İkinci çeyrekte yüzde 4,4 lük büyüme Eylül 10, 2013-12:48:32 Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,4 büyüdü. Türkiye ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 büyüdü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), üretim yöntemiyle hesaplanan Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2013 yılı ikinci çeyrek sonuçlarını açıkladı. Buna göre, büyüme hızı ikinci çeyrekte yüzde 4,4 oldu. Üretim yöntemiyle hesaplanan GSYH tahmininde, 2013 yılının ikinci üç aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre gayri safi yurtiçi hasıla sabit fiyatlarla 30 milyar 145 milyon lira düzeyinde gerçekleşti. Nisan-Haziran döneminde gayri safi yurtiçi hasıla geçen yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla yüzde 10,2'lik artışla 385 milyar 113 milyon lira oldu. Öte yandan, takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH, 2013 yılı ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,1'lik artış gösterdi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri de bir önceki döneme göre yüzde 2,1 oldu. İmalat sanayi GSYH 2013 yılı ikinci üç aylık döneminde geçen yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla yüzde 4,4 arttı. GSYH, yılın ilk yarısında da sabit fiyatlarla yüzde 3,7 büyüme kaydederek 58 milyar 134 milyon lira oldu. İmalat sanayi, 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla yüzde 5,7 lik artışla 61 milyar 414 milyon, sabit fiyatlarla yüzde 3,4 lük artışla 7 milyar 733 milyon lira olarak gerçekleşti. Mali aracı kuruluşlar, 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla yüzde 24,7 lik artışla 13 milyar 657 milyon, sabit fiyatlarla yüzde 8,5 lik artışla 3 milyar 463 milyon lira oldu.
Cari fiyatlarla 2012 GSYH GSYH değeri, 2012 yılında cari fiyatlarla yüzde 9,1 lik artışla 1 trilyon 415 milyar 786 milyon, sabit fiyatlarla yüzde 2,2 lik artışla 117 milyar 675 milyon lira olarak gerçekleşti. Kişi başına GSYH değeri 2012 yılında cari fiyatlarla 18 bin 914 lira, ABD doları cinsinden 10 bin 497 dolar olarak hesaplandı. Hane halkı tüketim harcamaları Hanehalklarının nihai tüketim harcamalarının değeri 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla yüzde 12 lik artışla 275 milyar 347 milyon lira, sabit fiyatlarla yüzde 5,3 lük artışla 19 milyar 769 milyon lira oldu. Devletin nihai tüketim harcaması değeri ikinci çeyrekte cari fiyatlarla yüzde 11,8 lik artışla 56 milyar 720 milyon, sabit fiyatlarla yüzde 7,4 artışla 3 milyar 183 milyon lira olarak hesaplandı. Gayri safi sabit sermaye oluşumu değeri aynı dönemde cari fiyatlarla yüzde 8,8 lik artışla 81 milyar 972 milyon, sabit fiyatlarla yüzde 3,7 artışla 7 milyar 831 milyon lira oldu. Mal ve hizmet ihracatı değeri 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla yüzde 5,3 lük artışla 99 milyar 670 milyon, sabit fiyatlarla yüzde 1,2 artışla 8 milyar 240 milyon lira olarak gerçekleşti. Mal ve hizmet ithalat değeri ikinci çeyrekte cari fiyatlarla yüzde 11,2 lik artışla 128 milyar 843 milyon lira, sabit fiyatlarla yüzde 11,7 artışla 9 milyar 317 milyon lira oldu. En fazla oteller ve lokantalar büyüdü Türkiye ekonomisinde yılın nisan-haziran döneminde sabit fiyatlarla en fazla büyüyen sektör, yüzde 14,9 ile oteller ve lokantalar olurken, bu sektörü yüzde 9,4 ile dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri, yüzde 8,8'le balıkçılık izledi. Büyüme rakamlarında revizyon TÜİK 2012 ve 2013 yılına ilişkin daha önce açıklanan büyüme verilerinde de revizyona gitti. Daha önce yüzde 3 olarak açıklanan yılın ilk çeyreğine ilişkin büyüme rakamı yüzde 2,9 olarak revize edildi. Türkiye ekonomisinin dayanıklılığını gösterir Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, küresel ve bölgesel olumsuz konjonktüre rağmen GSYH, sanayi üretimi ve istihdamda sağlanan büyümenin, Türkiye ekonomisinin kazanmış olduğu dayanıklılık, esneklik ve dinamizmi ortaya koyduğunu bildirdi. Babacan, yaptığı yazılı açıklamada, yılın 2. çeyreğine ilişkin büyüme rakamlarını değerlendirdi. Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı ikinci çeyreğe ilişkin büyüme rakamlarına göre, Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın (GSYH), bir önceki yılın aynı dönemine göre reel olarak beklentilerin üzerinde bir artış gösterdiğini ve büyüme hızının yüzde 4,4 seviyesinde gerçekleştiğini ifade eden Babacan, 2. çeyrekte bir önceki çeyreğe göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış büyüme hızının da yüzde 2,1 olduğunu belirtti. Bu gelişmeler sonucunda 2013'ün ilk yarısında bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH reel olarak yüzde 3,7 büyüme kaydettiğini vurgulayan Babacan, şunları kaydetti:
"2013 yılı ilk yarısında toplam iç talep reel olarak yüzde 5,4 seviyesinde güçlü bir artış gösterirken, dış talebin zayıf seyri büyümeyi sınırlandırmıştır. Yılın ilk yarısında toplam nihai yurtiçi talep büyümeye 4,3 yüzde puan katkı yaparken; net dış talep negatif 1,8 yüzde puan katkı yapmıştır. Bu gelişmede özellikle 2012 yılındaki altın ihracatının yüksek baz etkisi ve 2013 yılı ilk yarısında yapılan altın ithalatındaki artış etkili olmuştur. Yılın ikinci yarısında özellikle Avrupa Birliği ndeki görece toparlanmanın etkisiyle altın hariç ihracatımızın büyümeye yaptığı pozitif katkıyı arttırması beklenmektedir. On beş çeyrektir aralıksız büyüyen Türkiye ekonomisinde, 2013 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre 848 bin kişi ilave istihdam oluşturulmuştur. Böylece 2009'dan itibaren oluşturulan ilave istihdam 4 milyon 635 bin kişiye ulaşmıştır. 2013'ün ikinci çeyreğinde, işgücüne katılım oranındaki artışa rağmen işsizlik oranı yüzde 8,8 seviyesinde gerçekleşmiştir." OVP hedefleri çerçevesinde Yılın ilk yarısındaki yüzde 3,7 oranındaki büyümenin Orta Vadeli Program (OVP) hedefleri çerçevesinde gerçekleştiğini hatırlatan Babacan, dün açıklanan verilerin sanayi üretimindeki artış hızının temmuzda da beklentilerin üzerinde gerçekleştiğini ortaya koyduğunu ifade etti. Babacan, küresel ve bölgesel olumsuz konjonktüre rağmen GSYH, sanayi üretimi ve istihdamda sağlanan bu büyüme oranlarının, son 11 yıllık dönemde gerçekleştirdikleri reformlar sonucunda Türkiye ekonomisinin kazanmış olduğu dayanıklılık, esneklik ve dinamizmi ortaya koyduğunu belirtti. Bakan Şimşek: Önemli bir başarı Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yılın ikinci çeyreğinde, ekonominin ivme kazandığını ve iç talebin büyümeye katkısının artmaya devam ettiğinin görüldüğünü belirterek, "Küresel ve bölgesel tüm bu olumsuzluklara rağmen yakaladığımız büyüme trendi yadsınamayacak derecede önemli bir başarıdır" dedi. Bakan Şimşek, yaptığı yazılı açıklamada, yılın 2. çeyreğine ilişkin büyüme rakamlarını değerlendirdi. Türkiye ekonomisinin, iç talebin katkısıyla yılın 2. çeyreğinde yüzde 4,4, yılın ilk yarısında ise yüzde 3,7 büyüdüğünü ifade eden Şimşek, şunları kaydetti: "Yılın ikinci çeyreğine baktığımızda ekonominin ivme kazandığını ve iç talebin büyümeye katkısının artmaya devam ettiğini görmekteyiz. Ancak gerek küresel ekonomideki büyümenin zayıf seyretmesi gerek finansal piyasalarda risk algısının yükselmesi gerekse artan jeopolitik gerginliklerin etkisiyle büyümenin bu yıl OVP de hedeflenen yüzde 4 ün altında kalması muhtemeldir. Nitekim, yıl başından bu yana gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde büyüme tahminleri aşağı yönlü revize edilmiştir. Küresel ve