Dr. Yeflim Toduk Akifl Güven ve lik Teknoloji ve Verimlilik Güven ve lik iliflkisi, son 5 y ld r akademik çal flmalar m yo unlaflt rd m bafll ca konu... Beyin avc l laboratuar mda s k s k liderlerle bir araya geliyorum ve onlar n aras ndaki farkl l klar CEO s Dergisi nde okurlar m zla paylafl yorum. Kaan Terzio lu az bulunan liderlerden biri... Olaylara tepeden bakma becerisi, iletiflimindeki netlik, iliflki kurma yöntemindeki tevazu ve hepsinin ötesinde karfl l kl güven oluflturma becerisi ile fark yarat yor. Ak llarda ve gönüllerde taht kuruyor. Cisco Orta ve Do u Avrupa Bölgesi nden Sorumlu Baflkan Yard mc s olarak, Türkiye de çok nadir bulundu unuzu biliyoruz. 18 ülkeden sorumlu Baflkan Yard mc s n n hayat nas l geçiyor? Bu odaya, Amrop stanbul ofisine her giriflimde içimde bir heyecan oluyor. Cisco yla ilk tan flmam da 8 y l önce bu odada olmufltu. flime gelince, ben her günüme sabah beflte kalk p havaalan na do ru giderek bafll yorum. Bu tempo bana enerji kat yor. Belçika da yafl yorsunuz, öyle de il mi? Evet, Brüksel de yafl yorum. Bunun birkaç nedeni var. Biri, eflimin iflinin orada oluflu. Eflim Tulu Gümüfltekin, AB konusunda, özellikle Türkiye deki flirketlerin AB regülasyonlar na en uygun flekilde haz rlanmas konusunda dan flmanl k veriyor. fiirketi de Brüksel de. Brüksel de yaflaman z için di er nedenler neler? Lojistik olarak Brüksel mükemmel bir flehir. Havaalan oldukça geliflmifl ve herhangi bir yerde sabah 9 da yap lacak bir toplant ya muhakkak bir uçak bulabiliyorum. Dolay s yla da bunu en iyi flekilde kullanmaya çal fl yorum. Ben haftada en az iki-üç operasyonu, yani ülkeyi dolaflmay seviyorum. Böylelikle müflterilerle ve ifl ortaklar m zla konuflarak yeni fleyler ö reniyorum ve bunlara göre de sürekli stratejilerimizi de ifltiriyoruz. Çok ülkeli operasyonda olman n en güzel taraf çok de iflik insanlarla tan fl yorsunuz, de iflik kültürleri, de iflik ifl yapma flekillerini görüyorsunuz ve k sa bir süre içinde çok daha yarat c ve çok daha verimli ifl yapma modelleri oluflturmaya bafll yorsunuz. Benim en keyif ald m konulardan bir tanesi de bu. Bu nedenle de yönetim ekiplerine getirdi im kiflileri de iflik ülkelerden, o ülkelerin kuvvetli oldu u alanlar düflünerek getiriyorum. Tabii ki, ülkelerin Genel Müdürleri kendi ülkelerinden; ancak bu çok kültürlü yap daki insanlar, karar verme süreçlerinde, gündemdeki konulara getirdikleri bak fl aç lar yla farkl bir katma de er yarat yorlar. Çeflitlilik ve çokseslilik, yarat c l k ve performans beraberinde getiriyor. Çok ülkeli bir operasyonu yürütürken nas l bir yap da ve teknoloji ile çal fl yorsunuz? Çok yatay bir yap m z var. Dolay s yla, iletiflim araçlar n çok yo un kullan yoruz. Ben asl nda ofisi cebimde tafl yorum. Dolay s yla nerede oldu um hakikaten çok önemli de il. Büyük projeleri takip önemli. Kafamda hemen hemen her ülke için, önemli bir proje var; o projeyi takip ederek bir anlamda o ülkenin geliflimini görebiliyorum. Ben biraz da teknolojiden bahsetmek istiyorum. Teknoloji tüketimi aç s ndan, Türkiye ve Romanya y Polonya seviyesine, Polonya y Çekoslovakya seviyesine ç karmaktan bahsetmifltiniz. Bu teknoloji tüketimi 14 CEO s / 2006/ Say : 33
