ÖNSÖZ Bu standard, CEN tarafõndan kabul edilen EN 12350-4 (1999) standardõ esas alõnarak, TSE İnşaat Hazõrlõk Grubu nca hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu nun 17 Nisan 2002 tarihli toplantõsõnda Türk Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmiştir. Bu standardõn kabulü ile TS 6085 (1978) iptal edilmiştir.
İÇİNDEKİLER 1 Kapsam... 1 2 Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar... 1 3 Prensip... 1 4 Cihazlar... 1 4.3 Betonu sõkõştõrma cihazõ, aşağõda verilenlerden herhangi birisi olmalõdõr:... 2 4.4 Tekrar karõştõrma kabõ, su emmeyen ve çimento hamurundan kõsa sürede olumsuz etkilenmeyen özellikte malzemeden yapõlmõş, rijit yapõlõ, düz tepsi. Tepsi ölçüleri betonun, kare ağõzlõ kürek kullanõlarak, tamamiyle tekrar karõştõrõlmasõna uygun olmalõdõr.... 2 4.5 Kürek, kare ağõzlõ olan.... 2 4.6 Düz kenarlõ mastar, 200 mm den daha uzun olan.... 2 4.7 Cetvel... 2 4.8 Nemli bez... 2 5 Numune alma... 2 6 İşlem... 3 7 Sonuçlarõn gösterilmesi... 3 8 Deney raporu 2)... 4 9 Kesinlik... 4
BETON - TAZE BETON DENEYLERİ - BÖLÜM 4: SIKIŞTIRILABİLME DERECESİ 1 Kapsam Bu standard, taze beton kõvamõnõn, sõkõştõrõlabilme derecesinin belirlenmesi yoluyla tayini metodunu kapsar. Bu deney, agrega en büyük tane büyüklüğü 63 mm den daha fazla olan betonlara uygulanmaz. Sõkõştõrõlabilme derecesi 1,04 den daha küçük veya 1,46 dan daha büyük olan betonlarõn kõvamõ, sõkõştõrõlabilme derecesi tayini deneyi için uygun değildir. 2 Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atõf yapõlmaktadõr. Bu atõflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağõda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atõflarda daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapõlmasõ şartõ ile uygulanõr. Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanõn tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskõsõ kullanõlõr. EN, ISO, IEC vb. Adõ TS No 1) Adõ No (İngilizce) (Türkçe) EN 12350-1 Testing fresh concrete - Part 1 : Sampling TS EN 12350-1 Beton - Taze beton deneyleri - Bölüm 1: Numune alma 3 Prensip Taze beton, mala kullanõlarak, doldurma esnasõnda herhangi sõkõştõrma etkisi oluşturmadan, kap içerisine dikkatlice yerleştirilir. Kap tamamen doldurulduktan sonra, betonun kalõptan taşan kõsmõ sõyrõlarak alõnõr. Daha sonra, kap içerisindeki beton vibratörle sõkõştõrõlõr ve sõkõşmõş beton yüzeyinin, kalõp üst yüzeyine olan mesafesi, sõkõştõrõlabilme derecesi olarak belirlenir. 4 Cihazlar 4.1 Kap, çimento hamurundan kõsa sürede olumsuz etkilenmeyen metalden yapõlmõş ve aşağõda verilen ölçülere sahip prizma şekilli olan: Taban : (200 ± 2) mm x (200 ± 2) mm Yükseklik : (400 ± 2) mm Taban ve duvar (yan yüz) plâkalarõnõn kalõnlõklarõ en az 1,5 mm olmalõdõr. Not - Deney sonunda kap içerisindeki betonun kolayca boşaltõlmasõ için kap tabanõ delikli yapõlabilir. Bu durumda, tabanõ kapamak için uygun plâstik levha yerleştirilmelidir. 4.2 Mala, düz kenarlõ olan (Şekil 1). 1) TSE Notu: Atõf yapõlan standardlarõn TS numarasõ ve Türkçe adõ 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
Ölçüler mm dir Şekil 1 - Mala 4.3 Betonu sõkõştõrma cihazõ, aşağõda verilenlerden herhangi birisi olmalõdõr: İç (daldõrma tipi) vibratör : En düşük frekansõ yaklaşõk olarak 120 Hz (dakikada 7200 devir) olmalõdõr. Vibratör daldõrma ucunun çapõ, en küçük kap boyutunun 1/4 ünü geçmemelidir. Titreşim masasõ : En düşük frekansõ yaklaşõk olarak 40 Hz (dakikada 2400 devir) olmalõdõr. Titreşim masasõ kullanõmõ referans metottur. 4.4 Tekrar karõştõrma kabõ, su emmeyen ve çimento hamurundan kõsa sürede olumsuz etkilenmeyen özellikte malzemeden yapõlmõş, rijit yapõlõ, düz tepsi. Tepsi ölçüleri betonun, kare ağõzlõ kürek kullanõlarak, tamamiyle tekrar karõştõrõlmasõna uygun olmalõdõr. 4.5 Kürek, kare ağõzlõ olan. Not - Kare ağõz, tekrar karõştõrma kabõ içerisindeki betonun uygun şekilde karõştõrõlabilmesi için gereklidir. 4.6 Düz kenarlõ mastar, 200 mm den daha uzun olan. 4.7 Cetvel 4.8 Nemli bez 5 Numune alma Beton numunesi, EN 12350-1: 1999 a uygun olarak alõnmalõdõr. Deney uygulanmadan önce, beton numune, tekrar karõştõrma kabõ içerisinde kare ağõzlõ kürek kullanõlarak yeniden karõştõrõlmalõdõr.
