DASK & TARSİM 05.05.2017 Bilal TÜRKMEN
Yüzölçümün %66 sı I. ve II. Derece, Nüfusun %70 i bu bölgelerde, 1902-2000 117 hasarlı deprem, 1999 yılı Marmara Depremi %4 seviyesinde sigortalılık oranı 2000 yılı DASK ın faaliyete geçişi 2
Zorunlu Deprem Sigortası Programının Amaçları Konutlar için uygun primlerle deprem korumasının sağlanması Devletin depremden kaynaklanan mali yükünü azaltmak Risk Paylaşımı Uzun vadeli kaynak birikimi Risk yönetimi uygulamaları ile sigorta bilincini geliştirmek 3
Kurum Yapısı Zorunlu deprem sigortasını sunan özel bir yapı; kamu tüzel kişiliği Kamu-Özel Sektör İşbirliği (PPP), dışardan hizmet alımı (outsourcing) Karar alıcı birim: DASK Yönetim Kurulu Teknik İşletici: Bir sigorta şirketi / reasürans şirketi Önemli kararlar ve denetim: Hazine Müsteşarlığı Satışlar, sisteme katılan sigorta şirketleri ve bunların acenteleri: Etkin dağıtım kanalı Hasar Tespiti: Mevcut sigorta eksperleri Fonların bir bölümü, konusunda uzman portföy yönetim şirketleri, kalanı ise teknik işletici Kâr amacı gütmeyen bir kurum Kamu bütçesiyle ilişkili olmayan ödeme yapısı Uluslar arası yüksek bilinirlik Ürünün Özellikleri Bağımsız ve zorunlu bir ürün Sadece deprem riskine teminat sağlanmaktadır. Yalnızca bina hasarları kapsam dahilindedir. Eşya hasarları kapsama dahil değildir. Belediye sınırları içindeki tüm meskenler sigorta teminatı kapsamındadır. Köy bölgelerinde yer alan meskenler kapsama dahil değildir. Uygun Fiyatlı Lokasyon, bina tipi, meskenin yüzölçümüne göre fiyatlama Azami teminat 170.000 TL - %2 Muafiyet Kontrol noktaları: Tapu, su-elektrik abonilikleri ve konut kredileri 4
Sigorta Priminin Hesaplaması ZDS sigorta bedeli ve prim tutarı 3 temel faktöre göre belirlenmektedir: Binanın bulunduğu deprem tehlike bölgesi (5 bölge) Binanın yapı tarzı (3 yapı tarzı) Konutun brüt yüzölçümü 5
TARIM SİGORTASI
Kilit İfadeler Tarımı etkileyen riskler çok çeşitlidir ve özellikleri nedeniyle bu risklerin sigortalanması oldukça güçtür. Tarım sigortası, afet yardımlarına kıyasla devlet ve çiftçiler/üreticiler açısından daha iyi bir alternatiftir. Sigortalanmasındaki güçlük nedeniyle tarım sigortasına devlet desteği verilmesi kaçınılmazdır. Devlet desteği bir gereklilik olmakla birlikte, başarıya ulaşabilmenin en önemli faktörü sistemsel yaklaşımdır. Türkiye devlet destekli tarım sigortasında 10 yıllık geçmişi ile başarılı ve örnek gösterilen bir ülkedir. 7
Tarım Sigortasına Devlet Desteğinin Gerekçeleri Sigorta afet sonrası yardımlara nazaran daha iyi bir alternatiftir. Tarım sigortasının maliyeti yüksektir. Üreticilerin sigorta sistemine girmesinin teşvik edilmesi yönünde devlet desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Denetim Devletin sistem içerisindeki bir diğer rolü ise denetimdir. Havuzun ve İşletici Şirketin sigortacılık uygulamaları yönüyle denetimi Müsteşarlık, diğer tüm işlemlerinin denetimi ise Bakanlık tarafından yapılmaktadır. 8
Türkiye de Devlet Destekli Tarım Sigortası Sistemi 2006 yılı 5356 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu ve TARSİM in Kuruluşu Devletimizin önceki dönemlerde, tarımsal üretimi etkileyen doğal afetlere karşı, afet sonrasında üreticiye ödeme yapılması şeklindeki destekleme politikası, Devlet destekli tarım sigortası sisteminin faaliyete geçmesiyle beraber sigorta priminin sübvanse edilmesi şekline dönüşmüştür Kapsama alınacak riskler her yıl Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmektedir 9
