CUMHUR YET BAYRAMI Yaflas n Cumhuriyet! Cumhuriyet bir devletin yönetim fleklidir. Eskiden ülkemizi padiflahlar yönetiyordu. O zaman devletimizin ad da Osmanl Devleti ydi. Düflmanlar yurdumuzu iflgal etmiflti. Atatürk, yurdu düflmanlardan kurtarmak için stanbul dan Samsun a gitti. Milletle toplant lar yapt. Millet meclisini Ankara da toplad. Türkiye Büyük Millet Meclisinin deste i ve Atatürk ün önderli iyle savafl kazan ld. 217
Kurtulufl Savafl ndan sonra bar fl yap ld. Tüm düflmanlar yurdumuzu terk etti. Padiflah da yurdumuzdan ayr ld. 29 Ekim 1923 günü cumhuriyet kuruldu. Millet art k kendi yöneticilerini kendisi seçecekti. Atatürk ilk cumhurbaflkan m z oldu. 29 Ekim günü de millî bayram ilân edildi. Millî bayramlar kutlamak için sokaklarda, okullarda haz rl klar yap l r. Evlere bayraklar as l r. Gece fener alaylar düzenlenir. Cumhuriyet Bayram törenlerine herkes coflku ile kat l r. Konuflmalar yap l r. Yöneticiler halk n bayram n kutlar. Askerler ve ö renciler tören geçifli yaparlar. Cumhuriyet ve demokrasi en iyi yönetim fleklidir. 218
ATATÜRK ÜN HAYATI O, 1881 y l n n 19 May s günü Selânik te do du. Ad n Mustafa koydular. Annesinin ad Zübeyde Han m, Babas n n ad Ali R za Beydir. K z kardeflinin ad da Makbule dir. Babas, Atatürk daha ilkokuldayken öldü. Atatürk, askerî okul s nav n kazand. Askerî okul ö rencisi oldu. Okulda çal flkanl nedeniyle herkes onu seviyordu. Özellikle matematik ö retmeni Mustafa Bey ona sevgi ve ilgi gösteriyordu. Mustafa Bey, bir gün: O lum, senin ad n da Mustafa, benimki de. Kar flmas n, bundan böyle sana Mustafa Kemal diyelim, dedi. Atatürk ün ad böylece Mustafa Kemal oldu. Okulu bitirdikten sonra birçok savafllara kat ld. Cumhuriyeti kurdu. Devrimler yapt. 15 y l cumhurbaflkanl görevinde bulundu. 10 Kas m 1938 de stanbul Dolmabahçe Saray nda öldü. fiimdi Ankara da An tkabir de yatmaktad r. 219
YAZALIM 2 Afla da Atatürk ün hayat ile ilgili resimler verilmifltir. Resimler size ne an msat yor? Resmin alt ndaki sat rlara yaz n z................. 220
221
TRAF K KURALLARI Trafik Nedir? Yayalar n, tafl tlar n kara yolu üzerinde hareketine trafik diyoruz. Uymam z gereken trafik kurallar n bilmeliyiz. Trafik kurallar na uymay al flkanl k hâline getirmeliyiz. Trafik lambas, yaya geçitlerinde ve kavflaklarda bulunur. K rm z renk dur, yeflil renk geç, anlam ndad r. Trafik lambas n n olmad yerlerde önce sola, sonra sa a, tekrar sola bakarak geçeriz. Duran tafl tlar n önünden geçilmez. Yoldan koflarak geçilmez. Çünkü koflarken görülme olas l m z azal r. Karfl dan karfl ya geçerken varsa güvenli yerler kullan lmal d r. 222
TEST 3 Do ru - Yanl fl Afla da verilen davran fllar n do ru olan na (D), yanl fl olan na (Y) harfi koyunuz. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 223
Çoktan Seçmeli Do ru seçene in alt na (x) iflareti koyunuz. 1. Hangisi okul servis arac d r? 2. Hangisinin trafikte önceli i var? 3. Hangisi yang n söndürme arac d r? 4. Hangisi toplu tafl ma arac d r? 224
DO AL AFETLER Do an n sebep oldu u y k m ve zararlara do al afet denir. Deprem Deprem, yer sars nt s demektir. Hareket, zelzele de denir. Bu yer sars nt lar fliddetli olursa y k mlara yol açar. Binalar n alt nda kalanlar ölebilir. Sel fiiddetli ya mur ve eriyen kar sular nehirlere ulafl r. Gelen su çok olunca nehirler taflar. Her yeri su kaplar. O zaman Sel geldi, sel bast. denir. Fazla ya fl toprak kaymalar na neden olur. Buna da heyelan denir. Ç Kar, daha çok yüksek yerlere ve da lara ya ar. Da lar n dik yamaçlar nda biriken karlar, bir kütle hâlinde afla ya do ru kayar. Bu olaya ç denir. Ç, önüne gelen her fleyi y kar ve alt na al r. 225
DUYU ORGANLARIMIZ Çevremizi Nas l Alg lar z? Befl duyu organ m z vard r. Göz, kulak, burun, dil ve el (deri). Çevremizi bu duyu organlar ile alg lar z. Çevremizdeki nesneleri alg lamak; Rengini, biçimini, Sesini, Deri, dokunma Tad n, (ac, tatl, ekfli), organ d r. Kokusunu, Sert, yumuflak, s cak, so uk oldu unu anlamakt r. Göz, görme organ d r. Kulak, iflitme organ d r. Dil, tad alma organ d r. Burun, koku alma organ d r. 226
KEND M Z DE ERLEND REL M 4 Afla daki çal flma, duyu organlar n z n ifllevlerini, çevreyi alg lama bilginizi de erlendirme amac yla düzenlenmifltir. Do ru olana (x) iflareti koyunuz. Hangi organ m z ile alg lar z? Okulun badanas n Okul zilinin çal p çalmad n Okul elektri inin yan p yanmad n Okul kaloriferinin yan p yanmad n Çaya fleker konup konmad n Havuzun suyunun s cak olup olmad n Otomobilin benzin ak t p ak tmad n Ateflinizin ç k p ç kmad n Annenizin parfüm kullan p kullanmad n Kurabiyenin tuzlu olup olmad n 227
TEST 4 1. Hangisinde deprem olay görsellefltirilmifltir? 2. Kurtar lan kiflilerden hangisi ç dan kurtulmufl olabilir? 3. Hangisi bize sel olay n ça r flt r r? 4. Hangisi için Heyelan olmufl. diyebiliriz? 228