HAVA KALİTESİ YÖNETİMİ Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Prof.Dr. Tolga ELBİR CEV-3016 Hava Kirliliği ve Kontrolu
Mevcut Yasal Düzenlemeler YÖNETMELİK ADI RESMİ GAZETE TARİHİ Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği RG: 06.06.2008 Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği RG: 07.02.2009 Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği RG: 03.07.2009 Bazı Akaryakıt Türlerindeki Kükürt Oranının Azaltılmasına İlişkin Yönetmelik RG: 06.10.2009 Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği RG: 08.06.2010 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği RG: 04.06.2010 İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyonun Olumsuz Etkilerinden Çevre ve Halkın Sağlığının Korunmasına Yönelik Alınması Gereken Tedbirlere İlişkin Yönetmelik RG: 24.07.2010 Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Yönetmeliği RG: 19.07.2013 Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü İle Benzin ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği RG: 30.11.2013
Hava Kalitesi Yönetimi Bir bölgede hava kalitesi seviyelerinin iyileştirilmesi için gerçekleştirilen planlı yönetim çalışmalarıdır. Veri toplama Kaynak envanteri Ölçüm ve izleme Modelleme İyileştirme planları Güncellemeler
Toplam emisyon sınırlaması (SKHKKY) MADDE 29 (1) Valilik, sanayi tesislerinin yoğun olarak bulunduğu, toplam emisyon sınırlaması yapılacak kritik bölgelerde faaliyet gösteren işletmelerin tümünden herhangi bir anda dış havaya verilen toplam emisyonu sınırlandırıcı tedbirler isteyebilir. Toplam emisyon sınırlaması yapılacak kritik bölgeler Valilik tarafından belirlenir. Valilik, bu bölgelere kurulacak izne tabi olan veya olmayan yeni bir tesisin toplam emisyon miktarıyla ilgili olarak geçici veya sürekli sınırlandırma kararları alabilir veya yeni bir tesisin bölge içinde kurulmasına Planlama, ÇED ve Emisyon Ön İzin aşamalarında yapılan değerlendirmelerde dikkate alınarak izin vermeyebilir. Gerekli görülmesi halinde Bakanlık bu yetkiyi kullanır.
Bölgesel Kirlilik MADDE 30 (1) Koruma bölgeleri; a) Bir bölgedeki işletmelerden, ulaşımdan ve ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin insan ve çevresi üzerindeki zararlı etkileri normal tedbirlerle ortadan kaldırılamıyorsa bu bölgeler yetkili merci tarafından koruma bölgesi olarak ilan edilebilir. Yetkili merci koruma bölgelerinde, 1) Hareketli ve sabit tesisleri çalıştırmamaya, 2) Sabit tesisleri kurdurmamaya, 3) Hareketli ve sabit tesisleri sadece belirli zamanlarda çalıştırmaya veya bunlardan yüksek işletme teknikleri talep ederek çalıştırmaya, 4) Tesislerde yakıt kullandırmamaya veya sınırlı olarak kullandırmaya yetkilidir. b) Yetkili merci, kritik meteorolojik şartların mevcut olduğu veya olacağı, hava kirlenmelerinin çok hızlı artış gösterdiği bölgelerde, insan ve çevresi üzerinde meydana gelecek zararlara karşı; 1) Hareketli veya sabit tesisleri sadece belirli zamanlarda çalıştırmaya, 2) Önemli ölçülerde hava kirlenmelerine yol açabilen yakıtların tesislerde kullanılmasını yasaklamaya veya sadece kısıtlamaya yetkilidir.
HAVA KALİTESİ DEĞERLENDİRME VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ İKİNCİ BÖLÜM Hava Kalitesi Değerleri ve Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi
Uzun vadeli hedefler, hedef değerler, limit değerler, bilgilendirme ve uyarı eşikleri, üst ve alt değerlendirme eşikleri MADDE 5 (1) Ek I de belirtilen havadaki ozon konsantrasyonları için uzun vadeli hedeflere, kademeli önlemler alınarak uzun vadede ulaşılır. (2) Ek I de belirtilen hedef değerlere öngörülen sürede ulaşılmaya çalışılması esastır. (3) Ek I de belirtilen limit değerlere öngörülen sürede ulaşılması ve ulaşılan limit değerlerin aşılmaması esastır. Ek I de belirtilen tolerans payları uygulanır. (4) Ek I de belirtilen bilgilendirme ve uyarı eşikleri, bu Yönetmelikte belirtildiği gibi acil önlemler alınmasını gerektirir. (5) Hava kalitesinin değerlendirilmesinde Ek I de belirtilen üst ve alt değerlendirme eşikleri uygulanır.
