SELANİK HORTACI CAMİSİ BAKİ SARISAKAL
SELANİK HORTACI CAMİSİ Portakapı Mahallesinde günümüzde Egnatia Caddesinin üzerinde Erken dördüncü yüzyılda inşa edilmiştir. İlk başta bir pagan tapınak ya da türbe olarak kullanılmıştır. Özellikle Roma döneminde bu dairesel yapı muhtemelen St Asomaton anısına Roma İmparatoru Galerius (MS 306-311) tarafından kendisi için türbe olarak yaptırılmış, Büyük Theodosius zamanında Hıristiyan ibadet ihtiyaçlarına göre, bir Hıristiyan Kilisesine dönüştürülmüş Hagıos Georgios Kilisesi adını almıştır. Kilisenin yuvarlak şekli ortada 24,50 cm. çapında kubbe göze çarpar. Duvarlarda birbirine eşit pencereler ve pencere üzerinde çok sayıda küçük kemerli açıklıklar olarak simetrik sekiz niş düzenlenmiştir. 1590 yılında Sinan Paşa tarafından Hortaçlı Süleyman Efendi adına Camiye çevrilmiştir ve bugün dahi mevcut olan minaresi yapılmıştır Hortacı Camisi Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Hortac Sultan (Hortacı Baba) Camisi hakkında şu bilgileri verir: Bu nurlu Cami, yuvarlak bir duvar üzerine sekiz aded Kisrâ takı gibi yapılmış kemerler üzerine oturtulmuş kubbelidir. Öyle bir yüksek kubbedir ki ibret nazarıyla bakıldıkta insan hayran olup kendisinden geçer, göz bebekleri kamaşır, aklı şaşkına döner. Zira bu yüksek kubbenin sekiz aded takları ve kubbesi küçük, değerli taşlarla öyle işlenmiş ki ustası bütün sanat hünerini göstermiş. Lakin kubbesi kurşun ile örtülü değildir. Kâfirler zamanından beri bir çeşit dört köşeli kiremit ile örtülüdür. Bu dahi ayrıca seyredilecek bir durumdur. Yapılışı çok eski olan bu ibadet yerinin kapısı üzerinde yazılı tarihi şudur:
Bunun fethine sa y ve himmet etdi Şeyh Hortâci Tarik-i Hakda avn-i Hüdâ ile mühtedi oldı Kılındı çün namaz içinde âşık târihin didi Bu dir-i kâhne-i lâşin ehl-i İslâm ma bedi oldı. Sene Anlamı: (Şeyh Hortacî bunun (caminin) fethi için gayret etti Bu köhne kilise şüphesiz İslâm ehline mabed oldu. Hakkın doğru yolu gösteren yardımıyla doğru yolu buldu. Kılıcıyla bu mabedde baş imam oldu) Sene 988 tarihinde kilise iken Şeyh Hortac Hazretleri bir gün Padişahın fermanı ile bütün sufileriyle Allah, Allah diye tevhid ve tekbîr ederek yürüyüş eder ve bu kiliseyi râhiplerin elinden feth edip Cami yapar. Halen minaresinin üç alemi vardır. Kubbesi üzerinde alem yerine altın ile yerde gömülü bulunan kazan gibi kubbe üzerine koymuşlardır. Akşam ezanı okunacak altı ayak bir yekpâre mermer kürsidir ki avluda durur. Bu dahi ibret verici bir ezan okuma yeridir. Hortac (Güneşli Tac Sahibi Aziz) halen bu Camide yatmaktadır. Hortaçlı Şeyh Süleyman Efendi vefat edince bu Caminin avlusuna defnedilmiş ve üzerine güzel bir türbe yapılmıştır. Fakat türbe bugün yoktur. Hortacı Mezarlığı ve Hortacı Türbesi Hortacı Camisi Haziresi Hatırasından
Hortacı Camisi Planı Hortacı Camisi (Hagıos Georgios Kilisesi)
Hortacı Camisi
Hortacı Camisi Haziresinin Giriş Kapısı Hortacı Camisi Haziresi Giriş Kapısı Üzerindeki Yazının Okunuşu: Hazreti Muhlis Yusuf Bey ki veliyyü n-nimetim Ez hulus in hayr ra mebzulkerd ü hüsn-i himem Hayra cari eyleyüb Nil-i hulus u himmetin Şüd veli başa Ümmü dünya an cûdeş muğtenem Bildi bu zatın uluv-i irtifat ı kadrini Kerd-i kürsi semara turabeş ser ta kadem Bir eser kıldı ki ya ni nâm-ı pâk-î himmeti Kayd şüd der tak-ı arşullah ba-kilk-i kerem Öyle bir hayra muvaffak oldu kim bir şek mi var? Behri o der Cennet-i âla keşidend-i alem Pürgüherdir Âkifâ zâtı gibi tarihi de Şüd meali türbe-i Hortâcı manend-i irem Anlamı: Muhlis Yusuf Bey ki benim velî nimetimdir! Onun hulus ve himmeti Nil nehri gibi hayırlar akıtır. Ümmü dünya Paşa nın cömertliği sayesinde ganimet olmak üzere alındı. Bu zatın kadrinin ne kadar yüksek olduğunu bildi. (Onun) tahtı topraktan gökyüzüne kadar olup, Süreyya yıldızından yere kadardır. Bir eser yaptı ki, onun temiz himmetinin namını arşullah ın takına kerem kalemiyle yazdı. Şüphesiz öyle bir hayra muvaffak oldu ki Onun sayesinde cennet-i alâya bayraklar dikildi. Ey Âkif (onun) zâtı gibi tarihi de cevherlerle doludur. Hortac ın türbesi İrem cenneti gibi oldu. 1 1 Berrin YAPAR, Yunanistan daki Türk Eserlerinde Kitabeler, İstanbul 2007
Selanik Görünümü Hortacı Camisi
Balkan Savaşı ndan sonra tekrar kiliseye çevrilen yapı, etrafında ve içinde arkeolojik araştırmalar yapılması için Bizans Eserleri Müzesi haline getirilmiştir. Hortacı Camisi Hatırasından Hortacı Camisinin Günümüzdeki Görünümü
Hortacı Camisi ve Hortacı Mezarlığı
Hortacı Camisi Hatırasından