MEVZUATLA ĠLGĠLĠ TEMEL KAVRAMLAR HEDEFLER Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Toplumsal düzen kurallarına ilişkin bilgi gösterebilecek Hukukun temel kavramlarını öğrenmiş olacak tanımlayabilecek, SAĞLIK MEVZUATI VE HEMġĠRELĠK DERSĠ Hukukun kaynaklarını sınıflandırabileceksiniz. ĠÇĠNDEKĠLER Toplumsal Düzen Kuralları Hukukun Temel Kavramları Hukukun Kaynakları 1. Yazılı Kaynaklar A- Anayasa B- Kanun C- Milletlerarası Anlaşma D- Kanun Hükmünde Kararname E- Tüzük F- Yönetmelik 2. Yazılı Olmayan Kaynaklar 3. Yardımcı Kaynaklar A- Doktrin B- Mahkeme Kararları Özet Değerlendirme Soruları Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar HAFTA 1
GiriĢ İnsan yaradılışı gereği bir diğerine ihtiyaç duyar. İnsan toplumdan ayrıldığı zaman varlığını devam ettiremeyeceğini bilmektedir 1. Bu nedenle insanlar tarihin ilk dönemlerinden beri bir arada yaşamış ve toplumu oluşturmuşlardır. Bir arada yaşayan bir toplumda ise zamanla kurallara ihtiyaç duyulmuştur. Toplumsal düzen kuralları denilen kurallar bu ihtiyaçları karşılamak için oluşturulmuştur. Zamanla bu kurallar yetersiz kalmış ve devletin yetkili organları tarafından konulan kurallara ihtiyaç duyulmuştur. Hukuk kuralları olarak tanımlanabilecek bu kurallar toplumda düzeni sağlamak, adalete olan gereksinimi karşılamak için gereklidir. Toplumsal Düzen Kuralları Toplumsal düzen kuralları; din kuralları, ahlak kuralları, görgü kuralları ve hukuk kurallarıdır. Din kuralları, ilahi irade tarafından konulmuş bir takım emir ve yasaklardan oluşmaktadır 2. Din kurallarına uyulmamasının müeyyidesi 3 bu dünyaya ait değildir 4. Ahlak kuralları ise davranış kuralları olarak tanımlanabilir. Kişinin kendi vicdanı tarafından konulan ve yaptırımı vicdan azabı olan kurallardır 5. Görgü kuralları ise kişinin içinde bulunduğu belli bir toplumsal çevre tarafından konulan ve insan davranışlarını düzenleyen kurallara denir. Yaptırımı ise dışlanma, hor görülme vb.dir. Toplumsal düzen kuralları arasında hukuk kurallarının yeri ise diğerlerinden faklılık göstermektedir. Hukuk kuralları, kuralı koyan irade ve kurallara uymamanın yaptırımı açısından farklılıklar göstermektedir. Hukuk kuralları kişilerin birbirleriyle ve kişilerin devletle olan ilişkilerini düzenleyen kurallardır. Devletin yetkili organları tarafından emir ve yasaklar öngörerek konulan kurallardır 6. Hukuk kurallarına uymamanın yaptırımı bulunur. Diğer toplumsal düzen kurallarında ise yaptırım ya sonraya bırakılmıştır ya da manevidir. Herkes, ödevini yerine getirdiği sürece hukuki korumadan faydalanır tersi halinde cezalandırılır 7. Hukuk kurallarına uyulmadığında devlet tarafından uygulanacak yaptırımlar öngörülmüştür 8. Bunlar, ceza, tazminat, cebri icra ve işlemin geçersizliği şeklinde olmaktadır. Hukuk kuralları insan davranışlarına sonuçlar öngörür. Örneğin haksız yere bir başkasına zarar veren kişi cezalandırılacağı gibi verdiği zararı tazmin etmesi gerekir. Bir başka örnek izinli olmadığı halde bir veya iki gün görevine gitmeyen memur Devlet Memurları Kanununa göre aylıktan kesme cezası alır. Olayda izinsiz veya özürsüz olarak göreve gitmemek bir insan davranışıdır. Devlet Memurları Kanunu yani hukuk kuralı bu insan davranışına disiplin cezasını doğuran bir sonuç öngörmüştür. 1 GÜRİZ, Adnan: Hukuk Başlangıcı, Ankara 2006, Siyasal Kitabevi, s.3 2 ATAR, Yavuz, KARAHAN Sami: Temel Hukuk Bilgisi, Mimoza Yayınevi, Konya 2006, s.5 3 Yaptırım 4 GÖZLER, Kemal: Hukukun Temel Kavramları, Ekin Yayınevi, Bursa 2008, s.19 5 GÖZLER, s. 21 6 GÖZLER, s. 17 7 GÜRİZ, s.5 8 ATAR, s.8