Verimlili in en önemli gücü iletiflim teknolojisi. Ne mutlu ki, bu da Cisco nun ana faaliyet sahas. ekonomik geliflimi nas l etkilemekte? Biliyorsunuz ki as l öncelik verimlilik seviyesidir. Bir ülkenin verimlili ini art rabilirseniz, asl nda o ülkedeki refah seviyesini de art r yorsunuz. Verimlilik de do rudan ileri teknolojinin kullan m yla geliflmektedir. leri teknolojiden sadece bilgisayar anlamak do ru de il; bu üretim teknolojisi de, tar m teknolojisi de olabilir. Bizim gördü ümüz ise, verimlilik art fl n n art k, öncelikle ileri iletiflim teknolojilerden kaynakland d r. Günümüz dünyas nda, flirketler di er flirketlerle art k tek bafllar na rekabet etmiyorlar. fiirketler, tedarik zincirlerini oluflturan bir grup flirketle birlikte rekabet ediyorlar. Tedarik zincirleri tedarik zincirleriyle yar fl yor. Dolay s yla, rekabet gücünün farkl l en zay f halkay oluflturuyor. Bu zay f halkalar n en iyi ilac ise iletiflim ve bilgi teknolojileri. O yüzden, verimlili in en önemli gücü iletiflim teknolojisi. Ne mutlu ki, bu da Cisco nun ana faaliyet sahas. Türkiye de de flu an, Türk Telekom da olsun di er flirketlerde olsun, broadband e do ru bir gidifl var. Bunu nas l de erlendiriyorsunuz? Bir havaalan na gitti imde, yan mdaki insan kablosuz Internet e ba lan p bir ifl yap yorsa, bir fleyler paylafl yorsa, ö reniyorsa hakikaten heyecan ve sevinç duyuyorum. Bunu, insanlar n hayat na yapt m z önemli katk lardan biri olarak görüyorum. leride, Türkiye de çok daha etkili olaca m z düflüncesindeyim; çünkü di er ülkelere k yasla Türkiye de gerçekten iflin çok bafl nday z. Biliyorsunuz, flirketimizin bir vizyonu var: Yaflam n z, Çal flman z, Ö renmenizi ve E lenmenizi de ifltirece iz. Cisco olarak, e itime çok büyük katk da bulunuyoruz. Bugün Türkiye de üniversiteler, fl ve flçi Bulma Kurumu ve birçok di er kurum ile ortak çabalar m zla, yaklafl k 15.000 ö rencimize biliflim ve teknoloji e itimi veriyoruz. Ve bunda da, tabii ki yine Internet kaynaklar n kullan yoruz. Bu beni çok keyiflendiriyor. stanbul da, katk da bulunmufl olmaktan çok gurur duydu um MOBESE adl bir proje var. MOBESE sistemiyle mobil video görüntüleme flebekeleri kullan larak stanbul un suç haritas nda önemli de ifliklikler gerçeklefltiriliyor. Tabii ki, daha çok bafllang ç noktas nda. fiu anda 1.000 civar nda kamera var ve bunun 20.000 e ç kmas Istanbul gibi bir flehirde inan lmaz etkili olacakt r. K sacas, CEO s / 2006/ Say : 33 15
kavramdan bahsediliyor. Tüketicilerin asl nda yavafl yavafl tüketirken ürettikleri ve bunu farketmediklerinden, bunun da ekonomiye çok büyük katk s oldu undan söz ediliyor. Mesela, evinizden bir bankac l k ifllemi yapt n z, uçak bileti ald n z veya otel rezervasyonu yapt n z. Siz asl nda, fark nda olmadan bankan n, seyahat acentas n n eleman s n z ama onlar size maafl vermiyor. O ifllemi bundan y llar önce baflka birileri yap yordu. Belki, o zaman ve verimlili in sa lad art de eri kullanmak ve çok daha farkl bir flekilde, e lenmenizi, çal flman z ya da ö renmenizi sa layacak bir platforma tafl mak mümkün. Teknoloji evden -ve her yerden- çal flmay kolaylaflt rd kça, özellikle kad nlar ve emekliler icin yeni istihdam f rsatlar ç kaca na inan yorum. geniflbant hayat m za önemli etkiler yapacak; verimlili