ÇOCUKDAKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ SORUMLULUK VE ÖZGÜVEN
ÇOCUKTA PSİKOLOJİK GELİŞİM DÖNEMLERİ SÜT ÇOCUKLUĞU DÖNEMİ ( 0-12. AYLAR) ÖZERKLİK VE İNATÇILIK DÖNEMİ ( 12-36. AYLAR) OYUN DÖNEMİ (3-6 YAŞLAR) İLKOKUL DÖNEMİ ( 6-11 YAŞLAR)
SÜT ÇOCUKLUĞU DÖNEMİ Ağlama Emme Alıcılık Dönemi İhtiyaçların karşılanması (Temel güven duygusu)
ÖZERKLİK VE İNATÇILIK DÖNEMİ Tuvalet eğitimi dönemi ( Dışkılama kontrolü) Karıştırıcılık dönemi Benlik gelişimi Temel dürtüler; özerk olmaya çalışma kargaşalık, düzensizlik, pisletme istekleri İnatçılık
3-4 YAŞ 3 yaş civarındaki çocuklar artık kendi öz bakımlarını karşılayabilecek bir çok beceriye sahiptirler (yemek yemek, giyinmek, soyunmak, temizlik gibi ). Kendilerine söylenenleri anlayabilirler.
Bu dönem oyun çağı dır. Canlı bir hayal gücü vardır, hayali oyunlar kurar. Olmamış şeyleri olmuş gibi anlatır. Bu yalancılık olarak yorumlanmamalıdır. Korkuları artar.
Benliği gelişmeye başlar. Ben kimim sorusunun cevabını ararken kız mı, erkek mi olduğunu ayırt eder. Çok soru sorar: Neden? Nasıl? Ben nereden geldim? gibi.
4-5 Yaş Tekrar zorlu bir dönemdir. Dengesizlik, uyumsuzluk başlar. Çevresindekilere buyurmaya, hükmetmeye bayılır. Aşırılıklara kaçar. Toplumsallaşmaya başlar. Çoğunlukla kendi cinsinden olan 1-2 arkadaş seçer. Ancak oyun sırasında da sürekli kavga ederler. Yarım bırakılan şeylere karşı duyarsızdır, oyun oynarken dağıtır.
Hareketli ve enerjiktir. Her zaman konuşmak ister. Konuşacak kimse yoksa kendi kendine konuşur. En fazla soru sorulan dönemdir. Beklemeyi, isteklerini ertelemeyi öğrenir. Kalemi yetişkin gibi tutabilir, insan resmi çizer, şekillerin adlarını bilir, ev adresini söyleyebilir, 20 ya da daha fazlaya kadar sayabilir.
Şaka ve fıkralardan zevk alır, gülmeye bayılır. Argodan hoşlanır. Kelimeler uydurur. Dış dünyayı ona öğretin. Birlikte tiyatroya, yürüyüşe, maça gidin. Net olun.
5-6 YAŞ 5-6 yaşına gelen çocuklar artık yetişkine çok daha az ihtiyaç duyar hale gelmişlerdir. 5-6 yaşındaki bir çocuk tüm giysilerini kendisi giyip çıkarabilmelidir. Bu nedenle çocuğunuz giyinip soyunurken siz daha az yardım edin.
Sorumluluk alabilir. Sorumluluk verilmesi bu çocuğun kendine güvenmesi, değerli ve önemli hissetmesi açısından çok önem taşımaktadır. Değişik sosyal ortamlara ihtiyaç duyar.
Bu dönemde çocukların ilgilerinde de artış olur. Kitaplar, resim, müzik, doğa daha fazla ilgilerini çekmeye başlar ve birçok şeyi keşfetmek için deneyler yapmak isterler. Çocuklar müzik dinlerken rahatlarlar. Çocuğunuzu müzik türleri ve müzik aletleriyle tanıştırın. Mümkünse ona bir müzik aletini çalmayı öğretin. Piyano, mandolin, flüt, tumba bu yaş grubu çocukları için uygundur.