Hukukun Temel Kavramları Hak; davranış özgürlüğü, hukuk düzeninin koruduğu menfaat, yasaca tanınan ayrıcalık olarak tanımlanmaktadır 9. Örneğin hemşireler için yıllık izin hakkı. İzinli bulunulan sürede de özlük hakları işlemeye ve maaş ödenmeye devam eder. Hukuk ise haklar ve yükümlülüklerin toplamını gösteren toplumsal düzen olarak tanımlanmaktadır 10. Hukukun amacı, toplumsal düzeni sağlamak, toplumsal ihtiyaçları karşılamak, toplumda eşitliği sağlamak, hukuki güvenliği sağlamak, adaleti gerçekleştirmek 11 olarak sıralanmaktadır. Bu amaçları gerçekleştirmek için; ceza verme, zorla yaptırma, tazminat ödetme, hukuki işlemi geçerli saymama, hukuki işlemi iptal etme biçimde yaptırımlar uygulanır. Pozitif hukuk, müsbet hukuk, yürürlükteki hukuk, objektif hukuk olarak da isimlendirilmektedir. Pozitif hukuk, bir ülkede belirli bir dönem içinde yürürlükte bulunan bütün hukuk kurallarına 12 denir. Bazen yeni çıkan bir kanun daha önce o alana ilişkin düzenleme yapan başka bir kanunu yürürlükten kaldırabilir ya da kanun maddelerinde değişiklik yapabilir. Aynı durum yönetmelik için de geçerlidir. Örneğin; sağlık hizmetlerine ilişkin temel esasların düzenlendiği Sağlık Hizmetleri Temel Kanunun bazı maddeleri değiştirilmiştir. Kanun yapılan değişikliklerle yürürlüktedir. Anayasa Mahkemesi de yapmış olduğu yargı denetimiyle bazen bir kanunun tamamını yürürlükten kaldırabileceği gibi bazen de sadece birkaç maddeyi yürürlükten kaldırabilir. Tabii (Doğal) hukuk, olması gereken hukuk olarak anlamlandırılmaktadır. Doğal hukukta amaç toplum düzeninin en üst şekilde sağlanmasıdır 13. Bu düşünce herkese mümkün olan en üstün hakları tanıyan ve aynı zamanda toplumsal refahın da sağlandığı bir hukuk düzeni isteğidir. Norm, yerleşmiş kural, mevzuat hükmü 14 anlamındadır. Normlar hiyerarşisi ise hukuk kuralları arasındaki üstünlük ilişkisini göstermektedir. Normlar hiyerarşisine göre alt basamakta yer alan norm geçerliliğini üst basamakta yer alan normdan alır ve ona uygun olmak zorundadır. Bir hukuk sisteminde normlar hiyerarşisinin en üstünde Anayasa yer almaktadır. Buna göre; kanunlarda yapılan düzenlemeler Anayasaya; tüzükte yer alan düzenlemeler kanunlara ve Anayasaya; yönetmeliklerdeki düzenlemeler ise tüzüklere, kanunlara ve Anayasaya aykırı olamaz. Normlar hiyerarşisi yargı denetimiyle sağlanır. Hukuk incelediği alan bakımından kamu hukuku ve özel hukuk şeklinde ikili bir ayrıma tabii tutulmaktadır. Kamu hukuku, Devlet örgütünü, devletin faaliyetlerini, yetki ve 9 YILMAZ, Ejder: Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara 2006, s.250 10 YILMAZ, s.274 11 ATAR, s.15 12 ATAR, s.14 13 ATAR, s.15 14 YILMAZ, s.510
