AKVARYUM BALIKLARININ BESLENMESİ Balık Beslemenin Temel İlkeleri Balıkların beslenme davranışları öğrenilmeli Besin maddesi gereksinimleri belirlenmeli Uygun şekil ve büyüklükte yemler verilmeli Balıklardaki metabolik faaliyetler aşağıdaki şu hususları kapsar. Besin maddeleri alımı, besin maddelerinin sindirimi ve rezorbsiyonu Besin maddelerinin parçalanması ve bunlardan enerji sağlanması ki buna (disimilasyon) denir. Rezorbe edilen maddelerden yeni vücut maddelerinin yapımı (asimilasyon) Sindirim artığı maddelerin atımı ekskresyon Sindirim Sistemi
Doğu Afrika Kilibalığı (Yukarı Dönük Ağız) Melekbalığı (Dışsal ağız) Dönen Yılanbalığı (İçsel ağız) Çalı Burunlu Kedibalığı (Emici ağız)
Fil Burunlu Balık (Dokunaçlı Burun) Siyah Benekli Çöpçü Balığı Yem Tüketimlerine Göre Sınıflandırma HERBİVORLAR Ortamdaki bitkisel materyaller ile çürümüş organik materyelleri yem olarak değerlendirirler. Küçük mide ve uzun bağırsak Ör: Gümüş sazanı, Ot balığı KARNİVORLAR Ortamdaki çok küçük hayvansal yaratıkları, amip türleri veya küçük memeliler gibi hayvansal kökenli materyalleri tüketirler. Büyük mide ve kısa bağırsak, Ör: Pirana, alabalık OMNİVORLAR Hem bitkisel hem de hayvansal kökenli yemlerle beslenirler. Uzun bir bağırsak bazı türlerde gerçek bir mide yoktur. Ör: koi (sazan),kedi balığı Bazı Çevre Faktörlerinin Beslenme Üzerine Etkisi
1-Zaman Gündüz(Görme) Gece(tatma, dokunma, koklama) 2- Mevsim (Bazı balıklar su sıcaklığının yükselmeye başladığı bahar döneminde beslenmeyi artırırlar) 3- Işık yoğunluğundaki hızlı değişimler 4- Yemlere fiziksel dokunma 5- Su sıcaklığı Başlıca Balık Yemleri Ne Kadar Yem? ANA KURAL: Az ve sık sık besleme Günde iki üç kez 2-3 dk içinde tüketilen miktarlar Genel Beslenme Gereksinimleri Protein Genç balıkların yaşlı balıklardan daha çok proteine gereksinimi vardır (Yaşlılarda %30-35 Gençlerde % 40-50). Akvaryumdaki balıkların protein gereksinimleri çok iyi
ayarlanmalıdır. Çünkü protein metabolizmasının yıkımlanma ürünleri (amonyak) yaşama ortamlarını kirletir. Nitrojenli atıkların yaklaşık % 85 i solungaçlar yoluyla olur. Yağlar Balıklar memelilere göre daha fazla uzun zincirli doymamış yağ asitlerine (Omega 3) gereksinim duyarlar. Balıkların enerji gereksinimleri düşüktür. Yavru büyütme döneminde en az % 45 Protein % 6 yağ olmalıdır. Normal gelişme için gereklidir Yağda eriyen vitaminlerin ve sterollerin taşıyıcısıdır Biyolojik membranların yapısını oluşturur Hormonların komponentidir ve prostaglandin sentezinde prokürsördür. Karbonhidratlar Ucuz enerji kaynağıdırlar. Ilık su balıkları, soğuk su balıklarına göre daha fazla miktarda karbonhidrat kullanırlar. Herbivor balıkların çoğu (altınbalıkları, koi) kalınbağırsaklarındaki mikroflora sayesinde kompleks karbonhidratları sindirebilirler Balıkların aşırı glukoz seviyesini kontrol yetenekleri zayıftır. Glukoz sindirimini takiben, kan glukoz düzeyi hızla yükselir ancak düşmesi saatler alır Örneğin alabalıklarda glukozun döngüsü ratların 10 katı daha yavaştır. Mineraller Doku oluşumu Metabolizmada görevleri vardır Balıklar suda eriyebilen mineralleri solungaçlar yoluyla absorbe ederler. En kritik mineral Fosfor dur. Vitaminler Pek çok balık C vitamini sentezleyemez Enerji Balıklar protein sentezi için daha az enerji harcarlar Balıkların yüksek proteinli diyetleri özümseme yetenekleri kuvvetlidir. Balıkların enerji kaynağı olarak karbonhidratları kullanım yetenekleri zayıftır Balıklar, kuşlar ve memelilerde yemdeki proteinin vücut proteinine dönüşümü benzerdir. Enerji Terimleri Brüt Enerji: Yem kaynaklarının gross enerji kapsamıdır
