1 Özet Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi Mehmet Ali MALAS, Osman SULAK, Bahadýr ÜNGÖR, Esra ÇETÝN, Soner ALBAY Süleyman Demirel Üniversitesi Týp Fakültesi Anatomi AD, Isparta Týp Fakültesi öðrencilerinin son beþ yýldaki anatomi dersi sýnavlarýnda sorulan sorulardaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin araþtýrýlmasý amaçlandý. Anatomi derslerinde ara ve yýl sonunda çoktan seçmeli test þeklinde yapýlan sýnavlar ayrý ayrý deðerlendirildi. Sorular sistemlere göre dokuz grupta gruplandýrýldý. Öðrencilerin baþarý düzeyleri cinslere, sistemlere, yýllara, ara ve final sýnavlarýna göre deðerlendirildi. Sýnavlardaki baþarýlarý bakýmýndan cinsler arasýnda, yýllar arasýnda, ara ve final sýnavlarý arasýnda farklýlýk bulunamadý (p>0.05). Ara ve final sýnavlarýnda öðrencilerin entegre sistemdeki toplam puaný ile anatomi puaný arasýnda anlamlý iliþki vardý (p<0.001). Bütün sistemlerde ara ve final sýnavlarýndaki baþarý yüzdelerinde yýllar arasýnda da farklýlýk bulunamadý (p>0.05). Bu araþtýrmamýz sonrasýnda, önümüzdeki eðitim ve öðretim yýllarýnda öðrencilerin daha az baþarýlý bulunduðu sistemlerde teorik ve pratik uygulamalarda alýnacak tedbirler gözden geçirildi. Çalýþmamýzdaki sonuçlarýn Týp Fakültesi öðrencilerinin anatomi dersi sýnavlarýnda sistemlere göre baþarý düzeylerinin yükseltilmesinde yararlý olacaðýna inanmaktayýz. Anahtar Kelimeler: Anatomi sýnavlarý, baþarý yüzdeleri, týp eðitimi Abstract Evaluation of success level according to systems of the medical faculty students in the exams of anatomy lesson In this study, it was aimed to investigate success level according to systems of the medical faculty student in the exams of anatomy lesson in the five last years. The final and middle exams that were multiple choice of anatomy lesson were evaluated one by one. The questions were classified as nine groups according to systems. The success level of students evaluated according to sexes, systems, years, final and middle exams. There were no differences between sexes, years, final and middle exams in respect of success in the exams (p>0.05). There was significant correlation between total point and anatomy point of integrated system in the final and middle exams (p<0.001). All of the systems, there were no differences between years of percent of success level in the final and middle exams (p>0.05). End of our study, the measure for theoretical and practical practices in systems that students have been unsuccessful were looked over for future years. We believe that our data will be useful in increasing of success level according to systems of the medical faculty student in the exams of anatomy lesson Keywords: Anatomy exams, percent of success, medical education *: Bu çalýþma Ýsmail Ulutaþ Sempozyumu Sivas 2002 de poster bildiri olarak sunulmuþtur Giriþ Çoktan seçmeli soru ve sýnav analizi, sýnav sonuçlarýnýn incelenip yorumlanmasý, sýnavýn kalite ölçütleri hakkýnda bilgi verir. Sýnav analizi sýnavýn bütününün performansýný ölçer. Soru analizinde sýnavdaki çoktan seçmeli sorularýn ayrý ayrý deðerlendirilmesi amaçlanýr. Sorularýn analizi, sýnava girenlerin gösterdikleri performansýn karþýlaþtýrmalý olarak deðerlendirilmesi temeline dayanýr. Yapýlan çalýþmalar, sýnava katýlan öðrencilerin en