i, h zl ö renmeyi, asayifli, güvenli i, e lenmeyi, geniflbantl eriflim teknolojileri kullanarak daha etkin, daha keyifli hale getirece iz. Sizce, teknolojinin yo un kullan m bireysel iliflkileri ve kiflisel konta azaltacak m? Bence, kiflisel kontak kesinlikle de ifltirilemeyecek bir fley. Ama, bu kiflisel konta belki çok farkl ortamlarda yapmaya al flmam z laz m. Bugün, hayat m z okula gitmek, ifle gitmek, akflam yeme e gitmek fleklinde kategorize ediyoruz ama asl nda ileride çok farkl bir yaflam tarz kurulacak. Mesela, Amerika da Starbucks n baflar l olma sebebi, bir buluflma yeri haline gelmesi. Bugün, Amerika daki toplant lar n neredeyse %20 si için adres Starbucks olarak gösteriliyor. Yar n öbür gün, bankaya gitmek de bu tarz bir deneyim olacak. Ve zannediyorum ki, tüketim al flkanl klar m z bu gidiflle çok farkl noktalara getirece iz. Son günlerde popüler olan, Revolutionary Wealth adl bir kitapta Üreten Tüketici diye yeni bir Çal flanlar n hayat, teknoloji ile nas l de ifliyor? Örne in, flirket olarak kendimizde bu de iflimi görüyoruz. Müflterilerimize kendi kendilerine hizmet verebilecekleri araçlar verdi imizde, o insanlar çok daha memnun ayr l yorlar. Bu bir de iflim süreci; bu de iflim içerisinde self-service ortamlar n gün geçtikçe daha fazla görece iz. Teknoloji evden -ve her yerden- çal flmay kolaylaflt rd kça, özellikle kad nlar ve emekliler icin yeni istihdam f rsatlar ç kaca na inan yorum. Sizce Türkiye bu teknolojilerin neresinde? Türkiye de avantaj haline getirebilece imiz nokta ne olabilir? Cisco olarak vizyonda ne görüyorsunuz? Birtak m rekabet avantajlar var ki, bunlar hakikaten kal c. Dört mevsim, günefl, genifl arazi, genç insan... Türkiye bunlara sahip; bu yüzden de önemli olan verimlili i art rmaya odaklanmak. Türkiye nin gelece i mutlaka teknoloji sektöründe olacak diye bir fley yok. Türkiye nin gelece i büyük ihtimalle enerji, bioteknolojik tar m ve turizmde olacak. Hangi sektör olursa olsun, önemli olan o sektör için verimlili i art ran teknolojinin kullan lmas. 16 CEO s / 2006/ Say : 33
Türkiye nin gelece i mutlaka teknoloji sektöründe olacak, diye bir fley yok. Türkiye nin gelece i büyük ihtimalle enerji, bioteknolojik tar m ve turizmde olacak. Hangi sektör olursa olsun, önemli olan o sektör için verimlili i art ran teknolojinin kullan lmas. Verimlilikle ilgili bir modeliniz var m? Müflterilerinize, de iflik ülkelere, çal flanlar n za anlatt n z bu verimlilik modelinden bahsedebilir misiniz? Biz bu konuda ciddi araflt rmalar yapt k. Tüm bu araflt rmalara göre, verimlili imizi her sene mutlaka %7-8 seviyesinde art rmam z gerekli. Ancak bu yolla refah seviyesini 8 sene içinde 4 kat na ç karabilmemiz mümkün olabilir. Verimlili i ise do rudan teknolojiyi kullanarak art rabilirsiniz. Çözümü çok basit olmakla beraber, sonuca ulaflmak için öncelikle e itim seviyesini art rman z laz m. Bugün, e itimsizlikten dolay, do ru insan n do ru ifli yapmamas ndan dolay çok büyük kay plar m z var. Çok ufak de iflikliklerle ve çok k sa bir dönem içerisinde, Türkiye nin verimlili ini %8-10 lar civar nda art rabilece imize inan yorum. Geniflbant eriflime ulaflan kifli say s n n, son 24 ayda, 50 binden 2 milyona ç kmas n n bile, çok k sa