafa Çelebi Timur'un ölümüyle birlikte Anadolu'ya gelerek Bizans'ın yardımları sonucunda isyan Çelebi Mustafa İsyanı'nın Düzmece Mustafa İsyanı olarak nitelendirilmesinde Anadolu'da taraftar toplamasını engellemek içindir. Mustafa Çelebi II. Murat döneminde yeniden isyan çıkarmış ancak başarılı olamamıştır. Çelebi Mehmet Döneminde Venediklilerle ilk deniz savaşı gerçekleşti ancak Osmanlı donanmasının yeterli güce sahip olmamasından dolayı başarılı olunamadı. II. Murat (1421 1451) Babası : Mehmet Çelebi Annesi : Emine Hatun Doğumu : 1402 Vefatı : 1451 Saltanatı : 1421 1451 II. Murat başa geçtiği dönemde amcası ve kardeşiyle girdiği taht mücadelelerini kazanarak iktidarını sağlamlaştırdı. II. Murat Döneminde tehlike oluşturan ülkelerden biri de Venedik'ti. Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda kalıcı olabilmesi için Venediklilerin etkisini kırması gerekiyordu. Bu durum Osmanlı Devleti ile Venedikliler arasında savaşların başlamasına neden oldu. Bu savaşlar sonucunda Selanik, Yanya ve Serez Osmanlı topraklarına katıldı. II. Murat 140

Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki ilerlemesinden rahatsız olan Balkan devletleri Osmanlı'ya karşı birlik oluşturdular. Yapılan mücadelelerde Osmanlı akıncıları Erdel voyvodası Hünyadi Yanoş'a yenildi. Osmanlı ordusunun yenilmesiyle cesaretlenen Avrupalılar bir Haçlı ordusu kurdular. II. Murat, Haçlılarla yapılan savaşın kaybedilmesi ve aynı anda Karamanoğulları sorunuyla uğraşılmasından dolayı barış isteğinde bulundu. Macarlarla Edirne Segedin Antlaşması'nı imzaladı.(1444) Bu antlaşmaya göre Sırp Krallığı yeniden kurulacak ve Sırplar Osmanlı Devleti'ne vergi verecek Eflâk, Osmanlılara vergi vermek koşuluyla Macaristan himayesine bırakılacak Antlaşma 10 yıl geçerli olacak Tuna Nehri sınır olacak Edirne Segedin Antlaşması'ndan sonra II. Murat tahta 12 yaşındaki oğlu İkinci Mehmet'i geçirerek hükümdarlıktan çekildi. Bu durumu fırsat bilen Avrupa devletleri, EdirneSegedin Antlaşması'na uymayarak Haçlı ittifakı oluşturdular. Bunun üzerine devlet adamları II. Murat'ın tahta geçmesini istediler. Tekrar başa geçen I. Murat Haçlı ordusunu Varna da ağır bir yenilgiye uğrattı.(1444) II. Kosova Savaşı (1448) II. Murat, Varna Zaferi'nden sonra Rumeli'deki ilerleyişini sürdürürken Arnavutluk'ta İskender Bey isyan etti. Osmanlı Devleti'nin bu isyanla uğraşmasından yararlanmak isteyen Avrupalılar, Varna yenilgisinin intikamını almak ve Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki ilerleyişini engellemek için yeni bir Haçlı ittifakı oluşturdular. Bu savaşta da Osmanlı ordusu tarafından bozguna uğradılar. Edirne Segedin Antlaşması Osmanlı Devleti'nin Balkanlar daki itibarını sarsmıştır. Varna Zaferi'yle, Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda daha önce aldığı yenilgilerin etkisi ortadan kalkmış ve buradaki Osmanlı egemenliği daha da güçlenmiştir. II. Kosova Savaşı 141

Testleri 1. Osman Bey, Türk töresinde olan Fetheden fethettiği yerin sahibidir. anlayışına dayanarak elde edilen yerleri kardeşi, oğulları ve silah arkadaşlarına dirlik olarak vermiştir. Bu durumun, II. ele geçirilen yerlerde hakimiyet kalıcı hale getirmek istendiği, III. geleneksel uygulamaların devam ettirildiği amaçlarından hangilerini gerçekleştirmeye yönelik olduğu savunulabilir? I D) II ve III Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında Balkanlarda ele geçirilen yerlere Anadolu Türkmenlerini yerleştirmiş, bu bölgelerde isyan edilebilecek aileleri