Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan

Transkript

1 Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan

2 Tanı; Dört tanı kriteri Destekleyici tanı kriterleri Eşlik eden özellikler

3 Bu skala; 10 sorudan oluşmaktadır en fazla 40 puan verilmektedir skor sendromun şiddeti ile orantılıdır 0-10 puan hafif puan hafif-orta puan şiddetli puan ağır şiddetli

4 Ortak görüş; demirin ve dopaminin patogenezde rol oynadığı hangi lokalizasyonda? HBS nun bazal ganglianın dopaminerjik nöronlarındaki işlev bozukluğunun, spinal kordda sensoriomotor aktiviteyi değiştirmesi

5 Transkraniyal kortikal stimulasyon (TKKS) Kullanım Teknikleri Elektrik Uyarım Manyetik Uyarım ENMG cihazına bağlı olan bir manyetik stimulatör aygıtı Hasta, uykulu olmamalı gözlerini açık tutmalı takılı madeni eşyalar çıkarılmalı

6 Serebral korteks ve inici motor sistemi ayrıntılı olarak incelenir Santral, periferik sinir sistemi hastalıklarında bazen klinik olarak saptanamayan bir piramidal tutuluş ortaya konabilir Santral sinir sistemi içindeki plastik değişmeler

7 Kortikospinal yolağın direkt aktivasyonu ile oluşur Soleus MEP-80; istemli kasılma ve ayakta durma ile aktive olur ayak bileğinin dorsal fleksiyonu, 80msn latanslı yanıt olarak kaydedilmiş Bu geç yanıtın kökeninde, spinal çıkıcı ve inici uzun halka refleksler ve doğrudan kortikospinal geç etkilerin rol alır Periferik afferent spinal girdiler ile supraspinal inici etkilerin konverjansı ile ortaya çıkan fizyolojik bir yanıt olduğu ve dik durma, denge ve postür ile ilgilidir

8 Sağlıklı bir olguda TKKMS ile TA ve soleus kaslarından elde edilen primer ve geç yanıtlar. (İlk uyarılar istirahat halinde iken, daha sonra TA fasilitasyonu yaptırılarak uyarılar verilmiştir. Soleus MEP-80 yanıtı ancak TA fasilitasyonu sırasında alınabilmiştir. Primer TA yanıtı Primer soleus yanıtı ve soleus MEP-80 yanıtı

9 TKKMS yöntemi ile soleus kasında soleus MEP- 80 yanıt latansının HBS lu olgularda araştırılması HBS etiyopatogenezinin aydınlatılması Objektif bir tanı aracının belirlenmesi Hastalığın şiddetinin objektif olarak belirlenmesi

10 Olgular Bu çalışmaya DEÜTF Nöroloji Anabilim Dalı Uyku Hastalıkları polikliniğinde izlenmekte olan HBS tanısı alan hastalar alındı DEÜTF Uyku Hastalıkları Polikliniğinde izlenmekte olan 35 ve yeni tanı alan 9 HBS lu olgu olmak üzere toplam 44 olgu Tüm hastalar AASM tarafından tanımlanan 4 tanı kriteri ve IRLSSG ile değerlendirildi Kontrol grubuna hasta grubu ile yaş ve cinsiyet uyumlu, nörolojik bakıları normal bulunan 40 sağlıklı gönüllü alındı

11 HBS lu olgularının çalışmaya alınma ölçütleri; yaş arasında olma, Bilinen HBS hastası olup, yakınmalarının devam ediyor olması, Tanı kriterini karşılayan yeni hastalar

12 Çalışmaya alınan 44 olgunun üçünde belirgin MEP yanıtının alınmaması ve 1 olgunun da ENG de sensoriomotor polinöropati ile uyumlu bulgularının olması nedeni ile çalışmaya dahil edilmedi Sonuç olarak 40 HBS lu olgu ve 40 kontrol grubunda soleus MEP-80 yanıt latansı karşılaştırıldı

13 HBS nun şiddetinin değerlendirilmesinde, Uluslararası Huzursuz Bacaklar Sendromu Çalışma Grubu Derecelendirme Skalası (IRLSSG); hastalar hafif-orta ve şiddetli olmak üzere iki gruba ayrıldı <30/40 30/40 hafif-orta şiddette HBS şiddetli HBS

14 Kontrol ve hasta grubuna aynı koşullarda, DEÜTF Hastanesi Merkez Laboratuvarında Tetkikler içerisinde; BFT (BUN, Kreatinin) ve elektrolit değerleri (Na, K, Cl), KCFT(AST,ALT) hemogram, Ferritin, demir, B12, folik asit, TFT (FT3,FT4,TSH) Kontrol ve hasta grubu için BFT, elektrolit değerleri KCFT TFT normal sınırlarda olanlar çalışmaya dahil edildi Hasta grubu içerisinde ferritin 50,00ng/ml ve üstü değerleri için normal, 50,00ng/ml in altındaki değerler için normalin altı

15 Kontrol ve hasta grubuna elektronörografi (ENG) incelemesi DEÜTF Nöroloji AD Nörofizyoloji BD ENMG cihazı ile yapıldı (Medtronic/Keypoint marka ENMG cihazı) Elektronörografi ile üst ve alt ekstremitelerde (dört ekstremitede) duysal ve motor sinir iletim hızları, amplitüdü, H-refleksi ve F yanıtı

