İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 TARIM EKONOMİSİNE GİRİŞ 1.1. ANA HATLARIYLA TARIM VE TARIMSAL GELİŞİM SÜRECİ... 1 1.2. SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞME VE TARIM EKONOMİSİ... 18 1.3. TARIMDAKİ DEĞİŞİMİN ALTINDA YATAN TEMEL NEDENLER... 18 1.4. TARIMIN EKOSİSTEM ÜZERİNDEKİ ETKİSİ... 23 1.5. TARIMSAL ÜRETİMİN UNSURLARI VE TARIM EKONOMİSİNİN İLGİ ALANLARI... 33 BÖLÜM 2 TARIMSAL ÜRETİMİN EKONOMİK BOYUTU VE ÖZELLİKLERİ 2.1. TARIM KESİMİNDE PİYASA DÜZENİ... 41 2.2. PİYASADA FİYATLARIN OLUŞUMU... 43 2.3. TARIM ÜRÜNLERİ TALEBİ... 45 2.4. TARIM ÜRÜNLERİ ARZI... 53 2.5. PİYASA DENGESİ... 58 BÖLÜM 3 ÜRETİM KAVRAMI 3.1. TEKNİK VE EKONOMİK ANLAMDA ÜRETİM... 61 3.2. ÜRETİM KAYNAKLARI... 64 3.3. ÜRETİM TEKNİĞİ... 69 v
BÖLÜM 4 ÜRETİM FONKSİYONU VE FONKSİYONEL İLİŞKİLER 4.1. ÜRETİME ÖZGÜN VARSAYIMLAR... 71 4.2. ÜRETİM KAVRAMINA FONKSİYONEL YAKLAŞIM... 72 4.3. ÜRETİM FONKSİYONU KAVRAMI... 74 4.4. ÜRETİM FONKSİYONLARININ GELİŞİMİ... 77 BÖLÜM 5 TARIMSAL ÜRETİM EKONOMİSİNİN TEMEL İLKELERİ 5.1. TARIMSAL ÜRETİMDE TEKNİK VE EKONOMİK OPTİMUM DÜZEYİNİ VEREN TEMEL İLKELER... 81 5.1.1. AZALAN VERİMLER İLKESİ (Faktör-Ürün İlişkisi)... 81 5.1.1.1. Faktör-Ürün İlişkisinin Fiziksel Yönü... 81 5.1.1.2. Faktör-Ürün İlişkisinin Ekonomik Yönü... 92 5.1.2. GİRDİLERİN İKAMESİ İLKESİ (Faktör-Faktör İlişkisi)... 100 5.1.2.1. Faktör-Faktör İlişkisinin Fiziksel Yönü... 100 5.1.2.2. Faktör-Faktör İlişkisinin Ekonomik Yönü... 118 5.1.3. GİRİŞİMLERİN İKAMESİ İLKESİ (Ürün-Ürün İlişkisi)... 125 5.1.3.1. Ürün-Ürün İlişkisinin Teorik Yönü... 125 5.1.3.2. Ürün-Ürün İlişkisinin Ekonomik Yönü... 129 5.2. TARIM EKONOMİSİNE İLİŞKİN DİĞER İLKELER... 133 5.2.1 Alternatif Maliyet İlkesi (Fırsat Maliyeti)... 133 5.2.2. Eşit Marjinal Gelirler İlkesi... 137 5.2.3. Nispi Avantaj İlkesi... 139 BÖLÜM 6 TARIMSAL ÜRETİM FONKSİYONLARINA ANALİTİK YAKLAŞIM 6.1. GENEL OLARAK TARIMSAL ÜRETİM FONKSİYONLARI... 143 6.1.1. TEK DEĞİŞKENLİ FONKSİYONLARIN ANALİTİK YAPISI... 144 6.1.2. n DEĞİŞKENLİ FONKSİYONLARIN ANALİTİK YAPISI... 149 6.2. ÜRETİM FONKSİYONLARINDA SEÇİM KRİTERLERİ... 153 6.3. ÜRETİM FONKSİYONLARININ OLUŞTURULMASI... 154