görevlerini, devletle kişi arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk koludur 15. Kamu hukukunun dalları, anayasa hukuku, genel kamu hukuku, idare hukuku, ceza hukuku, devletler genel hukuku, vergi hukuku. Özel hukuk, kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır 16. Özel hukukun dalları, medeni hukuk, ticaret hukuku, devletler özel hukuku. Karma nitelikli hukuk dalları da bulunmaktadır. Hava hukuku, toprak hukuku, banka hukuku gibi. Hukukun Kaynakları Pozitif yürürlükteki hukukun kaynakları; yazılı kaynaklar, yazılı olmayan kaynaklar ve yardımcı kaynaklar şeklinde sınıflandırılmaktadır. Yazılı kaynaklar, devletin yetkili organları eliyle konulmuş olan bütün hukuk kurallarını kapsamaktadır 17. Yazılı kaynaklar Anayasa, Kanun, Milletlerarası Anlaşmalar, Kanun Hükmünde Kararnameler, Tüzük ve Yönetmelikler ve diğer yazılı metinler olarak sayılmaktadır. Yazılı olmayan kaynaklar ise örf ve adet kurallarıdır. Yardımcı kaynaklar arasında ise doktrin ve mahkeme kararları yer almaktadır. Ayrıca diğer düzenleyici hukuk kuralları olarak adlandırılan yönerge, genelge, tebliğ gibi metinler de hukuk düzeninde yer almaktadır. Bu belgeler hukukun uygulanmasına ilişkin yol gösterici nitelik taşırlar. Uygulamada birliği sağlamak amacıyla çıkarılırlar. Örneğin; Sağlık Bakanlığı İzin Yönergesi, Sağlık Bakanlığı na Bağlı Sağlık Kurumlarında Vardiyalı Çalışma Uygulanmasına Dair Yönerge gibi. Sağlık Bakanlığı nın çıkardığı Personel Kimlik Kartları Yönergesi de bu niteliktedir. Bu yönerge gereğince Sağlık Bakanlığının merkez ve taşra teşkilatında memur, sürekli işçi ve sözleşmeli statüde görevli personelin ve emekliye ayrılan personelin kullanacağı kimlik kartları düzenlenmiş, kartların kaybolması halinde neler yapılacağı vs. gibi bir takım kurallara yer verilmiştir. 1-Yazılı Kaynaklar A-Anayasa En üstün yasadır. Anayasanın koyduğu temel bazı prensipler vardır. Anayasada düzenlenen konular devlete ve kişilere ilişkindir. Anayasalarda devlete ilişkin düzenlenen konular; devletin temel yapısı, yönetim biçimi, temel organlar, organların birbirleriyle ilişkileridir 18. Kişilere ilişkin temel düzenlemeler ise kişilerin devlete karşı devletin kişilere karşı olan hak ve görevleridir 19. Anayasada yer alacak bu düzenlemeler genel esaslarıyla düzenlenebileceği gibi ayrıntılara girilerek de düzenleme yapılabilmektedir. Anayasanın düzenlenme şekli de anayasanın çerçeve anayasa mı yoksa düzenleyici anayasa mı olup olmadığını ortaya koymaktadır. Anayasa sadece genel esasları 15 YILMAZ, s.349 16 YILMAZ, s.533 17 GÖZLER, s. 31 18 YILMAZ, s.55 19 YILMAZ, s.55
düzenlemişse çerçeve anayasa, genel esasların yanında ayrıntılara da yer vermişse düzenleyici anayasa olarak tanımlanmaktadır. Anayasaya sahip hukuk sistemlerinde anayasanın üstünlüğü ilkesi benimsenmektedir. Bunun anlamı, anayasadan sonra gelen kanunların ve diğer kuralların anayasaya aykırı olamayacağıdır 20. Anayasa normlar hiyerarşisinde de en üst sırada yer almaktadır 21. B-Kanun (Yasa) Anayasaya dayanılarak çıkarılan yazılı, genel, sürekli ve soyut hukuk kuralları koyan düzenlemelerdir. Yasa çıkarma yetkisi Anayasayla Yasama Organına verilmiştir. 