6 yaşındaki çocuğunuz dengeli ve zor hareketleri başarabilecek düzeydedir. Yerdeki bir ip üzerinde adımlayarak yürüme, tek ayakla zıplama, küçük topları elleriyle yakalama gibi oyunları oynamasını sağlayın.
6 yaş, çocuğun bebeksi özelliklerden neredeyse tamamen kurtulup mantıklı ve realist olmaya başladığı bir dönemdir. Fikir alış verişleri çok önemlidir. Kendini tanıma ve kanıtlama ihtiyacındadır. Bu nedenle başardığı ve çabaladığı konularda onu desteklemek ve ödüllendirmek olumlu yönlerini pekiştirmek açısından önem taşır.
Arkadaşlık çok önemlidir. Sık sık yaşıtlarıyla birlikte olmak ister. Bu yaş korkuların sıkça görüldüğü bir yaştır. Evdeki ve okuldaki kurallara uyabilir.
Özgüven Ne Demektir? Özgüven, bir çocuğun kendisine yönelik iyi duygular geliştirmesi sonucu kendisini iyi hissetmesi demektir. Başka bir deyişle kendisi olmaktan memnun olması ve bunun sonucu kendisi ve çevresiyle barışık olması demektir.
Kendine güven gösterilen çocuğun güveni gelişir. Üstelik kendine bağlanan umutları pekiştirmek, verilen olanakları değerlendirmek için güç ve çaba harcar. Bu nedenle, çocuklarla konuşurken kendilerine güvendiğimizi, onların seçiminin bizim için değerli olduğunu inandırıcı olarak belirtmeliyiz.
Çocuğumuz bizden bir istekte bulunuyorsa ve bu istek kabul edilebilir bir şeyse, kısaca evet demek yerine, onun bir seçim özgürlüğü olduğunu vurgulayan sözlerle yanıt verebiliriz ; * Eğer sen istiyorsan! * Eğer gerçekten istiyorsan! * Buna sen karar ver! * Bu senin seçimine bağlı! * Senin vereceğin karar benim için de geçerlidir!
Çocukların Özgüvenlerini Geliştirmek İçin Neler Yapılabilir Var olmalarının sizin için ne kadar önemli olduğunu onlara gösterin. Kendilerine olan özgüvenlerinde sarsıntı gördüğümüz an harekete geçin. Çocuğunuzun gerçek özgüveni sağlamasında yardımcı olun. Çocuğunuza kendisine has yeteneklerini ortaya çıkartmasında yardımcı olun.
Yaptıkları ve ilgilendikleri şeylerin sizin için ne kadar önemli ve değerli olduğunu gösterin. Evinizde herkesin birbirine güveneceği bir ortam oluşturun. Çocuğunuza kendi davranışlarınızla örnek olduğunuzu unutmayın. Beklentileriniz çocuğunuzun seviyesinde olsun, onu aşacak beklentilerden kaçının.
Çocuklarınıza sorumluluk verin Sadece çok özel yetenek ya da başarılarına değil, her şeyine değer verdiğinizi ve takdir ettiğinizi belirtin. Ne yaparlarsa yapsınlar onları bağışlayın ve sevgi ile emniyette olduklarını hissettirin. Birlikte vakit geçirin.
Onların özgüvenlerini sağlayacak sözlerde bulunun. Çocuğunuzla ilgili problemleri onu suçlamadan ya da onun karakterini eleştirmeden tartışın.
Kendini değerli görmeyen çocuk (özgüveni olmayan) yaşadığı aile, çevre, okul ve toplum içinde problemlere sebep olur.
Özgüven, özgür ve demokratik aile ortamlarında, olayların nedenlerini açıklayan anne ve baba yaklaşımıyla gelişebilir. Baskıcı ortamda, uyguladıkları kuralların nedenlerini çocuklarına açıklama gereği duymayan ailelerde, yeterince gelişmez.