bölgesel tüm bu olumsuzluklara rağmen yakaladığımız büyüme trendi yadsınamayacak derecede önemli bir başarıdır." Bakan Çağlayan: 15 çeyrektir kesintisi büyüme var Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, bu yılki büyümenin yüzde 3,5 civarında olabileceğini belirterek, "Dış konjonktürdeki gelişmeler 3. çeyrekten itibaren büyümemizi etkileyebilir" ifadesini kullandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2. çeyrek büyüme rakamlarını değerlendiren Çağlayan, Türkiye ekonomisinin 2. çeyrekte yüzde 4,4 büyüdüğünü hatırlattı. Küresel krizden en hızlı çıkan ülkelerden birinin Türkiye olduğunu belirten Çağlayan, 2009'un son
çeyreğinden itibaren, 15 çeyrektir kesintisiz bir büyüme gerçekleştiğini ifade etti. Çağlayan, 2011 sonunda başlayan yavaşlamadan çıkışın "yavaş ilerlediğine" işaret ederek, bu yıl, geçen yıl gerçekleşen yüzde 2,2'lik büyümeden daha yüksek bir hızda büyüme kaydedileceğini belirtti. Buna karşın mevcut Orta Vadeli Program (OVP) hedefinin altında kalan bir oran görüleceğini ifade eden Çağlayan, Ekonomi Bakanlığı olarak yüzde 3,5 civarında bir büyüme beklentilerinin bulunduğunu bildirdi. "Dış konjonktürde yaşanan ve Türkiye'yi de etkileyen son gelişmelerin 3. çeyrekten itibaren büyümeyi etkilemeye başlayacağına" dikkati çeken Çağlayan, "Bu etkilerin çok derin olmasını beklemiyoruz. Ancak 2013 ün 2. yarısı ve belki 2014 ün başlarında bu etkilere maruz kalacağız" değerlendirmesinde bulundu. "AB'deki toparlanma, ihracat kanalından büyümemizi pozitif etkileyecek" 2012 de büyümeye 4,1 puan katkı veren net ihracatın, bu yılın ilk çeyreğinde büyümeye katkı sağlamadığını hatırlatan Çağlayan, şunları kaydetti: "Bugünkü veriler, 2. çeyrekte katkının negatif olduğunu gösteriyor. Yılın kalanında ihracatın katkısı anlamında bugünkünden daha iyi rakamlar göreceğimizi söyleyebilirim. AB'deki toparlanma, ihracat kanalından büyümemizi pozitif etkileyecek. Hala krizden çıkamamış AB ekonomisi, 2. çeyrekte yerinde saydı. OECD genelindeki büyüme ise binde 9 oldu. 2. çeyrekte AB ve OECD içinde en hızlı büyüyen ekonomiyiz. Birçok ülkeden iyi bir büyüme oranımız var. Fakat kendi ortalamamızın altında seyrediyoruz. Bu bir süre daha devam edecek." Gelişmekte olan ülkelerin daha yavaş büyüyeceği, gelişmiş olanların ise son birkaç yıldan daha iyi performans gösterdiği bir döneme girildiğini belirten Çağlayan, bu dönemi "normale dönüş sürecindeki son viraj" olarak gördüğünü ve Türkiye'nin bu virajı da rahat geçeceğini kaydetti. Türkiye'nin bir eşikte yer aldığına işaret eden Çağlayan, "10 yılda kişi başına geliri 3 bin 500 dolardan 10 bin 500 dolara çıkan ve performansı ile parmak ısırtan bu ekonominin, şimdi daha yüksek düzeylere çıkması gerekiyor. Bunun için de daha müreffeh bir toplum, daha yüksek demokratik standartlar, daha fazla birlik, daha fazla kardeşlik vazgeçilmez ilkelerimiz" ifadesini kullandı. Bakan Yıldız'ın değerlendirmesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Türkiye ekonomisinin 2. çeyrek büyüme performasına ilişkin, "Bu büyüme rakamları çevremizdeki her türlü istikrarsızlığa rağmen siyasi istikrarın sürdürülebilir olduğuna inanan yapıyı teyit ediyor" dedi. Royal Dutch Shell'in düzenlediği Uluslararası Gelişime Birlikte Güç Vermek Forumu'na katılan Yıldız, burada 2. çeyrek büyüme rakamlarınına ilişkin değerlendirmede bulundu. Türkiye ekonomisinin yılın 2. çeyreğinde yüzde 4,4, yılın ilk yarısında ise yüzde 3,7 büyüdüğünü belirten Yıldız, "Bu büyüme rakamları çevremizdeki her türlü istikrarsızlığa rağmen siyasi istikrarın sürdürülebilir olduğuna inanan yapıyı aslında teyit ediyor" dedi. Avrasya coğrafyasının geçen yılki büyüme rakamlarının yüzde -0,5 olduğunu anımsatan Yıldız, "Türkiye'ye baktığımızda 2012 yılında enerji sektöründe kurulu güç olarak yüzde 8,1 elektrik tüketiminde ise yüzde 5,2 civarında büyüdü" dedi. Türkiye'nin hedeflediği büyüme rakamlarına ulaşacağına inandığını dile getiren Yıldız, şunları kaydetti:
"Türkiye enerjideki arz güvenliğiyle alakalı hamdolsun bir problem yaşamaksızın bunları karşılayabiliyor olacak. Biz büyümemize devam edeceğiz, yatırımlarımıza devam edeceğiz, uluslararası sermayenin de mutlaka buna inandığını görüyorum. Plase edilmeyi bekleyen doğru paraların yine doğru zeminlerde mutlaka yatırıma döneceğine inanıyorum." Bakan Ergün'ün değerlendirmesi Bakan Ergün, yaptığı yazılı açıklamada, yılın 2. çeyreğine ilişkin büyüme rakamlarını değerlendirdi. Bakanlık olarak söz konusu dönem için büyüme tahminlerinin yüzde 3,9 civarında olduğunu, piyasada ise yüzde 3,5'lik bir büyüme beklendiğini hatırlatan Ergün, şunları kaydetti: "Dört dörtlük bir büyüme rakamı, önümüzdeki döneme dair çok iyi bir işaret oldu. Şunu her zaman söylüyoruz; Türkiye ekonomisinin dinamikleri bize bu tür rakamları her zaman ortaya koymaya imkan veriyor. Geçmiş yıllarda da oldu, yani büyüme tahminlerimizin çok üstünde büyüdüğümüz yıllar da oldu. Tabi şimdiki dünya konjonktürü ve içinde bulunduğumuz ekonomik şartlar böyle değil, yani yüzde 4'lük bir büyüme hedefi koyup da yüzde 8'lik bir büyüme rakamına ulaşmak mümkün değil. Ama Orta Vadeli Program'daki yüzde 4 lük rakam bir ortalama rakamdır, bir ortalama tahmini rakamdır, bir hedeftir, bunun altında, bunun biraz üstünde bir rakama ulaşmak her zaman mümkündür. Çünkü hem dünyadaki gelişmeler hem Türkiye ekonomisinin kendi iç dinamikleri bize bu rakama ulaşma fırsatı her zaman veriyor. Zaten bugün 2. çeyrekte ortaya çıkan yüzde 4,4'lük tabloda Orta Vadeli Program etrafında bir büyüme rakamına yılın sonu itibarıyla ulaşabileceğimizi bize göstermektedir." "Panik havasının kimseye faydası olmaz" Bakan Ergün, dünyadaki gelişmeler veya içerideki bazı gelişmeler karşısında panik havası veya karamsarlık havası oluşturmanın kimsenin menfaatine olmadığını ifade etti. Soğukkanlı bir şekilde gelişmeleri takip etmek gerektiğinin altını çizen Ergün, ekonomik kararlar alınırken soğukkanlı yaklaşımın önemini vurguladı. Türkiye ekonomisinde üretim çarklarının döndüğünü, ihracatın arttığını belirten Ergün, ihracat pazarlarında ve iç pazarda görülen genişlemenin 2. çeyrek büyüme rakamlarının yüzde 4,4 gibi bir noktaya ulaşmasına imkan verdiğini kaydetti. Ergün, "Bu da bize gösteriyor ki aslında Türkiye Orta Vadeli Program'daki büyüme hedeflerini yakalayabilecek bir sürecin içinde gidiyor. Yani panik yok. Türkiye Orta Vadeli Program'daki büyüme hedeflerine yakın bir noktada. Belki biraz üstünde, belki biraz altında ama o çerçevede onun etrafında dönecek bir noktada yılı tamamlamış olacaktır" ifadelerini kullandı. "Yüzde 4 ün üzerine çıkabilir" Yıl sonu büyüme rakamının yüzde 4'ün altında ya da gelişmelere bağlı olarak biraz üstünde de çıkabileceğine dikkati çeken Ergün, yüzde 4'ün biraz altında veya biraz üstündeki tablonun kimse için sürpriz olmayacağını vurguladı. Bakan Ergün, hane halkı tüketim harcamalarına ilişkin olarak, ertelenmiş olan taleplerin artık yavaş yavaş devreye sokulmaya başlandığına işaret ederek, şöyle devam etti: "Bunu da otomobilden görüyoruz, bunu beyaz eşyadan görüyoruz, bunu diğer tüketim mallarından görüyoruz. Aslında büyümeyi bütün unsurlar birden etkiliyor. Bunu ayrıntısına baktığımız zaman görme imkanına sahibiz. Belki ihracatın ikinci çeyrekteki etkisi ötekiler kadar fazla olmamıştır ama muhtemelen üçüncü çeyrekte daha fazla etkili olacaktır. Çünkü ara malı üretiminde de, ithalatta da bir miktar artış var. İthalattaki artışın da, yatırım mallarındaki artışın da önümüzdeki döneme dair