Türkiye de Devlet Destekli Tarım Sigortası Sistemi Kurumsal Yapı Kurumsal yapının ve çerçevenin Kanunla belirlenmiş olması yani mevzuat altyapısının varlığı sistemin sürdürülebilir olmasını temin eden en önemli etkenlerden biridir. TARSİM in başlıca amaçları; Kanun kapsamındaki riskler ile ilgili olarak sigorta sözleşmelerinde standardın sağlanması, riskin en iyi koşullarda transferi için uygun ortam oluşturulması, oluşacak hasarlarda hasar tespit ve tazminat işlemlerinin tek merkezden yürütülmesi ve tarım sigortalarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasıdır. 10
Türkiye de Devlet Destekli Tarım Sigortası Sistemi İşletici Şirket İşletici Şirket bir sigorta şirketi olmamakla birlikte bir sigorta şirketinde bulunan teknik ve aktüerya, hasar, reasürans, bilgi teknolojileri, hukuk, satın alma, ve muhasebe gibi departmanları içermektedir. İşletici şirketin dokuz adet Bölge Müdürlüğü bulunmaktadır. İşletici şirket Havuz Yönetim Kurulunda alınan kararların uygulanmasının yanında primlerin tahsil edilmesi, hasar tespit ve tazminat işlemleriyle, reasürans, tanıtım faaliyetlerinin yürütülmesi, istatistik tutulması ve Havuz kaynaklarının yatırıma yönlendirilmesinden sorumludur. 11
Türkiye de Devlet Destekli Tarım Sigortası Sistemi Havuz Sistemi TARSİM devlet destekli bir havuz sistemidir. Havuz sistemiyle bir sigorta şirketinin tek başına üstlenemeyeceği kuraklık ve don gibi katastrofik risklerin teminat kapsamına alınabilmesi, reasürans katılımının teşvik edilerek reasürans kapasitesi ve kapsamının genişletilmesi, sigorta şirketlerinin bilgi, personel ve mali kaynaklarının ortak olarak daha verimli bir şekilde kullanılması, Devletin prim ve hasar fazlası desteğinin etkin şekilde kullanılması, fiyatlarda haksız rekabetin önlenmesi ve sigortaya katılımın artırılması amaçlanmıştır. 12
Türkiye de Devlet Destekli Tarım Sigortası Sistemi Havuz Sistemi Tarım sigortasında fiyatlar tarihsel veriye dayanarak hesaplanmaktadır. Ancak veri yokluğunda aktüeryal bazda bir hesaplama yapılması mümkün olmamaktadır. Bu nedenle oluşan belirsizlik ancak yeterli büyüklükte ve çeşitlendirilmiş bir portföy sayesinde yönetilebilir hale getirilebilmektedir. Devlet destekli tarım sigortası sisteminde oluşturulan havuz sistemi sayesinde ülke tarımını etkileyen risklerin bir araya getirilerek büyük sayılar kanununa işlerlik kazandırılması ve risklerin bir sigorta şirketine göre daha iyi dağıtılması sağlanmaktadır. Rizikoların belirlenen standart teknik şartlar dahilinde değerlendirilerek sigorta kapsamına alınması ve sigorta sözleşmelerinin de standart genel şartlara tabi olması sistemde yeknesaklığın ve şeffaflığın sağlanmasına katkı sunmaktadır. Ayrıca, sunulan sigorta ürünlerine ilişkin tarife yapısı nedeniyle sistem fiyat rekabetine kapalıdır 13