başka yerlere yerleştirmiş ve Balkanlara yerleştirdiği halktan da bir süre vergi almamıştır. I. fetihlerin özendirildiği, I 4. C) I ve II E) I, II ve III Yalnız bu bilgilere bakılarak; I.Balkanlarda Türk egemenliğinin kalıcı kılınmaya çalışıldığı, II.Osmanlı'nın Balkan politikasında teşvik edici uygulamalar sergilediği, III. İskan politikasında gönüllülüğün esas alındığı, IV. Sosyal istikrarın korunmasına önem verildiği yargılarından hangilerine ulaşılamaz? II B) II ve III D) I, III ve IV 2. Orhan Bey döneminde Yaya ve Müsellem adı verilen ordu kurulmuştur. I. Murat döneminde Yeniçeri Ocağı kurulmuştur. I. Bayezid döneminde Gelibolu'da bir tersane kurulmuştur. Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili, 5. I. Murat Döneminde; I. Merkezi otoritenin korunmasına yönelik tedbirlerin alınması II. Rumeli Beylerbeyliği'nin kurulması III. Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama konusunda önemli adımların atılması IV. Yeniçeri Ocağı'nın kurulması gibi faaliyetlerden hangileri ülke sınırlarının genişlediğinin I. Taht kavgalarını önlemeye çalışmıştır. II. Devletin askeri teşkilatlanma aşaması tamamlanmıştır. III. sistemli bir askeri teşkilatlanma oluşturulmuştur. doğrudan kanıtıdır? I I D) II ve III I D) II ve III yargılarından hangilerine ulaşılabilir? C) I, II ve IV E)II,III ve IV C) I ve II E) II, III ve IV C) I ve II E) I, II ve III 6. Osmanlı Devleti 1402 Ankara Savaşı sonucunda Fetret Devrine girmiştir. Bu dönem, Anadolu'da büyük oranda 3. Osmanlı Devleti 1402 Ankara Savaşı'nın ardından Fetret Devri'ne girmiştir. Aşağıdakilerden hangisi Fetret Devrinde yaşanan olumsuzluklar arasında gösterilemez? A) Üretim faaliyetlerinin azalması B) Taht kavgalarının yaşanması C) Anadolu'da birçok eserin tahrip edilmesi D) Anadolu'da siyasi birliğin parçalanması E) Balkanlarda önemli toprak kayıplarının yaşanması 142 sağlanmış olan siyasi birliği yeniden sarsan bir devir olmuştur. Osmanlı Devleti Anadolu'da büyük parçalanmalar yaşarken Rumeli topraklarının çoğunu elinde tutmayı başarmıştır. Yukarıdaki bilgilere bakılarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılamaz? A)Osmanlı Devleti hoşgörülü bir politika izlemiştir. B) Anadolu'daki siyasi harita değişmiştir. C)Osmanlı Devleti Ankara Savaşı'ndan önceki sınırlarına dönmüştür. D)Osmanlı Devleti'ne karşı siyasi ayaklanmalar yaşanmıştır. E) Balkanlardaki halkın Osmanlı yönetiminden hoşnut olduğu

Testleri 7. 10. Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren din kuralları ile Divan Teşkilatı ile ilgili, Orhan Bey zamanında kurulmuş yönetilen bir devlet olmuştur.'' diyen bir tarihçi bu görüşüne I. Murat zamanında geliştirilmiş Kanuni zamanında üye sayısı artırılmıştır. bilgilerinden yola çıkarak; I. Devlet işleri düzene sokulmak istenmiştir. II. Zamanla karar organı haline getirilmiştir. III.Divan teşkilatının üye ihtiyacı Kanuni Döneminde tamamlanmıştır. D) I ve II A) Ülkenin hanedan üyelerinin malı sayılmasını B) Öşür ve haraç gibi vergilerin toplanmasını C) Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama çalışmalarında bulunmasını D) Örfi hukuku uygulamasını E) Ele geçirdiği yerlerde dini eserler inşa etmelerini yargılarından hangilerine ulaşılabilir? kanıt olarak aşağıdakilerden hangisini gösterebilir? C) Yalnız III E) I, II ve III 11. Osmanlı DevIeti'nde, 8. Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda ilerlemesi sonucunda Osmanlı Devleti'ne karşı Haçlı ittifakları oluşturulmuştur. Buna göre; I. Osmanlı'nın, Balkanlardaki ilerleyişi, Avrupa'da mezhep ayrılıklarını derinleştirmiştir. II. Balkan devletlerinin bir araya gelmelerinde din unsuru I. Gaza ve cihad anlayışının benimsenmesi II. Anadolu Türk siyasi biriliğini sağlanmaya çalışılması III. Türkmenlere yurt bulunmaya çalışılması gibi durumlardan hangilerinin, Rumeli'ye geçişi zorunlu hale getirdiği savunulabilir? D) I ve III etkili olmuştur. C) Yalnız III E) II ve III IV. Balkanlarda siyasi birlik sağlanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III 12. Osmanlı ordularının 1448'de II. Kosova Savaşı'nda Birleşik Balkan Haçlılarını yenilgiye uğratmasıyla Haçlılar savunmaya 9. Osmanlı Kuruluş Devrinde, Bizans'ın Anadolu'daki Tekfur denilen valilerinin Osmanlı'ya karşı işbirliği yaptıkları halde Bizanslı yöneticileri dinlemedikleri görülmektedir. Bu bilgilere bakılarak, I. Osmanlı Devleti'nin fetih politikası bazı grupları rahatsız etmiştir. II. Bizans'ın merkezi otoritesi güçlü değildir. III. Bizans Devleti'nde feodal bir ortam oluşmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) II ve III geçmek zorunda kalmışlardır. Buna göre II. Kosova Savaşı'nın I.Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünün sağlandığı, II.Osmanlı'nın Balkanlardaki hakimiyetinin Balkanlı devletlerce kabul edildiği, III.Haçlı ittifakının taarruz gücünü kırıldığı sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulamaz? D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III C) I ve II E) I, II ve III 143

Testleri 13. 16. Osmanlı Kuruluş Devrinde Anadolu Türk siyasi birliğini Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş Devrinde, sağlamaya yönelik çalışmalarda bulunulmuştur. I.Donanmanın temellerinin atılması Bu durumun, Osmanlı Devleti'nde, II.Anadolu Hisarı'nın yaptırılması I. sınırlar III.Yaya ve müsellem adlı düzenli orduların kurulması II. yönetim biçimi gelişmelerinden hangilerinin egemenlik sahasının III. teşkilatlanma genişletilmesi amacına yönelik olduğu savunulabilir? hangilerinde değişiklikler ortaya çıkardığı savunulabilir? D) I ve II C) Yalnız III D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III E) I ve III 17. 14. I. Murat Döneminde yapılan aşağıdaki çalışmalardan Osmanlı Devleti 'nin Kuruluş Döneminde, hangisinin taht kavgalarını önlemeye yönelik olduğu I. Fetih siyaseti savunulabilir? II. İskan siyaseti A) Kapıkulu Ocağı'nın temellerinin atılması III. Merkeziyetçi yönetim B) Divan örgütünün sürekli hale getirilmesi yukarıdaki uygulamalardan hangileri ile egemenliğini C) Tımar sisteminin uygulamaya konulması kalıcı kılmaya çalıştığı savunulabilir? D) Veraset anlayışında düzenlemelere gidilmesi E) Defterdarlık makamının oluşturulması D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III 18. 15. Osmanlı Devleti Kuruluş Döneminde, Orhan Bey Döneminde, I.Şeyh Bedrettin İsyanı I.Osmanlı'nın Rumeli'de fetih politikası izlemesi II.Poşnik'te Osmanlı ordusunun bozguna uğratılması II.Osmanlı Devleti'nin Bizans tahtına Kantakuzen'i çıkarması III.Anadolu beyliklerinin büyük bir çoğunun yeniden bağımsız III.Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtması olması gelişmelerinden hangileri, Osmanlı Devleti ile Bizans'ın gelişmelerinden hangilerinin Fetret Devrinin etkisiyle birbirlerinin iç işlerine karıştıklarının göstergesidir? yaşanan olumsuzluklar arasında olduğu söylenebilir? D) I ve III 1E 144 2B 3E C) I ve II E) II ve III 4A 5D D) I ve III 6C 7A 8B C) I ve II E) II ve III 9E 10B 11D 12A 13E 14E 15E 16E 17D 18D