Ö RENME FAAL YET 3 AMAÇ Ö RENME FAAL YET 3 Bilgisayar ve elektronik tablolama yaz l m sa land nda elektronik tablolama yaz l m nda biçimlendirme i lemlerini yapabileceksiniz. ARA TIRMA Genel yaz biçimlendirme kurallar n inceleyiniz. Tarih ve para birimlerinin nas l yaz ld klar n inceleyiniz. Bu konular ara t r rken interneti kullanabilir, ofislerinde bilgisayar kullanan i yerlerinde inceleme yapabilirsiniz. 3. B Ç MLEND RME LEMLER Tablolara, sürekli farkl türde veriler gireriz. Para birimi, tarih, saat gibi veri türlerinin kendine özgü yaz l biçimleri vard r. Tablonuzu biçimlendirerek hem verileri do ru biçimde yazm olur hem de görsel olarak daha anla l r tablolar meydana getiririz. 3.1. Hücreleri Biçimlendirme Hücrelere girdi iniz verileri, hem yaz tipi olarak hem de girdi iniz veri türüne göre ayr ayr biçimlendirebilirsiniz. Bunlar tek tek yapabilece iniz gibi birden fazla hücre seçerek de gerçekle tirebilirsiniz. 3.1.1. H zl Biçimlendirme Tabloda herhangi bir hücre etkin iken yaz tipi, büyüklü ü vb. özelliklerin üzerinde gezindi inizde hücredeki verinin otomatik olarak de i ti ini göreceksiniz. Bu, biçimlendirmenin ön izlemesini görmenizi ve de i ikli i uygulay p uygulamama konusunda h zl bir ekilde karar vermenizi sa layacakt r. 3.1.2. Biçim Boyac s Biçim boyac s, bir hücrenin biçiminin di er hücrelere de ayn ekilde uygulanabilmesini sa lar. Biçimlendirmesini alaca n z hücreyi etkinle tirdikten sonra, giri sekmesinde yer alan biçim boyac s simgesine ( ) t klan r. Daha sonra da biçimlendirmenin uygulanaca hücreler taran r. Biçimlendirme, biti ik olmayan hücrelere uygulanacaksa biçim boyac s na çift t kland ktan sonra hücreleri t klayarak veya tarayarak bu i lem gerçekle tirilir. lem bittikten sonra ise ç k (Esc) tu una bas larak i lem sona erdirilir. 27
3.1.3. Yaz Tipi Biçimlendirme Hücrelerde bulunan yaz lar n z n tipini, giri sekmesinde bulunan yaz tipi bölümünden gerçekle tirebilirsiniz. Ayr ca yaz tipi bölümünün sa alt kö esinde bulunan yaz tipi simgesi ile yaz tipi penceresine de ula abilirsiniz. De i iklikleri uygulamadan önce do ru hücreleri seçti inizden emin olunuz. Bu simgeleri kullanarak ileti im pencerelerini açabilirsiniz. Yaz tiplerini buralardan de i tirebilirsiniz! 3.1.4. Hizalama Resim 3.1: Yaz tipi biçimlendirme Hücre içindeki verileri, dikey ve yatay olarak hizalayabilirsiniz. Bu i lemi, giri sekmesinde bulunan hizalama seçenekleri ile yapabilirsiniz. Resim 3.2 de görebilece iniz gibi hücreleri, farkl konumlara hizalayabilirsiniz. Hizalama bölmesinin pencere simgesine t klayarak aç lan hücreleri biçimlendir penceresinden bu hizalama i lemlerini, daha detayl olarak gerçekle tirebilirsiniz, hücre içindeki metnin yönünü de i tirebilirsiniz (Resim 3.2). 28
Metnin hücre içindeki yönünü de i tirebilirsiniz. Hücre içinde dikey ve yatay olarak hizalayabilirsiniz. Resim 3.2: Hizalama 3.1.5. Say lar Biçimlendirme Say larla kullan lan birçok veri türü vard r. Bunlar saat, tarih, para birimi vb. olabilir. Hücrelere girilen bu verilerin belirlenmesi, bize tabloyu okumada ve hesaplamalarda kolayl k sa layacakt r. Hizalama simgesiyle aç lacak hücreleri biçimlendir penceresinden, say sekmesi seçilir. Kategori bölmesinden, hücre içindeki verinin türü seçildikten sonra aç lan listeden say yaz m özellikleri seçilir (Resim 3.3) Resim 3.3: Say lar biçimlendirme 29
