ÖZEL ÜSKÜDAR SEV İLKÖĞRETİM OKULU

Transkript

1 ÖZEL ÜSKÜDAR SEV İLKÖĞRETİM OKULU AYLIK BÜLTENLER SERİSİ EKİM, 2008 SAYI: 2 KONU: Çocuğunuzun Beceri ve Yeteneklerini Nasıl Geliştirebilirsiniz? Aileler çocuklarının mutlu bireyler olmalarını ve en yüksek potansiyellerine ulaşmalarını isterler. Ailelerin en temel hedeflerinden biri de çocuklarının özel beceri, yetenek ve kabiliyetler geliştirmelerine yardımcı olmaktır. Fakat çoğu zaman anne babalar çocuklarını nasıl destekleyeceklerini bilmeye ihtiyaç duyarlar. Bu amaçla, bu ayki bültenimizi çocukların beceri ve yeteneklerini geliştirmede anne babanın rolü konusuna ayırdık. 1

2 Cem matematik dersinde zorlanan on yaşında neşeli bir çocuk. Çok geniş bir yüreği var, saygılı birisi. Büyüdüğünde doktor olmak istiyor. Altı yaşındaki Ceren yazı yazmayı pek sevmiyor. Özellikle hayvan resimleri çizmekten çok hoşlanıyor. En büyük isteği bir kedisinin olması... Ali hareketli oyunları seven beşinci sınıf öğrencisi. Zaman zaman kuralları uymakta zorlanıyor. Sosyal faaliyetlerde başarılı... Melis, arkadaşlık kurmakta ve sürdürmekte başarılı. İyi bir dinleyicidir. Okumayı pek sevmez... Bu çocukların ortak özelliği nedir? Hepsinin yetiştirilip cesaretlendirebilecek kendilerine has ilgi alanları, üstünlükleri, becerileri ve yetenekleri var. Günümüzde psikolojide yaygın olan görüş her bireyin çoklu zeka ve yetenek alanlarına sahip olduğudur. Çocuklarınızın en az bir ya da birden fazla özel niteliği, yeteneği veya karakteristik özelliği olduğunu bilerek ve bu güçlü yönlerinden yararlanarak onların gelişimlerini destekleyebilirsiniz. Bunu yaparken çocuklarınızı açık olarak ve yargılamadan izlemek; olumlu yönlerini not etmek önemlidir. Çocuğunuzun çeşitli alanlardaki üstünlüklerini keşfetmek için aşağıdaki bazı sorular yöneltilebilir: Çabuk arkadaşlık kurabiliyor mu? Geniş sosyal çevre ile mi yoksa sadece kendi çevresiyle mi ilgileniyor? Düzenli ve planlı mı? Müzik ve sanata karşı ilgili mi? Karşılaştığı sorunları çözmede başarılı mı? 2

3 Fiziksel etkinliklere katılmaktan hoşlanıyor mu? Grup önünde konuşurken kendini rahat hissediyor mu? Arkadaşları onun davranışlarını izliyor mu? Matematiği eğlenceli olarak buluyor mu? Çocuğunuzun güçlü olduğu alanları belirlemede en etkili yöntemlerden biri çocuğunuzu farklı ortam ve durumlarda gözlemleyerek becerilerini ve yeteneklerini belirlemektir. Diğer bir yöntem ise çocuğunuzu iyi tanıyan birilerinin fikrini almaktır. Sizin görmediğiniz bazı özellikleri bir başkası fark edebilir. Öğretmenleri, aile yakınları, akrabalar yararlı kaynaklar olabilirler. Bazen bu bilgi, karne şeklinde de gelebilir. Notlar, öğretmenlerin gözlem ve değerlendirmeleri çocuk hakkında önemli bilgi kaynaklarıdır. Örneğin, Mehmet fen dersinde diğer derslere göre daha yüksek notlar alıyor, bu dersi ilgiyle dinliyorsa Mehmet in fen bilimlerinde güçlü olduğu anlaşılabilir, ama belki de kimse bitkilere karşı özel bir ilgisi olduğunu, okuldan gelirken ev ve iş yerlerini seyretmekten zevk aldığını, boş zamanlarında çizimler yapmayı sevdiğini fark etmemiş olabilir. Bu nedenle karnenin ötesine bakmak ve çocuğunuzun o karnede yansıyandan çok daha fazlası olduğunu görmek önemlidir. Şimdi bazı yetenek alanlarını inceleyelim. Liderlik Yeteneği Liderlik diğer insanların davranışlarını etkileyebilme yeteneği veya ilerlemeye yönelik davranış özelliğidir. Çocuğunuzda liderlik özelliği olup olmadığını anlamakta yardımcı olacak bazı sorular: Çocuğunuz oyun oynarken diğer çocuklara ne yapmaları gerektiğini sık sık söylüyor mu? Yetişkinlere ne yapması gerektiğini söyler mi? Başkalarının yanlış olduğunu düşündüğü zaman onları düzeltir mi? Çocuğunuz grup aktivitelerinde sıranın en önüne veya dairenin ortasına geçer mi? Her zaman paylaşmakta ısrarlı olduğu bir fikri var mıdır? 3

