633 İZMİR TRAMVAY PROJELERİNİN SON DÖRT YILDA GELDİĞİ NOKTA Ilgaz Candemir İnşaat Yüksek Mühendisi ilgazcandemir@hotmail.com H zla göç almaya devam eden İzmir de gün geçtikçe karmaş k hal alan kent içi trafiğine nefes ald rmak için 50 y l önce günlük yaşamdan söküp att ğ m z tramvay sistemini tekrar ulaş m sisteminde ele almay kente ve kentliye olan bir sorumluluk görerek 2008 y l sonunda 1. Kent Sempozyumunda (09.01.2009) gündeme getirmiştik. Bunun sonuçlar n da sempozyumdan hemen sonra İzmir Büyükşehir Belediyesi nin seçim öncesi bast rd ğ el broşürlerinde ve daha sonra da İzmir Ulaş m Plan nda (11.03.2009) yer ald ğ n görerek yak n süreçte en az ndan bir hatt n hayata geçirileceği izlenimi edinmiştik. Çok zor geçen beş sene sonunda İzmir de Tramvay projeleri yap labilirliğine dair daha elle tutulur olarak belirginleşti. Bu bildiride 2009 dan 2013 sonu itibariyle bugüne gelinen süreçte İzmir tramvay projelerinin geldiği nokta ve Üçkuyular-Halkap nar tramvay n n genel durumu ele al nacakt r. İzmir Kent içi Ulaş m nda 2008 parametrelerinin 2013 e gelindiğinde bir hayli değiştiğini görüyoruz. TCDD-İzmir Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile Kent içi ulaş m parametrelerini temelden değiştiren İzban iyileştirilmiş banliyö sistemi ile Kuzey-Güney aks nda ulaş m kolayl ğ büyük ölçüde sağlan rken bunun yan nda doğu-bat aks nda hala devam eden metro inşaat gölgesinde tramvaylar tekrar gündeme taş mak bir hayli zor olacakt r. Yine de İzmir ve Tüm Türkiye yi ilgilendiren Expo konusu da tramvaylar için iyi bir altl k oluşturmakta ve tramvaylar n gündemde kalmas n sağlamaktad r. İzmir de gerçekleşse de gerçekleşmese de önümüzdeki 6 sene içinde Expo nun kent e dair sonuçlar ndan birisinin de tramvay hatt veya hatlar olacakt r. Hali haz rda seçilen ve etüdleri yap lan güzergâhlar n doğru ve gerçekçi tercihler olup olmad ğ da ilgili çevrelerde kentiçi ulaş m planlamas n n önemli bir başl ğ olarak kent gündeminde yerini korumaktad r. 1. Tramvay projelerinde 2009-2013 aras nda neler oldu? Bundan 5 sene önceki bildirimizde özetlediğimiz İzmir de tramvay n k sa tarihçesinde; İzmir de ise tramvay kullan m n n 1884 y l nda başlad ğ ndan, Konak Göztepe, Konak Karş yaka ve Halkap nar ile Kordon aras işletilen atl tramvaylar olduğundan bu hatlar n uzunluklar n n 50 kilometreyi geçtiğinden bahsetmiş, 1914 y l ndan sonra da elektrikle çal şan tramvaylara 40 y l tahammül ettiğimizden söz etmiştik. 2014 y l nda İzmir de asl nda 100. y l n kutlayacağ m z tramvaylar yerine; ancak bürokrasiden söz etmek mümkün olmaktad r. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanl ğ taraf ndan gerçekleştirilecek Üçkuyular Konak Alsancak Halkap nar ve Alaybey Mavişehir Tramvay Hatt İhaleleri ile ilgili son dört senede birçok yeni gelişmeler yaşand. 2009 İzmir Ulaş m Ana plan na da giren tramvaylar için çetin bir süreç geçti. Sonunda en çok istek gören hatlar için onay ç kt.