3.1.6. Kenarl k Biçimlendirme Çal ma kitab nda hücreler, tablo eklinde görünse de yaz c dan ç kt ald n zda bu çerçeveler gözükmeyecektir. Tablonuzun kenarl klar n n görüntülenmesini istiyorsan z kenarl k biçimlendirmelerini yapman z gerekmektedir. Bunun için giri sekmesindeki yaz tipi kategorisinde bulunan kenarl k simgesini ( ) kullanabilirsiniz. Ayr ca hücre biçimlendirme penceresini açarak buradan da bu i lemi gerçekle tirebilirsiniz. Resim 3.4 te gösterildi i gibi buradan çizgi stilini, kal nl n, çerçeve eklini, rengini ve hangi kenarl klar n kullan laca n kolayca belirleyebilirsiniz. 3.2. Hücre Stilleri Resim 3.4: Kenarl k biçimlendirme Hücreleri, kendi belirledi iniz stillerle biçimlendirebilece iniz gibi elektronik tablolama program n n size sundu u haz r stilleri de kullanabilirsiniz. Bu sayede zamandan kazanabilir, hücre düzenlerinde bir bütünlük sa layabilirsiniz. Bunun için düzenlenecek hücreler seçildikten sonra giri sekmesinde bulunan stiller kategorisinden size uygun bir stili seçebilirsiniz (Resim 3.5). Resim 3.5: Hücre stilleri 30
3.3. Tabloyu Otomatik Biçimlendirme Belirli hücreleri seçerek bunlar otomatik olarak tablo eklinde biçimlendirebilirsiniz. Bunun için giri sekmesi seçilir. Stiller bölümünden tablo olarak biçimlendir seçene i alt nda bulunan tablo stillerinden herhangi birini seçerek tablonuzu otomatik olarak biçimlendirebilirsiniz. 3.4. Ko ullu Biçimlendirme Tablonuzda bulunan baz verilerin, di erlerinden farkl gösterilmesini istiyorsan z veya de i en de erlere göre vurgulamak istiyorsan z bu hücreleri, ko ullara ba l olarak biçimlendirebilirsiniz. Örne in, stok say s %5 inalt na dü en ürünleri, k rm z renk ile yazd rabilirsiniz. Bunun için giri sekmesinden ko ullu biçimlendirme seçeneklerini kullanabilirsiniz. 3.4.1. lk/son Kurallar Kullanarak Ko ullu Biçimlendirme Bir tabloda bulunan ilk ve son ögeleri belirleyerek tablonuzu ko ullu biçimlendirebilirsiniz. Örne in ilk 5 öge, son 20 öge, ilk % 5, ortalaman nalt nda vb. verileri biçimlendirebilirsiniz. 3.4.2. Veri Çubuklar Kullanarak Ko ullu Biçimlendirme Tablonun içinde bulunan verilerin oranlar na göre biçimlendirme yapabilir, böylece veriler aras ndaki fark kolayca vurgulayabilirsiniz. Resim 3.6: Veri çubuklar kullanarak ko ullu biçimlendirme 31
3.4.3. Renk Ölçekleri Kullanarak Ko ullu Biçimlendirme Renk ölçeklerini kullanarak ayn de ere sahip verileri ayn renkte, farkl de erleri farkl renkte gösterebilirsiniz. 3.4.4. Simge Kümeleri Kullanarak Ko ullu Biçimlendirme Verileri, simgeler kullanarak Resim 3.7 de görebilece iniz gibi görsel olarak da kullan c lar n za anlatabilirsiniz. Resim 3.7: Simge kümeleri kullanarak ko ullu biçimlendirme 3.4.5. Ko ullu Biçimi Temizleme Ko ullu biçimlendirme seçene inden ko ullar temizle seçene ini kullanarak hücrelerdeki veya tüm sayfadaki ko ullu biçimlendirmeleri temizleyebilirsiniz. 3.4.6. Yeni Kural Tan mlama Ko ullu biçimlendirme menüsünden yeni kural seçene ini kullanarak siz de kendi kurallar n z belirleyebilirsiniz. Yeni biçimlendirme kural penceresinden istedi iniz kural belirleyerek kendinize özgü biçimlendirme yapabilirsiniz. 3.4.7. Kurallar Yönetme Ko ullu biçimlendirme menüsünden kurallar yöneterek daha önce belirledi iniz biçimlendirmeleri silebilir, mevcut biçimlendirmeler üzerinde de i iklikler yapabilirsiniz. 32
UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET lem Basamaklar Resim 3.8 deki tabloyu olu turunuz. Tablo içindeki yaz tipi biçimlendirmelerini uygulay n z. Tablo içindeki ko ullu biçimlendirmeleri uygulay n z. Tablo içindeki hücreleri, hücre stili kullanarak biçimlendiriniz. Öneriler Veriye uygun biçimin seçildi inden emin olunuz. Kenarl kçizgi, ekli ve kal nl klar na dikkat ediniz. Resim 3.8 33
KONTROL L STES Bu faaliyet kapsam nda a a da listelenen davran lardan kazand n z beceriler için Evet, kazanamad n ziçinhay r kutucu una (X) i areti koyarak kendinizi de erlendiriniz. De erlendirme Ölçütleri Evet Hay r 1. Veriye uygun hücre biçimlendirme i lemlerini yapt n z m? 2. Birbirine benzeyen hücrelerde biçim boyac s n kulland n zm? 3. Hücreye/veriye uygun stil i lemlerini yapt n zm? 4. Tabloya uygun otomatik biçimlendirme i lemlerini yapt n zm? 5. Ko ullu biçimlendirme i lemlerini yapt n zm? DE ERLEND RME De erlendirme sonunda Hay r eklindeki cevaplar n z bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsan z ö renme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplar n z Evet ise ÖlçmeveDe erlendirme ye geçiniz. 34
ÖLÇME VE DE ERLEND RME ÖLÇME VE DE ERLEND RME ÖLÇME SORULARI A a daki cümlelerde bo b rak lan yerlere do ru sözcükleri yaz n z. 1. Biçimlendirme i lemleri. sekmesinden gerçekle tirilir. 2. Say, hizalama ve yaz tipi gibi seçenekler. penceresinden gerçekle tirilir. 3. Belirli de erlere göre biçimlendirme yapmak için. seçene i kullan l r. 4. Bir hücre içerisindeki biçimlendirmeyi ba ka hücreye kopyalamak için. kullan l r. 5. Haz r hücre biçimlendirmeleri uygulamak için.. uygulan r. DE ERLEND RME Cevaplar n z cevap anahtar yla kar la t r n z. Yanl cevap verdi iniz ya da cevap verirken tereddüt etti iniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dönerek tekrarlay n z. Cevaplar n z n tümü do ru ise bir sonraki ö renme faaliyetine geçiniz. 35
Ö RENME FAAL YET 4 Ö RENME FAAL YET 4 AMAÇ Bilgisayar ve elektronik tablolama yaz l m sa land nda çal ma sayfas n n özelli inegöreesteti e uygunsayfaayarlar n hatas z yapabileceksiniz. ARA TIRMA Genel olarak kullan lan kâ t boyutlar n inceleyiniz. Yaz malarda kullan lan kâ t kenarbo luklar n ara t r n z. Ara t rmalar n zda resmî kurumlardan ve ofis malzemesi satan kurumlardan yard m alabilirsiniz. 4. SAYFA AYARLARI VE YAZDIRMA Haz rlad n z tablolar, elektronik ortamda kullanabilece iniz gibi gerekti inde yazd rarak kâ t ortam nda da kullanabilirsiniz. Yazd rma i lemi yaparken düzgün ve i levsel bir yazd rma i lemi gerçekle tirmek çok önemlidir. Yazd rma i lemini düzgün yapmak hem görsel olarak bütünlük sa layacak hem de kâ t israf n önleyerek çevreyi koruman za yard mc olacakt r. 4.1. Sayfa Ayarlar Tablonuzu haz rlamadan önce kâ t boyutu, kenar bo luklar gibi ayarlar n yap lmas tablonuzun düzenlenmesinde size kolayl k sa layacakt r. Siz de tekrar tekrar tablo düzenlemesi yapmaktan kurtulacaks n z. 4.1.1. Bask Ön zleme Bask ön izlemeyi kullanarak kitab n z yazd rmadan önce kâ t üzerinde, nas l ç kaca n görebilirsiniz. Bu sayede tablonuzun ka da s p s mad n, kenarl klar n düzgün ç k p ç kmad n görüntüleyebilir ve yazd rmadan önce bu hatalar düzeltebilirsiniz. Dosya menüsünden yazd r seçene ini t klad n zda yazd r seçenekleri yan nda, sayfan z n bask ön izlemesini de görüntüleyebilirsiniz. 36