Hava kalitesi ön değerlendirmesi MADDE 6 (1) Bakanlık ve il çevre ve orman müdürlükleri, 8 inci maddeye göre ileri düzeyde değerlendirme için hava kalitesi ön değerlendirmesini yapar veya yapılmasını sağlar. (2) Bakanlık ve il çevre ve orman müdürlükleri, kirletici seviyelerinin temsili ölçümlerinin bulunmadığı "bölge" ve "alt bölge"lerde, verileri zamanında almak için bir dizi temsili ölçüm, anket ve değerlendirmelerin gerçekleştirilmesini sağlar.
"Bölge" ve "alt bölge"lerin belirlenmesi ve listelenmesi MADDE 7 (1) Bakanlık, hava kalitesini değerlendirmek amacıyla "bölge" ve "alt bölge"leri belirler. Eğer kirletici konsantrasyonlarında önemli bir değişiklik meydana gelirse, "bölge" ve "alt bölge"lerin belirlenmesi her beş yılda bir veya daha erken tekrar gözden geçirilir. (2) Bakanlık; a) Bir veya daha fazla kirletici seviyesinin limit değer artı tolerans payını aştığı yerlerde, b) Bir veya daha fazla kirletici seviyesinin limit değer ve limit değer artı tolerans payı arasında olduğu yerlerde, c) Kirletici seviyelerinin limit değerlere karşılık geldiği veya limit değerlerin altında olduğu yerlerde, kükürt dioksit, azot dioksit, azot oksitleri, partikül madde, kurşun, benzen, karbon monoksit ile ilgili "bölge" ve "alt bölge"lerin listelerini oluşturur.
(3) Bakanlık; a) Havadaki ozon seviyesinin uzun vadeli hedeflerden daha yüksek, ancak hedef değerlere eşit veya altında olduğu yerlerde, b) Ozon seviyesinin hedef değerlerden yüksek olduğu yerlerde, ozon ile ilgili "bölge" ve "alt bölge"lerin listelerini oluşturur. (4) Bakanlık; a) Hedef değerlerin aşıldığı yerlerde, b) Kirletici seviyelerinin hedef değerlerin altında olduğu yerlerde, arsenik, kadmiyum, nikel ve benzo(a)piren ile ilgili "bölge" ve "alt bölge"lerin listelerini oluşturur.
Hava kalitesinin değerlendirilmesi MADDE 8 (1) Bakanlık ve il çevre ve orman müdürlükleri, belirli bir zaman dilimi içinde veya sürekli olarak aşağıdaki fıkralara göre hava kalitesini değerlendirir. Değerlendirilecek kirleticiler, Ek I de listelenen kirleticilerle Ek II nin E bölümünde listelenen ozon öncül maddeleridir. Kükürt dioksit, azot dioksit, azot oksitleri, partiküler madde, kurşun, benzen, karbon monoksit, arsenik, kadmiyum, nikel ve benzo(a)piren gibi kirleticiler için kirletici konsantrasyonunda önemli bir değişiklik meydana gelirse, her bir "bölge" veya "alt bölge"nin sınıflandırılması her beş yılda bir veya daha erken tekrar gözden geçirilir.
(2) Bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen "bölge" ve "alt bölge"lerde sabit ölçümler gerçekleştirilmesi zorunludur. Ölçümler, kirleticilerin ölçülmesinin zorunlu olduğu yerlerde sürekli veya rastgele örnekleme yoluyla sabit noktalardan alınır. Ölçüm sayısı, kirletici seviyelerinin belirlenebilmesini sağlayacak kadar yeterli sayıda olur.
(3) Elde edilen ölçümler, hava kalitesi hakkında yeterli bilgi sağlamak için modelleme teknikleri ile desteklenebilir. (4) Örnekleme noktalarının konumları Ek II deki koşulları sağlamak zorunda olup örnekleme noktalarının minimum sayısı Ek II kriterlerini esas alır.