4 Diğer insanların çocuğunuza karşı olan tepkilerini ve sonuçlarını incelemeye çalışın. Sorabileceğiniz sorular şunlar olabilir: Başka çocuklar çocuğunuzu taklit ediyorlar mı? Diğer çocuklar ne yapacaklarına karar vermeden önce çocuğunuza ne yapmak istediği soruyorlar mı? Arkadaşları onun etrafında mı toplanıyorlar, onun yanında mı durmak istiyorlar, onun gibi mi giyiniyorlar? Arkadaşları ondan fikir veya öğüt alırlar mı? Çocuğunuz grup etkinliklerinde genelde lider olarak seçilir mi? Bir insanın lider özelliklerine sahip olduğu sadece davranış tarzıyla değil, aynı zamanda diğer insanların da ona karşı davranışları sayesinde anlaşılır. Tabii ki bütün çocuklar lider özelliğine sahip olmazlar, bu çok normaldir. Ancak liderlik özelliği gösteren tüm çocuklara sevgiyle destek olarak bu özelliklerini geliştirmelerine izin verilmelidir. Liderlik yeteneğini geliştirmenin en etkili yolu çocuğunuzla liderlikle ilgili konuşmaktır. Bu konuda örnekler vererek açıklayabilir, farklı kültürden geçmişten, farklı yaşlardan ve farklı çalışma alanlarından kadın ve erkekleri dahil etmek önem taşımaktadır. Diğer bir yöntem ise, müfredat dışı etkinliklere katılmasını sağlamaktır. 500 den fazla lider özelliğine sahip lise öğrencisi üzerinde on yıl boyunca yapılan bir araştırma, neredeyse üçte ikisinin okul dışı kulüplere, organizasyonlara ve spor faaliyetlerine katıldığını, yarısından fazlasının da güzel sanatlar alanında çalışmaları olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yaratıcılık Yeteneği Yaratıcılık yaşamın tüm alanlarında önemli bir rol oynar. Günlük ortamlarda ve insan çabasının olduğu her yerde bulunabilir. Geleneksel olarak sanat, dans, tiyatro, edebiyat, iç dekorasyon ve mimarlıkla bağlantılıdır. Gerçekte bilim,iş dünyası, 4

5 hukuk, tıp, mühendislik, liderlik ve hatta ebeveynlikte de yaratıcılık gereklidir. Yaratıcı bireylerin akıcılık, esneklik, orijinallik, detaylandırmak gibi bazı düşünme becerilerini kullanmaya daha yatkın oldukları görülmüştür. Akıcılık bir probleme çözüm veya sonuç olarak ardı ardına düşünce üretebilme yeteneğidir. Akıcılık özelliği gösteren çocuk bir iki ihtimalden daha fazlasını bulabilir. Esneklik bir problem çözmede pek çok farklı yaklaşım veya strateji kullanabilme yeteneğidir. Orijinallik bir problem karşısında sıradan olmayan, farklı ve benzersiz çözümler üretme yeteneğidir. Birinin fikrini, hikayesini veya çizimini geliştirme veya genişletme yeteneğidir. Örneğin, bir çocuğa ev çizmesi söylendiğinde, resmi detaylandırıp yanına başka evler ve etraftaki komşuları çizmesi gibi... Araştırmalar yaratıcı düşünce ve davranışlar belirleyicisi olan bir grup davranışı belirledi. Her bireyin yaratıcı düşünce ve hareket potansiyeli vardır. Önemli olan bu potansiyeli geliştirmektir. Çocuğunuzun yaratıcı olup olmadığını öğrenmek için aşağıdaki sorulardan yararlanabilirsiniz. Bir probleme karşı pek çok çözüm düşünüyor mu? Genelde çok soru sorar mı? Projelerine ve yaptığı şeylere kişisel şeyler katar mı? Yeni fikirler araştırmayı sever mi? Resmin genelini görürken detaylara da dikkat ediyor mu? Öğrenmeye istekli mi? Yaratıcılığı teşvik etmenin bir yolu farklı düşünmeyi geliştirmektir. Çocuğunuzun beyin fırtınası yapması, fikir ve çözüm üretebilmesi için fırsatlar verin. Farklı düşünmesini teşvik edecek bazı sorular şunlar olabilir: Başka bir şey düşünebiliyor musun? Başka ne yapılabilirdi? Eğer...olsa ne yaparsın? Bunu yapmanın başka bir yolu var mı? Sihirli güçlerin olsa ve herşeyi yapabiliyor olsaydın, ne yapardın? 5