zamanda sonuçlar gelecektir. Senede iki kere, 10-15 günlük resmi tatil yapma al flkanl ndan da kurtulmam z laz m; Türkiye bu kadar zengin de il. Dolay s yla ülkelerin, verimlili i art r c programlara muhakkak odaklanmas laz m. Ben, otomotiv, mobil telefon gibi belirli sektörlerdeki yüksek vergilendirmeyi de çok büyük bir verimsizlik kayna olarak görüyorum. Bunun da mutlaka optimize edilmesi laz m. Kaan Bey, flu anki konumunuz, y llard r çok az kimsenin bulunabildi i bir pozisyon. Bu ba lamda, okurlar m z n bir k sm da acaba ayn tür pozisyona nas l gelinebilir diye düflünüyorlar. Biraz bu pozisyona geçiflinizden bahsedebilir misiniz? Özellikle de son dönemde yapt n z hangi projeler böyle bir pozisyona gelmenize yol açt? 1990 senesinde Bo aziçi flletme den mezun olup ifl hayat na Arthur Andersen da bafllad m. 1,5 sene kadar Arthur Andersen da denetimci olarak çal flt ktan sonra kariyerimi yönetim dan flmanl na do ru kayd rd m. Arthur Andersen da Chicago ya giderek yönetim dan flmanl konusunda ilk yurtd fl deneyimimi kazand m. Yurtd fl nda çal fl rken özellikle bilgi yönetimi konusunda uzmanlaflt m. Daha sonra Belçika ya geçtim ve dan flmanl k faaliyetlerime orada da devam ettim. Tam o s ralarda Internet geliflmeye bafllam flt ve ben de bilgi ekonomisi ve dijital ekonomi ile ilgili projelerde çal fl yor, pazar takip ediyordum. 1999 senesinde, yine bu odada, Amrop International da, Cisco bana Türkiye bazl bir görev önerdi ve ben ilk aflamada reddettim. Benim en önem verdi im fleylerden bir tanesi, yönetimde hay r demeyi bilmektir; çünkü, ilk baflta hay r demeniz, sonras nda çok farkl baflar lar getirebilir. O gün, hay r diyerek ç kt m. Daha sonra ise bana yurtd fl nda, dan flmanl k grubunda bir görev önerdiler ve onu kabul ettim. 4 y l boyunca Cisco nun bu dan flmanl k operasyonunda görev ald m. Cisco yu flirket olarak çok sevdi imi ve önemsedi imi hissettim ama, Cisco nun ana ifli olan teknolojiye geçmem gerekti ini biliyordum. Böylece, bana ileri teknoloji grubunun sorumlulu u verildi ve 3 ay içerisinde Avrupa da Cisco nun ileri teknoloji konusundaki sözcüsü oldum. Cisco da teknolojideki son trendleri ö renmek kolay m yd? Disiplin ve çal flmak herfleyi kolaylaflt r yor. Ancak, birtak m teknolojilerin içinde olmama ra men, bir teknolojiyi bir analistle konuflabilecek kadar ö renmek Cisco gibi bir flirkette oldukça zor. fiu anda Cisco da, flirketin ileri teknolojilerini a dan z ye bilen iki üç kifliden biriyim. Onun bana getirdi i çok büyük bir katk oldu. Teknolojiyle çal flma sorumlulu u içerisinde neler yapt n z? leri teknoloji konular ndan en önemlisi, stratejik pazarlama metodolojisidir. Benim uzmanl k alan m da o dönemde buydu. Belirli sektörlerden hedef seçip, mesela MOBESE gibi iki-üç önemli proje yap p, daha sonra bir standart haline, platform haline gelmesini sa lad k. Bu baflar lardan sonra, yeni göreviniz olan baflkan yard mc l nas l geliflti? Bu senenin bafl nda, dünyadaki sat fl örgütümüz tekrar yap land ve geliflmekte olan ülkelerden sorumlu bir bölge olufltu. Böyle bir yap lanman n paralelinde, bir gün telefonum çald ve baflkan m z beni arad. Çok k sa bir telefon konuflmas n n ard ndan bu göreve geldim. 