634 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / 28-30 Kasım 2013 K saca özetlemek gerekirse; İzmir Büyükşehir Belediye taraf ndan haz rlanarak, 2010 y l Eylül ay nda DLH Genel Müdürlüğü nün onay na sunduğu Üçkuyular - Halkap nar hatt için eski ad DLH yeni ad AYGM taraf ndan onay almas n n ard ndan, Koruma Kurulu'ndan da izin geldi. Kurul onay n n al nmas ndan sonra proje DPT'ye gönderildi. İzmir Tramvay Hatlar Projesi Projelerin d ş kredi ile gerçekleştirilebilmesi için Hazine Müsteşarl ğ onay al nd. Projelerle ilgili olarak Bakanlar Kurulu, Kalk nma Bakanl ğ ile Ulaşt rma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanl ğ onaylar 2013 y l ikinci yar s nda tamamland. Hazine Müsteşarl ğ, projelerin Belediye taraf ndan kefaletsiz olarak d ş kredi ile gerçekleştirilmesine 04 Ekim 2013 tarihinde onay verdi. Sonuç olarak 4 y ld r süren uzun bürokratik süreç tamamland. Toplam yat r m tutar 591 milyon liray bulan tramvay hatt harcamalar n n yüzde 25'i projelerin yap m n gerçekleştirecek olan İzmir Büyükşehir Belediyesi öz kaynaklar ndan, yüzde 75'i ise Hazine garantisiz d ş proje kredisiyle finanse edilecektir. Bundan sonra geriye iki aşama kal yor; d ş kredi ve ihaleye ç kmak İzmirli çal şkand r. Birincisi uygun faizli d ş kredi bulunmas konusu var. Bu konuda İzmir bir hayli tecrübeli çünkü en başta İzmir Metrosu birinci aşamas var, hazine garantisi olmadan al nan kredilere daha güncel örneklerde vermek mümkün; İzmir de çok yak nda yerini alacak vapurlar, trafik yönetim sistemi ve itfaiye acil müdahale projeleri ve Ar tma projeleri de var. Yabanc finans kuruluşlar ile uygun kredi için uzlaş ld ktan sonra kredi sözleşmesinin imzalan p ihale aşamas na geçilmesi gerekmektedir. İhale ilanlar da muhtemelen 2014 y l içinde olacakt r. Türkiye 10. Kalk nma Plan nda da ad geçen İzmir Tramvaylar, 2013-2018 y llar aras nda tamamlanacak ulaşt rma yat r mlar aras ndad r. 2. Öncelik Hangi hatlar da olacak? Onay al nan ve yaklaş k toplam bedelleri 600 milyon lira olan Üçkuyular-Konak-Alsancak- Halkap nar tramvay (ÜKAH tramvay hatt ) ve Alaybey-Bostanl -Mavişehir tramvay (ABM tramvay hatt ) güzergâh ve genel bilgileri aşağ daki gibi şekillendi.
635 Tablo.1. Onay al nan ve ihaleye ç k lmas beklenen tramvay hatlar Üçkuyular-Konak-Alsancak- Halkap nar (ÜKAH tramvay hatt ) Planlanan Üçkuyular Metro İstasyonu'ndan Güzergâh başlayarak Mustafa Kemal Sahil Bulvar 'n n kara taraf ndan Cumhuriyet Meydan 'ndaki Atatürk Heykeli'ne kadar uzanan hat, Swissotel Büyük Efes Otel'in arkas ndaki Şehit Nevres Bulvar 'ndan Montrö Meydan ve Şair Eşref Bulvar 'ndaki orta refüjden geçerek Alsancak Gar meydan na ve TMO silolar önüne ve oradan da Şehitler Caddesi'ni takiben Halkap nar Metro İstasyonunda sona erecek. Uzunluk 13 Kilometre 10 kilometre İstasyon adedi 19 adet 16 istasyon 2 istasyon aras ortalama 684 metre 625 metre mesafe Alaybey-Bostanl -Mavişehir (ABM tramvay hatt ) Alaybey'den başlay p sahil taraf ndan Yal Caddesini izleyerek Bostanl İskelesi'ne, oradan da İsmail Sivri Sokak, Cemal Gürsel Caddesi, Şehit Cengiz Topel Caddesi, Selçuk Yaşar Sokak ve Cahar Dudayev Bulvar 'n takip ederek İZBAN Çiğli Depo tesisleri