ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN
BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? Hak Hukuki Olay Hukuki Fiil Hukuki İşlem
HAK Hak nedir? Haklar hukuk düzeninin kişiye tanıdığı ve koruduğu bazı ayrıcalıklar mıdır? Hak süjesi birey, bazı haklara sahip, ve egemen bir güce bağlı bir kişi midir? Yoksa hukuk düzeninin tanıdığı ve koruduğu bazı ayrıcalıkların (hakların) sahibi midir? (Keyman ve Toroslu, 2012, 140)
HAK Hukuk ile hak arasında nasıl bir ilişki vardır? Hukuk ile hak arasında bir objektiflik sübjektiflik ilişkisi vardır. (Keyman ve Toroslu, 2012, 140)
HAK Hakla ilgili görüşler: "Hakkın varlığı, bir şeyi yapmak, bir şeye sahip olmak gücüne sahip bulunan veya bu konuda seçimlik yetkiye sahip süjenin varlığına bağlıdır." GROTIUS (Keyman ve Toroslu, 2012, 140)
HAK "Hak, hukuk düzeninin bireye tanığı bir irade gücü ve irade hakimiyetidir." "Eğer kişi iradesini başkasına karşı ileri sürebiliyorsa ve bunu kabul ettirebiliyorsa; hukuk düzeni de bu durumu destekliyorsa, o kişi hak sahibidir." WINDSCHEID (Keyman ve Toroslu, 2012, 141)
HAK Hakkın özü menfaattir. Hak, hukukça korunan menfaattir. Bu menfaat hem maddi hem de manevi menfaatleri içerir. Menfaat, hak sahibine, bir talepte bulunmak, dava açmak yetkisi tanır. JHERING (Güriz, 2011, 50; Keyman ve Toroslu, 2012, 143)
HAK "Hukuken korunan menfaat, iradenin içeriğidir." "Korunan aslında menfaat değil de iradedir." "Sübjektif hak, insana irade kudreti tanınması yoluyla korunan çıkardır." "Hak, kişinin, hukuk düzenince talep yetkisine sahip bulunduğu menfaattir." JELLINEK (Güriz, 2011, 51; Keyman ve Toroslu, 2012, 143)
HAK Hak, zarar verici davranışa karşı yaptırım öngören normdur. Bireyin yetkisi, normun öngördüğü yaptırımın uygulanmasından ibarettir. Normun kişiye verdiği şey, hak değil de (menfaate yönelik irade gücü değil de), menfaatin korunmasını isteme yetkisidir. KELSEN (Keyman ve Toroslu, 2012, 145)
HAK Hukuk kuralları kişilerle ilgili bazı hukuki durumlar yaratırlar: Objektif hukuki durumlar Genel ve sürekli nitelik taşırlar ve bir kez kullanılmakla sona ermezler. Subjektif hukuki durumlar Bir kez kullanılmakla sona ererler. DUGUIT
HAK TÜRLERİ A.ÖZEL HUKUKTAN DOĞAN HAKLAR B. KAMU HUKUKUNDAN DOĞAN HAKLAR
HAK TÜRLERİ ÖZEL HUKUKTAN DOĞAN HAKLAR MUTLAK HAKLAR-NİSBİ HAKLAR MALVARLIĞINA DAHİL OLAN ve OLMAYAN HAKLAR
HAK TÜRLERİ MUTLAK HAKLAR Herkese karşı ileri sürülebilir. Herkes tarafından ihlal edilebilir. Hak sahibinin mutlak egemenliği vardır. NİSBİ HAKLAR Sadece belli kişilere karşı ileri sürülebilir. Belli kişiler tarafından ihlal edilebilir. Hakkı ihlal edilip, zarar gören kişi ancak zarar verenden tazminat isteyebilir.
HAK TÜRLERİ MUTLAK HAKLAR AYNİ HAKLAR (EŞYA ÜZERİNDE HAKLAR) GAYRİ MADDİ ŞEYLER ÜZERİNDEKİ MUTLAK HAKLAR KİŞİLİĞE AİT HAKLAR
Ayni haklarda bir şahısla eşya arasında bir ilişki vardır. Ayni hakların en önemlisi, sınırsız nitelikteki mülkiyet hakkıdır. MK 683 «Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir.» Diğer ayni hakların hiçbiri, bu kadar sınırsız yetkiler tanımaz. (Sınırlı mutlak haklar) İrtifak hakkı-taşınmaz yükü.
HAKLAR Hakların doğması, değişikliğe uğraması, ortadan kalkması: Hukuki olaylar, Hukuki fiiller, Hukuk işlemler.
HUKUKİ OLAY Tanımlayınız Örnek veriniz
HUKUKİ FİİL İnsandan kaynaklanır. İnsanın iradi davranışlarından oluşur. Kendilerine hukuki sonuçlar bağlanmıştır.
HUKUKİ İŞLEM Kamu hukuku alanında, hukuk düzenini yaratma işlevini yerine getirir. Toplumun siyasi ve hukuki olarak örgütlenip düzenlenmesinde kullanılan hukuki bir araçtır. Özel hukukta, bireyin iradi davranışı ile seçtiği bir hukuki durumu yaratmasıdır.
HUKUKİ İŞLEMİN UNSURLARI İRADE KONU
HUKUKİ İŞLEMİN ÇEŞİTLERİ TEK TARAFLI NEDENE BAĞLI OLAN SAĞLARARASI İŞLEMLER ŞEKLE BAĞLI OLAN ŞARTA BAĞLI OLAN ÇOK TARAFLI NEDENE BAĞLI OLMAYAN ÖLÜME BAĞLI İŞLEMLER ŞEKLE BAĞLI OLMAYAN ŞARTA BAĞLI OLMAYAN
BU SUNUMDA YARARLANILAN KAYNAKLAR Güriz A. (2011). Hukuk Başlangıcı. Ankara:Siyasal Kitabevi. Keyman S., Toroslu H. (2012). Hukuka Giriş. Ankara:Yetkin Yayınları.