Dr. Ufuk Yılmaz İzmir, Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi EAH
İlaçlar, istenmediği halde damar dışına kaçabilir Etrafındaki subkutan dokuya yayılabilir Şiddetli, irreversibıl değişikliklere kadar gidebilen lokal hasara sebep olabilir.
% 0.1-6.5
Katater yerinde yanma, kızarıklık, şişlik, ağrı Birkaç saat içinde ödem ve kızarıklık Birkaç gün içinde indurasyon Birkaç hafta içerisinde cilt ülserasyonu ve nekroz Nekroz, periost-tendon fasya ya kadar ilerleyebilir.
İlaç veriliş hızı Damarın bulunduğu ve ekstravazasyonun oluştuğu dokunun özellikleri Ekstravaze olan ilacın özellikleri (vezikan) Ekstravaze olan ilacın miktarı
DNA-bağlayan vezikan ilaçlar Alkilleyici ajanlar (Nitrojen mustard) Antrasiklin antibiyotikler (Doksorubusin, epirubusin, idarubusin, daunorubusin) Diğer antikanser antibiyotikler (Mitomisin-C, daktinomisin, mitoksantron) DNA-bağlamayan vezikan ilaçlar Alkilleyiciler (amsakrin) Plant alkoloidler ( Vinblastin, vinkristin, vindesin,vinorelbin) Taksanlar (Dosetaksel, paklitaksel) Epipodofilotoksinler (etoposid, teniposid) Platinler (konsantre oksaliplatin) Dakarbazin, 5-FU İrritan ilaçlar Bleomisin, carboplatin, siklofosfamid, gemsitabin, ifosfamid, irinotekan, topotekan, melfalan, karmustin
Sağlıklı bir venöz yoldan çalışmak Ciltaltı dokuların az olduğu alanlar SAKINCALI Dolaşımı bozulmuş ekstremiteler SAKINCALI Ekstravazasyonun erken farkedilmesi Damar yolunun kontrolü, ilaçlar ile yapılmamalı Sağlık görevlisi ile iletişim Eğitim almış elemanlar
İnfüzyonu durdur, katateri çıkarma Enjektör ile katater içindeki /etrafındaki ilacı geri al Vezikan ilaç ekstravaze ise ilaç miktarını tahmin et DNA bağlayan vezikan; lokal soğutma DNA-bağlamayan vezikan; lokal ısıtma (4x15dk/24-48h) Ekstremite yukarıya kaldırılmalı Değişiklikler baştan itibaren fotoğraflanmalıdır. Oluş zamanı, ilac tipi ve miktarı, yapılanlar dokümente et
İrritan ya da DNA-bağlamayan vezikan ilaç: cildin bütünlüğünde bir bozulma olmaz DNA- bağlayan ilaç ile ülser ve ciddi doku kayıpları gelişebilir.
Hemen sonra/tedavinin ilerleyen dönemleri Ekstravazasyonun ilk 24 saati içinde; ekstravazasyondan etkilenmiş dokunun çıkarılması Oluşan ağrının şiddeti erken cerrahi işareti olabilir Ekstravazasyondan 10 gün sonra hasta asemptomatik ise müdahale gerekmeyebilir Eğer ağrı-ülserasyon ilerler ise debridman ve greft Erken plastik cerrahi ile komplike işlemler, infeksiyon riski ve düzelme süresinde azalma
Vezikan ilaç ekstravazasyonlarında antidot Topikal /injeksiyon Bir çok ilaç etkisiz. İlacının kutusu / prospektus önerileri.
Subkutan doku hyaluronik asitleri yıkar, İlacın dokuda yayılır ve absorbsiyon alanı artar Vinka, etoposid, paklitaksel için kullanılır. Antrasiklin, enfekte/kanseröz cilt kullanılmamalıdır. Hyalurinidaz preperatları; Amphase (Hyaluronidase injection; 150 U/ml) Vitrase (ovine hyaluronidase 200 U/ml) Hylenex recombinant (hyaluronidase human injection,150 U/ml)
Katater çıkarılmamış ise; 1-6 ml (150-900 U) hyalorinidaz izotonik Nacl ile sulandırılarak verilir. Katater çıkarılmış ise; Saat yönünde SC uygulama yapılır. Önerilen doz ekstravaze ilacın 1 ml için 1 ml hyalurinidaz şeklindedir. Bu doz 3-4 saat ara ile tekrarlanabilir.
Cilt permabilitesi ve doku penetrasyonunu arttırır Ekstravaze ilacın absorbsiyonunu sağlar Antioksidan %50-100 lük DMSO solusyon Ekstravazasyon sahasının da dışına taşılarak uygulanır.
Mechlorethamine vezikan etkisini nötralize eder. Konsantre sisplatinin ekstravazasyonu 4-8 ml. %10 lık sodyum thiosülfat 6 ml injeksiyonluk steril su ile sulandırılır. Mechlorethamine in her 1 miligramı için 2 ml, Her 100 mg sisplatin için 2 ml karışım Katater içinden verilir. Ekstravaze alan etrafında 1 ml ciltaltı injeksiyonlar, saat yönünde 3-4 saat ara ile tekrarlanarak uygulanır.
Antrasiklin ekstravazasyon IV uygulanır Doksorubusinin kardiyak toksisitesini azaltmak için kullanılır Ekstravazasyonun olmadığı ekstremiteden verilir Antrasiklin-Fe kompleksi ile serbest radikal oluşumunu ve doku nekrozunu, demiri bağlayarak önler
İlk 6 saatde uygulanmalıdır 1000 mg/m2/d1, 1000 mg/m2/d2, 500 mg/m2/d3 Maksimum 2000 mg /gün Kreatinin klirensi <40 ml/dak; doz %50 azalt Uygulamadan 15 dk önce soğuk uygulama durdurulmalı ve DMSO uygulanmamalıdır.
Savene (dexrazoxane for injection, Topotarget Demark) Totect (dexrazoxane for injection, Topotarget USA)