1 A ustos 2005 te yeni görevime bafllad m. Neler yapt n z flu son bir y l içerisinde? En önemlisi cok iyi bir ekip kurdum. Benim matriks bir örgütüm var: bir tarafta 5 tane operasyon alt nda grupland rd m ülkeler, di er tarafta da önemli telekom flirketleri ve kamu sektörü gibi baz dikey gruplar var. fiimdi yeni olarak, bunlara tüketici sektörünü de ekledim. Buradaki tüm liderler benim için çok önemlidir. Zaman m n %80 ini bu ekibin oluflturulmas na ve kuvvetlendirilmesine harcad m, diyebilirim. Ve flu anda diyorum ki: Dünyan n 1 numaral sat fl örgütüne sahibim. Hem ülkeler hem de insanlar n kalitesi olarak hakikaten daha etkin bir sat fl ekibi örgütü oldu unu zannetmiyorum. Son üç ayda, bölgede yaklafl k 100 kifli yeni ifllerine bafllad. Bu CEO s / 2006/ Say : 33 17
Zaman m n %80 ini oluflturulmas na ve kuvvetlendirilmesine harcad m, dünyan n 1 numaral sat fl örgütüne sahibim. Hem ülkeler hem de insanlar n kalitesi olarak, daha etkin bir sat fl ekibi örgütü oldu unu zannetmiyorum. h zl büyümeyi, neredeyse hiç insan kaybetmeden gerçeklefltirdik. Cisco da insanlar n isteyerek iflten ayr lmas çok nadir olur. Zaten, ülke genel müdürlerinin en önemli hedeflerinden bir tanesi de her ülkede en iyi iflveren ödülünü kazanabilmektir. Cisco ifl kültürü nas ld r? Biz, bir Amerikan flirketi olarak, etik konusunda hakikaten afl r duyarl y z ve politikalara, prosedürlere sad k kalmay severiz. Di er taraftanda da, flirket içi karar verme iletiflimimiz son derece h zl geliflir. Karar verme ve onay mekanizmalar aç s ndan, flu anda örnek flirketler aras nda oldu umuzu düflünüyorum. Kaan Terzio lu nun liderlik özellikleri neler? Nas l bir lidersiniz? lik kavram nda en önemli fleylerden biri, sözünde duran bir insan olarak bilinmeniz ve güven ortam yaratabilmenizdir. O güven ortam n yaratabilmek, hakikaten insan n önemli bir zaman ve çaba harcamas n gerektiriyor. En önemli prensiplerimden birisi verdi im sözü muhakkak tutmakt r. Bir liderin en önemli iki silah, güven ve etkin iletiflimdir. Do ru iletiflim için, gerekiyorsa bir fleyi, üç kere, befl kere, yedi kere, ayn sab rla, de iflik programlarla, de iflik ifadelerle tekrarlamak gerekti ine inan r m. Ben, ekip olarak ayn dili konuflabilmeye çok önem veririm. Dolay s yla, ekip toplant lar m z n da önemli bir k sm vermemiz gereken mesajlar ve att m z ad mlar n nas l ifade edilmesi gerekti ini planlamakla geçiyor. Bizim flirketimizde en önemli performans kriteri zaten, lider olabilmek ve ekip kalitesini sürekli olarak iyilefltirebilmektir. Türk olman z yurtd fl nda nas l karfl land? 18 ülkedeki merak, tepki Her sene 10 günümü vize kuyruklar nda geçirmeme neden olmas na ra men Türk olmak markas n seviyorum. Türk tür, herfleyi yapabilir diye bir mana ifade etti ine inan yorum. nas ld? Ben bu ülkelere ve yöneticilerine daha önceki görevlerimde hep yak nd m. Ben, Türk olman n hiçbir negatif etkisini görmedim; hatta pozitif oldu u yanlar var. Ben, Türk olmay önemseyen biriyim. Bana problemler yaratmas na ra men pasaportumu da hâlâ de ifltirmedim. De ifltirmeyece im de. Her sene 10 günümü vize kuyruklar nda geçirmeme neden olmas na ra men Türk olmak markas n seviyorum. Türk tür, herfleyi yapabilir diye bir mana ifade etti ine inan yorum. 18 CEO s / 2006/ Say : 33