287 MAKEDONYA E T M S STEM NDE TÜRKLER N KADRO SORUNU VE GET R LEN ÖNER LER Bayramali LUfi Türk Üniversite Mezunlar Birli i, Makedonya Genel olarak Makedonya ve Nüfus Da l m Güneybat Avrupa da Balkan yar madas n n merkezinde bulunan Makedonya Cumhuriyeti toplam 2.022.574 nüfusa sahiptir. Nüfusun büyük ço unlunu %64,17 oranla Makedonlar oluflturmaktad r. 77.959 kifliyle nüfusun %3,85 ini oluflturan Türkler üçüncü s rada yer almaktad r. kinci s rada ise %25,17 lik payla Arnavutlar bulunmaktad r 1. Türklerin e itim oran ise %2,3 tür. Tablo 1: Nüfusun Milliyetlere Göre Da l m ve E itim Oranlar Kaynak: M.C. Devlet statistik Kurumu, 2002 Say m
288 3. Uluslararas Balkan Kongresi / 3 r d International Balkan Congress Makedonya da az nl k konumunda olan Türklerin yo un olarak yaflad klar bafll ca flehirler: Gostivar, Üsküp, Kalkandelen, Radovifl, Konçe, K rçova, Merkez Jupa, Ohri, Resne, Pirlepe, fltip, Valandova, Köprülü v.s. Etnik Yo unlu a Göre Nüfus Da l m Seçim bölgelerinin belirlenmesi sistemi Türk nüfusunun aleyhinde ifllemektedir. Bunun bir sonucu olarak da sadece iki bölgede Türklere belediya baflkanl imkân tan maktad r. Yukar daki haritada görüldü ü üzere yeflil renkle belirlenen bölgeler Türklerin belediye baflkanl klar n yapt klar bölgelerdir. Bunlar ise Merkez Jupa ve Plasnitsa belediyeleridir. Makedonya E itim statistikleri Makedonya n n e itim durumuna bakt m zda toplam 991 ilkö retim ve 110 ortaö retim okulu-lise bulunmakta ve s ras yla 215.078 ilkokul ve 93.164 lise ö rencisi e itim görmektedir.
Makedonya E itim Sisteminde Türklerin Kadro Sorunu ve Getirilen Öneriler 289 Tablo 2: lkö retim statistikleri Kaynak: M.C. Devlet statistik Kurumu 2008-2009 e itim y l verileri Makedonya da mevcut 991 ilkö retim okulundan 60 nda 318 s n fta Türkçe e itim verilmektedir. Bu okullarda 5.740 Türk ö renci e itim görmekte ve 464 Türk ö retmen görev yapmaktad r. Türk ö rencilerinin toplam ö renciler içindeki pay ise %2,7 dir. 2008-2009 e itim y l nda ilkö retim okullar ndan toplam 26.915 ö renci mezun olurken, mezun olan Türk ö renci say s ise 568 dir. Fakat ortaö retimde yeterli düzeyde Türkçe s n f n olmamas ilkö retimden mezun olan Türk ö rencilerinin tamam ortaö retimine-liseye Türkçe devem edemiyor. Tablo 3: Ortaö retim statistikleri Kaynak: M.C. Devlet statistik Kurumu 2008-2009 e itim y l verileri Yukar daki tablodan da görülece i üzere toplam 110 ortaö retim okulundan 10 unda okulda Türkçe e itim verilmektedir. Bu okullarda toplam 55 Türk s n f bulunmakta ve 1.097 ö renci Türkçe e itim görmektedirler. Mezun olan Türk ö renci say s da 340 t r. Ayn zamanda ortaö retim okullar nda 175 Türk ö retmen görev yapmaktad r.
290 3. Uluslararas Balkan Kongresi / 3 r d International Balkan Congress Türklerin Kadro sorunlar 1992 y l ndan günümüze kadar, Türkiye Cumhuriyeti nin deste iyle e itim için Türkiye ye gelen 250 mezun içinde fen bölümleri ö retmenlerinin azl sorun teflkil etmektedir. Özellikle matematik, fizik, kimya ve biyoloji gibi ö retmenliklerden mezunumuz yetersizdir. Ayr ca Makedonya n n kültürel ve arkeolojik zenginli i olmas na ra men arkeoloji ve sanat tarihi bölümünden mezun neredeyse hiçbir arkadafl m z yoktur. Türkçe e itime yeni bafllayan soydafllar m z n okuduklar bölgelerde Türkçe e itim verecek fen dersleri ö retmenlerinin yan s ra di er ö retmenler de çok k s tl d r. Türkiye de üniversiteye gitmeyi kazanamayan Türk ö rencilerinin genel olarak Türkoloji ve s n f ö retmenli i bölümlerini seçmeleri, bu kadrolarda fazlal k oluflturmakta ve mezun olduktan sonra maalesef ifl bulmakta s k nt çekmektedirler. Bunun en büyük nedeni Makedonya da yüksek ö retimde Türkçe okuyabilecekleri bölüm sadece Türkoloji bölümü olmas d r. Getirilen Öneriler Mezun olan üniversite ö rencileri aras nda sadece %5 inin fen bölümlerinden oldu u tespit edilmifltir. Yeni nesilleri sosyal ö retmenlikleri tercih etmeleri durumunda ifl bulma imkânlar n n güç olaca aç kt r. Bu ba lamda orta ö retimde okuyan Türk ö rencilerine, ileride ifl s k nt s çekmemeleri ve kadro eksikliklerinin giderilmesi maksad yla tespit edilen eksik kadrolar tercih etmeleri gerekir. Yüksek e itim için Türkiye ye gelen ö rencilerin birço u Makedonya ya geri dönmemeleri Makedonya da Türklerin beyin göçüne neden olmaktad r. Bu ise mevcut kadro sorununun daha da büyümesin neden olmaktad r. Makedonya da yaflayan Türklerin aleyhine geliflen bu durumun önlenebilmesi maksad yla; Türkiye den mezun olanlar n tekrar Makedonya ya dönüfl yapmas için gerekli tedbirlerin al nmas gerekmektedir. Örne in: Türkiye ye gidiflte, geri dönece ine dair anlaflma imzalanmas, kalmak isteyen mezunlara oturma ve çal flma izinlerinin verilmemesi gibi. Türkiye de okuyan Makedonyal Türk ö rencilerin baflar s zl klar durumunda iki y ll k programlara geçifl yapmalar n n engellenmesi, ö rencilerin daha s k çal flmalar n teflvik edecek ve dört y ll k bölümlerden mezun olmalar zorlanm fl olacakt r. Ayn zamanda Türkiye den Makedonya Türklerine verilen kontenjanlar n bofl kadrolar göz önünde bulundurularak verilmesi, kadro sorununun giderilmesinde önemli katk sa lam fl olacakt r. Makedonya Türklerinin kadro sorununun giderilmesinde önemli katk sa layacak bir giriflim de Makedonya da Türkçe ö renim verecek bir üniver-
Makedonya E itim Sisteminde Türklerin Kadro Sorunu ve Getirilen Öneriler 291 sitenin kurulmas d r. Makedonya da Türkçe e itim veren bir üniversitenin olmamas Türk nüfusunun ortaokuldan itibaren di er dillerde e itime bafllamalar na neden olmaktad r. Bu nedenle Makedonya da Türkçe e itim veren bir üniversitenin kurulmas hem yetiflmifl kadronun Makedonya da kalmas n teflvik edecek hem de Türkçe okumak isteyen Türk ö rencilere bu imkân sa lam fl olacakt r. Notlar 1 M.C. Devlet statistik Kurumu 2002 say m na göre.