TÜRKİYE'DEKİ İŞÇİ SAĞLIĞIve İŞ GÜVENLİĞİ(İSİG) SORUNUNUN GENİŞ ÖLÇEKTEKİ ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK GRAFİKSEL MODEL Erdem TUÇ -Endüstri Mühendisi İSDER (İşçi Sağlığı İş Güvenliği ve Dayanışma Derneği) Özet Bu çalışma Türkiye'de ki işçi sağlığı ve iş güvenliği sorununun bileşenleri adlı çalışmayı tamamlayıcı niteliktedir. İlgili çalışmada İSİG sorununun bileşenleri ayrıştırma, seviyelendirme ve kesişme özelliklerine göre başlıklar halinde ve kısa açıklamalarla sıralanmıştır. Bu çalışmanın konusu ise IDEF (Integrated Definition Language) yöntemiyle yukarıda sözü geçen bileşenlerin bütünlüklü ve çözüme yönelik olarak grafiksel modellenmesidir. Giriş Bu çalışma "Türkiye'de ki İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Sorununun Bileşenleri" adlı çalışmayı 1 tamamlayıcı niteliktedir. Adı geçen çalışmada öncelikle Türkiye'de bir İSİG sorununun varlığı çeşitli alan örnekleriyle nesnel olarak tespit edilmiştir. Daha sonra tekil olayların somutluğuna takılmadan yapılacak bir soyutlamanın İSİG sorununun doğru çerçevesini oluşturacağı vurgulanmıştır. Bu çerçeveyi genel bir bakış açısıyla çizip, olana bitene daha yukarıdan, daha üst seviyeden bakmanın sorunun çözümde atılacak ilk adım olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın ana gövdesinde ise İSİG sorununun bileşenleri ayrıştırma, seviyelendirme ve kesişme özelliklerine göre başlıklar halinde ve kısa açıklamalarla sıralanmıştır. Bu çalışmanın konusu ise IDEF (Integrated Definition Language) yöntemiyle yukarıda sözü geçen bileşenlerin bütünlüklü ve çözüme yönelik olarak grafiksel modellenmesidir. İSİG sorununu oluşturan bileşenler için ayrı ayrı üretilecek çözümler ancak bütün bu bileşenlerin kaynağı olan genel sosyo ekonomik yapının radikal olarak değişimine işaret ettiği oranda anlamlıdır. Diğer bir ifadeyle, somut hedefler için mücadele etmenin gerekliliğinin yanında, o somut hedeflerin radikal değişim sürecinin herhangi bir noktasında yer alıp almadığı gözönünde bulundurulmalıdır. Radikal bir değişime hizmet etmeyecek tüm somut çözüm önerileri, sistemin bütününü dikkate almadığı için, akıntıya fazla dayanamayacak, çabucak yozlaşacak ve gündelik bir çözüm olarak kalacaktır. Açıkçası, gündelik başlıklarımızın ötesinde, pazar ekonomisinden planlı ekonomiye yani kapitalizmden sosyalizme geçiş İSİG sorununun kökten çözümü için eldeki tek gerçekçi uğraş konusudur. Dolayısıyla tüm başlıklardaki çözüm önerilerinde sistemsel bakış açısı asla kaçırılmamalı, somut hedeflerin bu bakış açısından oturduğu yer gözetilmelidir. Sistemsel yaklaşımda model iki nedenden dolayı vazgeçilemezdir. 1. İSİG sorununun çözümü ancak sorunun her bir bileşeninin çözümüyle mümkündür. Dolayısıyla her bir bileşen ayrı ayrı ve birbirleriyle ilişkileriyle beraber ifade edilmelidir (Yatay hiyerarşi) 2. Tüm bileşenler bir üst başlığın ayrıştırılmış hallerine denk gelmektedir. Üstbaşlık ve bileşen ilişkisi mutlaka kurulmalıdır (Dikey hiyerarşi) IDEF modelleme yöntemi sistemsel yaklaşımın bu iki ana ilkesini desteklediğinden dolayı bu çalışmada araç olarak kullanılmıştır. IDEF Modelleme Yöntemi IDEF modelleme yönteminde, ele alman ve en üst düzeyde bulunan öge (bu çalışmada ÎSİG sorunudur) kendisini tanımlayan alt öğelere parçalanarak tanımlanmaktadır. Aynı seviyede tanımlanan alt öğelerin birbiriyle ilişkileri model üzerine yerleştirilebilmektedir. 1 Türkiye'deki İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sorununun Bileşenleri, Erdem Tuç (Mühendis ve Makina -Mayıs 1998) 181
Daha sonra parçalanarak ortaya çıkarılan her bir öge parçalar ele alınır. tekrar ele alınıp onu oluşturan alt Örnek: Aşağıdaki grarafikte İSİG sorununu oluşturan iki ana öge yer almaktadır. ÎSİG sorunu genel olarak "Toplumsal İSİG Sorunu" ve "Kişisel İSİG Sorunu" olarak ayrıştırılabilir. 182
CO CO
oo
oo Ol
190