YER HİZMETLERİ VE RAMP - I Öğr. Gör. Gülaçtı ŞEN
RAMP EMNİYETİ 1. Anti Collision Beacon Nedir? 2. Jet motor tehlikeleri 3. Pervaneler hakkında uyarılar 4. Uçak Emniyet Sahaları (ES/SES) 5. Ramp teki Ana Tehlikeler 6. Yaya Emniyeti 7. Uçak Altı Emniyeti
ACB veya Anti Collision Beacon Nedir? Uçaklar kuleden motor çalıştırmak için izin aldıklarında ve motorları çalıştığı sürece, motorun çalıştığını veya çalışmak üzere olduğunu gösteren, ışıldayarak yanıp sönen kırmızı uyarı ışığına denir. ACB ler uçak gövdesinin hem üzerinde hem de altındadır. ACB açık olduğu durumlarda bu bölgeden uzak durmalıyız. ACB açık olduğu durumlarda, uçağa sadece GPU bağlanabilir ve ön dikme takozları yerleştirilebilir.
UÇAK MOTOR TEHLİKELERİ Uçak motorları çalışma prensipleri nedeniyle, kurallara uyulmadığı taktirde ölümle sonuçlanabilecek kazalara neden olabilir.
UÇAK MOTOR TEHLİKELERİ Uçaklara güç veren büyük motorlar vardır. İki farklı uçak motor tipi vardır. Bunlar jet motoru ve pervane motorudur. Jet veya pervane motorunun her ikisi de kendisine yaklaşanları kolayca öldürebilir.
JET MOTORUNUN ÇALIŞMA PRENSİBİ Motorun itme gücü, gazın yoğun bir şekilde hızlandırılması sonucu ortaya çıkar.
JET MOTORUNUN ÇALIŞMA PRENSİBİ Jet motorunda itme eylemini yaratacak gücü üretmek için gereken hava, motorun ön kısmından çekilir. Bu büyük bir çekim alanı oluşturur. Motorun içine giren hava, yakıt ile birlikte yanarak, egzoz kısmından dışarıya atılır. Bu ise uçak motorlarının arka tarafında bulunan cisimleri savurup fırlatan bir rüzgarın oluşmasına yol açar. Bu yüzden jet motorların etrafında son derece dikkatli olmamız gerekir.
JET MOTORUNUN TEHLİKE ALANLARI Jet motorların etrafında iki önemli tehlike bölgesi vardır. Jet Ingestion (emme): Motorların ön kısmındaki hava, büyük bir emme gücü ile motora çekilir. Bu bir insan vücudunu içine çekebilecek kadar güçlüdür. Jet Blast (püskürtme): Motorun arkasında ise motor egzozundan hızla ve yüksek sıcaklıkta dışarıya çıkan hava patlaması oluşur. Motorun itme gücü artıkça, bu havanın sıcaklık ve hızı da aynı oranda artar.
JET MOTORUNUN TEHLİKE ALANLARI JET INGESTION:(Çekim Alanı) JET BLAST (Jet Rüzgarı)
JET INTAKE (ÇEKİM ALANI) TEHLİKESİ Uçak motorları durmadan veya Anti Collision Beacon ışığı yanarken uçağın burun hizasından ileriye geçmemeliyiz. Uçağın ana dikmesine Anti Collision Beacons (ACB) ışıkları söndükten sonra takoz yerleştirilir. Jet ingestion ın (engine intake) emme gücü etkisi, uçağa çok yaklaşırsanız öldürücü olabilir. Motorlar çalışırken hiçbir koşulda tehlikeli bölgelere yaklaşmayınız.
JET INTAKE IN ETKİLİ OLDUĞU MESAFE Jet uçaklarının motorlarının farklı emiş güçleri vardır. Bu nedenle bu emiş gücünün yarattığı tehlikeli bölgeler 15 metreye kadar etkili olabilir. Bu emiş gücü motora yaklaştıkça daha tehlikeli olur. Hiçbir zaman yaklaşmayın.
JET BLAST(JET RÜZGARI Düşük Güç (Rölantide çalışan uçak) Yüksek Güç (Hareket halinde olan uçak)
PERVANELER HAKKINDA UYARILAR
PERVANELİ UÇAKLARDA DİKKAT! Hiçbir zaman pervaneyi el ile durdurmayınız. Pervaneler tamamen durana kadar bekleyiniz. Pervaneler özellikle sonra sessizdir. motorlar durduktan Dönen pervaneler kolayca görünmez. Pervane motoru çalıştığı zaman, pervanelerin çevresindeki tehlikeli alan 4 metredir. Pervane durmuş olsa bile hiçbir şekilde pervanenin altından veya arasından geçmemeli, etrafındaki yoldan geçiniz.
PERVANELİ UÇAKLARDA DİKKAT! ÖNEMLİ: Uçak üzerinde bulunan anten ve çıkıntılara çok dikkat etmeliyiz.
UÇAK EMNİYET SAHASI Uçaklar, emniyetli bir operasyon için hayali bir çizgi ile kuşatılmıştır. Bu saha ekipmanlar için mavi ve yayalar için ise kırmızı renkle gösterilmiştir. Yayalar, uçak motorları çalışmasa bile emniyet sahasının dışında kalmalıdır. Ekipmanlar ise sınırlandırılmış ekipman alanına göre emniyetli mesafe bırakılarak, konumlandırılmalıdır.
