Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı REFLEKSLER Dr. Sinan CANAN scanan@baskent.edu.tr
Bu Bölümde: Sinirsel refleksler: Tipleri ve yolları Otonom refleks yolları ve işlevleri İskelet kası refleksleri, miyotaktik birimler ve hareket Refleks ve istemli hareketlerin birleştirilmesi İç organ kaslarında hareket
Sinirsel Refleksler: Genel Bakış Uyaran Duyu reseptörü Duyu nöronu (getirici; aferent) MSS de işleme Motor (götürücü; eferent) nöron İcra organı (hedef; efektör) Cevap (hareket) MSS ne geri-bildirim
Sinirsel Refleksler: Genel Bakış
Sinirsel Refleksler: Yolların Sınıflandırılması İcracı (efektör) bölümler: Somatik Otonom İşlemeyi yapan bölgelere göre; Omurilik refleksleri Beyin (serebral) refleksler Yolda görevli nöronlar açısından Tek sinapslı (monosinaptik) Çok sinapslı (polisinaptik)
Sinirsel Refleksler: Yolların Sınıflandırılması
Otonom Refleksler: viseral refleksler İç organların çalışmasının düzenlenmesi Omurilik ve alt beyin bölümlerinde işlenir. Hormon ve ritmik odaklarca denetlenir.
Otonom Refleksler: viseral refleksler
İskelet Kası Refleks Duyu Reseptörleri: Proprioseptörler Kas İğcikleri Kaslarda intrafuzal lifler Gerilmeyi algılarlar Golgi tendon organı Tendonlara yakın konumdadır Kasa uygulanan kuvveti algılar Eklem reseptörleri Basıncı hissederler Pozisyon algısı
İskelet Kası Refleks Duyu Reseptörleri: Proprioseptörler Aferent duyu nöronu
Kas İğcikleri: Yapısı ve Çalışma Mekanizması Kas tonusu Kasın boyundaki değişim ve bu değişimin hızı Gerim refleksi
Kas İğcikleri: Lif Tipleri Torba çekirdekli* Torba 1 -dinamik Torba 2 -statik Zincir çekirdekli** * Nuclear bag fibres ** Nuclear chain fibres
Kas İğcikleri: Duyusal Sinirler Grup Ia lifleri Geniş çaplı, düşük eşikli Tüm lifleri innerve eder Liflerin orta kısımlarında Fazik aktivite Grup II lifleri Ia ların yan kısımlarında Daha çok torba 2 (s) ve zincir çekirdek liflerde Tonik aktivite
Kas İğcikleri: Duyusal Sinirler Grup Ia (primer): Boy değişiminin hızı (fazik) Grup II (sekonder): Boy değişmesi miktarı (tonik)
Kas İğcikleri: Gama Motor Sinirler Gama motor nöronlar Dinamik gama Torba 1 (d) liflerine; Motor son plak var; Uyarım hızını ayarlama; Statik gama Torba 2 ve zincir çekirdek liflerine Dallı sonlanmalar Gerginlik
Kas İğciğinin İnnervasyonu: Alfa-Gama Koaktivasyonu Alfa (α) motor nöronlar Ekstrafuzal liflere Gama (γ) motor nöronlar İntrafuzal liflere Beta (β) motor nöronlar Her iki tip -?
Miyotaktik Birim ve Gerim Refleksi Miyotaktik birim: Bir eklemi kontrol eden tüm sinirsel yollar ve elemanlar. Örnek: Dirsek eklemi Tüm sinirler, reseptörler ve kaslar
Kas İğciği ve Golgi Tendon Organı Refleksleri
Diz Çekme Refleksi: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon Refleksleri Kasın tendonuna vurulması refleks kasılma Zıt (resiprokal) kaslar inhibe edilir.
Diz Çekme Refleksi: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon Refleksleri
Miyotatik Refleks: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon Refleksleri
Fazik ve Tonik Gerim Refleksleri Fazik refleksler: Grup Ia lifleri Gerilmeye karşı ani yanıt oluşumu Tonik refleksler: Grup II lifleri Duruşun korunması
Tonik Gerim Refleksi
Bükme (fleksiyon) Refleksi: Ağrılı Uyarandan Kaçınma Ağrılı bir uyaran Ağrı reseptörleri (nosiseptörler) Omurilikte bir dizi sinaps Ağrılı uyarandan çekilerek uzaklaşma Beyine giden sinyal (ağrı hissi)
Bükme (fleksiyon) Refleksi: Ağrılı Uyarandan Kaçınma
Çapraz Ekstensöz Refleksi: Denge Sağlama Ekstensörler uyarılır Fleksörler baskılanır Vücut dengede tutulur
Spinal Reflekslerin Üst Merkezlerce Kontrolü
Beyinsizleştirme (deserebrasyon) Katılığı Üst merkezlerle bağlantının kesilmesi İnici kontrol yollarının işlevini kaybetmesi Beyin sapı sistemlerinin etkisinin artması Aşırı spinal aktivite ve kaslarda sertlik Fleksör reflekslerin kaybı Gerim reflekslerinde aşırı artış!
Spinal Şok Omurilik kesisi sonucunda oluşur Kesinin altındaki seviyelerde: Gevşek felç Tüm duyuların ve otonom işlevlerin kaybı Reflekslerin kaybı 3-4 hafta sürer. Şoktan sonra aşırı refleksler + klonus İstemli hareket ve duyularda kalıcı kayıp! Patolojik refleksler! (ör: Babinski işareti)
Hareket: Bir Çok Kas Grubunun Ortak Çalışması Refleks hareketler Omurilikte işlem Beyine ihbar Postür refleksleri Beyincikte işlem Denge koruma Beyine ihbar
İstemli Hareket: Bilinçli Beyin kabuğu (korteks) en tepedeki birleştirme merkezidir. Dış uyarım olmaksızın iş yapabilir Kısmen istemsizleşebilir: Kas Belleği
İstemli Hareket: Bilinçli
Ritmik Hareketler Korteks tarafından başlatılır Merkezi Kalıp Üreteçleri Omurilikte Hareketin sürdürülmesi Refleks ve istemli hareketlerin birleştirilmesi
İleri-besleme: Postür Refleksleri Vücut hareketi beklentisi Denge değişikliğine karşı refleks düzenlemeler Vücudu tehdite karşı hazılama Geri-bildirimle birleştirilir
Viseral Hareketler: Kalp ve Organlar Boşluklu organlarda içeriğin hareketi Kapakçık görevi (sfinkter): Sindirim kanalı ve kan damarları Çoklu kontrol sistemi: Otonom nöronlar, parakrin ve endokrin kontrol
B i t t i S o r u l a r? Günün Sözü Bilgili bir ahmak, cahil bir ahmaktan daha çok ahmaktır. (Molieré)