ÜNİTE:1 İş Sağlığı ve Güvenliğine Genel Bakış ÜNİTE:2 İş Kazalarının ve Meslek Hastalıklarının Değerlendirilmesi ÜNİTE:3 Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel Görünümü ÜNİTE:4 İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarında İşverenin Hukuki Sorumluluğu ve Sorumluluğun Hukuki Dayanağı ÜNİTE:5 İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Tazminat Davaları ÜNİTE:6 1 İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerini Almayan İşverenlere Uygulanacak Kamu Hukuku Yaptırımları ÜNİTE:7 İşyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Örgütlenmesi ÜNİTE:8 Uluslararası Mevzuatta İş Sağlığı ve Güvenliği 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 1
Dersin Adı : İş Sağlığı Ve Güvenliği Dersin Kodu : ÇEK403U Dersin Dönemi :Güz Dersin Kredisi :5 3 Dersin Soru Sayısı : 20 Ara Sınav Sorumlu Üniteler : 1-4 Dönem Sonu Sınavı Sorumlu Üniteleri: 1-8 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 3
ÜNİTE:1 'Neden mi kazanmak istedim? Çünkü kaybetmek istemiyordum!' Max Scgmelling İş Sağlığı ve Güvenliğine Genel Bakış ÖRNEK: Türkiye'de sosyal güvenliğin başlangıcı olarak da kabul edilen yardımlaşma sandığı aşağıdakilerden hangisidir? A - Meslek sandığı B - Fütüvvet sandığı C - İşgöremezlik sandığı D - Orta sandığı E - Muhtaçlık sandığı Doğru Cevap:D iş sağlığı ve güvenliğinin dünyada ve Türkiye de tarihsel gelişimini açıklamak. Sanayi Devrimi, çalışma ilişkilerinin niteliğini değiştirmesi nedeniyle çalışma hayatı açısından bir dönüm noktasıdır. İş sağlığı ve güvenliği alanında bilimsel anlamdaki gelişmeler, İtalya da ortaya çıkmakla birlikte konunun gelişimi İngiltere de olmuştur. HEREDOT, ilk kez çalışanların verimli olması için yüksek enerjili besinlerle beslenmesi gerektiği üzerinde durmuştur. Çalışanların sağlığı ile yapılan iş arasındaki ilişkiyi ilk kez incelemiştir. HİPOKRAT, çalışanların yaptıkları işten zarar görebileceklerini ileri sürmüştür. İlk kez kurşunun zehirli etkilerinden söz etmiştir. PARASELSUS, ilk iş hekimliği kitabı olan "De Morbis Metallic" i yazmıştır. BERNARDİNO RAMAZZİNİ, yazdığı meslek hastalıkları kitabı "De Morbis Artifucum Diatriba" ile iş sağlığının kurucusu sayılmıştır. Bilimsel esaslara dayalı olarak iş sağlığı ve güvenliği konusunun ele alınması. 17. yüzyılda Bernardino Ramazzini tarafından gerçekleştirilmiştir. Ramazzini, işyerlerindeki çalışma ortamından kaynaklanan olumsuz koşulların düzeltilmesi ile iş 4 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 4
veriminin artacağını ileri sürmüştür. Ayrıca, günümüzde ergonomi olarak adlandırılan işçinin çalışma şeklinin, iş ve işçi uyumunun sağlık ve iş verimi üzerinde etkili olduğu düşüncesini açıklayan bir kişidir. ERGONOMİ: Kişilerin, fiziksel ve psikolojik özelliklerini gözönünde bulundurarak işin kişilere, kişilerin işe uyumu için gerekli şartları ortaya koyan çok disiplinli bir bilim dalıdır. İş sağlığı ve güvenliği alanındaki bilimsel gelişmeler İTALYA'da ortaya çıkmış, konunun gelişimi İNGİLTERE'de olmuştur. Dünyada iş sağlığı ve güvenliği alanında yapılan düzenlemeleri, çalışma hayatının denetimine ilişkin düzenlemeler ve çalışanları çeşitli tehlikelerden koruyacak, sağlıklı ve verimli çalışabilmelerini sağlayacak düzenlemeler şeklinde iki başlık altında inceleyebilmek mümkündür İş sağlığı ve güvenliğinin amacını anlatmak. Dünyada ve Türkiye de iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda birçok kişi ölmektedir. Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliğinin temel amacı, iş kazaları ve meslek hastalıkları meydana gelmeden önce önlemektir. Bu şekilde, işçilerin hayatlarının ve vücut bütünlüklerinin korunması amaçlanmaktadır. İlk Fabrikalar Kanunu 1802 yılında kabul edilmiştir. Bu kanunla çocukların çalışma süresi 12 saatle sınırlandırılmış ancak bu kanun uygulanamamıştır. 1833 yılında çıkarılan Fabrikalar Kanunu ile; * 9 yaşın altındaki çocukların çalıştırılması, yasaklanmış. * 18 yaşından küçüklerin gece çalıştırılması yasaklanmış. *18 yaşından küçüklerin günde 12 saatten fazla çalıştırılması yasaklanmış. * Fabrikaların denetimi için müfettişlerin görevlendirilmesi düzenlenmiştir. *1842 yılında kadınların ve 10 yaşından küçük çocukların maden ocaklarında çalıştırılmaları yasaklanmıştır. *1844 yılında fabrikalarda işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu getirilmiştir. *1847 yılında işyeri denetimi ve iş müfettişliği yapısı oluşturulmuştur. *1895 yılında tehlikeli bazı meslek hastalıklarının bildirimi zorunlu hale getirilmiştir. 1900 yılında işe giriş, aralıklı sağlık muayenesi, tehlikeli işlerde özel muayeneler, sakatlananlar hakkında özel rapor hazırlanması kuralı getirilmiştir. (Türkiye'de sosyal güvenliğin başlangıcı olarak kabul edilir.) İş kazasına uğrayanlara tazminat ödenmesi ilk olarak 1885 yılında Almanya'da uygulanmaya başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğunda dini esaslara bağlı olarak faaliyette bulunan meslek örgütü esnaf zaviyleridir. Esnaf Zaviyetleri fütüv vetname'nin kurallarına göre yönetilmektedir. Osmanlı İmparatorluğunda esnaf zaviyelerinin yerini Avrupa'da görülen Loncalar almıştır. Loncalar dinsel bir ayrım gözetmemiştir. Orta Sandığı (Teavün Sandığı): Gelir kaynağını esnaftan alınan aidatlar, loncaya yapılan bağışlar, çıraklıktan kalfalığa, kalfalıktan ustalığa geçişlerde yapılan törenler için alınan para ve harçların oluşturduğu, üyelerine ekonomik ve sosyal yardım sağlamak üzere kurulmuş olan yardımlaşma ve dayanışma sandıklarıdır. Türkiye'de sosyal güvenliğin başlangıcı olarak kabul edilir. 5 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 5