TİROİDEKTOMİ SONRASI YUTMA FONKSİYONLARI ETKİLENİYOR MU? Tufan Gümüş, Özer Makay, Sibel Eyigör, Kerem Öztürk, Zeynep Çetin, Baha Sezgin, Zeynep Kolçak, Gökhan İçöz, Mahir Akyıldız EÜTF Genel Cerrahi AD EÜTF FTR AD EÜTF KBB AD
Sunum Akışı Giriş Amaç Gereç- Yöntem Bulgular Tartışma Sonuç
Giriş Tiroidektomi sonrası sinir hasarı olmaksızın yutmayla ilgili yakınmalar olmaktadır. Gerek sinir hasarı, gerek musküler yaralanmalar nedeniyle yutma fonksiyonları etkilenebilirken, yapılan çalışmaların çoğu subjektif verilere dayandığı için hastaların emosyonel durumu sonuçları etkilemektedir. Lombardi CP, Surgery 2006, 1027-1034
Amaç Tiroidektomi sonrası - sinir hasarı olmaksızın - yutma fonksiyonlarının objektif veriler doğrultusunda ne kadar etkilendiğini ve subjektif verilerle korelasyonu ortaya koymak Bilgimize göre post-tiroidektomi yutmaya yönelik objektif irdeleme yapan literatürdeki ilk çalışma
Gereç ve yöntem Aralık 2012-Mart 2014 Prospektif veritabanından retrospektif çalışma Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulu onaylı Çoklu disiplinli (Genel Cerrahi- FTR- KBB)
Gereç ve yöntem Ege Ünv. Genel Cerrahi AD, Endokrin Cerrahisi Birimi n = 40 (K/E = 32/8) Yaş 27-78 (ort = 48.2) MNG/NG (36) Hipertiroidi (4)
Gereç ve yöntem Dışlama ölçütleri: Preoperatif tiroid kanseri tanısı almış olmak Geçirilmiş boyun cerrahisi öyküsü Baş- boyun bölgesine RT öyküsü Vokal kord paralizisi olan hastalar Nöromuskuler bozukluğu olan hastalar Larinks, özofagus, göğüs patolojisi olan hastalar Bilgilendirme sonrası çalışmaya dahil olmak istemeyen hastalar
Gereç ve yöntem 38 hastaya total tiroidektomi 1 hastaya lobektomi+ isthmusektomi 1 hastaya total tiroidektomi + santral boyun diseksiyonu PATOLOJİ FNH (13) MNG (6) Primer Diffüz Hiperplazi (2) Foliküler Adenom (2) Hashimoto (1) Papiller mikrokarsinom (11) Papiller ca (4) Foliküler ca (1)
Gereç ve yöntem Tüm testler 1. Pre operatif dönemde 2. Post operatif 1. gün 3. Post operatif 2. hafta 4. Post operatif 6. ayda gerçekleştirildi.
Gereç ve yöntem Subjektif Değerlendirme için Subjektif Yutma Değerlendirme Anketi SIS (Swallowing Impairment Score) Anketi MD Anderson Disfaji Anketi Objektif değerlendirme için Kaypentax yutma çalışma modülü Video-laringoskopi Duygu-durum değerlendirmesi için - Beck Depresyon Anketi
Gereç ve yöntem Subjektif Yutma Değerlendirme Anketi Katı gıdaya disfaji Yarı katı gıdaya disfaji Sulu gıdaya disfaji Bolus kontrol Boğazını temizleme ihtiyacı Boğazına takılma hissi Boğulma hissi Öksürük
Gereç ve yöntem SIS (swallowing impairment score) Anketi SIS ANKETİ 0,Hİç 1, Hemen hiç 2,Bazen 3,Sıklıkla 4,Her zaman Yutma için efor gerekiyor Yutma sırasında boğazımda takılma hissediyorum Boğazından geçiş sırasında rahatsızlık hissediyorum Yutkunurken öksürüyorum Boğazımda yabancı bir cisim varmış gibi hissediyorum Sıvıları yutarken bazı güçlükler çekiyorum
Gereç ve yöntem MD Anderson Disfaji Anketi MD Anderson Disfaji Anketi Yutma yeterliliğim günlük işlerimi sınırlamakta E2 Yeme alışkanlıklarımdan dolayı utanıyorum F1 İnsanlar benim için yemek pişirmede zorluk çekiyor P2 Gün sonunda yutmak daha zor oluyor E7 Yemek yerken ne yaptığımı bilmiyorum E4 Yutma problemimden dolayı üzgünüm P6 Yutmak büyük efor gerektiriyor P7 Yutma problemim sebebiyle yemek yemem daha uzun süre alıyor P3 İnsanlar bana niçin bunu yiyemiyorsun diye soruyor E3 Yeme sorunum nedeniyle diğer kişiler tedirgin oluyor P8 Sıvıları içmeye çalıştığımda öksürüyorum F3 Yutma problemim benim sosyal ve kişisel hayatımı sınırlıyor F2 arkadaşlarım, komşularım ve akrabalarımla yemek için dışarı çıkmaktan çekiniyorum P5 Yutma güçlüğüm nedeniyle gıda alımımı kısıtlıyorum P1 Yutma güçlüğüm nedeniyle kilomu koruyamıyorum E6 Yutma güçlüğüm nedeniyle kendime saygım düşük E5 Yutma problemim nedeniyle dışarı çıkmıyorum P4 Gıdaların büyük miktarını yuttuğumu hissediyorum F5 Yutma güçlüğüm gelir kaybıma neden oldu F4 yeme alışkanlıklarım nedeniyle kendimi dışlanmış hissediyorum