16 Kontrol ve hasta grubunda işlem düz bir muayene masasına yatırıldı DEÜTF Nöroloji AD Nörofizyoloji BD da MAGSTİM 200 manyetik stimulatör kullanıldı(magstim, Wales U.K.) Eksternal stimulasyon girişi ile ENMG (Medtronic/Keypoint) cihazına bağlandı Manyetik akım şekli monofazik ve uyarım dalgasının tüm süresi 1msn TA ve soleus kaslarından ENG yanıtı elde etmek için gümüş/ gümüş klorür EEG elektrotları kullanıldı

17 Kontrol grubu ve hasta grubu için 2 deneysel paradigma uygulandı 1) Tam istirahat 2) İstemli ayak dorsofleksiyonu

18 Çalışma grubu ile kontrol grubu arasındaki MEP-80 yanıtının latansı, ENG sonuçları, demografik veriler ve laboratuvar sonuçları karşılaştırılırken bağımsız değişkenler arasında t-testi kullanıldı ve 0,05 altındaki p değerleri anlamlı kabul edildi Veriler arasındaki korelasyon, Pearson korelasyon testi ile incelendi. Tüm istatistiksel analizler SPSS 15 (SPSS, Chicago, ABD) paket programı ile yapıldı

19 Hasta ve kontrol gruplarının demografik özellikleri Hasta Grubu (n=40) Kontrol Grubu (n=40) P değeri Ortalama yaş (yıl) 51,9 45,5 0,054 Ortalama boy (m) 1,63 1,66 0,848 Cinsiyet (n, %) Kadın Erkek 31 (77,5) 9 (22,5) 28 (70) 12 (30)

20 Hasta Sayısı HBS lu olgularda, yakınma süresi; 2 yıldan daha kısa olan : 7 hasta 2 ve 5 yıl arasında olan : 11 hasta 5 yıldan daha uzun olan : 10 hasta 10 yıldan daha uzun olan : 12 hasta yıl 5-10yıl 10yıl Yakınma süresi

21 TKKS öncesinde (24 saat önce), soleus MEP- 80 yanıt latansını etkilememek amacı ile hastaların dopaminerjik ve antiepileptik tedavileri kesildi

22 Hasta ve kontrol grubunda; ENG ile üst ve alt ekstremitelerde motor ve duysal iletimler, H refleksi ve F yanıtı değerleri incelendi Elektrofizyolojik incelemede iki grup arasında istatistiksel olarak farklılık saptanmadı

23 MEP-80 yanıtı latansı (ms) HBS lu olgularda soleus MEP-80 yanıt latansı ortalama değeri 96,0ms (SD: 12,5ms) Kontrol grubunda ise 81,8ms (SD: 3,4ms) Soleus MEP-80 yanıt latans değeri HBS lu olgularda istatistiksel olarak anlamlı oranda daha uzun (p<0.001) Hasta Grubu Gruplar 81,8 Kontrol Grubu

24

25 Hafif orta şiddette yakınmaları olan HBS lu olguda TA fasilitasyonu ile elde edilen soleus MEP-80 yanıt latansı (88,1ms)

26

27 Soleus MEP-80 yanıtı latansı IRLSSG Skorları Hafif-Orta (<30/40) Şiddetli ( 30/40) P değeri N=16 N=24 MEP-80 latans (ms) 83,2 104,5 P<0, ,2 Hafif-Orta IRLSSG skoru 104,5 Şiddetli

28 Ferritin P değeri Normal altı Normal Hasta grubu (olgu sayısı) Kontrol grubu (olgu sayısı) MEP-80 latans (hasta grubu) 97,60 ms 93,63 ms 0,257 MEP-80 latans (kontrol grubu) 81,65ms 81,96ms 0,485

29 HBS da o doğrudan kortikospinal yolağın etkilenmediği o supraspinal inhibitör sistemin etkilendiği o spinal nöronların işlevlerinde sorun olduğu kabul edilmektedir Soleus MEP-80 yanıt latans değerlerini hasta ve kontrol grubunda karşılaştırdık

30 MEP-80 yanıt latansı Soleus MEP-80 yanıt latansı ve boy açısından hasta ve kontrol grubunda herhangi bir ilişki saptanmadı Hasta grubunda soleus MEP-80 yanıt latansının (96ms) kontrol grubuna (81.8ms) göre istatistiksel olarak anlamlı olarak uzamıştır(p<0.001) Hasta grubunda yakınmaları şiddetli olanlarda soleus MEP-80 yanıt latansı(104,5ms), hafif olan hastalara (83,2ms) göre daha uzundu Ferritin değerleri Ferritin değerleri ve hastalığın şiddeti arasında negatif korelasyon saptandı Hasta ve kontrol grubunda ferritin değeri ve MEP-80 yanıtı arasında ilişki saptanamadı

31 Yakınmalarının şiddetli olduğu hasta grubunda soleus MEP-80 yanıt latansının belirgin olarak uzamış olması nedeni ile hem hastalığın tanısını koymada hem de derecesini belirlemede yardımcı tanı yöntemi olarak TKKMS un kullanılabileceği sonucuna vardık

32 ÇALIŞMANIN GETİRİLERİ Literatürde yapılmış olan benzer bir çalışma olmaması nedeni ile özgün bir çalışma ÇALIŞMANIN SINIRLIKLARI Hastaların tedavileri işlemden 24 saat önce kesildi, DA uzun dönem etkisi göz ardı edildi, tedavi daha önceden kesilebilirdi HBS nun sirkadyen özellik göstermesi nedeni ile inceleme daha geç saatlerde veya sabah ve akşam olarak günde iki defa yapılabilirdi