1982 Anayasasının 88. Maddesine göre kanun çıkarma kanun teklifi ve kanun tasarısı şeklinde iki yolla olur. Kanun teklifi Milletvekilleri tarafından, kanun tasarıları ise, hükümet tarafından verilir. Meclis içtüzüğü esaslarına göre kanun tasarıları ve teklifleri mecliste görüşülür. Görüşme sonrasında yapılan oylamada kabul sonucu çıkması halinde Anayasanın 89. Maddesi gereğince yayımlanmak üzere Cumhurbaşkanına gönderilir. Kanunların yazılı olması yasama organı olan meclis tarafından konulan kuralların kanunların muhatabı olanlara duyurulması için gereklidir. Kanunların genel ve soyut olması ise kanunların belirli bir olay veya kişi için değil aynı nitelikte bulunan bütün olaylara ve kişilere uygulanması 22 anlamındadır. Sürekli olması ise kanunların yürürlüğe girmesinden itibaren her zaman uygulanmasıdır 23. Kanunlar yürürlükte kaldıkları süre boyunca uygulanır. Örneğin Hemşirelik Kanunu, Genel Sağlık Sigortası Kanunu, İş Kanunu vb. Bütçe kanunu gibi geçici kanun çıkarılması da söz konusu olmaktadır. C-Milletlerarası AnlaĢma Milletlerarası hukukun gerekli gördüğü hallerde yapılır. Devletlerarasında bir ilişki doğurmak veya var olan ilişkiyi ortadan kaldırmak veya değiştirmek amacıyla yapılan hukuki işlem 24 olarak tanımlanabilir. Milletlerarası hukuka uygun olarak hak ve yükümlülükler doğurmak amacıyla 25 da yapılmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü ( ILO) ile yapılan sözleşmeler örnek olarak gösterilebilir. ILO ile yapılan 94 nolu Kamuda Çalışma sözleşmesi bunlardandır. 1982 Anayasasının 90. Maddesine göre Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası anlaşmalar kanun hükmündedir. Anayasanın açık hükmüne göre milletlerarası anlaşmalarda mevcut olan bir hüküm kanun hükmü niteliğindedir. Hatta aynı maddeye göre anlaşmaların anayasaya uygunluğuna ilişkin yargısal bir denetimin yapılması mümkün değildir 26. 20 ATAR, s.28 21 GÖZLER, s. 32 22 ATAR, s.32 23 ATAR, s.32 24 YILMAZ, s.57 25 YILMAZ, s.34 26 ATAR, s.36
D-Kanun Hükmünde Kararname Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisine Bakanlar Kurulu sahiptir. Kanun gücüne sahip işlemlerdir 27. Meclisin verdiği yetkiyle çıkarılmaktadır. Meclisin Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarabilmesi için yetki kanunu çıkarır. Bu kanunda kanun hükmünde kararnamenin amacı, kapsamı, ilke ve süresi 28 belirlenir. Tıpkı milletlerarası anlaşmalar gibi Kanun Hükmünde Kararnameler de kanuna eşdeğerdir. 1982 Anayasasına göre, kanun hükmünde kararnameler olağan ve olağanüstü dönemlerde çıkarılan kanun hükmünde kararnameler şeklinde ikili bir ayrıma sahiptir. Anayasanın 91. Maddesine göre; sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde, Bakanlar Kurulu Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanarak kanun hükmünde kararname çıkarır. Kanun hükmünde kararnameler, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Kararnamede ileriki bir tarih yürürlük tarihi olarak düzenlenebilir. Resmî gazetede yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulurlar. E-Tüzük Kanunun uygulanmasını göstermek veya kanunun buyurduğu işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak koşuluyla 29 çıkarılan kurallar bütünü olarak tanımlanabilir. Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır. Örneğin, Tıpta Uzmanlık Tüzüğü, Rahim Tahliyesi ve Sterilizasyon Hizmetlerinin Yürütülmesi ve Denetlenmesine İlişkin Tüzük. Tüzüklere özel zorunlu şekil şartı öngörülmüştür. Buna göre; tüzüklerin Danıştay incelemesinden geçmesi zorunludur, bu şekil şartına uyulmadığı taktirde tüzükler yürürlüğe girememektedir. Tüzüklerin uygulanmaya başlanması için bu incelemenin yapılmış olması gerekir. 1982 Anayasasının tüzükleri düzenleyen 115. Maddesine göre tüzükler Cumhurbaşkanınca imzalanır ve Resmi Gazetede yayımlanır. Tüzüklerin yargısal denetimi Danıştay tarafından yapılır. Yani tüzüğe bağlı olarak yapılan uygulamaların tüzüklere uygun olup olmadığı Danıştay tarafından denetlenir. F-Yönetmelik Devlet kurumlarının çıkardığı genelde kurumların iç işleyişini ve çalışma yöntemlerini düzenleyen 30 kurallar bütünüdür. Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren konularda düzenledikleri yazılı hukuk kurallarıdır. Uygulanabilir karar almaya yetkili her idari makam yönetmelik çıkarabilir 31. Örneğin, Sağlık Bakanlığı Atama ve Nakil Yönetmeliği, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, Hemşirelik Yönetmeliği gibi. 27 ATAR, s.36 28 ATAR, s.36 29 YILMAZ, s.711 30 YILMAZ, s.764 31 ATAR, s.39
1982 Anayasasının 124 maddesinin 2. fıkrasına göre, hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayımlanacağı yönetmeliğe bağlı olarak çıkan kanunda belirtilir. Örneğin; Hemşirelik Kanununun 4. Maddesinde; hemşirelerin çalışma alanlarına, pozisyonlarına ve eğitim durumlarına göre görev, yetki ve sorumlulukları Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir denilmektedir. Bu kapsamda gerekli düzenlemelerin yer aldığı Hemşirelik Yönetmeliği çıkarılmıştır. 2-Yazılı Olmayan Kaynaklar Hukukun yazılı kaynaklarının yanı sıra yazısız kaynakları da vardır. Yazılı olmayan örf ve adet hukuku kuralları da bunlardandır. Örf ve adet hukuku halkın vicdanında doğar ve yaşar 32. Örf ve adet kuralları hukukun yazılı kaynağı olmadığında başvurulacak olan kurallardır ve bu nedenle önem taşımaktadır. Bu kuralların hukukun kaynağı olarak kabul edilebilmesi için bir takım şartları taşımaları gerekir. Bunlar maddi unsur olarak nitelendirilen süreklilik, manevi unsur olarak nitelendirilen zorunluluk inancı ve son olarak hukuki unsur olarak nitelendirilen devlet desteğidir. Süreklilik unsuru bir örf adet kuralının aynı olaylar karşısında tekrarlanıyor olması anlamına gelmektedir. Bir olay karşısında toplumun çoğunluğu belirli bir davranışı uzun süreden beri uyguluyorsa süreklilik unsuru gerçekleşmiş demektir 33. Süreklilik unsuru tek başına bir kuralı örf ve adet kuralı haline getirmek için yeterli değildir. Bunun yanında o kurala uyulmasının zorunlu olduğu inancı örf ve adet kuralının uygulanacağı topluluk tarafından benimsenmelidir. Bu iki unsurun bir kuralı örf ve adet kuralı saymak için yeterli kabul eden görüşün yanında üçüncü bir unsur olarak devlet desteğini arayan görüş de mevcuttur. Buna göre bir kuralın örf ve adet kuralı olarak benimsenmesi için kurala uygun bir yaptırımın da düzenlenmiş olması gerekir. Yaptırım sayesinde devlet desteği alınmış olacaktır. 