6.4. VERİ TOPLAMADA ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR... 156 6.5. ÜRETİM FONKSİYONLARININ TAHMİN SÜRECİ... 160 6.6. PARAMETRE TAHMİNİ... 163 BÖLÜM 7 TARIMSAL ÜRETİMİN ÖZELLİKLERİNE ANALİTİK YAKLAŞIM 7.1. TARIMDA İŞ VE AİLE YAŞANTISININ BÜTÜNLÜĞÜ, KURUMSALLAŞMAMIŞ YÖNETİM... 195 7.2. ÜRETİMİN DOĞAL KOŞULLARA BAĞLILIĞI... 197 7.3. RİSK VE BELİRSİZLİĞİN ÇOKLUĞU... 202 7.4. TARIMDA KENDİNE YETERLİLİK... 221 7.5. TARIMSAL ÜRÜNLERİN TALEP VE ARZ ELASTİKİYETLERİNİN DÜŞÜKLÜĞÜ... 235 7.6. ÜRETİM VE PİYASA KONTROLÜNÜN SINIRLI OLUŞU... 250 7.7. ÜRETİM BİRİMLERİNİN KÜÇÜK OLMASI... 262 7.8. EĞİTİM VE GELİR DÜZEYİNİN DÜŞÜKLÜĞÜ... 267 7.9. SOSYAL GÜVENLİK UYGULAMALARININ YETERSİZLİĞİ... 273 7.10. YOKSULLUK... 275 BÖLÜM 8 ANALİTİK TARIM POLİTİKASI 8.1. TARIM POLİTİKASININ KAPSAMI... 285 8.2. EKONOMİ POLİTİKASI, AMAÇLARI VE ARAÇLARI... 286 8.3. EKONOMİ POLİTİKALARININ TARIM KESİMİNDEKİ ETKİNLİĞİ... 290 8.4. ANA HATLARIYLA TARIM POLİTİKASININ AMAÇLARI VE ARAÇLARI... 291 8.5. İKTİSADİ MÜDAHALENİN GENEL YAPISI... 295 8.6. DEVLETİN TARIMA MÜDAHALESİ... 296 8.6.1. Ayni ve Nakdi Yardımlar... 298 8.6.1.1. Tarımsal Fiyat Politikaları... 298 8.6.1.2. Tarımsal Vergi Politikası... 308 8.6.1.3. Tarımsal Ticaret Politikası... 316 8.6.1.4. Tarımda Sermaye Politikası... 324 8.6.1.5. Tarımsal Yayım Politikası... 329
8.6.2. Tarımı İyileştirmeye Yönelik Politikalar... 331 8.6.2.1. Toprak Reformu... 331 8.6.2.2. Toplulaştırma... 340 8.6.2.3 Tarımsal Verimi Artırmaya Yönelik Başkaca Politikalar... 343 BÖLÜM 9 ANALİTİK TARIMSAL PAZARLAMA 9.1. PAZARLAMANIN TANIMI, AMACI VE ÖNEMİ... 347 9.2. PAZAR OLGUSU VE PAZARLAMA AŞAMALARI... 351 9.3. TARIMSAL ÜRÜN TALEBİNİN ANALİTİK YAPISI... 364 9.3.1. Talep Tahmininde Kullanılan Konvansiyonel Yöntemler... 366 9.3.2. Talep Tahmininde Kullanılan Kantitatif Yöntemler... 377 9.4. PAZARLAMADA TEKNOLOJİ TRANSFERİ... 399 9.5. PAZARLAMA SİSTEMİ İÇERİSİNDE KULLANILAN SİMGELER... 402 BÖLÜM 10 TARIMA DAYALI SANAYİ İŞLETMELERİ 10.1. GİRİŞ... 407 10.2. GENEL OLARAK İŞLETME KAVRAMI... 408 10.3. TARIM İŞLETMELERİ... 412 10.4. TARIM İŞLETMELERİNİN AYIRICI NİTELİKLERİ... 414 10.5. İŞLETMEDE YÖNETİM VE ORGANİZASYON... 416 10.5.1. Organizasyon... 416 10.6. TARIMA DAYALI SANAYİ İŞLETMELERİ... 