2015 NİSAN AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 04.05.2015 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Nisan ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin üstünde gerçekleşti. Nisan ayında TÜFE bir önceki aya göre %1.63 artış kaydetmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Nisan ayında %0.85 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin %1.34 artış kaydetmesi beklenmekteydi. Nisan ayında beklentilerin üstünde gerçekleşen TÜFE deki yıllık değişim ise %7.91 olmuştur. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre %1.43 artarken yıllık bazdaki artış %4.80 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 1. Nisan Ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri TÜFE Yİ-ÜFE Değişim (%) 2014 2015 2014 2015 Aylık 1.34 1.63 0.09 1.43 Yıllık 9.38 7.91 12.98 4.80 30 Nisan 2015 tarihinde TCMB Başkanı Erdem BAŞÇI tarafından yapılan bilgilendirme toplantısında 2015 yılı enflasyon hedefinde güncelleme yapıldığı ve yıllık %5.5 olarak belirlenen enflasyon hedefinin %6.8 olarak revize edildiği kamuoyu ile paylaşılmıştır. Söz konusu güncellemede, petrol fiyatlarının Ocak Enflasyon Raporu nda öngörülenden yüksek gerçekleşmiş olması ve Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarının belirleyici olduğu ifade edilmiştir. Fakat Ekonomi Bakanı Nihat ZEYBEKCİ, Türkiye ekonomisinin %5.5 lik enflasyon hedefinden sapmayı gerektirecek bir durumda olmadığını ifade ederek, hedefin revize edilmesini acelecilik olarak nitelendirmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 1 / 6
% Grafik 1. 2014 ve 2015 Yılları TÜFE Seyiri 10,72 12,4 12,31 12,98 11,28 9,75 9,46 9,88 9,84 10,1 8,36 6,36 3,28 3,1 3,41 4,8 2014 2015 Grafik 1 de TÜFE nin seyri yer almaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nun açıkladığı verilere göre yıllık tüketici enflasyonu Mart ayında gerçekleşen %7.61 seviyesinden %7.91 e yükselmiştir. Grafik 2 de ana harcama gruplarının aylık bazda TÜFE ye katkıları yer almaktadır. Ana harcama gruplarının toplam değişime aylık katkıları incelendiğinde giyim ve ayakkabı grubunun enflasyona 85 baz puan ile en fazla katkıyı yaptığı görülmüştür. Bu durum giyim ve ayakkabı sektöründe yeni sezonun açılmasıyla meydana gelen mevsimlik bir hareket olarak değerlendirilmektedir. Bunun yanı sıra enflasyonun hızlanmasında etkili olan ikinci grup ise gıda ve alkolsüz içeceklerdir. Enflasyon sepetinde %24.25 ile en yüksek ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler grubunda bu dönemde gerçekleşen fiyat değişimi %1.63 olup enflasyona katkısı 37 baz puan olarak gözlenmiştir. Mevsimlik hareket olarak nitelendirdiğimiz giyim ve ayakkabı grubunun etkisi dışarıda tutulduğunda enflasyonun hızlanmasında en önemli etken gıda ve alkolsüz içecekler grubu olmaktadır. http://www.ifesam.org Sayfa 2 / 6
Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2015 Nisan Ayı TÜFE ye Katkıları GİYİM VE AYAKKABI GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER EV EŞYASI LOKANTA VE OTELLER KONUT ULAŞTIRMA ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER EĞLENCE VE KÜLTÜR EĞİTİM SAĞLIK ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN HABERLEŞME -0,01 0,10 0,08 0,06 0,06 0,05 0,04 0,02 0,01 0,00 0,37 0,85-0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 % puan Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde bir önceki aya göre en fazla artış %12.30 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşmiştir. Bu dönemde giyim ve ayakkabı sektöründe yeni sezonun açılmasıyla birlikte fiyatlar yükselmiştir. Ancak bu artışın, Nisan 2014 yılındaki artıştan daha yüksek olması dikkat çekmektedir. Grafik 3. Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişimleri GİYİM VE AYAKKABI GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER EV EŞYASI LOKANTA VE OTELLER ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER EĞLENCE VE KÜLTÜR EĞİTİM ULAŞTIRMA KONUT SAĞLIK ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN HABERLEŞME -0,28 1,63 1,35 1,27 1,24 1,17 0,88 0,42 0,41 0,29 0,02 12,3-2 0 2 4 6 8 10 12 14 % http://www.ifesam.org Sayfa 3 / 6
% 9,74 9,77 9,65 9,75 9,68 9,25 9,04 9,03 8,73 8,63 7,73 7,1 7 TCMB nin para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre %7.60 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise %7 olarak gözlenmiştir. Ayrıca mevsimlik ürünler hariç hesaplanan yıllık artış %7.30, işlenmemiş gıda ürünleri hariç hesaplanan yıllık artış ise %6.47 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 4. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık % Değişim) 10,05 10,16 10,17 10,39 10,36 9,95 9,83 9,89 9,55 9,36 8,44 7,75 7,6 I H H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks Nisan 2015 te endekse dahil edilen 426 maddeden; 57 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 296 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 73 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. TÜFE de bir önceki aya göre en yüksek artış gösteren ürünlerin sırasıyla %32.91 ile ceket (kadın için), %28.51 ile patates ve %24.03 ile portakal olduğu görülmüştür. TÜFE de bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren ürünlerin ise sırasıyla %37.46 ile patlıcan, %24.40 ile kabak ve %23.37 ile sivri biber olduğu görülmüştür. http://www.ifesam.org Sayfa 4 / 6
% Nisan ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre %8.28 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge incelendiğinde ise, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %9.17 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre en düşük artış ise %5.59 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) bölgesinde gerçekleşmiştir. Grafik 5. 2014 ve 2015 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 10,72 12,4 12,31 12,98 11,28 9,75 9,46 9,88 9,84 10,1 8,36 6,36 4,8 3,28 3,1 3,41 2014 2015 Grafik 5 te Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır. Bu dönem için Yİ-ÜFE deki bileşenlerin aylık değişime etkileri incelendiğinde artış yönünde en fazla katkıyı gıda ürünleri sektöründe yaşanan fiyat değişimleri sağlamıştır. Nisan ayı için sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0.90 artış, imalat sanayi sektöründe %1.47 artış, elektrik ve gaz sektöründe %1.25 artış ve su sektöründe %0.78 artış gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 5 / 6
Tablo 2. Nisan Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Madencilik ve Taşocakçılığı 0.90-1.94 İmalat 1.47 5.26 Elektrik ve gaz 1.25 1.22 Su temini 0.78 22.73 Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2015 yılı Nisan ayında en yüksek aylık artış dayanıklı tüketim mallarında ve en yüksek yıllık artış ise dayanıksız tüketim mallarında gözlenmiştir. Tablo 3 te Nisan ayı için ana sanayi grupları sınıflamasına ilişkin gerçekleşen değerler yer almaktadır. Tablo 3. Nisan Ayı Yİ-ÜFE için Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Ara Malı 1.25 4.12 Dayanıklı Tüketim 2.46 7.64 Dayanıksız Tüketim 1.49 10.57 Enerji 1.64-4.45 Sermaye Malı 0.99 3.33 http://www.ifesam.org Sayfa 6 / 6