EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs 2013 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI 3 TURİZM GELİRİ ve GİDERİ 5 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 6 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) 6 GRAFİKLER Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği. 3 Grafik 2 : Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret. 4 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) değeri sabit fiyatlarla %1,4 arttı. Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2012 yılı dördüncü üç aylık çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre cari fiyatlarla %7,4 lük artışla 364 177 Milyon TL, sabit fiyatlarla %1,4 lük artışla 29 935 Milyon TL oldu. GSYH 2012 yılında cari fiyatlarla 1 416 817 Milyon TL oldu. GSYH değeri 2012 yılında cari fiyatlarla %9,2 lik artışla 1 416 817 Milyon TL, sabit fiyatlarla %2,2 lik artışla 117 754 Milyon TL oldu. Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri 2012 yılında cari fiyatlarla 18 927 TL, ABD doları cinsinden 10 504 Dolar olarak hesaplandı. Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2012 yılı dördüncü üç aylık çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %1,4 lük artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki çeyreğe göre %0,0 oldu. İstihdam İşsizlik ve İşgücü Hareketleri İşsizlik oranı %10,5 seviyesinde Türkiye genelinde işsiz sayısı 2013 yılı Şubat (1) döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 163 bin kişi artarak 2 milyon 884 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı ise 0,1 puanlık artış ile %10,5 seviyesinde Tarım dışı işsizlik oranı 0,2 puanlık artış ile %12,9, 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 2,1 puanlık artış ile %20,4 oldu. İstihdam edilenler 1 milyon 208 bin kişi arttı İstihdam edilenlerin sayısı 2013 yılı Şubat döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 208 bin kişi artarak 24 milyon 546 bin kişiye yükseldi. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 104 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 1 milyon 104 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %22,5'i tarım, %19,9 u sanayi, %6,2 si inşaat, %51,3'ü ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında inşaat sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,6 puan, hizmetler sektörünün payı 0,2 puan artarken, tarım sektörünün payı 0,8 puan, sanayi sektörünün payı ise 0,2 puan azaldı. İstihdam oranı %44,4 olarak İstihdam edilenlerin oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,5 puanlık artış göstererek %42,9 dan %44,4 e yükseldi. İşgücüne katılma oranı %49,6 olarak Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, 2013 yılı Şubat döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,7 puan artarak %49,6 oldu. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 1,2 puanlık artışla %70,3, kadınlarda ise 2,2 puanlık artışla %29,6 olarak Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam arttı, işsiz sayısı azaldı. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2
İthalat İhracat ve Dış Ticaret Açığı İhracat Nisan ayında %0,9 azaldı, ithalat %18,4 arttı. Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2013 yılı Nisan ayında, 2012 yılının aynı ayına göre %0,9 azalarak 12 520 milyon dolar, ithalat %18,4 artarak 22 824 milyon dolar olarak İhracatın ithalatı karşılama oranı 2012 Nisan ayında %65,5 iken, 2013 Nisan ayında %54,9 a geriledi. Dış ticaret açığı %55,1 arttı. Nisan ayında dış ticaret açığı %55,1 artarak 6 643 milyon dolardan 10 304 milyon dolara çıktı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2013 yılı Nisan ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %3,8 azaldı, ithalat %14,3 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2013 Nisan ayında bir önceki aya göre ihracat %1,6 azaldı, ithalat %10,7 arttı Avrupa Birliği ne ihracat %2,8 arttı. Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki payı 2012 Nisan ayında %38 iken, 2013 Nisan ayında %39,4 e yükseldi. AB ye yapılan ihracat, 2012 yılının aynı ayına göre %2,8 artarak 4 936 milyon dolar olarak En fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Almanya, 2013 Nisan ayında en fazla ihracat yapılan ülke oldu. Bu ülkeye yapılan ihracat 2012 yılı Nisan ayına göre %4,2 azalarak 1 054 milyon dolar olurken; Almanya yı sırasıyla Irak (919 milyon dolar), İngiltere (630 milyon dolar) ve İtalya (614 milyon dolar) takip etti. İthalatta ilk sırayı Almanya aldı. İhracatta motorlu kara taşıtları ve aksam parçaları ilk sırada yer aldı. İthalatta mineral yakıtlar ve yağlar ilk sırada yer aldı. Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği Dış Ticaret, Nisan 2012-2013 Dış Ticaret, Ocak-Nisan 2012-2013 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3
