KENT SOSYOLOJİSİ GİRİŞ Ayşe e Nur ÖKTEN Yıldız z Teknik Üniversitesi PLANLAMA Kutsal Üçlü (Storper,1997) SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK TEKNOLOJİ ORGANİZASYON MEKAN 1
PLANLAMA Ekonomi Siyaset bilimi Sosyoloji Antropoloji Psikoloji TEKNOLOJİ Mühendislik Coğrafya Mimarlık Planlama ORGANİZASYON MEKAN Kentsel Çözümleme ile İlişkili Disiplinler 1. PLANLAMA mekanın n fiziksel ve toplumsal boyutları; makroform; ; mekandaki dinamikler; düzenleme d yaklaşı şımları 2. COĞRAFYA RAFYA mekanın n fiziksel ve toplumsal boyutları; makroform; ; mekandaki dinamikler 3. MİMARLIK yapılı çevre düzeni; d estetik 4. MÜHENDİSLİK üretim teknolojisi; altyapı 5. EKONOMİ üretim biçimi; imi; yer seçimi; dalgalanmalar; 6. SOSYOLOJİ Sınıflaşmalar, ayrış ışmalar; işbirlikleri; i aktörler, kurumlar, örgütlenmeler 7. PSİKOLOJ KOLOJİ birey ve küme k davranış ışları; ; fiziksel öğelerin davranış ışlara etkisi 8. ANTROPOLOJİ Kültür 9. SİYASET BİLİMİ B yönetim, yönetiy netişim; im; iktidar 2
Kentsel Mekanın n Yapıta 1. MORFOLOJİ MAKROFORM / ÖLÇEK / DOKU / YOĞUNLUK 1. EKONOMİ ÜRETİMİN N BİÇİMİ B / DÜZEND ZENİ / İŞBÖLÜMÜ 2. TOPLUMSAL YAPI PAYLAŞIM / KURUMSAL YAPI / ÖRGÜTLENME 3. KÜLTÜR SİMGELER / DEĞERLER ERLER /YAŞAM AM BİÇİMİB 4. SİYASET YÖNETİM M BİÇİMİ B / GÜÇG ve İKTİDAR İLİŞKİLERİ Kentsel Mekanın n Yapıta I - MORFOLOJİ MAKROFORM ÖLÇEK DOKU YOĞUNLUK OLUŞUM UM / TASARIM Antik kentler İnsan ölçeği i / anıtsal ölçek (sistemin ölçeği) Orta Çağ kenti İçe e kapalılık k / durağanl anlık Rönesans kenti Yeniden doğuş Barok kent Hareketlilik Modern kent İşlevlerin ayrış ışması; ; saçaklanma aklanma 3
Kentsel Mekanın n Yapıta II- EKONOMİK MEKAN ÜRETİM M BİÇİMİB Tarım m ekonomisi Sanayi öncesi ekonomi Sanayi ekonomisi Sanayi sonrası ekonomi Kentsel Mekanın n Yapıta II- EKONOMİK MEKAN ÜRETİM ÖRGÜTLENMESİ Fordist (büyük ölçekli üretim) / Post-Fordist (yalın üretim) Formel ve informel (ikili yapılar) Global ve yerel YER SEÇİMİ YIĞILMALAR ILMALAR DESANTRALİZASYON 4
Kentsel Mekanın n Yapıta III TOPLUMSAL MEKAN SİYASAL ANLAYIŞ Yönetim / yönetiy netişimim KURUMSAL YAPILANMA Yerelleşme me STK; TTÖ AYRIŞMALAR (hücre; getto ) PLANLAMA Yerel yönetim; y belediye; bölgesel yönetimy Katılım Bireysel eylemlerin önemi (davranış ışçı sosyoloji) BKA Süzülme / soylulaşma Kentsel Mekanın n Yapıta IV KÜLTÜR ÇEŞİTLİLİK KÜLTÜREL (altkültürler) Öteki teki kavramı Altkült ltürler; altkimlikler Kimlik sorunları Kendilik (entity) FİZİKSEL Tekil projelerle gelişim im Katılım ENTITY = (1) Sth that has a real & separate existence. (2) Being; existence * Bölünmez varlık; ayrı ve bağımsız bir birim olarak var oluş; mevcudiyet 5
GEÇMİŞTE TEK (EVRENSEL) BİR KENT TİPİ TANIMLANIYORDU Neden 1: BATI (Avrupa ve Amerika) kentlerindeki gözlemler. Neden 2: MODERN dünyanın, tüm insanlığın örnek alması gereken en yüksek kültür, bilim, teknoloji, ekonomi,siyaset düzeyine sahip olduğu inancı. BUGÜN Mekan ve zaman boyutu olmayan bir kent kavramı düşünülemez; Kentler zamana - mekana - kültüre - ekonomiye - siyasal yapıya göre çok farklı niteliklerde olabilir. 6
KENT, BELİRLİ BİR TARİHSEL SÜRECİN KENDİNE ÖZGÜ, BENZERSİZ SONUCUDUR HER KENT, BELİRLİ BİR TARİHSEL SÜRECİN KENDİNE ÖZGÜ, BENZERSİZ SONUCUDUR. Kenti anlamak için,çağın ekonomik-siyasal-toplumsal-kültürel özelliklerini fiziksel mekan ile bir arada değerlendirmeliyiz.. EKONOMİK & POLİTİK SİSTEMSTEM TEKNOLOJİK VE EKONOMİK GELİŞME KÜLTÜRLERİN ETKİLE LEŞİMİ SİSTEMİN DİNAMİKLERİ Etki tepki Çatışma, değişme 7
KENTLERİ ORTAYA ÇIKARAN FAKTÖRLER TEKNOLOJİK, EKONOMİK, TOPLUMSAL VE SİYASAL YENİLİKLER/BULUŞLAR *Akarsuların kontrol altına alınması *Sel baskınlarının engellenmesi * Sulama sistemleri * Sabanın keşfi İŞBÖLÜMÜ UZMANLAŞMA SOSYO-POLİTİK KADEMELENME Sınıflı toplumlar ARTI ÜRÜN NÜFUS ARTIŞI NÜFUS YOĞUNLUĞU MEKANSAL FARKLILAŞMA Yönetenler kalede, tapınakta, kentte 8