yan nda Mavişehir Banliyö İstasyonunda sona erecek. Yaklaş k Maliyet 332 Milyon TL 259 Milyon TL Araç 21 adet 17 araç İstasyon Üçkuyular, Üçkuyular İskele, Güzelyal, Göztepe, Vali Konağ, Köprü, Mithatpaşa Lisesi, Yal, Karataş, Bahribaba, Konak İskele, EBSO, Cumhuriyet Meydan, Fuar, Alsancak Cami, Alsancak Gar, Demir, Eğitim Sitesi, Halkap nar. 3. ÜKAH tramvay hatt n n yap m ndaki baz dikkat çekici teknik detaylar Bu makalenin üçüncü bölümünde ikinci bölümde aç klanan ÜKAH tramvay hatt na kamuoyunda oluşan sorulara cevap aranacakt r. Genel güzergâh belli Üçkuyular-Halkap nar tramvay hatt ; F. Altay dan başlay p Mustafa Kemal Sahil Bulvar ndan Konak; sonras nda Pier önünden Şehit Fethi ve Şehit Nevres bulvarlar üzerinden Montrö meydan na buradan da Alsancak Gar önünden Şehitler Caddesini takip ederek Halkap nar a ulaşacakt r. İMO İzmir Şube olarak bizde; mevcut şu andaki plan kamuoyunda oluşan sorularla birlikte tart şarak değerlendirmemize ald k.
636 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / 28-30 Kasım 2013 Üçkuyular Halkap nar tramvay için en ç k sorulan sorular: 1. Otoparklar 2. Yeşil dokunun yokedilmesi, yetişkin ağaçlar n kesimi 3. İzmir e mal olmuş baz meydanlar n ortadan kalkmas 4. İmalatlar s ras ndaki ve sonras ndaki trafik s k ş kl ğ 5. Halkap nar aktar m bölgesi 3.1. Sahil şeridinde ve bir tak m caddelerdeki baz İzelman otoparklar n n kald r lmas Üçkuyular-Halkap nar tramvay n n gündeme gelmesi ile İzmir deki otoparklar n yetersizliği yine gündeme gelebilir. Projenin geçtiği Mustafa Kemal Sahil Bulvar band nda yaklaş k 300 apartman n önünde bulunan yaklaş k 1750 aboneli İzelman park yeri bulunmaktad r. Bu bölgedeki park yerlerine talebin çok fazla olduğu bilinmektedir. Mevcut durumda bu bölgedeki park alanlar yetmediğinden özellikle akşamlar Karataş Lisesinden Adnan Saygun Sanat Merkezine kadar Mithatpaşa Caddesi sağl sollu bir park alan na dönüşmektedir. Bu bahsedilen yol uzunluğu yaklaş k 4,3 km dir. Akşamlar yaklaş k 1500-1800 araç bu caddede park halindedir. Sahildeki ilk iki-üç s ra apartmanlarda yaşayanlar n da lastik tekerli binek araçlar düşünüldüğünde bölgeye şimdiki trafik şartlar nda homojen şekilde belli aral kla dört bin araçl k çok katl veya yeralt otoparklar na ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Ama otopark sorununu tramvay imalat önünde engel olarak görmek doğru bir yaklaş m değildir. Tramvay n sahil band nda hâkim olacağ yar bölünmüş ya da bağ ms z şerit genişliği minimum 8 metredir. Mevcut projede; Tramvay n Sahil taraf ndaki apartmanlar n önündeki aboneli otoparklar n izinden mümkün mertebe kaç n larak çözüm üretildiği bilinmektedir. Yine duraklar n imalat nda da farkl teknolojiler kullan larak minimum arazi kullan m sağlanacağ belirtilmektedir. Bunlarla beraber Sahil yolu ile Mithatpaşa Caddesi aras ndaki geçiş yollar n n da bu proje ile tekrar düzenlenmesi gereklidir. Buna paralel eğer tramvay Mithatpaşa caddesinde (1950 lerdeki eski hatt ndan) giderse de gerek Mithatpaşa Cd. trafiği tramvaylar neticesinde durma noktas na gelebilir bunun d ş nda da Mithatpaşa Caddesine parkeden araçlar için otopark sorunu yaşanacakt r. Ayr ca Mithatpaşa Caddesinde apartmanlar n baz lar n n kendi arsa alanlar yol üzerinde olabilir. Bu durum Mithatpaşa caddesinden geçebilecek tramvay hatt n etkileyen bir başka faktör olmaktad r. Göztepe Tansaş ta bulunan 191 araçl k katl otopark ihtiyaca cevap veremeyecektir. Bu durumda 4,5 km lik sahil band içinde yeterli miktarda yeni otoparklar yapmak gerekmektedir. 