üretimi ve ihracatı artıracağını görüyoruz. Üçüncü ve dördüncü çeyrekte muhtemelen ihracatın da katkısı büyümeye biraz daha fazla olacaktır. Kuşkusuz iç tüketimin de, ertelenmiş olan tüketimin de devreye sokulmasıyla insanlar daha çok piyasadan mal almaya başladılar ve bunun da üretime katkısı oldu. Dün sanayi üretimi endeksi açıklandığında baktık ki evet sanayi üretiminde beklentilerin üzerinde bir artış var. Üçüncü çeyreğin başlangıç ayı itibariyle baktığımızda, hem sanayi üretimindeki artışla hem iç talepteki artışla hem ihracattaki artışla hem kamu yatırımlarındaki artışla birlikte değerlendirildiğinde üçüncü çeyreğin de iyi bir rakamı önümüze koyacağını söylemek mümkün. Üçüncü çeyreğe iyi bir başlangıç yaptık. Bütün unsurlar birden destekliyor büyüme rakamını, iç talep de bu destekleyen unsurlardan bir tanesi." Bakan Yılmaz'ın değerlendirmesi Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı bu yılın ikinci çeyreğine ilişkin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) rakamlarını değerlendirdi. İkinci çeyrek büyüme rakamının yüzde 4,4 ile beklentilerin oldukça üzerinde geldiğini ifade eden Yılmaz, bunun küresel şartlar dikkate alındığında son derece olumlu bir gelişme olduğunu belirtti. "İkinci çeyrek sonucu 2013 büyüme beklentisini Orta Vadeli Programımızda yer alan yüzde 4 civarına taşıyor" ifadesini kullanan Yılmaz, ikinci çeyrekte ekonomik aktivitede beklentinin üzerinde canlanma kaydedildiğini bildirdi. Yılmaz, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH'nin, 2013 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 2,1 artış gösterdiğine dikkati çekerek, ikinci çeyrekte katma değerin tarım sektöründe yüzde 5,5 arttığının, ilk çeyrek tarım büyümesinin yüzde 4,3 olarak revize edildiğinin altını çizdi. Sanayide katma değerin yüzde 3,1 oranında arttığına dikkati çeken Yılmaz, imalat sanayi katma değerindeki artışın ise yüzde 3,4 olduğunu, imalat sanayi büyümesinin yüzde 1,6 olarak revize edildiğini kaydetti. "Yurtiçi talepteki canlanma hizmetler sektörüne yansıdı" Yılmaz, yurtiçi talepteki canlanmanın hizmetler sektörüne yansıdığını belirterek, hizmetler sektöründe ikinci çeyrekte ekonomik aktivitede beklendiği şekilde canlanma kaydedildiğini ifade etti. Bu yılın ilk yarısında katma değerin tarımda yüzde 5,1, sanayide yüzde 2,2 ve hizmetler sektöründe yüzde 4,8 oranında artış kaydettiğine dikkati çeken Yılmaz, söz konusu dönemde talepte canlanmanın da ilk çeyreğe göre artarak devam ettiğini bildirdi. Yılmaz, toplam tüketimin ikinci çeyrekte yüzde 5,6, toplam sabit sermaye yatırımının yüzde 3,7, özel tüketimin yüzde 5,3 arttığının altını çizerek, şunları kaydetti: "İlk çeyreğe göre nispi olarak düzelse de özel sabit sermaye yatırımları ikinci çeyrekte -2,0 oldu. Teşvik belgelerinde yaşanan büyük artışın bundan sonraki çeyreklerde fiili yatırımlara daha fazla yansıması bekleniyor. Kamu tüketimi, 2013 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 7,4 arttı. Bu artış kamu sabit sermaye yatırımlarından kaynaklandı. Kamu sabit sermaye yatırımları yüzde 36,7 artış kaydetti. İkinci çeyrekte mal ve hizmet ihracatındaki artış yüzde 1,2 oranında gerçekleşirken, ithalat artışı yüzde 11,7 oldu. Böylece net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı birinci çeyrekte eksi 3 puan oldu. 2013 yılının ilk yarısında toplam tüketim yüzde 4,6, toplam sabit sermaye yatırımı yüzde 3, özel tüketim yüzde 4,2 yükseldi. Aynı dönemde, mal ve hizmet ihracatındaki artış, yüzde 3,2 oranında
gerçekleşirken, ithalat artışı yüzde 9,5 oldu. Böylece net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı ilk yarıda eksi 1,8 puan oldu."