3-Yardımcı Kaynaklar Yardımcı kaynaklar hâkimin doğrudan faydalanacağı kaynaklardan değildir. Bu kaynaklar hâkime bir hukuki olayı çözüme kavuştururken yol göstermektedir 34. Bunlar, doktrin ve mahkeme kararlarıdır. A-Doktrin Bilim adamlarının görüşleri 35 olarak ifade edilebilir. Hukukla ilgilenen bilim adamlarının hukuki olayların çözümüne ilişkin yapmış oldukları incelemelerdir. Hâkim bu görüşlerle bağlı olmasa da kararında doktrinin görüşlerine de yer vermelidir. Doktrinde tartışılan görüşlere uyduysa uymasının nedenlerini, görüşlerin aksine bir karar verdiyse bunun nedenlerini de kararında açıklamalıdır. 32 ATAR, s.39 33 GÜRİZ, s.10 34 ATAR, s.43 35 YILMAZ, s.173
B-Mahkeme Kararları Hukukun uygulanması sırasında verilen kararlardır. Hukukta her olay birbirinden bağımsız olarak değerlendirilir ve bu nedenle mahkeme kararları yardımcı kaynaklar arasında sayılmaktadır. Mahkeme kararları bağlayıcı ve bağlayıcı olmayan kararlar şeklinde ayrılabilir. Bu ayrıma göre bazı kararlar taraf olmayan diğer kişileri, makamları ve mahkemeleri de kendisine uymak zorunda bırakmaktadır 36. İşte bu tip kararlara bağlayıcı kararlar denir. Anayasa Mahkemesi kararları bu tip kararlardandır.bağlayıcı olmayan mahkeme kararları ise sadece davanın tarafının uymak zorunda olduğu kararlar niteliğindedir. Mahkeme kararları için yapılabilecek bir diğer ayrım ise prensip kararları ve olay kararları şeklindedir. Prensip kararları, olaya uygulanacak bir kanun hükmünün yorumu veya kanun boşluğunun doldurulması açısından genel bir ilke koyan kararlardır 37. Olay kararları ise belirli bir olaya kanun hükmünün uygulanmasıyla ortaya çıkan kararlardır. Genel bir ilke ortaya koymaktansa bir olayı çözmeye yöneliktir. Özet Bu derste mevzuatla ilgili temel kavramlar anlatıldı. Toplumsal düzen kuralları anlatıldı ve hukuk kurallarına neden ihtiyaç duyulduğu açıklandı. Ayrıca pozitif hukukun yazılı ve yazısız kaynakları ve yardımcı kaynakları anlatıldı. Normlar hiyerarşisi üzerinde duruldu. Böylelikle ileriki haftalarda anlatılacak olan sağlık mevzuatına ilişkin genel bir giriş yapılarak temel kavramların öğrenilmesi sağlandı. DEĞERLENDĠRME SORULARI 1) Aşağıdakilerden hangisi kamu hukukun bölümleri arasında sayılmaktadır? A- Medeni Hukuk B- Ticaret Hukuku C- İdare Hukuku D- Devletler Özel Hukuku E- Fikri Mülkiyet Hukuku 36 ATAR, s.46 37 ATAR, s.45
2) Aşağıdakilerden hangisi ilahi idare tarafından konmuş emir ve yasakları anlatmak için kullanılan ifadedir? A- Ahlak Kuralları B- Görgü Kuralları C- Din Kuralları D- Hukuk Kuralları E- Toplum Kuralları 3) Aşağıdakilerden hangisi Altta bulunan kuralın üste bulunan kurala aykırı olmayacağı anlamına gelir? A- Norm B- Hak C- Hukuk D- Tabii hukuk E- Normlar Hiyerarşisi 4) Anayasadan sonra gelen kanunların ve diğer kuralların anayasaya aykırı olmayacağını ifade eden ilke aşağıdakilerden hangisidir? A- Normlar Hiyerarşisi B- Normların Üstünlüğü C- Anayasanın Üstünlüğü D- Hukuk Kurallarının Üstünlüğü E- Kanunların Üstünlüğü Cevap Anahtarı: 1) C 2) C 3) E
4) C YARARLANILAN KAYNAKLAR ATAR, Yavuz, KARAHAN Sami: Temel Hukuk Bilgisi, Mimoza Yayınevi, Konya 2006 GÖZLER, Kemal: Hukukun Temel Kavramları, Ekin Yayınevi, Bursa 2008 GÜRİZ, Adnan: Hukuk Başlangıcı, Ankara 2006, Siyasal Kitabevi YILMAZ, Ejder: Öğrenciler İçin Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara 2006