yüksek puan alan %27 ve en düþük puan alan % 27'si ile oluþturulan iki alt gruba ait yanýtlarýn karþýlaþtýrýlmasýnýn güvenilir sonuçlar verdiðini göstermiþtir (1). Zorluk Derecesi, bir sorunun zorluk indeksine karþýlýk gelen zorluk düzeyinin tanýmlayýcý deðeridir. Zorluk indeksi, ismiyle ters orantýlý bir ölçüt olup, deðeri yükseldikçe sorunun kolay bulunduðu anlaþýlýr. Çok kolay ve çok zor sorular kabul edilebilirlik sýnýrlarý dýþýndadýr ve elenmelidir. Bir sorunun çok zor olarak deðerlendirilmiþ olmasý, öðrencilerin konuyu öðrenemediklerini, soruda bir hata olabileceðini ya da yanlýþ cevap anahtarý kullanýldýðýný düþündürmelidir. Zor sorulardan oluþan sýnavlar, bir konu hakkýnda derinlemesine bilgi
2 Malas, Anatomi Sýnavlarý edinilip edinilmediðini ölçmek, daha az olarak da en çok bilenlerle en az bilenleri ayýrýp, elemek gibi amaçlarla kullanýlabilir. Ancak öðrenim sýrasýndaki deðerlendirmelerde amaç, öðrencinin neyi bildiðinin ölçülmesidir (2-6). Ayýrýcýlýk Derecesi: Bir sorunun iyi (bilen) ve zayýf (bilmeyen) öðrencileri ayýrabilme özelliðinin ayýrýcýlýk indeksine göre deðerinin ifadesidir. Sorutoplam puan arasýndaki korelasyon (point-biserial correlation coefficient): Her hangi bir soru ile toplam puan arasýndaki korelasyon katsayýsý da soru analizinde kullanýlmaktadýr. Bu deðerin düþük olmasý (50 kiþilik bir grupta r<=0.29, 100 kiþilik grupta ise r<=0.2 olmasý) ya da negatif olmasý, ilgili sorunun ayýrýcýlýk özelliðinin zayýf olduðunu gösterir (7-10). Soru ve seçenek analizinin yorumu :Yapýlan çalýþmalar, soru analizi ile, sýk görülen hatalarýn % 90 oranýnda saptanabildiðini göstermiþtir. Bunlar; Yanlýþ cevap anahtarý olasýlýðý, belirsiz, muðlak ifade taþýyan sorular, tüm seçenekleri eþit oranda iþaretlenmiþ sorular, iþe yaramayan çeldiricilerin bulunduðu sorular, gerekenden fazla ön plana çýkan çeldiriciler, ayýrýmcýlýðý olmayan sorular, negatif ayýrýmcýlýðý olan sorular, çok kolay sorular, iþaretlenmemiþ sorular, ayýrýmcýlýk indeksi ve zorluk indeksi arasýndaki baðlantý olarak sýralanabilir (11-13). Çalýþmamýzda, Süleyman Demirel Üniversitesi Týp Fakültesi 1. ve 2. sýnýf öðrencilerinin son beþ yýldaki anatomi dersi ara sýnav ve final sýnavlarýnda sorulan sorulardaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin araþtýrýlmasý amaçlandý. Gereç ve Yöntem Çalýþmamýzda, Süleyman Demirel Üniversitesi Týp Fakültesinde 1997-2002 yýllarý arasýndaki dönem 1. ve dönem 2. sýnýfta anatomi dersi alan 391 öðrencinin anatomi dersi ara sýnav ve final sýnavlarýnda sorulan 742 sorunun sistemlere, yýllara, vize veya final sýnavlarýna göre baþarý düzeyleri araþtýrýldý. Bu yýllar arasýnda Dönem 1 ve 2. Sýnýfta sýnavlara giren öðrenci sayýsý 42-55 arasýnda deðiþmektedir. Týp fakültesi dönem 1. Sýnýfta terminoloji, kemik ve eklem bilgisi verilmektedir. Bu sýnýfta iki adet vize ve yýl sonunda da final sýnavý yapýlamaktadýr. Týp fakültesi dönem 2. sýnýfta ise diðer sistemlerin anatomisi sistematik anatomi yöntemiyle entegre sistem içerisinde anlatýlmaktadýr. 2. sýnýfta ise 5 adet vize ve yýl sonunda da final sýnavý yapýlamaktadýr. Sýnavlarda sorulan sorularda sistemlere, ara ve final sýnavlarýna göre baþarý oranlarýnýn belirlenmesi için entegre sistemde anlatýlan anatomi derslerinde kurul sonunda ve yýl sonunda çoktan seçmeli test þeklinde yapýlan sýnavlar ayrý ayrý deðerlendirildi. Sorulan sorular sistemlere göre dokuz grupta gruplandýrýldý. Öðrencilerin baþarý düzeyleri cinslere, sistemlere, yýllara, ara ve final sýnavlarýna göre deðerlendirildi. 