4.1.2. Temalar Sayfa düzeni sekmesinde yer alan temalar seçene i ile elektronik tablolama program n n sizin için haz rlad haz r temalar kullanarak sayfa düzenlerini ve biçimlendirmeleri kullanabilirsiniz. Bu sayede h zl ve bütünlük sa layan tablolar haz rlayabilirsiniz. 4.1.3. Üst Bilgi ve Alt Bilgi Kitab n zda bütün sayfalarda bulunacak ba l klar veya alt bilgileri, üst ve alt bilgi olarak sayfalar n za ekleyebilir ve bunlar n bütün sayfalarda görüntülenmesini sa layabilirsiniz. Ekle menüsünün metin bölmesinde yer alan üst bilgi ve alt bilgi ekle simgesini t klad n zda görünüm, sayfa düzenine geçer. Burada, üst bilgi veya alt bilgi ekle yaz lar na t klayarak gerekli bilgileri yazabilirsiniz. Buraya yazd n z metinler, bütün sayfalarda görüntülenecektir. Daha sonra, sayfa görünüm modlar ndan normal görünüme geçerek çal malar n za devam edebilirsiniz. 4.1.4. Sayfa Yönlendirme Tablonuzu, sayfan zda nas l kullanaca n z belirleyerek sayfadan daha fazla yararlanabilirsiniz. Sayfa düzeni sekmesinde yer alan sayfa yap s bölmesinden yönlendirmeyi seçerek sayfa yönünü belirleyebilirsiniz. Resim 4.1: Sayfa yönlendirme 37
4.1.5. Kenar Bo luklar n Ayarlama Kenar bo luklar, belgenizin düzgün görüntülenmesini sa lar. Ayr ca yaz c n n yazd ramayaca noktalar belirlemenize olanak sa lar. Sayfa düzeni sekmesinden, kenar bo luklar simgesinden haz r ayarlar kullanabilece iniz gibi sayfa yap s penceresinde yer alan kenar bo luklar sekmesinden de bu ayarlar yapabilirsiniz. 4.1.6. Yazd rma Alan n Belirleme Resim 4.2: Kenar bo luklar Yazd rma alan n belirleyerek sayfan zda yazd rmak istemedi iniz alanlar belirleyebilir, yazd rma i leminden gereksiz alanlar ç karabiliriz. Yazd rmak istedi iniz hücreleri seçtikten sonra sayfa düzeni sekmesinden, yazd rma alan n belirle seçene ini seçerek bu alan belirleyebilirsiniz. Ayn konumdan, yazd rma alan n temizle seçene i ilebu i lemi geri alabilirsiniz. 4.1.7. Ba l klar Yazd rma Bazen tablolar, bir sayfaya s maz ve di er sayfada ba l k olmad ndan hangi sütunun hangi veriyi ifade etti i anla lmaz. Bu gibi durumlarda, sayfa ba l klar n tüm sayfalarda yazd rarak verilerin daha kolay anla labilmesini sa layabilirsiniz. Bunun için sayfa düzeni sekmesinden sayfa ba l klar n yazd r seçene i seçilir. Sayfa yap s penceresinin çal ma sayfas sekmesinden yazd r lmas n istedi iniz ba l klar, sütun ve sat rlar belirleyerek bütün sayfalarda yazd r lmas n sa layabilirsiniz. 38
4.1.8. Verileri Sayfaya S d rma Tablonuzu, belirli say da bir sayfaya s d rmak istiyorsan z Resim 4.3 te gösterilen sayfa yap s penceresinden sayfa sekmesi kullan l r. Burada yer alan s d r bölümünden, kaç sayfaya s d r laca n belirleyerek i lemi gerçekle tirebilirsiniz. Ayr ca ölçek seçene inden tabloyu, belirli oranlarda küçültebilir veya büyültebilirsiniz. 4.1.9. Di er Sayfa Seçenekleri Resim 4.3: Verileri sayfaya s d rma Di er sayfa seçeneklerini kullanarak sayfalar n z n görünümlerini de i tirebilirsiniz. Sayfa düzeni sekmesinde bulunan sayfa seçenekleriyle k lavuz çizgilerini gizleyebilir veya yazd rma i lemi s ras nda yaz lmas n sa layabilirsiniz. Ba l klar bölümünde ise sat r ve sütun ba l klar n gizleyebilir ve yazd rma i leminde yazd r lmas n sa layabilirsiniz. 4.2. Pencere Ayarlar Çal ma sayfas nda pencereleri yöneterek i lemlerinizi, daha h zl ve etkin bir ekilde kullanabilirsiniz. Yeni pencereler ekleyerek veya bunlar bölerek ayn anda birden fazla hücreye ula abilirsiniz. 39