2020-2030 y lar na gelindiğinde araç sahipliliğinin artacağ düşünülecek olunursa bu bölgede zaten otopark ihtiyac n n çözüme ulaşt r lmas gerekmektedir. Bu sebeple noktasal Yeralt otoparklar n n kapasitesinin Mustafa Kemal Paşa Caddesinde homojen olarak art r lmas na önem verilmelidir. Mustafa Kemal Sahil bulvar nda baz park alanlar bulunmaktad r. Gerçek cazibe bölgesinin K y şeridindeki bant olduğu düşünülürse tramvay n güzergâh için zorunlu olarak kald r lan otopark alanlar n n bu bahsedilen park
637 alanlar na yapmak mümkündür. Bu otoparklar içinde yol kenar na hangi otoparkta ne kadar yer kald ğ na dair yönlendirmeler de mutlaka yol boyunca yap lmal d r. 3.2. Güzergâh üzerinde bulunan baz yetişkin ağaçlar n kesimi Güzergâh incelendiğinde; kamuoyunda konuşulan hatt n geçtiği yerlerde baz yeşil alanlar n ortadan kalkt ğ bilgisinin teyidi için yerine hat boyunca bak ld ğ nda; tramvay hatt ile kesişen fazlaca ağaç veya ağaç kümesine rastlanmam şt r. Yani, güzergâh düşünülürken yeşil alanlar azami korumaya gayret edilmiştir. Şekil 1. Tramvay n Mustafa Kemal Sahil Bulvar ndan Varyant Viyadüğü alt ndaki otopark bölgesine geçişi ve İskele önünden geçeceği yeşil alan ve Konak Pier e bağlant s (2012) Güzergâh n mutlaka Kordon boyundan da geçirilebileceği düşünülmüştür fakat Kordon boyu sadece akşamlar yolcunun daha s k uğrayabileceği bir rota olduğu ve esas yolcu yükü Alsancak Şair Eşref Bulvar merkezlidir. Eğer Tramvay Kordon dan geçerse böylelikle İzmir de FUAR alan na da temas etmemiş burada 12 ay boyunca devam eden sektörel fuarlara (2012 de düzenlen 29 fuar ve 1 milyon 700 bin ziyaretçi) gelen on binlerce kişiye hitap etmekten uzak kalacağ da taraf m zca değerlendirilmektedir. Tramvay n Şair Eşref bulvar ndan geçmesi optimum en doğru güzergâh olacağ kan s nday z. 3.3. İzmir e mal olmuş baz meydanlar n ortadan kalkmas Üçkuyular-Halkap nar tramvay imalatlar sonunda;
638 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / 28-30 Kasım 2013 3.1. Konak Vapur İskelesi Önü 3.2. Cumhuriyet Meydan (Heykel) 3.3. Montrö Meydan 3.4. Lozan Meydan 3.5. Vahap Özaltay Meydanlar ndan tramvay geçecektir. Tramvaylar n hatlar meydanlar ortadan kald rmaz. Aksine meydan toplumun kullanmas ad na daha güçlü bir vurgu verir. Dünyan n her yerinde tramvay geçen yüzlerce meydan vard r. Şekil 2 deki gibi baz meydanlardan sadece bir çift hat değil birbirini kesen iki çift hatta bulunmaktad r.. Şekil 2: Amsterdam da 16 tramvay hatt vard r. Uzunluklar 6 ile 14 km aras nda değişir. Kent Merkezinde 800.000 bin nüfus, metropol s n rlar nda ise 2.350.000 kişinin yaşad ğ Amsterdam da yoğun hatlardan birisinin (Central Station Amstelveen) günlük taş d ğ yolcu say s 45 bin kişidir. Bu gözle bak ld ğ nda Montrö, Lozan Meydanlar n n anlamlar n n daha da güçleneceği düşünülmektedir.