42-55 öðrencinin katýldýðý, çoktan seçmeli sorulardan oluþan Týp Fakültesi Dönem I ve II vize ve final sýnavlarýna ait soru analiz örnekleri tablo 1-3 de verilmiþtir. SPSS istatistik programý kullanýlarak Öðrencilerin baþarý düzeyleri yüzde ortalamalarý cinslere, sistemlere, yýllara, ara ve final sýnavlarýna göre belirlendi. Baþarý düzeyleri yüzde ortalamalarý; cinsler, sistemler, yýllar, ara ve final sýnavlar arasýnda karþýlaþtýrýldý. Karþýlaþtýrmalarda Student T testi, Nonparametrik test (Mann Whithey U) ve Varyans analizi (Post hoc; Duncan testi) kullanýldý. Bulgular Toplamda sýnavlardaki baþarýlarý bakýmýndan cinsler arasýnda, yýllar arasýnda, ara ve final sýnavlarý arasýnda farklýlýk bulunamadý (p>0.05). Ara ve final sýnavlarýnda öðrencilerin entegre sistemdeki toplam puaný ile anatomi puaný arasýnda anlamlý iliþki vardý (r: sýrasýyla; 0.92, 0.94, p<0.001). Sýnýflardaki baþarý yüzdeleri ortalamasýnda 1. Sýnýf ile 2. Sýnýf arasýnda farklýlýk vardý (p<0.001, Tablo 1) Toplamda vize sýnavlardaki baþarý yüzdeleri ile final sýnavlarýndaki baþarý yüzdeleri arasýnda da farklýlýk tespit edildi (p<0.05, tablo 1). Vize sýnavlardaki baþarý yüzdeleri ile final sýnavlarýndaki baþarý yüzdelerinin karþýlaþtýrýlmasýnda Dönem 1. sýnýfta farklýlýk yokken (p>0.05), Dönem 2. Sýnýfta ise farklýlýk vardý (p<0.05, Tablo 1). baþarý yüzdeleri Bütün sistemlerde istatistiki bakýmdan fark olmamakla birlikte sadece Sindirim sisteminde fark istatistiki bakýmdan anlam bulundu (p<0.05, Tablo 3). Yine bütün sistemlerde ara ve final sýnavlarýndaki baþarý yüzdelerinde yýllar arasýnda da farklýlýk bulunamadý (p>0.05). Sistemlerin baþarý yüzdeleri bakýmýndan yýllar arasýndaki farklýlýðýn istatistiki açýdan anlamlý olmadýðý tespit edildi (p>0.05). Dönem I veya dönem II deki sýnavlardaki öðrencilerin baþarý yüzdelerinde yýllar arasýnda da farklýlýk olmadýðý belirlendi. Sistemlerdeki yüzde baþarý oranlarýnýn sistemler arasýnda karþýlaþtýrýlmasýnda farklýlýklarýn olduðu tespit edildi (p<0.001, Tablo 3). Duyu organlarý olan sistem ile diðer sistemler arasýnda farklýlýk olmadýðý belirlendi. Tartýþma ve sonuç 1997-2002 yýllarý arasýnda dönem 1 ve dönem 2. Sýnýfta anatomi dersi alan 391 öðrencinin anatomi sýnavlarýnda aldýklarý baþarý yüzde oranlarýnýn karþýlaþtýrýlmalarýnda sýnavlardaki baþarýlarý bakýmýn-
Malas, Anatomi Sýnavlarý 3 Tablo-1: Sýnýflara göre soru sayýlarý ve baþarý oranlarý yüzde ortalamalarý. Soru Sayýsý Baþarý Oranlarý P Sýnýf Vize Final Toplam Vize Final Toplam Dönem I 158 69 227 74 74 74 - Dönem II 350 165 515 70 66 69 0,05** Toplam 508 234 742 72 68 71 0,05* P 0,001*** 0,001*** 0,001*** * : Vize final arasý farklýlýk **: Dönem II de vize - final arasýndaki farklýlýk ***: Sýnýflar arasýndaki faklýlýk Tablo-2: Eðitim ve öðretim yýllarýna göre soru sayýlarý ve baþarý oranlarý yüzde ortalamalarý. Öðrenci Sayýsý Soru Sayýsý Baþarý Oranlarý Eðitim Yýlý Dönem I Dönem II Vize Final Toplam Vize Final Toplam 1997-1998 33-42 15 57 75 74 74 1998-1999 42 37 108 46 154 74 66 42 1999-2000 42 48 106 54 160 71 66 69 2000-2001 43 49 123 