MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ

MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Günümüzde memeliler üç alt sınıfa ayrılır. Subclasis : Prototheri= Monotremata (Tek Delikliler) Subclasis : Metatheria: Marsupialia: Keseli Memeliler Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler

Subclasis: Prototheria=Monotremata Mono=tek, bir; trem=açıklık, delik anlamındadır. "Yumurtlayan memeliler" olarak da bilinmektedirler. Üreme tipleri ovovipardır. Yani embriyo anne içinde içinde yer alan yumurta içerisinde gelişir ve gelişmesini tam olarak tamamlayamadan dışarı çıkar. Hala üreme hücrelerinin atıldığı kanallar kloaka açılır. Dolayısıyla tek bir boşaltım açıklığından (kloak) boşaltım maddelerinin yanı sıra üreme hücreleri de atılır. Bu memelilerin kulak kepçeleri bulunmaz. Dişi genital sisteminde vajina yoktur. Kısa ve farklılaşmamış bir bölgenin hemen gerisinde ovidukt bulunur.

MONOTREMATA DA ÜREME SİSTEMİ

Etçillerde sindirim sistemi Monotremata (Tek deliklilerde) Böcek Kurtçuk Böcek Yumuşakça Kurtçuk

Etçillerde sindirim sistemi Marsupialia (Keseli memelilerde) Küçük memeliler Sürüngenler Kemirgenler

MONOTREMATA DA BOŞALTIM SİSTEMİ Daha ilkel omurgalılarda bulunan "kloak", mevcuttur. Üreme, boşaltım ve sindirim ürünleri bu tek açıklıktan atılmaktadır. Vücut içerisinde de farklılıklar vardır; Böbrekler tam metanefroz değildir İdrar kanalları daha incedir İdrar kesesi çok küçük ve az esnektir.

MONOTREMATA DA BOŞALTIM SİSTEMİ

MONOTREMATA DA ÜREME SİSTEMİ Aşağı omurgalılarda bulunan "kloak", mevcuttur. Üreme, boşaltım ve sindirim ürünleri bu tek açıklıktan atılmaktadır. Monotremata olarak isimlendirilmişlerdir. "Yumurtlayan memeliler" olarak da bilinirler. Üreme tipleri ovovipardır. Yani embriyo anne içinde içinde yer alan yumurta içerisinde gelişir ve gelişmesini tam olarak tamamlayamadan dışarı çıkar.

MONOTREMATA DA ÜREME SİSTEMİ

Subclasis: Prototheria=Monotremata Bu memeliler hem sürüngen, hem de memeli karakterini taşıyan hayvanlardır. Böbrekler tam metanefroz değildir. İdrar kanalları daha incedir. İdrar kesesi çok küçük ve pek esnek değildir. Çoğunda sürüngen pullarına benzer keratinize yapıların bulunması, böbreklerin mezonefroz tip ile metanefroz tip arasında bir karakterde olması nedenleriyle reptillere benzerken, vücutlarının bir kısmını kaplayan kılları ve süt bezleri bulunuşu, sıcakkanlı (homoitermal) oluşları, kalbin yapısı ve diyaframın bulunuşu ile memeli özelliğini de yansıtırlar. Tek delikliler sürüngenlerden timsahlara benzer bir şekilde yürür ve koşarlar. Kısa üyelerinin özellikle proksimalinde yer alan kasları oldukça güçlüdür.

Subclasis: Prototheria=Monotremata Tek deliklilerden yetişkin bir platypus yaklaşık bir ev kedisi büyüklüğündeyken (1.4-2.3 kg ağırlık, 40-60 cm boyunda), bir yetişkin echidna bir ev kedisinin yaklaşık 3 katı büyüklüğünde (6-6.5 kg ağırlık, 65-75 cm boyunda) olabilir. Erkekler dişilerden daha büyüktür. Özellikle platypus erkeklerinde arka üyelerin vücuda yakın iç kısımlarında zehir bezleri bulunur. Bu bezler türdeşlerine ve yabancı türlere karşı savunma amacıyla kullanılır. Günümüzde Avustralya, Güney Tazmanya Adaları ve Yeni Gine de yaşarlar. Fosil bulgulara göre; 63 milyon yıl önce Güney Amerika ve Antartika da da yaşadıkları düşünülmektedir.

Ornithorhynchidae (Gagalı Memeliler)

Subclasis: Prototheria=Monotremata On altıncı yüzyılın sonundan itibaren insanların yoğun ilgilerini çekmeleri, tür sayısının da az olması nedeniyle; üreme mekanizmaları çok iyi bilinmektedir. Çiftleşmenin ardından, anne içerisinde döllenmiş olan yumurta, 12-20 gün oviduct tüplerinde kaldıktan sonra kloaka iner. Burada yumurtanın dış kısmı kuş yumurtasına benzer bir şekilde, ovidukttan salgılanan bir madde ile kaplanır. Ancak yumurta dışarı çıktığında dahi bu kabuk sertleşmez, yumuşak ve esnek kalır. Yumurta 13-15 mm. Çapında ve küreseldir. Yaklaşık bir üzüm tanesi büyüklüğündedir. Yumurta arka üyeler (echidna) ve yassılaşmış kuyruğun (platypus) yardımıyla su kenarındaki bitkilerin köklerinin dibine veya su kenarında çürümüş-nemli yaprakların arasına bırakılır.