(5) Kükürt dioksit, azot dioksit, azot oksitleri, partiküler madde, kurşun, benzen, karbon monoksit, arsenik, kadmiyum, nikel, benzo(a)piren için seviyelerin alt değerlendirme eşiğinin altında olduğu "bölge" ve "alt bölge"lerde, seviyelerin değerlendirilmesi için tek başına modelleme veya nesnel tahminleme teknikleri kullanılabilir. (6) Veri kalitesi hedefleri Ek II nin D bölümünde belirtilmiştir. Hava kalitesi modellemelerinin değerlendirme için kullanıldığı yerlerde Ek II nin D bölümünde belirtilen hususlar uygulanır. (7) Hava kirleticilerinin analizi için referans metotlar Ek III de belirtilmiştir.
Temiz hava planı MADDE 10 (1) Bakanlık ve il çevre ve orman müdürlükleri, 7 nci maddede belirtilen "bölge" ve "alt bölge"leri, bir veya daha fazla kirletici seviyesinin limit değer artı tolerans payını aşmasına; bir veya daha fazla kirletici seviyesinin limit değer ve limit değer artı tolerans payı arasında olmasına; kirletici seviyesinin limit değerlere karşılık gelmesine veya altında kalmasına göre sınıflandırır ve buna göre bir liste oluşturur. Bu sınıflandırma her yıl gözden geçirilir.
(2) Bakanlık ve il çevre ve orman müdürlükleri, dış ortam havasındaki ozon seviyesi 5 inci maddede belirtilen hedef değerlerden daha yüksek ise dış ortam havasındaki ozon seviyesini 8 inci maddeye göre değerlendirerek 7 nci maddede belirtilen "bölge" ve "alt bölge"leri sınıflandırır. (3) İl çevre ve orman müdürlükleri, Ek I de belirtilen bir veya daha fazla limit değer artı tolerans payları aşılırsa, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içerisinde söz konusu Ek te belirtilen süre içinde limit değerlere ulaşılmasını sağlamak için gerekli önlemleri ortaya koyan bir temiz hava planı hazırlar veya hazırlatır. Temiz hava planı asgari Ek IV de listelenen bilgileri kapsar.
(4) Bir limit değerin verildiği belirli bir kirletici için bir tolerans payı belirlenmediğinde, o kirletici seviyesinin limit değeri aştığı "bölge" ve "alt bölge"ler; üçüncü fıkrada belirtilen şekilde ele alınır ve sekizinci fıkra uygulanır. (5) Üçüncü ve dördüncü fıkralarda bahsedilen planda belirtilen önlemler, her bir kirlilik kaynağının veya kaynak sektörünün limit değerlerin aşılmasındaki veya ilgili "bölge"ler veya "alt bölge"lerde çevre üzerindeki diğer zararlı etkilerdeki katkısının payına göre orantılılık prensibi göz önünde bulundurularak kaynaklara dağıtılır.
(6) İl çevre ve orman müdürlükleri, ikinci fıkrada belirtilen "bölge" ve "alt bölge"ler için, Ek I de belirtilen süre içinde hedef değerlere kademeli önlemlerle ulaşılamadığı yerlerde, ulaşılabilmesini sağlamak üzere ozon için gerekli önlemleri ortaya koyan bir temiz hava planı hazırlar. Temiz hava planı asgari olarak Ek IV de listelenen bilgileri kapsar. Bakanlık, Dışişleri Bakanlığı ile koordinasyon içinde, komşu üye ülkelerdeki büyük oranda öncül emisyonlara bağlı olarak ozon konsantrasyonlarının hedef değerlerin veya uzun vadeli hedeflerin aşıldığı ve kademeli önlemler ile hedef değerler veya uzun vadeli hedeflerin sağlanamadığı yerlerde, bu hedeflere ulaşmak için işbirliği yapabilir ve uygun olan yerlerde katılımlı plan ve programlar hazırlamada işbirliği yapabilir.