Sorumluluk Nedir? Sorumluluk, başkalarının haklarına saygı göstermek ve kendi davranışlarının sonuçlarını kabul etmektir.
Çocuğa sorumluluk vermek, kişilik gelişimine pozitif yönde etkileyen ve hızlandıran bir unsurdur. Uygun dozda yüklenen sorumluluk; *çocuğun kendine güvenini arttırır, *paylaşma ve başarma duygularını tatmin eder, *inisiyatif koyma, çevresini ve kendini organize ve kontrol etme becerilerini geliştirir.
ÖNERİLER Çocuğa kendine yetmeyi ve kendi kendini yönetmeyi öğretin. Öyle bir özgür ortam hazırlayın ki, ayakları üzerinde durmayı, kendi kanatlarıyla uçmayı öğrenebilsin. Çocuğa yaşına ve gelişim düzeyine uygun görev ve sorumluluklar verin. Çocuğun seçim yapmasına izin verin.
Sorumluluk alma konusunda çocuğun gösterdiği çabalara saygı duyun. Onu görev ve sorumluluklarıyla baş başa bırakın. Onun adına düşünmek yerine, kendi başına düşünmesini sağlayın. Sorununu çözmek yerine, kendi sorununu çözmesine fırsat vermeniz, çocuğunuzun sorumluluk duygusunu geliştirecektir.
Çocuğunuza sevildiğini, istendiğini ve sizin için önemli olduğunu hissettirin. Çocuğunuza iyi davranın ve yumuşak bir sesle konuşun. Çocuğunuzun deneyim ve girişimlerindeki yanlış sorunları kırıcı biçimde eleştirmeyin. Evde net kurallarınız olsun ve bunlar duruma, olaylara ve sizin içinde bulunduğunuz psikolojik duruma göre değişmesin.
ÖZGÜVEN BİR HİKAYE
ÖZGÜVEN Bir çiftçi, yerde bulduğu bir kartal yumurtasını, tavuk yumurtası sanarak çiftliğine götürmüş.
ÖZGÜVEN Kuluçkaya yatan tavuğun altına koymuş. Tavuk, kartal yumurtasını da kendi yumurtası sanarak kuluçka döneminde koruyucu kanatları altında tutmuş.
ÖZGÜVEN Civcivler ve kartal yavrusu yumurtadan çıkmış. Kartal yavrusu, tavukların ve civcivlerin davranışlarını taklit ederek kanat çırpmış, eşinmiş, darı tanelerini ve solucanları yemiş. Kendisinin bir tavuk olmadığını düşünmek aklına bile gelmemiş.
ÖZGÜVEN Bir gün küçük kartal gökyüzünde uçan kocaman bir kuş görmüş. Bu olağanüstü yaratığa hayranlıkla bakmış. En yakınındaki tavuğa bu kuşun ne olduğunu sormuş. Ona " kartal" derler yanıtını almış.
ÖZGÜVEN "Ben de kartal olmak istiyorum." demiş küçük kartal.
ÖZGÜVEN "Saçmalama" demiş tavuk. "Haddini bil. Sen asla kartal olamazsın. Sen bir tavuksun. Bunu kabul et."
ÖZGÜVEN Küçük kartal boynunu eğerek, toprağı eşelemiş. "Galiba haklısın demiş. Küçük kartal yaşamı boyunca tavukların arasında yaşamış.
ÖZGÜVEN Asla potansiyelini bilemeden. Asla gökyüzünde özgürce dolaşabileceğini bilemeden. Beş on santimetre yükseğe kadar kanat çırpıp daha fazlasını yapabileceğini, gökyüzüne ulaşabileceğini bilemeden. Asla tavuklardan farklı şeylerle beslenebileceğini bilemeden. Çünkü, kartal olmanın imkansız olduğuna inanmış ve kartal bir tavuk olarak ölmüş.