Ornithorhynchidae (Gagalı Memeliler) yumurtalar

Subclasis: Prototheria=Monotremata Bir defasında genellikle 1 yumurta bırakmalarına rağmen, 2 hatta 3 yumurta bıraktıkları da olur. Yumurtlama gerçekleşmeden embriyo gelişmez. Yumurtlamanın ardından 10-12 gün sonra yavru, burun ucunda bulunan yumurta dişi ile yumurtayı yırtarak dışarı çıkar. Çıkan yavrular yuva çemberi üzerinde anne tarafından bakılır. Yavru savunmasız ve güçsüzdür. Annesi tarafından emzirilir ve beslenir. Yumurtadan çıkışından 4-6 aya sonrasında sütten kesilir. Bir tek delikli dişisi genellikle her yıl ancak bir yavru yetiştirebilir. Üreme mevsimleri haricinde soliter yaşarlar.

MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Prototheri= Monotremata (Tek Delikliler) Ordo : Monotremata Familia Gagalı Kirpiler) : Echidnidae=Tachyglossidae (Echidnalar,

Echidnidae=Tachyglossidae (Echidnalar, Gagalı Kirpiler)

Echidnidae=Tachyglossidae (Echidnalar, Gagalı Kirpiler) Kirpilere benzeyen bu hayvanlarda vücudun üst tarafı dikensi kıllar (6 cm uzunluğunda olabilir), karın tarafı ise yumuşak kıllarla (3-4 cm uzunluğunda) örtülüdür. Çeneleri uzun tüp şeklinde uzamış, uç kısmı sivri bir ağız deliği ile son bulur. Dişleri bulunmaz, dilleri uzun ve yapışkandır, ağızdan dışarı uzatılabilir. Böceklerle (özellikle karınca ve termitler) beslenirler. Toprağı kazarak karıncaları ve termitleri avlarlarken, bazen solucanları da yerler. Dişilerin karın tarafında kuluçka kesesi bulunur. Yumurtadan çıkan yavru, ananın kuluçka kesesinde, süt bezlerinden salınan sütü yalayarak beslenir. Meme ucu bulunmaz. Ördek gaganın aksine sadece karada yaşayan hayvanlardır.

Echidna (Tachyglossus) aculeatus (Kısa burunlu gagalı kirpi)

Echidna (Tachyglossus) aculeatus (Kısa burunlu gagalı kirpi) Yeni Gine ve Avustralya da yaşarlar. Gagalı kirpiler; Avustralya nın hemen hemen tüm kuru ve nemli biyomlarında, Güney Tazmanya Adaları ve Yeni Gine nin tropikal ormanlarında (deniz seviyesinden 3600 m rakıma kadar) yaşarlar. Sık ormanların zemininde kuru yaprak ve az boylu seyrek bitki örtüsünün içinde besin ararlar. Özellikle gündüz ve sabahın erken saatlerinde aktif olup, yiyecek aramaya çıkarlar. Toprağı kazarlar, karınca ve termit yuvalarını eşerler. Bazen kazdıkları topraktan çıkan solucan, tırtıl ve küçük böcekleri de yedikleri bilinmektedir.

Echidnidae=Tachyglossidae (Echidnalar, Gagalı Kirpiler) Kendini savunmak için diken topuna dönüşebilir

MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Prototheri= Monotremata (Tek Delikliler) Ordo : Monotremata Familia : Ornithorhynchidae (Gagalı Memeliler)

Ornithorhynchidae (Gagalı Memeliler) Morfolojik olarak; su samuru ve köstebeklere benzeyen bu familya temsilcilerinde vücut kıllı, ağız ördek gagası gibi, yassı ve üzeri keratinize bir deri ile örtülüdür. Dişleri bulunmaz. Ön ayakları kısa ve kalın olup, parmaklar arası perdelidir. Bu hayvanlar amfibiler gibi hem su hem de karada yaşarlar. Yumurtadan çıkan yavrular ananın süt bezlerinden salınan sütle beslenirler. Avustralya nın doğusundaki doğal, ağır akan, temiz, tatlı su ve su kanallarında yaşarlar.

Ornithorynchus anatinus (Platypus, Ördek Gaga)

Ornithorynchus anatinus (Platypus, Ördek Gaga) Zamanlarının çoğunu suda geçirirler. Avustralya ve Güney Tazmanya Adaları nda yayılış gösterir. Platypus lar; Avustralya nın doğusunun, ılık ve tropikal bölgelerinde temiz tatlı ve kaynak suları içersinde yaşarlar. Çeşitli yüksekliklerde kıyıdan 800 km içerilere kadar yayılış gösterirler. Su içerisinde salyangoz vb. kabuklular ve sucul omurgasızlarla beslenirler. Platypus ların avlanırken mekanoreseptör kullandıkları, hatta avlanma alanının üç boyutlu resmini oluşturup konum belirledikleri bilinmektedir. Avlarının kaslarından yayılan elektrik sinyallerini, çamurdaki hareketi ve sudaki en ufak türbülansı bile algılayabildikleri saptanmıştır.

MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Prototheri= Monotremata (Tek Delikliler) Ordo Familia : Monotremata : Ornithorhynchidae