6 İşlem Kap temizlenir ve kabõn iç yüzeyleri nemli bezle rutubetlendirilir. Beton, prizma şekilli kaba, malanõn, kap üst kenarõ üzerinde devrilmesi ve mala üzerindeki taze betonun kap içerisine serbestçe akõtõlmasõ yoluyla, sõkõştõrõlmadan doldurulur. Taze betonun mala ile doldurulma işlemine, kap üst yüzey kenarlarõnda çepeçevre sõra takip edilerek, taze beton kaptan taşõncaya kadar devam edilir. Kap doldurulduktan sonra, betonun kaptan taşan kõsmõ düz kenarlõ mastara kesme hareketleri yaptõrõlarak sõyrõlõp üst yüzey düzeltilir. Bu esnada, betonda herhangi sõkõştõrma etkisi oluşturulmamasõna özen gösterilmelidir. Kap içerisine gevşek şekilde yerleştirilen beton, hacminde daha fazla küçülme meydana gelmeyinceye (daha fazla sõkõşmayõncaya) kadar, daldõrma tipi vibratör veya titreşim masasõ kullanõlarak sõkõştõrõlõr. Sõkõştõrma esnasõnda, sõçrama veya sõzma yoluyla beton kütlesinde eksilme olmamasõna dikkat edilmelidir. Not 1 - Hava sürüklenmiş betonlarda, daldõrma tipi vibratör kullanõmõnda sürüklenmiş havanõn kaybolmamasõ için özel itina gösterilmelidir. Sõkõştõrma işlemi sonrasõ, sõkõşmõş beton yüzeyi ile prizmatik kabõn üst yüzey kenarõ arasõndaki ortalama mesafe 1 milimetre yaklaşõmla ölçülerek s değeri (Şekil 2) belirlenir. Bu değer, kabõn her kenarõnõn orta noktasõnda ölçülen mesafelerin ortalamasõ alõnarak hesaplanõr. Not 2 - Taze betonun kõvamõ, olabilecek rutubet kaybõ veya çimento hidratasyonu nedeniyle zamanla değişir. Bu nedenle birbiriyle kõyaslanabilecek sonuçlar alõnabilmesi için farklõ numuneler üzerinde yapõlacak deneylerin, karõşõmdan sonra sabit bir süre içerisinde yapõlmasõ gereklidir. 200 ± 2 Ölçüler mm dir h1 = 400 ± 2 h1 - s s Şekil 2 - Sõkõştõrma öncesi ve sonrasõnda kap içerisindeki betonun görünümü 7 Sonuçlarõn gösterilmesi Sõkõştõrõlabilme derecesi, c, aşağõda verilen eşitlik kullanõlarak hesaplanõr : c = h 1 h1 - s Burada ; h 1 : Prizmatik kabõn iç yüksekliği, mm, s : Sõkõştõrõlmõş beton yüzeyi ile kap üst yüzey kenarõ arasõnda, dört ayrõ yerden 1 mm yaklaşõmla ölçülen mesafelerin ortalamasõ dõr.
Deney sonucu, 0,01 (yüzde bir) hanesine yuvarlatõlarak verilmelidir. 8 Deney raporu 2) Deney raporunda aşağõda verilenler bulunmalõdõr : a) Deney numunesinin tanõtõmõ, b) Deneyin yapõldõğõ yer, c) Deneyin yapõldõğõ tarih, d) Belirlenen sõkõştõrõlabilme derecesi, yüzde bir hanesine yuvarlatõlarak, e) Standard deney metodundan herhangi sapma, f) Standard deney metodundan herhangi sapma (g maddesi) kaydedilmemişse, deneyi yapan kişi tarafõndan deneyin bu standarda uygun yapõldõğõna dair imzalõ beyan, Deney raporunda aşağõda verilenler de bulunabilir : g) Deneyin günün hangi saatinde yapõldõğõ (zamanõ), h) Deney anõndaki beton numune sõcaklõğõ. 9 Kesinlik Bu deney için kesinlik verileri henüz mevcut değildir. 2) TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten, TS EN ISO/IEC 17025 de verilen bilgileri de ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.