6 Yaratıcılığı teşvik etmenin başka bir yöntemi de ona problem gibi görünen sorular sormanız ve size yaratıcı yanıtlar vermenizi sağlamanız olacaktır. Verdiği yanıtları ödüllendirin. Eğer bazıları uygun değilse, çocuğunuza neden uygun olmayacağını nedenleriyle anlatarak belirtin. Aileler genelde teşvik etme kavramını sonucu ödüllendirmekle eşanlamlı olarak düşünüyor olabilirler. Örneğin, Sen harika bir çocuksun! yerine, aile çocuğun belirli bir davranışına dikkat çekebilir: Ödevini televizyon seyretmeye başlamadan önce bitirdiğini fark ettim. Ya da Yaptığın kolyeyi beğendim yerine Farklı renklerdeki boncukları kullanarak yaptığın bu modeli beğendim. Sosyal Bilinç Yeteneği Sosyal bilinç, çevresi ve etrafındaki olayların farkında olma, ilgili olma, takip etme, dünyayı iyileştirme isteğine sahip olmayı içerir. Çocuğunuzun sosyal bilince sahip biri olup olmadığını keşfetmek için şu soruları kendinize yöneltebilirsiniz: Televizyondaki ya da gazetedeki haberleri isteyerek mi takip ediyor? Güncel politik ya da sosyal olaylarla ilgili sorular soruyor mu? Bu tür konular açıldığında ilgilenmiş görünüyor mu? Diğer insanlara nasıl yardım edebileceğini soruyor mu? Bununla ilgili fikirlerini paylaşıyor mu? Sosyal içerikli konularla ilgili projelerde yer almayı seçiyor mu? Düşünceli midir? Örnek alarak ya da gözlem yoluyla öğrenme sosyal bilinci geliştirmede en etkili yöntemlerden biridir. Çocuklar sosyal davranışı eylem halinde gördüklerinde, anne babaları, yakınları, öğretmenleri gibi hayran olduğu kişileri diğerleri için bir şeyler yaparken izledikçe bu tür davranışları yapmak isteyeceklerdir. Sosyal bilinç çocuğunuzun topluma girmek için mevcut olan sayısız seçeneklerden birini keşfetmesine yardımcı olarak ve sonrasında topluma katılmasını öğreterek de geliştirilebilir. Örneğin, çocuğunuz hayvanlara karşı ilgili ise, onun hayvanları korumayı amaçlayan kurumlarda gönüllü olarak çalışmasını sağlayabilirsiniz. 6

7 Sonuç olarak, beceri, yetenek ve ilgi alanlarının sayısını çoğaltmak mümkündür. Yukarıda değinilenlerden farklı olarak sayısız yetenek ve beceriler vardır. Çocuğunuzda arayabileceğiniz başka beceri, yetenek ya da güçlü olduğu alanlara bazı örnekler şunlar olabilir: arkadaş edinme becerisi; matematik problemlerini çözme; uzlaştırıcı olma; mizah yeteneğine sahip olma; organizasyon becerisi, empati kurabilme; hikaye anlatma becerisi...gibi. Unutmayın! Hepsinin yetiştirilip cesaretlendirilebilecek kendilerine has ilgi alanları, üstünlükleri, becerileri ve yetenekleri var. Kaynak: Rein, R.P. & Rein, R. Çocuğunuzun beceri ve yeteneklerini nasıl geliştirebilirsiniz?, Özgür Yayınları. 7