52 175 70 65 69 2001-2002 42 55 129 67 196 71 73 72 Toplam 202 189 508 234 742 72 68 71 dan cinsler arasýnda, yýllar arasýnda, ara ve final sýnavlarý arasýnda farklýlýk bulunamadý (p>0.05). Çalýþmamýzda genel olarak vize ve final sýnavlarýndaki baþarý yüzde oranlarýna bakýlýrsa öðrencilerin vize sýnavlarýnda daha baþarýlý olduðu sonucu görülmektedir (Tablo 4). Toplamda vize sýnavlardaki baþarý yüzdeleri ile final sýnavlarýndaki baþarý yüzdeleri arasýnda da farklýlýk tespit edildi (p<0.05, tablo 1). baþarý yüzdelerinin karþýlaþtýrýlmasýnda Dönem 1. sýnýfta farklýlýk yokken (p>0.05), Dönem 2. Sýnýfta ise farklýlýk vardý (p<0.05, Tablo 1). Bu sonuç öðrencilerin vize sýnavlarýna daha iyi çalýþtýklarý veya vize sýnavlarýnda sorulan sorularda daha baþarýlý olduklarý sonucunu vermektedir. Fakültemizde öðrencilerin sýnýf geçme barajý ve final sýnavý barajýnýn 60 puan olduðu dikkate alýnýrsa öðrencilerin sýnýf geçmek için vize sýnavlarýndan itibaren daha baþarýlý olduklarý görülebilir. Çalýþmamýzda dönem 1. Sýnýfta öðrencileri vize sýnavlarý ile final sýnavlarý arasýnda faklýlýk yokken 2. Sýnýfta vize ile final sýnavlarý arasýnda anlamlý farklýlýk bulundu (p<0.001). Bu sonuç ikinci sýnýftaki öðrencilerin baþarýlarýný daha az olduðu anlamýna gelirse de, týp fakültesi ikinci sýnýftaki anatomi derslerinin aðýrlýðý dikkate alýnýrsa bu sonucun aslýnda normal olduðu öðrencilerin baþarý oranlarýnýn da azalmayýp normal olduðunu gösterebileceði söylenebilir Entegre sistem içerisinde dönem 1 ve ikinci sýnýftaki öðrencilerin ara ve final sýnavlarýnda aldýklarý toplam puaný ile anatomi sýnavýnda aldýklarý puan arasýnda yapýlan korelasyon testinde anlamlý iliþki vardý (p<0.001). Sýnýflardaki baþarý yüzdeleri ortalamasýnda ise 1. Sýnýf ile 2. Sýnýf arasýnda farklýlýk olduðu tespit edildi (p<0.05, Tablo 1). baþarý yüzdeleri arasýnda sadece Sindirim sisteminde fark istatistiki bakýmdan anlamlý bulundu (p<0.05, Tablo 3). Bu sonuç öðrencilerin bazý sistemlere ait vize ve final sýnavý sorularýndaki baþarýlarýnýn deðiþebileceðini göstermektedir. Bununla birlikte çalýþmamýzda elde ettiðimiz bu sonuç ayný zamanda
4 Malas, Anatomi Sýnavlarý Tablo-3: Sistemlere göre soru sayýlarý ve baþarý oranlarý yüzde ortalamalarý. Soru Sayýsý Baþarý Oranlarý No Sistem Vize Final Toplam Vize Final Toplam* *** 1 Terminoloji ve kemik 123 57 180 76 72 75 4,3,7 2 Eklemler 37 14 51 71 72 71 7 3 Kas sistemi 69 24 93 67 61 65 5,1,8 4 Dolaþým sistemi 76 33 109 68 64 67 5,1,8 5 Solunum sistemi 32 7 39 75 74 75 3,4,7 6 Sindirim sistemi 42 23 65 74 62 70 7 7 Ürogenital sistem 21 8 29 60 53 68 6,2,8,1,5 8 Sinir sistemi 98 56 154 75 72 74 7,3,4 9 Duyu organlarý 10 12 22 60 74 67 Toplam 508 234 742 72 68 71** * Varyans analizi, p<0.001 ** Vize - final karþýlaþtýrýlmasýnda sindirim sisteminde farklýlýk (p<0.05) varken diðer sistemlerde farklýlýk yoktu, *** Farklýlýk bulunan sistem no larý Tablo-4: Sistemlere ve yýllara göre vize ve final sýnavlarýndaki baþarý oranlarý yüzde ortalamalarý. Eðitim dönemi >> 1997-1998 1998-1999 1999-2000 2000-2001 2001-2002 Toplam No Sistem Vize Final Vize Final Vize Final Vize Final Vize Final Vize Final Toplam 1 Terminoloji ve kemik 71 72 87 77 76 76 73 51 74 82 76 72 75 2 Eklemler 83 85 71 94-61 63 63 60 74 71 72 71 3 Kas sistemi - - 69 54 62 64 60 