Gereç ve yöntem Kaypentax Yutma Çalışma Modülü İşlem öncesi her hastaya damar yolu -pulse oksimetre Çene altına EMG elektrodu bağlandı. Dik oturur pozisyonda video fiberoptik endoskopi uygulandı. Test protokolünde; gıda boyası (yeşil renk) ile renklendirilmiş; 2 kez 3 ml, 5 ml, 10 ml su 2 kez 5 ml yoğurt 2 kez balık kraker ile yutma testi yapıldı. Topaloğlu ve ark. (1994) nın geliştirdiği skala kullanılarak, yutma sırasında; Erken dökülme, Rezidü- sekresyon, Penetrasyon, Aspirasyon, Refleks öksürük bulguları skorlandı. Uygulama sırasında KBB ve Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon doktorları bulundu. Bütün uygulamalar kayıt altına alındı.
Kaypentax Yutma Çalışma Modülü Gereç ve yöntem
Gereç ve yöntem SPSS, sürüm 20.0 Çoklu analiz Yaş Cinsiyet TFT En büyük nodül çapı Patoloji Post-op 6. ay TSH
Bulgular Subjektif verilere göre Yutma değerlendirme anketine göre; operasyon sonrası, yeni gelişen yutma güçlüğü yok SIS skorlarında 5 (%12.5) hastada disfaji MD Anderson skorlarında 10 (% 25)hastada disfaji İstatistiksel anlamlılık ve korelasyon yok (p>0.05)
Bulgular Objektif verilerde Sıvı gıda (su) alımında sorun yok pre-op ve post-op 6. ay verilerinin karşılaştırılmasında, operasyon sonrası; Yarı katı gıda alımında, (yoğurt) 2 (%5) hastada hafif-orta düzeyde rezidü birikimi (p>0.05) Katı gıda alımında (balık kraker) 6 (%15) hastada hafif-orta düzeyde rezidü birikimi izlendi.(p=0,01)
Bulgular Yutma frekansları Fonksiyonel alım skalası Fonksiyonel yutma skalasında anlamlı değişiklik yok (p>0.05) Subjektif veriler, objektif verilerle korelasyon göstermiyor.
Bulgular Katı gıda alımında hafif ve orta düzey rezidü birikiminin erkek cinsiyette daha fazla olduğu görüldü. (p=0,01) Beck Depresyon Ölçeği Operasyon öncesi orta düzey depresif yakınması olan 3 hastanın operasyon sonrası yakınmalarının tamamen gerilediği görüldü.
Tartışma Tiroidektomi sonrası sinir hasarı olmaksızın yutmayla ilgili yakınmalar olmaktadır Özellikle erken dönemde, lokal insizyon ağrısı, hastanın emosyonel durumu, entübasyona bağlı yakınmalar nedeniyle artmaktadır Bu zamana kadar yapılan sınırlı çalışmalar, hastanın subjektif cevaplarına (SIS, MD anderson Disfaji Anketi) dayanmaktadır. Jandee Lee, Surg Endosc (2010) 24:3186 3194 Pereira JA - Surgery 2003;133:318-22 Lombardi CP, Surgery 2006, 1027-1034
Tartışma Pereira JA ve ark - 60 hastayla anket bazlı yaptığı retrospektif çalışmada Tiroidektomi sonrası operasyon öncesi %3 olan disfaji yakınması operasyon sonrası %15 olarak bulunmuş (p<0.02) Pereira JA - Surgery 2003;133:318-22
Tartışma Lombardini CP. ve ark, tiroidektomi sonrası ses fonsiyonlarını EMG verileriyle ve yutma fonksiyonlarını subjektif olarak değerlendirilmiş 33 hastayla yapılan çalışmada, pre-operatif ve post-operatif 3. ay verileri karşılaştırılmış SIS skorları ve EMG verileri arasında anlamlı fark saptanmamış (p>0,05) Lombardi CP - World J Surg (2012) 36:1354 1360
Sonuç Tiroidektomi sonrası Subjektif verilere göre geç dönemde % 30 a yakın yutma güçlüğü yakınması varken Objektif verilere göre baktığımızda, yine geç dönemde, yutma fonksiyonlarının % 15 oranında etkilendiği saptandı.
Teşekkürler