(7) Birden fazla kirletici seviyesinin limit veya hedef değerden daha yüksek olduğu yerlerde tüm kirleticileri kapsayan entegre bir temiz hava planı hazırlanır. (8) Üçüncü, dördüncü ve altıncı fıkralara uygun olarak hazırlanacak olan plan, 9 uncu maddenin birinci fıkrasında ortaya konan gereklilikleri sağlar. (9) PM10 konsantrasyonlarının azaltılması için genel stratejiler ve PM10 planı, PM2,5 konsantrasyonlarını azaltmayı da hedefler. (10) Temiz hava planı hazırlanırken halkın katılımı sağlanır ve bu plan kamuoyuna sunulur. (11) İl çevre ve orman müdürlükleri, emisyon envanterleri oluşturabilir.
THP içeriği (HKDY Ek-4) 1. Kirlilik aşımının yeri Bölge Şehir (harita) Ölçüm istasyonu (harita, coğrafik koordinatlar) 2. Genel Bilgiler Bölge tipi (şehir, endüstriyel veya kırsal alan) Kirlenen alan(km 2 ) ve kirliliğe maruz kalan nüfusun tahmini Kullanılabilir iklim verileri İlgili topografik veriler Bölge de koruma gerektiren hedeflerin tipi hakkında yeterli bilgi
3. Sorumlu merciler İyileştirme planlarının gelişimi ve uygulanmasından sorumlu kişilerin isim ve adresleri 4. Kirliliğin mahiyeti ve değerlendirilmesi Önceki yıllarda gözlemlenen konsantrasyonlar (iyileştirme önlemlerinin uygulanmasından önce) Projenin başından itibaren ölçülen konsantrasyonlar Değerlendirme için kullanılan teknikler 5. Kirliliğin kaynağı Kirliliğe neden olan ana emisyon kaynaklarının listesi (harita) Bu kaynaklardan yayılan emisyonların toplam miktarı (ton/yıl) Diğer bölgelerden taşınan kirlilik hakkında bilgiler
6. Durum analizi Aşımdan sorumlu bu faktörlerin detayları (taşınım, sınır ötesi taşınım, oluşum) Hava kalitesinin iyileştirilmesi için olası önlemlerin detayları 7. Bu yönetmelik yürürlüğe girmeden önce mevcut olan iyileştirme projeleri veya önlemlerin detayları Yerel, bölgesel, ulusal, uluslararası önlemler Bu önlemlerin gözlemlenen etkileri
8. Bu yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra kirliliği azaltmak için uygulanan projeler veya önlemlerin detayları Projede belirlenen tüm önlemlerin listesi ve açıklaması Uygulama için zamanlama tablosu Bu hedeflere ulaşmak için gerekli olan tahmini sürenin ve planlanan hava kalitesinin iyileştirilmesinin tahmini 9. Uzun vadede araştırılan veya planlanan projeler veya önlemlerin detayları 10. Bu ekte istenilen bilgileri desteklemede kullanılan yayınlar, belgeler, çalışmalar ve benzerlerinin listesi
UYARI EŞİKLERİ AŞILDIĞINDA KAMUOYUNA SUNULACAK ASGARİ BİLGİLER (Ek-V) A) Kükürt dioksit ve azot dioksit için Kamuoyuna sunulacak asgari bilgiler en az şunları içerir: - Ortaya çıkış tarihi, saati ve yeri, ve bilindiği yerlerde ortaya çıkış sebepleri; - Aşağıdakiler ile ilgili tahminler; - Konsantrasyonlardaki değişimler (iyileşme, dengelenme veya bozulma), ile bu değişimlerin sebepleri, - İlgili coğrafik alan, - Ortaya çıkış süresi, - Oluşuma potansiyel hassas olan nüfus tipi; - İlgili hassas nüfus tarafından alınacak önlemler.
B) Ozon için Mümkün olan en kısa sürede büyük ölçekli, kamuoyuna sunulacak yeterli bilgiler şunlardır: 1. Gözlemlenen aşım(lar) hakkında bilgiler; - Aşımın konumu veya alanı, - Aşılan eşik tipi (bilgilendirme veya uyarı), - Aşımın başlama zamanı ve süresi, - En yüksek bir saatlik ve sekiz saatlik ortalama konsantrasyon, 2. Bir sonraki öğleden sonra/gün(ler) için tahminler; - Bilgilendirme ve/veya uyarı eşiği aşımlarının beklendiği coğrafik bölge, - Kirlilikte beklenen değişim (iyileşme, dengelenme veya bozulma), 3. İlgili nüfus tipi, olası sağlık etkileri ve önerilen eylem hakkındaki bilgiler; - Risk altındaki nüfus grupları hakkında bilgiler, - Olası belirtilerin tanımı, - İlgili nüfus tarafından alınacak olan önerilen önlemler, - Daha fazla bilginin nereden bulunacağı, 4. Kirliliği ve/veya kirliliğe maruziyeti azaltma için önleyici eylem hakkındaki bilgiler; - Ana kaynak sektörlerinin göstergeleri; emisyonların azaltım eylemleri için tavsiyeler.