424 10.7. TARIMA BAĞLI SANAYİLER... 427 10.8. TARIMA DAYALI SANAYİLERİN TARIM SEKTÖRÜ İLE İLİŞKİLERİ... 428 10.8.1. Tarıma Dayalı Sanayilerin Tarım Sektöründen Ham Madde Temini... 431 10.8.2. Tarıma Dayalı Sanayilerin Tarım Sektöründe Ürün Bileşimine Etkisi... 435 10.8.3. Tarıma Dayalı Sanayilerin Tarım Sektöründe Teknolojik Gelişmeye ve Verimliliğe Katkıları... 437 10.8.4. Tarıma Dayalı Sanayilerin Tarım Sektöründe Örgütlenmeye Etkileri... 437
10.8.5. Tarıma Dayalı Sanayilerin İstihdama Etkileri... 438 10.8.6. Tarıma Dayalı Sanayilerin İstihdam Özellikleri... 442 10.9. TARIM-SANAYİ İLİŞKİLERİNDE SÖZLEŞMELİ TARIM SİSTEMİ... 444 10.9.1. Dünyada Sözleşmeli Yetiştiricilik Uygulamaları... 446 10.9.2. Sözleşmeli Yetiştiricilik Sisteminin Temel İlkeleri... 447 10.10. TÜRKİYE'DE SÖZLEŞMELİ YETİŞTİRİCİLİK UYGULAMALARI... 448 10.11. SÖZLEŞMELİ YETİŞTİRİCİLİK MODELİNİN İHRACAT OLANAKLARI AÇISINDAN ÖNEMİ... 450 10.12. TARIM-SANAYİ BÜTÜNLEŞMESİ (ENTEGRASYONU)... 451 10.13. ENTEGRASYON KAVRAMI İÇİNDE KOOPERATİFLER VE AGRIBUSINESS OLGUSU... 459 BÖLÜM 11 TARIM EKONOMİSİ VE GIDA GÜVENLİĞİ 11.1. GIDA GÜVENLİĞİ KAVRAMI VE ÖNEMİ... 463 11.1.1. Tüketici Davranışları ve Kalite Marka Algıları... 466 11.1.2. Gıda Üretiminde Mevcut Yönetim Sistemleri... 469 11.1.3. Gıda Güvenliği ile İlgili Diğer Düzenlemeler... 473 BÖLÜM 12 TARIM EKONOMİSİ VE ORGANİK TARIM 12.1. ORGANİK TARIM SİSTEMİ... 479 12.2. ORGANİK TARIMDA KONTROL VE SERTİFİKASYON... 480 12.3. ORGANİK TARIMA GEÇİŞ NEDENLERİ... 482 12.4. DÜNYADA VE TÜRKİYE DE ORGANİK TARIMA YÖNELİK DESTEKLER VE İZLENEN POLİTİKALAR... 489 12.5. ORGANİK TARIMDA HEDEF PAZARIN BELİRLENMESİ VE BÖLÜNME... 501 12.6. ORGANİK TARIMIN ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ... 513 12.6.1 Üretici Davranışları... 513 12.6.2. Tüketici Davranışları... 515
BÖLÜM 13 TÜRKİYE NİN TARIM EKONOMİSİ PERSPEKTİFİNDEN ANALİZİ 13.1. TARIMA MÜDAHALENİN KURUMSAL ÇATISI... 519 13.2. TÜRKİYE NİN TARIM KESİMİNE EKONOMİK AÇIDAN BAKIŞ... 521 13.3. TÜRKİYE DE TARIM POLİTİKASININ EVRİMİ... 526 BÖLÜM 14 MATEMATİK EK 14.1. FONKSİYONEL İLİŞKİDE EĞİM... 557 14.2. FONKSİYONLARIN YAPISI VE GRAFİKLERİ... 562 14.3. TÜREVİN EKONOMİDE KULLANIMI... 564 EK TABLOLAR... 567 KAYNAKLAR... 575