639 Şekil 4. Haritadaki iz; tramvay hatt n n Pier-Birinci Kordon-Şehit Fethi Bey Caddesi- Cumhuriyet Meydan -Şehit Nevres Bulvar -Montrö Meydan -Lozan Meydan -Şair Eşref Bulvar -Vahap Özaltay Meydan -Gar bölgesindeki geçeceği güzergâh göstermektedir.(2012) Bu proje sayesinde tramvay n en çok değer katacağ alanlar n baş nda Konak Meydan gelmektedir. Tramvay Mustafa Kemal Sahil Bulvar ndan Konak meydan na gelecek ve muhtemelen İskele ile Metro İstasyonu aras nda uygun bir yere konuşlanacakt r. Böylelikle hem Deniz ulaş m ndan gelen hem de Metrodan inen yolcular için Üçkuyular-Alsancak aks na en h zl ve en k sa geçişle bütünleşik ulaşt rma sağlanm ş olacakt r. 3.4. Tramvay İmalatlar s ras ndaki trafik s k ş kl ğ Tramvay imalat s ras nda trafiğin etkileneceği akslar hâlihaz rda bilinmektedir. Özellikle Konak ile Alsancak aras ndaki zaten pik saatlerde çok s k ş k olan yollar n kapat lmas ile İzmir Kent Merkezine giriş ve ç k ş n imkâns z bir hal alacağ bir gerçektir. İmalatlar n önceden her detay ile projelendirilmiş olmas ve en h zl yöntem seçimiyle giderek uzayan bölümler halinde yap lmas gerekmektedir. Yani her bölgede ayn anda trafiğe kapatma yerine yap-bitir-trafiğe aç; bir sonraki yeni bölgede çal ş yaklaş m etkilenen yol koridorlar nda daha az s k şan bir trafik ortam sağlayacakt r. Bunun d ş nda hatlar en k sa sürede kullan ma alacak en h zl imalat teknolojisi ve yönetimi uygulayacak deneyimli yüklenici/ler tramvayda önemli seçim kriterlerinden biri olmal d r.
640 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / 28-30 Kasım 2013 Aksi takdirde yine en çok ve olumsuz etkilenen bu kentin gerçek sahibi olan vatandaş olacakt r. Şekil 3. İzmir de tramvay inşaatlar başlad ğ nda oluşacak manzara; Edinburg 2013 İskoçya. Seçilen bu güzergâh için en kritik yerler aşağ da özetlenmiştir; 1) Gazi Bulvar -Şehit Fethi Bey dönüşü (kurbu) imalat 2) Pier Üstgeçit-Birinci Kordon Geçişi 3) Şehit Nevres Bulvar -Montrö meydan na dönüş 4) Montrö Meydan ile Lozan Meydan n n trafiğe kapat lmas 5) Şair Eşref Bulvar n n trafiğe kapat lmas Özellikle Konak-Alsancak, Alsancak-Gar; Gar-Halkap nar aras nda birbirini izleyen fazlar halinde yolda tramvay imalatlar gerçekleştirileceğini; böylelikle de trafiğin daha az etkileneceği düşünüyoruz. Şehit Fethi Bey; Şehit Nevres bulvar ndaki baz işyerleri, otel ve eğlence mekânlar içinde İBB gerektiği zaman Avrupa da da yap lan kamuoyunu önceden bilgilendirmeyi mutlaka yapmal d r. Alsancak Gar içinde birkaç yorum yapmak gerekli olabilir. Bu bölgedeki Kilise-Tekel aras ndaki karayolunun dar olmas ndan kaynakl şişe boynu misali karayolu trafiği halen s k nt l d r. Ak c bir trafik için tramvay Kilise bölgesinden Vahap Özaltay Meydan bölgesine kadar aç-kapa ile aşağ al nmas değerlendirilmelidir. Bunlar n d ş nda da; Tramvaylar n lastik tekerli araçlarla yaşayabileceği kazalar ya da lastik tekerli araçlar n katener-cer direklerine çarpmas tramvay n doğas nda olan diğer trafik ile etkileşim konular ndand r.