Sindirilebilir Enerji (SE): Balığın yediği yemin gross enerjisinden, dışkısıyla olan enerji kaybı çıkarılınca geriye kalan enerjidir. Fekal Enerji (FE): Dışkıyla kaybolan enerjidir. İdrar Enerjisi (İE): İdrarla kaybolan enerjidir. Solungaç Enerjisi (SE): Solungaçlarla kaybolan enerjidir. Metabolik Enerji (ME): Sindirilebilir enerjiden, idrar ve solungaçla olan enerji kaybı çıkarılınca geriye kalan enerjidir. Gross Enerji Değerleri Karbonhidratlar (Glukoz) 3.77 kkal/g Proteinler (Kazein) 5.84 kkal/g Yağ (Soya yağı) 9.28 kkal/kg ISI ARTIŞI Memelilerde ME ile % 30 ısı artışı olurken, balıklarda bu oran %3.5 tir. Düşük ısı artışı olmasının nedeni üre ya da ürik asit yerine ekskresyonun amonyak ile olmasındandır. 1 ATP/(N) Amonyak 4 ATP/ 1 Molekül üre (2 Nitrojen) 10 ATP/ (4N) Ürik asit BALIKLARIN ENERJİ İHTİYAÇLARI Üç grup altında incelemek mümkündür. Toplam Enerji İhtiyaçları - Büyüme Enerjisi İhtiyacı Büyüme için gerekli olan enerji ihtiyacını embrional gelişme dönemini ve yumurtadan çıktıktan sonraki büyüme dönemi için ayrı mutala etmek gerekmektedir. Embriyonal gelişme döneminde ve yumurtanın ihtiva ettiği enerjiden yararlanma, bu enerji sadece büyümede kullanıldığı için maksimum bir yararlanmaya yakındır. Civcivlerde yapılan bir araştırmada yumurta sarısında bulunan enerjinin %67 sinin embriyonal gelişme dönemi sonunda civciv vücuduna transfer olduğu bulunmuştur. Bu değer maksimum bir yararlanmaya yakın olan bir değerdir. Pisi balığı yavrusu üzerinde yapılan bir araştırmada da (çok yeni çıkmış yavru) yumurta sarısındaki
enerjinin %65,7 sinin sarının tamamıyla absorbe edilmiş olması halinde balığın vücuduna transfer olduğu saptanmıştır. -Yaşama Payı Enerji İhtiyacı Balığın yaşama payı enerji ihtiyacı miktarı, alınan enerji ile vücutta depolanan enerji arasındaki farka eşittir. Dere alabalıklarında yemlerdeki enerjinin %70 i yaşama payı enerjisini sağlamada kullanılmaktadır. Balıkların yaşama payı enerji ihtiyaçları ile ilgili aşağıdaki önemli kuralları zikredebiliriz. Bir balığın, yaşama payı enerji ihtiyacının mutlak miktarı, artan vücut büyüklüğü ile artar. Bir balığın beher kg vücut ağırlığı için yaşama payı enerji ihtiyacı artan vücut büyüklüğü ile azalır. Büyük cüsseli balıklarda bir vücut yüzeyi için gerekli yaşama payı ihtiyacı küçük cüsseli balıklardaki ile yaklaşık olarak aynıdır. Yaşama payı enerji ihtiyacının, toplam enerji ihtiyacı içerisindeki payı balık ne kadar yavaş gelişiyor ise o kadar büyük olmaktadır. Yani hızlı bir gelişmede (büyümede) balık aynı derecede ağırlık artışı için prodüktif olmayan enerjiyi daha kısa sürede kullanmaktadır. Balıklar Memelilere Göre Neden Düşük Enerji Gereksinimineİhtiyaç Duyarlar Vücut ısılarını korumak zorunda değildirler. Pozisyonlarını korumak için daha az enerji harcarlar. Protein katabolizmasında ve nitrojenin atılımında daha az enerji harcarlar. Balıkların Enerji İhtiyaçları Üzerinde Etkili Olan Faktörler Balık türü Metabolizma kimyasal bir olaydır. Bütün kimyasal olaylarda olduğu gibi sıcaklığın yükselmesi ile hızı artar. Bu nedenle sıcak su balıklarının metabolik hızları soğuk su balıklarının metabolizma hızlarından daha büyüktür. Sıcak su balıklarının doğal yetişme alanlarındaki enerji ihtiyaçları eşit aktivitedeki soğuk su balıklarının enerji ihtiyacından daha fazladır. Balık büyüklüğü Küçük yapıdaki balıklar büyük yapıdaki balıklara göre daha yüksek bir metabolizma hızına sahiptirler. Ayrıca küçük balıkların vücut yüzeyleri nisbi olarak büyük balıkların vücut yüzeylerinden daha geniştir. Bu nedenle küçük balıkların suya vereceği ısı daha fazla olmakta dolayısıyla enerji ihtiyaçlarıda daha yüksek bulunmaktadır.