4.2.1. Yeni Pencere Görünüm sekmesinden yeni pencere seçene i ile aktif pencerenin yeni görüntüsünü, bir veya daha fazla olarak ekrana ekleyebilirsiniz. 4.2.2. Pencereleri Bölme ve Dondurma Pencerleri bölerek sayfan z n, çal ma sayfas n n farkl alanlar nda çal abilirsiniz. Her bölmenin sayfa konumu, ba ms z olarak de i ebilir. Bölmelerden herhangi birini sabitlemek istiyorsan z bölmeyi dondur seçene i ile bölmenin sayfa konumunu sabitleyebilirsiniz. Ayr ca bölme i lemi yapmadan ilk sat r veya ilk sütunu da dondurabilirsiniz. Dondurma i lemini sonland rmak için bölmeleri çöz seçene ini kullanabilirsiniz. Resim 4.4: Pencereleri bölme ve dondurma 4.2.3. Pencereleri Yerle tirme ve Gizleme Görünüm sekmesinde yer alan pencereleri yerle tir seçene i t kland nda aç k olan çal ma sayfalar ve ekledi iniz pencerelerin tümü, pencereye yerle tirilir. Aç lan pencereden, yerle tirme konumunu seçebilirsiniz. 40
4.3. Yazd rma Ayarlar Sayfay yazd rmak için dosya menüsünden yazd r (Ctrl+P) seçene i kullan l r. Yazd rma penceresinden yazd r lacak sayfa numaralar, kopya say lar ve harmanlama seçenekleri belirlenir. Ayr ca yazd rma i leminin yap laca yaz c n n seçimi de buradan yap l r. Yazd rma i leminden önce bask ön izlemesi yapmay unutmay n z. Kopya say s n belirleyiniz Yaz c n z seçiniz. Hangi sayfalar n yaz laca n seçiniz. Ç kt lar n z n nas l harmanlanaca n ii Resim 4.5: Yazd rma ayarlar Kenar bo luklar n kontrol ediniz ve yazd r simgesini t klat n z. 41
UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET lem Basamaklar Ders program n z nyaz l oldu u bir tablo olu turunuz. Sayfa yönünü kâ d tasarruflu kullanacak ekilde ayarlay n z. Kenar bo luklar n, yaz c ayarlar n ve görünümü dikkate alarak ayarlay n z. Ekrana 2 pencere yerle tirerek bu pencereler üzerinde dondurma, gizleme ve gösterme i lemlerini yap n z. Bask ön izleme yaparak tablonuzu kontrol ediniz. Yaz c n z seçerek tablonuzu yazd r n z. Öneriler Tablonun enini ve boyunu dikkate al n z. Genel kenar bo luklar ölçülerini kullanabilirsiniz. 42
KONTROL L STES Bu faaliyet kapsam nda a a da listelenen davran lardan kazand n z beceriler için Evet, kazanamad n ziçinhay r kutucu una (X) i areti koyarak kendinizi de erlendiriniz. De erlendirme Ölçütleri Evet Hay r 1. Ç kt almadan önce bask ön izlemeyi kulland n zm? 2. Ç kt almadan önce sayfaya uygun temay seçtiniz mi? 3. Sayfaya uygun üst ve alt bilgi eklediniz mi? 4. Çal ma sayfas verilerinin özelli ine göre sayfa yönlendirme ayar n yapt n zm? 5. Ç kt almadan önce sayfa kenar bo luklar n ayarlad n z m? 6. Çal ma sayfas n nözelli ine uygun ba l kayarlar n yapt n zm? 7. Pencere bölme i lemlerini yapt n zm? 8. Pencere dondurma i lemlerini yapt n zm? 9. Çal ma sayfas n nyazd rma ayarlar n yapt n zm? DE ERLEND RME De erlendirme sonunda Hay r eklindeki cevaplar n z bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsan z ö renme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplar n z Evet ise ÖlçmeveDe erlendirme ye geçiniz. 43
ÖLÇME VE DE ERLEND RME ÖLÇME VE DE ERLEND RME ÖLÇME SORULARI A a daki cümlelerde bo b rak lan yerlere do ru sözcükleri yaz n z. 1. Sayfa ile ilgili ayarlar. sekmesinden gerçekle tirilir. 2. Yazd rma i leminin klavye k sayolu d r. 3. Kenar bo luklar penceresinden ayarlan r. 4. Ayn anda bir çok pencere görüntüleyebilmek için. seçene i kullan l r. 5. Sayfan nyaz c dan ç km görüntüsünü, seçene ini kulanarak görebilirsiniz. DE ERLEND RME Cevaplar n z cevap anahtar yla kar la t r n z. Yanl cevap verdi iniz ya da cevap verirken tereddüt etti iniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dönerek tekrarlay n z. Cevaplar n z n tümü do ru ise bir sonraki ö renme faaliyetine geçiniz. 44