THP lerde Kullanılan Temel Araçlar Emisyon envanterleri Matematiksel dağılım modelleri
Emisyon Envanteri
Emisyonların Belirlenmesi : Yerinde ölçüm Madde dengesi Emisyon faktörü
Emisyon Faktörü : Kirletici kaynakların birim faaliyetleri başına atmosfere verdikleri kirletici miktarlarını gösteren katsayılar
Emisyon Faktörü Veri Tabanları EPA (http://www.epa.gov/ttn/chief/ap42/index.html) CORINAIR (http://reports.eea.eu.int/emepcorinair4/en/page002.html)
Emisyon Faktörlerine Örnek Kirletici kaynağın kullandığı birim yakıt başına atmosfere verdiği kirletici miktarı 19*S kg SO 2 / m 3 Fuel oil-6 16 gr CO / GJ linyit 14.2 gr CO / kg benzin (>16 ton araçlar-otoban)
Emisyon Faktörlerine Örnek Kirletici kaynağın birim aktivitesi başına atmosfere verdiği kirletici miktarı 8.6 kg NO X / 1 ton cam (Corinair)
Emisyon Faktörlerine Örnek Bir aracın birim mesafedeki bir yolu seyahat etmesi sonucu atmosfere verdiği toplam kirletici miktarı 2.7 gr NO X / km (otomobil benzin kentiçi)
Örnek-1 Yılda 3 milyon ton linyit kömürü yakan bir termik santralın toplam SO 2 emisyonunun tahmin edilmesi SO 2 Emisyon faktörü = 15*S kg/ton linyit (EPA) Bilinmesi gerekli bilgiler : Yakıtın kükürt bileşimi = % 1.5
Örnek - 2 Günde 1 ton Fuel oil kullanan bir sanayinin SO 2 emisyonunun tahmin edilmesi SO 2 Emisyon faktörü = 490*S gr/gj (Corinair) Bilinmesi gerekli bilgiler : Yakıtın kükürt bileşimi = % 3 Yakıtın ısıl değeri = 9800 kcal/kg
Emisyon Envanteri Emisyonların bir bölgede sistematik olarak belirlenmesi ve değerlendirilmesi
Emisyon Envanterleri İçin Çalışma Alanı Ölçekleri Global ölçekli envanterler Bölgesel ölçekli envanterler Yerel ölçekli envanterler
Emisyon Envanteri Hazırlama Aşamaları Planlama Veri toplama Analiz ve hesap Raporlama
Planlama : çalışma alanı kirletici kaynak türleri kirletici türleri emisyon belirleme yöntemi emisyonların zamansal boyutu emisyonların projeksiyonları insan gücü ve bütçe
Veri toplama : Kirletici kaynak türlerine göre bilgiler noktasal alansal çizgisel
Analiz ve hesap : Emisyonları belirleme yöntemi Emisyonların hesabı
Raporlama : Detaylı ve kolay anlaşılır bir rapor
Mevcut Çalışmalar Avrupa daki Çalışmalar : OECD - MAP CEC - CORINAIR ECE - EMEP OECD - IPCC EUROTRAC / GENEMIS
İZMİR ÇALIŞMASI
Kirletici Kaynaklar Noktasal kaynaklar (sanayiler) Metropol : 153 Dış bölge : 221 Toplam : 374 Alansal kaynaklar (evsel ısınma) Nüfus : 2.5 milyon Çizgisel kaynaklar (trafik) Çok sayıda
Sanayilerin Yerleşimi
Yerleşim Alanları
Kentiçi Yollar
Sanayi ile İlgili Çalışmalar Veri Toplama Emisyon izni dosyaları Anket Emisyon Hesabı Corinair emisyon faktörleri
Kullanılan Sanayi Emisyon Faktörleri (gr/gj) Yakıt Türü SOx NOx NMVOC CO Linyit 20000*(S/H)*(1-r) 2 150 30 16 Fuel oil 490*S 180 10 15 LPG - 100 2 10 Odun - 200 80 30 Biomass - 280 30 30
