Sosyal Koruma İstatistiklerine İlişkin Açıklamalar Sosyal koruma; hanehalkları veya bireylerin belirlenmiş risk veya ihtiyaç yüklerini hafifletmek amacıyla yapılan (anlık karşılıklı veya bireysel olmayan) tüm müdahaleleri kapsamaktadır. Sosyal koruma harcamaları; sosyal yardımlar, idari harcamalar, diğer düzenlemelere gönderilen transferler ve diğer harcamalardan oluşmaktadır. Sosyal yardımlar; hanehalkları ve bireylerin tanımlanmış risk ve ihtiyaç yüklerini hafifletmek için sosyal koruma düzenlemeleri tarafından gerçekleştirilen ayni ve nakdi tüm transferleri kapsamaktadır. Sosyal koruma gelirleri ise; sosyal katkılar, devlet katkıları, diğer düzenlemelerden gelen transfer gelirleri ve diğer gelirlerden oluşmaktadır. 2
Sosyal Koruma Harcama Türleri Nakit yardım, nakit para şeklinde ödenen ve yararlanıcının parayı gerçek anlamda ne için harcadığı konusunda bir kanıt/belge istenmeyen yardım şeklidir. Ayni yardımlar, mal ve hizmet şeklinde doğrudan sağlanan yardımlardır. Bu yardımlar, yapılan harcamaların fatura karşılığının geri ödenmesi (belirli mal ve hizmetler için belgelendirilmiş/faturalandırılmış harcamaların tamamı veya bir kısmının yararlanıcıya geri ödenmesi) şeklinde de olabilir. Yapılan sosyal yardımlar için yararlanıcının ödediği katkı payı dahil değildir. Şartlı yardımlar, gelir ve/veya varlıkları belirli bir düzeyin altında olma koşuluna bağlı olarak yararlanıcılara sağlanan sosyal yardımlardır. Bu yardımlar genel olarak devlet katkıları ile finanse edilen ve yararlanıcı katkısı istemeyen düzenlemeler tarafından sağlanmaktadır. Şartsız yardımlar, kişinin gelir ve/veya refah düzeyine bakılmadan yapılan yardımlardır. 3
Sosyal Koruma Gelir Türleri İşveren katkıları, işçilerinin ve onların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sosyal yardım alma konusundaki hak sahipliklerini güvence altına almak amacıyla işverenler tarafından yapılan ödemelerdir. Koruma kapsamındaki bireyler tarafından yapılan sosyal katkılar, sosyal yardım alma hakkını elde etmek veya korumak amacıyla, bireyler veya hanehalkları tarafından sosyal koruma düzenlemelerine yapılan ödemelerdir. Devlet katkıları, hükümetin kontrolündeki primsiz düzenlemelere yaptığı genel harcamalar ve hükümetin koruması altındaki gruplara yaptığı finansal yardımları içermektedir. Devlet katkıları, devletin kendi çalışanları, emeklileri ve onların ailelerine yapılacak yardımları güvence altına almak için kullandığı gerçek ve emsali katkıları kapsamaz (bunlar işveren sosyal katkıları olarak sınıflandırılır). Diğer gelirler, sosyal koruma düzenlemelerinin çeşitli cari gelirleri anlamına gelmektedir. Uygulamada bu gelirler; faiz, kar payları ve bağışları ifade etmektedir. 4
Sosyal koruma harcamaları, 2012-2014 300 250 221 249 200 195 Milyar TL 150 100 50 0 2012 2013 2014 TÜİK, Sosyal Koruma İstatistikleri, 2012-2014 5
Sosyal koruma yardımları toplamı, 2012-2014 300 250 200 Milyar TL 150 100 50 0 Sosyal koruma yardımları toplamı Hastalık/sağlık bakımı Engelli/malül Emekli/yaşlı Dul/yetim Aile/çocuk İşsizlik Sosyal dışlanma b.y.s 2012 2013 2014 TÜİK, Sosyal Koruma İstatistikleri, 2012-2014 6
Sosyal koruma yardımlarının GSYH'ye oranı, 2012-2014 16 % 14 13,8 14,0 12 10 8 6 13,5 6,6 6,7 4 2 0 Sosyal koruma yardımları toplamı 4,2 4,2 4,2 Hastalık/sağlık bakımı 0,5 0,6 0,5 6,5 1,6 1,7 1,6 0,4 0,4 0,4 0,2 0,2 0,3 0,2 0,2 0,2 Engelli/malül Emekli/yaşlı Dul/yetim Aile/çocuk İşsizlik Sosyal dışlanma b.y.s 2012 2013 2014 TÜİK, Sosyal Koruma İstatistikleri, 2012-2014 7
Türlerine göre sosyal koruma yardımları (ayni-nakdi, şartlışartsız), 2012-2014 % 100,0 90,0 91,0 90,7 90,3 80,0 70,0 64,9 65,2 65,5 60,0 50,0 40,0 35,1 34,8 34,5 30,0 20,0 10,0 9,0 9,3 9,7 0,0 Ayni Nakit Şartlı Şartsız 2012 2013 2014 TÜİK, Sosyal Koruma İstatistikleri, 2012-2014 8
Türlerine göre sosyal koruma gelirlerinin dağılımı, 2012-2014 % 45 40 39,9 41,4 41,5 35 30 25 27,5 27,5 26,4 26,1 26,2 25,1 20 15 10 5 6,5 6 5,8 0 Devlet katkıları İşveren sosyal katkıları Koruma kapsamındaki bireyler tarafından yapılan katkılar 2012 2013 2014 Diğer gelirler TÜİK, Sosyal Koruma İstatistikleri, 2012-2014 9
İyi günler dileriz. 10