İhracatın %59,6 sını KOBİ ler gerçekleştirdi. 2011 yılında 52 495 girişim ihracat, 63 351 girişim ithalat yaptı. İhracatın %59,6 sı 0-249 kişi çalışan ve KOBİ olarak değerlendirilen girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın ise %39,9 u KOBİ ler tarafından yapıldı. İhracatta 0-9 kişi çalışan mikro girişimlerin payı %15,2 olurken, %25,7 si 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler, %18,7 si 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimler ve %40,2 si 250+ kişi çalışan girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın %60 ı 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından gerçekleştirilirken, 0-9 kişi çalışan mikro ölçekli girişimlerin payı %6,5, 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimlerin payı %15,3 ve 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimlerin payı %18,2 oldu. Dış ticarette sanayi sektörü ilk sırada. Girişim ana faaliyetleri esas alındığında ihracatın %59,4 ü, ithalatın ise %52,9 u sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %36,5, ithalattaki payı ise %32,5 düzeyinde Grafik 2. Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret Sanayi sektörü ihracatının %63,6 sı 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından yapıldı. Ticaret sektörünün ihracatında ise %46,8 payla 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler en yüksek paya sahip grup oldu. Sanayi sektörü tarafından yapılan ithalatta %74,3 payla 250+ kişi çalışan büyük girişimler, ticaret sektörü tarafından yapılan ithalatta ise %30,6 payla 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler ilk sırada yer aldı. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4
Turizm Geliri ve Gideri Turizm geliri geçen yılın aynı çeyreğine göre %39,6 arttı. Turizm geliri Ocak, Şubat ve Mart aylarından oluşan I. çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %39,6 artarak 4 918 553 bin $ oldu. Turizm gelirinin %72,5 i yabancı ziyaretçilerden, %27,5 i ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile organize etmektedirler. Bu çeyrekte yapılan harcamaların 4 406 212 bin $ ını kişisel harcamalar, 512 341 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Ziyaretçilerin kişi başına ortalama harcaması 982 $ oldu Bu çeyrekte yabancıların ortalama harcaması 868 $, yurtdışında ikamet eden vatandaşların ortalama harcaması ise 1 442 $ oldu. Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı çeyreğine göre %18,7 arttı Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2013 yılı I. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %18,7 artarak 5 008 425 kişi oldu. Bunların 4 076 518 ini yabancılar, 931 907 sini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu. Turizm gideri geçen yılın aynı çeyreğine göre %38,5 arttı. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı çeyreğine göre %38,5 artarak 1 205 355 bin $ oldu. Bunun 859 929 bin $ ını kişisel, 345 426 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı 2012 yılı I. çeyreğine göre %31,4 arttı. Bu çeyrekte yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %31,4 artarak 1 659 631 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 726 $ olarak TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TÜFE de aylık değişim %0,15 olarak TÜFE de (2003=100) 2013 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %0,15, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,21, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,51 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,51 artış Aylık en yüksek artış %8,85 ile giyim ve ayakkabı grubunda Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Mayıs ayında endekste yer alan gruplardan eğitimde %1,73, lokanta ve otellerde %0,75, eğlence ve kültürde %0,46, haberleşmede %0,40 artış Aylık en fazla düşüş gösteren grup %2,18 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Mayıs ayında endekste yer alan gruplardan çeşitli mal ve hizmetlerde %0,37, ev eşyasında %0,22, konutta %0,04 düşüş Yıllık en yüksek artış %16,09 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre lokanta ve oteller (%8,78), haberleşme (%7,49), gıda ve alkolsüz içecekler (%7,07) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek artış %0,63 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) de oldu. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ÜFE de aylık %1,00 artış Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), 2013 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %1,00, bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,99, bir önceki yılın aynı ayına göre %2,17 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,27 artış gösterdi. Aylık değişim; tarımda %5,80, sanayide %0,09 olarak Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,39 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,30 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre %0,33 artış Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,52, bir önceki yılın aynı ayına göre %3,78 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,87 artış Sanayide en yüksek aylık artış elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı sektöründedir. Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,13 düşüş, imalat sanayi sektöründe %0,07 düşüş, elektrik, gaz ve su sektöründe %1,77 artış olarak Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler; elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı (%1,96), taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri (%1,88), tekstil ürünleri imalatı (%0,77) alt sektörleridir. Buna karşılık ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%-7,56), kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri (%-2,11), mobilya ve b.y.s. diğer ürünlerin imalatı (%-1,84) ve iletişim teçhizatı imalatı (%- 1,80) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler oldu. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 6