641 3.5. Halkap nar aktarma bölgesi Tramvay deposunun yeri; Halkap nar daki Eshot bak m ve park yeri olarak düşünülmektedir. Böylelikle İzmir Metro depodaki birçok araç bak m hizmetinden yararlanmas sağlanabilecektir. Bir başka önemli husus da bu konunun bir kere daha incelenmesini değerli k lmaktad r. İzmir Metrosu her geçen gün taş nan yolcu say s ile büyümektedir! 2000 li y llarda 45 araçla başlayan yolculuk, 2012 y l içinde ulaşt ğ 77 araç bulundururken İzban n n da etkisi ve yeni Hatay, Üçkuyular istasyonlar n n da aç lacak olmas nedeniyle artan talebe cevap vermesi için yeni araçlar sipariş etmesi gerekecektir. 2014-2015 y llar içinde İzmir Metrosu mevcut filosu kadar daha araç al m yaparsa bu durumda mevcut depo bak m ve geceleme sahas nda tekrar art şa gitmek gerekmektedir. Doğal olarak en yak n yer hemen İzmir Metro depo sahas yan ndaki Eshot bak m ve park sahas d r. Bu sahadan Metro geceleme hatlar na paralel rezerv bir geceleme hatt b rakman n (en az 70-80 araçl k) uygun olabileceğinin tekrar değerlendirileceğini düşünüyoruz. Bu rezerv alan b rak lsa bile tramvay atölyesi için yeterli yer kalmaktad r. İlerideki y llarda yap lacak Otogar Metro hatt ve H zl trende düşünülecek olursa HALKAPINAR bölgesinde bütünleşik genel bir çözüm ihtiyac bulunmaktad r. 4. İzmir de yap lacak tramvaylar n Kent e kazand racağ değerler İzmir de tramvaylar; daha önceki yaz lar m zda da belirttiğimiz üzere Kent e şüphesiz çok ciddi ek değerler katacakt r. En önemli özelliği ana toplu ulaş m arac olan Metronun beslenmesi olacakt r. Tramvay sistemi; Metronun gidemediği bölgelerden yolcunun daha kapasiteli ve daha uzağa daha h zl giden Metro ile taş nmas nda en önemli araç olacakt r. 1. İzmir Metrosunu ve İzban besleyecek; 2. Otobüs yükünü azaltacak; 3. Kent içinde Bisiklet kullan m n art racak! Tramvay kadar önemli!!! 4. Karbondioksit emisyonunu azaltacak, 5. Çevresel etki (Kent içi gürültünün azlanmas )sağlayacak; 6. Sosyal olarak kente ayr bir renk katacak, nostalji verecek, 7. Turizm ve tan t m aç s ndan İzmir i Avrupa ve Dünya da yaşanabilir şehirler listesinde daha yukar ya taş yacak potansiyele sahiptir. Kent dokusunu daha güçlü k lacak olan tramvaylar n güneşli yüzünün de an msat lmas nda fayda vard r.