58 75 64 67 61 65 4 Dolaþým sistemi - - 63 59 69 76 73 59 65 66 68 64 67 5 Solunum sistemi - - 69-79 82 75 81 78 69 75 74 75 6 Sindirim sistemi - - 69 67 77 58 77 67 72 67 74 62 70 7 Ürogenital sistem - - 68 41 65 46 56 50 53 61 60 53 58 8 Sinir sitemi - - 79 67 72 60 73 75 76 82 75 72 74 9 Duyu organlarý - - 54 66 63 69 56 82 64 60 60 74 67 Toplam 75 74 74 66 71 66 70 65 71 73 72 68 71 Genel Ortalama 74 72 69 69 72 71 öðrencilerin aldýklarý anatomi eðitiminde bütün sistemlere eþit aðýrlýkta çalýþtýklarý veya önem verdiklerini de göstermektedir (Tablo 5). Öðrencilerin anatomi konularýný eþit derecede öðrenmelerinin önemli olduðu dikkate alýnýrsa 1997-2002 yýllarý arasýnda ana bilim dalýmýz tarafýndan verilen derslerin eþit aðýrlýkta verildiði sonucu da çýkarýlabilir. Bu baðlamda çalýþmamýzda bütün sistemlerde ara ve final sýnavlarýndaki baþarý yüzdelerinde yýllar arasýnda da farklýlýk bulunamamasý (p>0.05) bizim açýmýzdan anlamlý bir sonuç olarak deðerlendirildi. Ayrýca öðrencilerin sistemlerdeki baþarý yüzdeleri bakýmýndan yýllar arasýndaki farklýlýðýn istatistiki açýdan anlamlý olmadýðý tespit edildi (p>0.05). Sistemlerdeki yüzde baþarý oranlarýnýn sistemler arasýnda karþýlaþtýrýlmasýnda farklýlýklarýn olduðu tespit edildi (p<0.001, Tablo 3). Duyu organlarý olan sistem ile diðer sistemler arasýnda farklýlýk olmadýðý belirlendi. Çalýþmamýzda elde ettiðimiz bu sonuç hangi sisteme daha fazla aðýrlýk verilmesi gerektiði bakýmýndan anlamlý bulundu (Tablo 5). Daha sonraki yýllarda bunlarýn dikkate alýnmasý planlandý. Bu araþtýrmamýz sonrasýnda önümüzdeki eðitim ve öðretim yýlýnda öðrencilerin daha az baþarýlý bulunduðu
Malas, Anatomi Sýnavlarý 5 Tablo-5: Sistemlere ve yýllara göre ortalama baþarý oranlarý yüzde ortalamalarý. sistemlerde teorik ve pratik uygulamalarda alýnacak tedbirler gözden geçirildi. Çalýþmamýzdaki sonuçlarýn Týp Fakültesindeki bütün anatomi konularýnýn eðitim ve öðretimindeki baþarý grafiðinin yükseltilmesi açýsýndan yararlý olacaðý sonucuna varýldý. Kaynaklar 1. Kocabaþoðlu, Y.E., Notes on Student Assessment, EÜTF Ölçme Ve Deðerlendirme Konferans ve Workshoplarý, 1999, Yayýnlanmamýþ Notlar 2.http://www.edu.uleth.ca/courses/ed3604/iteman/ eight/ eight.html 3. http://www.edu.uleth.ca/courses/ed3604/iteman/ purpia.html 4.http://www.edu.uleth.ca/courses/ed3604/iteman/inte rp/interp.html 5. http://www.ericae.net/digests/tm9511.htm 6. http://www.ucs.umn.edu/oms/fcerepimg.htmlx 7.http://www.edu.uleth.ca/courses/ed3604/asess/princ.html 8. http://www.ericae.net/ft/tamu/espy.htm 9. http://www.rasch.org/rmt/rmt121r.htm 10.http://www.cis.purdue.edu/DATA/INTEST.HTM 11.http://www.unc.edu/depts/ctl/he1.html 12.http://www.cleo.murdoch.edu.au/evaluation/pubs/ mcq/score.html 13. http://www.ucs.umn.edu/oms/fceitemanal.htmlx 1997-1998 1998-1999 1999-2000 2000-2001 2001-2002 Toplam Terminoloji ve kemik 72 82 76 62 78 75 Eklemler 84 83 63 63 67 71 Kas sistemi 62 63 59 70 65 Dolaþým sistemi 61 73 66 66 67 Solunum sistemi 72 81 78 74 75 Sindirim sistemi 68 68 72 70 70 Ürogenital sistem 55 56 53 57 58 Sinir sitemi 73 66 74 79 74 Duyu organlarý 60 66 69 62 67 Toplam 75 70 69 68 72 71 Yazýþma Adresi: Doç. Dr M. Ali MALAS SDÜ Týp Fak. Anatomi AD 32260 / ISPARTA Tel : 0 246 2113301 Fax : 0 246 2371165 E-mail: mamalas@hotmail.com