Balığın yaşı Genel olarak enerji ihtiyacı sıcak kanlı hayvanlarda yaşla birlikte azalır. Yaşlılıkla birlikte enerji ihtiyacında bir azalma yaşlanmanın büyüme hızında meydana getirdiği azalmadan ileri gelmektedir. Su sıcaklığı Pratik şartlarda balıkların vücut ısıları içinde yaşadıkları suyun ısısına eşittir. (poikiloterm hayvanlardır) Balılarda metabolizma intensitesi ile su sıcaklığı arasındaki ilişki bunları sıcak kanlı hayvanlardan ayıran birinci derecede bir özelliktir. Suyun sıcaklığının artması ya da eksilmesi halinde balığın metabolik hızı ve buna bağlı olarakta enerji gereksinmesi artar veya eksilir. Balığın aktivitesi Balığın aktivitesindeki bir artış, enerji ihtiyacını da artırır. Yani balık ne kadar hareketliyse enerji metabolizması da o kadar yüksektir. Respirasyon hızı artışının ölçü olarak kabul edildiği aktivite artışında su akış hızı, beslenme, çevreye uyum zorunluluğu ve fiziksel koşullar gibi çeşitli faktörler etkili olabilmektedir. Suyun kimyasal yapısı Yaşanılan suyun ca içeriğinin balıkların bazal metabolizmaları üzerindeki etkileri ortalama 5,9 g ağırlıktaki tatlı su kefallerinde araştırılmıştır. Sudaki ca miktarının 102 mg/l ve 25 mg/l olduğu durumlarda 10-15-20 C sıcaklıklarda bazal metabolizmanın ca miktarı düşük olan suda (Ca) ca zengin suya oranla ve verdiğimiz su sıcaklıklarına göre sırasıyla %14, %16, %22 ve %48 daha fazla olduğu saptanmıştır. Işığa maruz bulunma (ışıklanma süresi) Işıklanma süresinin uzunluğu balığın devamlı aktif kalmasına nedan olması bakımından dolaylı olarak metabolizma intensitesini ve enerji ihtiyacını artırmaktadır. Rasyonun yapısı ve besin maddesi alımı Rasyonu oluşturan besin maddelerinin cins ve miktarları da metabolizma hızı üzerinde etkili olmaktadır. Eğer rasyon yüksek düzeyde protein ihtiva ediyorsa bu proteinin bir kısmı enerji sağlamada kullanılması metabolizma hızını artırmaktadır. Protein metabolizması sonucu meydana gelen toksik maddelerin vücuttan atılması içinde ayrıca bir enerji gerekmektedir. Bazı Akvaryum Balıklarının Protein ve Enerji İhtiyaçları
Proteinlerin nitelikleri ihtiva ettikleri ekzojen amino asitleriyle ölçülür. Eğer bir protein ekzojen amino asitlerin hepsini ihtiva ediyorsa o proteinin biyolojik değeri yüksek demektir. Ekzojen amino asitlerden birinin yokluğu veya miktarının azlığı diğer amino asitlerininde değerlendirilmemesine veya düşük ölçüde değerlendirilmesine neden olur. Bunu bir fıçı örneğiyle aşağıdaki şekilde açıklamak mümkündür. Yem Tipleri Canlı o Alg o Zooplankton o Yakalanan-atık balıklar Formule Edilen
o Yüzen o Batan o Karışık Yemleme Sıklığı Sindirim sistemi tipi Herbivor => Omnivor =>Karnivor Yaşam dönemi Larva => Genç => Erişkin => Kuluçka Sıklık Günde 1-10 kez Balıkları Beslerken Dikkat Edilecek Noktalar Aşırı yem verilmemeli, balığın doğal besleme eğilimi bilinmelidir. Tek bir yeme saplanıp kalınmamalı, balığın ihtiyaçları doğru karşılanmalıdır. Tehlikeli sinek böcekleri,ayıklamadan canlı yeme geçilmemeli Gece balıklarını karanlıkta yemlemek gerekir, yoksa aç kalırlar Beyaz kurtlar yağlı oldukları için fazla verilmemelidir. Tubifex kurtları temizlemeden verilmemelidir. Yem Formulasyonu hazırlarken dikkat edilecek hususlar Yem maddelerinin fiyatı Yem maddelerinin besin maddesi içerikleri Balıkların besin maddesi ihtiyaçları Besinlerin kullanılabilirliği Yem ham maddelerindeki minimum maksimum kısıtlamalar