Türkiye de Devlet Destekli Tarım Sigortası Sistemi Havuz Sistemi Daha öncede belirtildiği üzere, tarım sigortası özel uzmanlık ve yapılanma gerektiren ve bu yönüyle elementer branşta faaliyet gösteren bir sigorta şirketinin diğer operasyonlarından ayrılan bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle, Devlet destekli tarım sigortası sisteminde operasyonların tarım sigortası alanında uzmanlaşmış bu yapı üzerinden yürütülmesi, ölçek ekonomisinin getirdiği faydalar birlikte bir yandan operasyonel maliyetlerin düşürülmesine katkı sağlarken bir yandan etkin işleyen bir mekanizmanın oluşması temin etmektedir. Kurulan bu yapı sayesinde tarım sigortası alanında uzman kişilerin bir araya getirilmesi ve nitelikli eleman yetiştirilmesi konusunda uygun ortamın oluşturulması sağlanmıştır. 14
TARSİM in Tarımın Finansmanındaki Rolü Üretimde devamlılığın sağlanmasında önemli rol oynaması, Çiftçilerin sisteme katkılarından dolayı tasarrufları artırması, Tarım sektörüne sağlanan düşük faizli kredilerde riski azaltma fonksiyonu üstlenmesi, Özel sektör eliyle verilemeyen teminatların devlet desteği ile beraber verilmeye başlanması, Geçmişte yapılan afet yardımlarına göre daha etkili ve kurumsallaşmış bir telafi mekanizması olması, Üreticilerin risk farkındalığını artırmak suretiyle afetler sonucu bütçe üzerindeki muhtemel baskıları gidermede etkin rol üstlenmesi. 15
REASÜRANS
REASÜRANS Sigorta şirketlerinin üzerine aldıkları riskin taşıyabilecekleri miktarını bünyelerinde bıraktıktan sonra, taşıyamayacakları kısmını ya da riskin tümünü bir başka sigorta şirketi ya da reasürans şirketine devretmeleri işlemine reasürans (yeniden sigorta) işlemi denir. Reasürans hem mal ve sorumluluk branşlarında hem de hayat branşında yapılan bir işlemdir. Reasüransta riski üzerinden devreden taraf mutlaka bir sigorta şirketidir. Acente, prodüktör ya da sigorta ettiren ile reasürans işlemi yapılamaz. Zira reasürans işleminin yapılabilmesi için daha önceden yapılmış bir sigorta sözleşmesine gerek vardır. 17
REASÜRANS Saklama payı, sigorta şirketlerinin kendi bünyelerinde bırakabilecekleri en yüksek sigorta miktarını belirtir. Konservasyon diye de adlandırılan bu işlem, riskin ne kadarının şirket üzerinde kaldığını, ne kadarının reasüre edildiğini belirler ve reasürans işlemlerinde esası teşkil eder. İki tarafa da birtakım yükümlülükler yükleyen reasürans işlemlerinde, kapasitenin gerektirdiği saklama payı oranındaki riski yüklenen sigortacı, artan risk tutarını başka bir sigorta ya da reasürans şirketine devrettiğinde, devreden şirkete sedan şirket, devralan şirkete reasürans şirketi ya da reasürör, devretme işlemine de reasüre etme denir. 18
REASÜRANS Bazen reasürans yolu ile devralınan riziko da bir başka şirkete devredilebilir. Bu işleme de retrosesyon denir. Devralan şirket retrosesyoner olur. Reasüransın Yararları Reasürans işlemlerinde amaç, sigorta şirketlerinin güçlerini aşan taahhütlere girmelerinin önüne geçerek, sigortalının satın aldığı güvenceyi korumaktır. Reasürans, sigorta şirketinin kendi kapasitesinin üstünde büyük riskler kabul etmesine olanak sağlayarak, iş kabul kapasitesini artırır. 19
REASÜRANS Yüklenemeyeceği risk miktarını reasürans yolu ile devretme olanağı bulan sigorta şirketi bölge itibariyle kabul hacmini arttırır. Karşılıklı iş alışverişine dayanan reasürans işlemleri uzun zaman dilimleri içinde riskin geniş alanlara dağılması ve Büyük Sayılar Kanunu'nun etkili şekilde çalışabilmesini sağlar. Reasürans işlemleri, sigorta kuruluşlarına mali destek sağlar. Özellikle yeni ve küçük, gelişmekte olan sigorta şirketleri, reasürörün mali desteğine gerek duyarlar. 20