UÇAK EMNİYET SAHASI Her hangi bir aracı uçağa yanaştırırken veya aracı uçaktan çekerken, aracın sürati yürüme hızında olmalı (5km) Uçağın çok yakınında bulunması gereken ekipmanlar, Emniyet Sahası (ES) içerisine giriş yapabilirler. Sadece direk olarak uçağın hazırlanması için gerekli olan ekipmanlar Sınırlandırılmış Ekipman Sahası (SES) içerisine girebilirler. Diğer ekipmanlar SES in dışında kalmalıdır.
SAĞLIK VE EMNİYET Yayalar, taksi yollarından karşıdan karşıya geçemez.
SAĞLIK VE EMNİYET Rampte çalışmanın tehlikelerinden biri araç sürücüleri ve pilotlar tarafından görülememektir. Bu nedenle Yüksek Görünürlük Sağlayan Kıyafet (High Visibility Clothing HVC) giyilmelidir. Hatta emniyetin sağlanması için gündüzleri de giyilmelidir. Emniyetli şekilde çalışabilmek için «Kişisel Koruma Ekipmanları» muhakkak giyilmelidir. Yüksek görünürlük sağlayan kıyafetler Koruyucu ayakkabı Kulak koruyucuları İş eldivenleri Ayrıca, tehlikeli sıvıların yükleme boşaltımını yaparken veya sıvılarla alakalı çalışırken, kullanılan maddelerin sıçrama riskinden dolayı yüz koruyucu kullanılmalıdır.
SAĞLIK VE EMNİYET Ağırlık Kaldırılması Kaldırma işlemi yapılırken vücudun dengesinde zorlanma olur. Kasları incinmesini engellemek için, sırt kasları yerine güçlü bacak kaslarını kullanmamız gerekir. Yükleme Uçağa palet, konteynır ve sabitlenmemiş veya bağlanmamış bulk kargonun yüklenmesi ile ilgili çalışıyorsanız: Yükleri atmayın, düşürmeyin sadece rahatça yere koyun. Eşyaları kaldırmak yerine kaydırarak yerleştirin. Metal kayış kullanmamaya özen gösterin. Her zaman eldiven giyin. Bagaj arabası kullanımında kargonun düşmediğinden emin olun.
FOD: Foreign Object Damage Yabancı madde döküntüsü olarak adlandırılan FOD, personelin yaralanmasına ve uçağın zarar görmesine neden olabilecek herhangi bir maddedir. Örn: Kağıt parçası, lastik, demir parçası vb. FOD her yerde olabilir. Personelin sorumluluğu, gördüğü tüm FOD ları toplamaktır.
FOD Oluşma Nedenleri Bir işin yapılması esnasında kullanılan vida somunu, cıvata, kağıt, plastik, kutu içecek, bardak, bez parçası, kırılmış kaldırım parçası, bagaj parçası ve etiketi, uçak çöpü, ikram ekipmanı vb. kaldırılmamış maddelerden ve bölgelerin düzgün temizlenmemesinden, Kötü hava koşulları sonrası temizlik operasyonunun uygun yapılmamış olması, Alet ve parçaların sayımının/takibinin yapılmaması, Yer destek ekipmanlarının (GSE lerinin) yeterli korunmaması Apronda devam eden çalışmalar/inşaat sahaları olabilir.
FOD Oluşumunun Engellenmesi Uçak operasyon/ handling, bakım ve ilgili işleri yapan tüm personel in FOD araştırma/önleme/kaldırmaya ait temel ve tazeleme eğitimlerini alması gerekmektedir. Bu eğitim göreve başlatma ve tazeleme eğitim programlarının bir parçasını oluşturmalıdır. FOD önlemenin anahtar elemanı etkin housekeeping ile FOD suz ve düzenli bir çalışma yeri sağlamaktır. Uçak operasyonlarına dahil olan ve ilgili işlerdeki tüm çalışanlar, FOD u tanımak için eğitim almalıdır.
FOD Oluşumunun Engellenmesi Metalik materyallerin toplanması için mıknatıs çubuklar/barlar yer servis ekipmanları (genellikle tow motorları) altına yerleştirilebilir. Konteynır üzerinde büyük kırmızı harfler ile F.O.D çıkartması bulunan fosforlu veya parlak (sarı) renkli olmalıdır. Uçak manevra bölgeleri, apron ve gateler ve bunların yanındaki bölgeler dahil olmak üzere tüm hava tarafı bölgeleri rutin olarak süpürülmelidir. Yer destek ekipmanlarının (GSE lerin) yerleştirildiği bölgeler periyodik olarak süpürülmelidir. Alet Kontrolü Uçak içinde, üzerinde ve motorlarında kullanılan tüm aletler sayılmalıdır.
FOD Oluşumunun Engellenmesi Uçağın run-up, repositioning veya servis tamamlanması için hangardan alınması öncesi uçakta veya etrafında alet kalıp kalmadığına dair check yapılır. Uçağın varışı ve push-back öncesi bölgeler teftiş edilmelidir. Asfalt/betonda bozulma olup olmadığı kontrol edilmeli ve bir bozukluk tespit edildiğinde hemen rapor edilip tamir edilmelidir. Her run-up tan önce, bölge FOD için taranmalıdır.
KAYNAKLAR Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları Ramp Hizmetleri Pegem Akademi Yayıncılık, 1.Baskı, Kasım 2014. www.airporthaber.com www.turkishairlines.com
Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle Öğr.Gör. Gülaçtı ŞEN İstanbul Aydın Üniversitesi Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği Bölümü