Evsel Isınma ile İlgili Çalışmalar Veri toplama Nüfus verileri toplam yakıt sarfiyatları Emisyon hesabı Corinair ve EPA emisyon faktörleri
Kullanılan Evsel Isınma Emisyon Faktörleri Yakıt Türü SOx NOx NMVOC CO Linyit 15*S 100 150 185 Fuel oil 17.24*S 2.2 0.299 20 Açık yeşil renkli emisyon faktörleri EPA dan alınmıştır. Birimleri kg/ton dur. Sarı renkli emisyon faktörleri Corinair den alınmıştır. Birimleri gr/gj dir
Trafik İle İlgili Çalışmalar Veri toplama yollarda araç sayımları araç kayıtları yakıt sarfiyatları Emisyon hesabı Corinair emisyon faktörleri
Kullanılan Trafik Emisyon Faktörleri (gr/km) Örnek Tablo : 3.5 ton ağırlığından küçük araçlar için; Yakıt türü NOx NMVOC CO Benzin 3.2 1.0 12.0 Motorin 1.25 0.13 0.60
ECE Serisi (g/km) EURO Serisi (g/km) Benzinli araçlar için CO emisyon faktörleri, g/km PRE ECE ECE 15-00/01 ECE 15-02 ECE 15-03 ECE 15-04 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 70 6 60 5 50 4 40 3 30 2 20 10 1 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 Hızlar (km/saat) 0
(g/km) Dizel otomobiller için CO emisyon faktörleri, g/km Conventional Euro-1 Euro-2 Euro-3 Euro-4 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 Hızlar (km/saat)
Modellenen µg/m³ Modellenen µg/m³ Modellenen µg/m³ Modellenen ve ölçülen PM 10 konsantrasyonları arasındaki ilişki 250 Mithatpaşa Caddesi 250 Mustafa Kemal Caddesi 700 Cumhuriyet Bulvarı 200 600 200 150 500 150 400 100 300 100 50 0 y = 0,65x + 14,73 R² = 0,68 0 100 200 300 Ölçülen µg/m³ 50 0 y = 0,53x + 30,92 R² = 0,35 0 50 100 150 200 250 Ölçülen µg/m³ 200 100 0 y = 1,02x + 11,34 R² = 0,92 0 100 200 300 400 500 600 700 Ölçülen µg/m³ 57
01:00 03:00 05:00 07:00 09:00 11:00 13:00 15:00 17:00 19:00 21:00 23:00 01:00 03:00 05:00 07:00 09:00 11:00 13:00 15:00 17:00 19:00 21:00 23:00 01:00 03:00 05:00 07:00 09:00 11:00 13:00 15:00 17:00 19:00 21:00 23:00 01:00 03:00 05:00 07:00 09:00 11:00 13:00 15:00 17:00 19:00 21:00 23:00 01:00 03:00 05:00 07:00 09:00 11:00 13:00 15:00 17:00 19:00 21:00 23:00 CO Konsantrasyonu m g/m³ Cumhuriyet Bulvarı nda modellenen ve ölçülen CO konsantrasyonlarının zamana göre değişimi 14 Cumhuriyet Bulvarı 12 CO Ölçülen 10 CO Modellenen 8 6 4 2 0 26.12.2007 27.12.2007 28.12.2007 29.12.2007 30.12.2007 Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar 58
Evsel Isınmadan Kaynaklanan SO 2 emisyonları
Dış Hava Kalitesi Seviyeleri
Baca yüksekliği, şehir planlama Hava kirliliği kontrol stratejileri Mevcut kirlilik, Emisyonlar, Meteorolojik parametreler şehir planlama Matematikselmeteorolojik dağılım modeli Atmosferdeki gerçek dağılım (taşınma) Kirliliğin önceden tahmini Hesaplanan konsantrasyonlar karşılaştırma Model geçerliliği Ölçüm istasyonlarında ölçülen kons. Meteorolojik olarak olası kons. ların istatistiği Geçmişe yönelik Değişik yerlerdeki durumların istatistiği karşılaştırma Geçmişteki konsantrasyonların istatistiği Ölçüm istasyonlarının stratejik planlanması