642 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / 28-30 Kasım 2013 5. Metro ağ n n geliştirilmesi de devam etmelidir. Metro nun geleceği Tramvay projelerinin ç k ş noktas olacakt r. Expo nun seçiminde bir etkende kent içindeki Metro karakterindeki sistemlerinin yoğunluğu ve entegrasyonlar d r. Ayn konu Olimpiyatlarda veya olimpiyatlar gibi büyük spor organizasyonlar içinde geçerlidir. İzmir de Metronun mutlaka ; i. Narl dere ye ulaşmas ; (F. Altay dan sonra en az 6-7 km daha uzamas ) ve ondan sonra tramvay n devam etmesi. ii. Ege Üniversitesi Hastanesinden Otogara ulaşmas (~5 km) ; iii. Evka 3-Bornova Merkez hatt n n tamamlanmas (~1 km); iv. H zl Tren güzergâh na göre gerekli uzatmalar n projelendirilmesi veya projelerin revizyonuna da ihtiyaç duyulmaktad r. Sonuç: Kentin tümünü ilgilendiren tramvay ve benzeri projelerde başta meslek odalar olmak üzere sivil toplum örgütlerinin de katk ve görüşlerinin al nmas demokratik yönetim anlay ş n n gereğidir. Yine bu süreçlerde kamuoyunu düzenli bilgilendirilmelidir. Şüphesiz Doğru Planlama n nda kent yönetiminde olmazsa olmaz derecede önemlidir. İBB nin mevcut tramvay güzergâh n n çok dikkatlice seçilmiş olduğu gözlemlenmektedir. Neredeyse hiç kamulaşt rma gerektirmeyen, yolcuyu maksimum çeken, karayolu trafiğini kesişmelerinde etkileşimi en az indirgemesi mümkün olabilecektir. Yap m s ras nda k smi imalata izin verebileceği, Ulaş m n entegrasyonunda önemli bir faktör olacağ ve İzmir e değer katacağ düşünülmektedir. Üçkuyular-Halkap nar tramvay hatt metro ve banliyöyü destekleyen, otobüs yükünü kent merkezinde azalt c etkisi olacak, İzmir in Kent içi yolculuk oranlar nda rayl sistem pay n art r c bir etkisi olacakt r. İzmir de tramvay sistemleri; Anadolu kentlerinin aksine rayl sistem ulaş m nda esas yükü çeken mod olamayacakt r. İzmirde; kent içi rayl sistemde üçüncü s rada yeralacak ve bir ağ olmaktan çok bağ ms z, kendi zonunda Metro ve banliyö sistemine yolcu taş yan k lcal (8-12 bin yolcu/saat) ama konforlu bir ulaş m modu olacakt r. Yap m s ras nda baz birtak m kamulaşt rma gereksinimleri için gerekli önlemlerin inşaat öncesinde al nacağ n düşünmekteyiz. Tramvay projesinde beklenen gecikmeler, ertelemeler, projenin yetersiz detayland r lmas ve araşt rma safhas eksiklikleri nedeniyle teknik sorunlarla karş laş lmas yaşanmadan doğru planlamalar ve teknolojiler kullan larak; işi deneyimlilerin yapmas ve denetlemesi neticesinde, çoğunluğun üzerinde uzlaşt ğ hatlar n iki sene içinde hayata geçirilmesidir.
643 Ayn Şekilde Karş yaka tramvay hatt n n da Kent e ayr bir değer ve Alaybey ile Mavişehir aras nda sadece ulaş m değil hayat da olumlu yönde değiştirici etkisinin olduğunu söyleyebiliriz. Metro yap m ndan daha h zl ve daha az maliyetli olacak Tramvaylar n en h zl şekilde Kent yaşam na bir an önce kazand racak mümkündür. Bir sonraki Kent Sempozyumunda İzmir deki Türkiye ye model olacak bisiklet yollar ağ m zdan söz etmek üzere Kaynaklar: Candemir,Ilgaz (2009) 1.Kent Sempozyumu ; (Izm r tramvay projeler n ortaya koyarak kent ulaş m n tekrar değerlendirmek)