İŞVERENLER TARAFINDAN ÖZEL SAĞLIK SİGORTASINA ÖDENEN PRİMLER SİGORTA PRİMİ ESAS KAZANCINA DAHİL EDİLİR Mİ? Gökhan BEDİR 38 ÖZ İşverenler çalışanların işyerinde çalışması sonucunda sigortasının bildirilmesi yanında, çalışanları için özel sağlık sigortalarına katkı payları ödemektedir. Bazı işverenler sözleşme gereği yanlarında hizmet akdine tabi çalışan sigortalılar için Bireysel emeklilik için katkı primi ya da özel sağlık sigortalarına prim ödemesi yaparlar.bu çalışmada, İşverenler tarafından çalışanları adına Özel Sağlık sigortalarına ödenen primlerin Sigorta primi esas kazancına dahil edilip edilmeyeceği konusu ele alınmıştır. Anahtar Sözcükler: Prime Esas Kazanç, Özel Sağlık Sigortası, Asgari Ücret, Prime Esas Kazanç Bildirimi, Bireysel Emeklilik, 1. GİRİŞ Özel Sağlık Sigortası: sigortalanan kişinin hastalıklar ve kazalar sonucu oluşacak sağlık giderlerinin karşılanması için hazırlanmış kişiye özel planlardır. Belirlenen limitler, özel ve genel şartlar dahilinde, daha önceden sigorta poliçesinde belirtilen olası risklere karşı sigortalıyı korumaktadır. İşverenler çalışanların işyerinde çalışması sonucunda sigortasının bildirilmesi yanında, çalışanları için özel sağlık sigortalarına katkı payları ödemektedir. Bazı işverenler sözleşme gereği yanlarında hizmet akdine tabi çalışan sigortalılar için Bireysel Emeklilik için katkı primi ya da özel sağlık sigortalarına prim ödemesi yaparlar. Bu durum çalışanların işyerine aidiyetlerini sağlayarak, çalışanların verimini arttıracağı aşikardır. Bu çalışmada, İşverenler tarafından çalışanları adına Özel Sağlık sigortalarına ödenen primlerin Sigorta primi esas kazancına dahil edilip edilmeyeceği konusu ele alınmıştır. * 38 * Sosyal Güvenlik Denetmeni,Adli Bilirkişi,Adli Uzlaştırmacı Makale Geliş Tarihi: 30.06.2016 Yayın Kurulu Kabul Tarihi: 05.09.2016 TEMMUZ - AĞUSTOS 2016 303
2. İŞVERENLER TARAFINDAN ÖZEL SAĞLIK SİGORTA- SINA ÖDENEN KATKI PAYLARI PRİME ESAS KAZANCA DAHİL EDİLİR Mİ? 5510 sayılı kanunun 80. maddesinin b bendi uyarınca işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30 unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz denilmektedir.(t.c. Yasalar, 16.06.2006) İşverenler tarafından çalışanları adına ödenen özel sağlık sigortalarına ödenen özel sağlık sigortası primlerinin brüt aylık asgari ücretin %30 u prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. Brüt aylık Asgari ücretin % 30 nu aşan kısmı sigorta primine esas kazanca dahil edilecektir. Buna göre Özel Sağlık Sigortası Primi ve özel sigorta primlerinin prime esas kazançtan tutulacak istisnai tutarı için formül şu şekilde olacaktır: Brüt Aylık Asgari Ücret X % 30 = İstisna Tutarı, Özel Sağlık Sigortası Primi + Özel Sağlık Sigortası Primi İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Özel Sağlık Sigortası Primi ve Özel Sağlık Sigortası Primi Tutarı.. 3. ÖZEL SAĞLIK SİGORTASI İÇİN ÖDENEN TOPLAM TUTA- RIN PRİME ESAS KAZANÇ ÜST SINIRI AŞMASI HALİNDE NASIL İŞLEM YAPILIR? Sigortalının özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik katkı payının ödendiği aydaki prime esas kazancının, 82. maddeye istinaden belirlenen prime esas kazanç üst sınırının üzerinde olması halinde, söz konusu özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik katkı payları takip eden iki ayda üst sınır aşılmamak kaydıyla sigortalının prime esas kazancına dahil edilir, denilmektedir (T.C. Yasalar, 16.06.2006) Prime esas kazanca dahil edilecek bu kısım ücret ödemesinin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle sigorta matrahına dahil edilemiyorsa, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan sonraki 2 ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazancına aynı maddenin d bendine göre dahil edilecektir. Örnek 1-Ocak 2016 ayında ücret kazancı 1647,00 TL olan bir çalışan için işveren tarafından ödenen özel sağlık sigortası primi 200 TL. dir. 304 TEMMUZ - AGUSTOS
: 1647,00TL 2-Asgari ücretin %30 u 3-Prime esas kazanç : 1647,00TL (İşveren tarafından ödenen 200,-TL.Özel Sağlık Sigortası Primi Asgari ücreti %30 u olan 494,10 TL.nin altında olduğundan,işverenin Özel Sağlık Sigortası Primi için ödediği 200 TL prime esas kazanca ilave edilmeyecektir.) Örnek 2-Şubat 2016 ayında ücret kazancı 1900,00 TL olan bir çalışan için işveren tarafından ödenen Özel Sağlık Sigortası Primi 350 TL. dir. : 1900,00 TL 2-Asgari ücretin %30 u 3-Prime esas kazanç : 1900,00 TL (İşveren tarafından ödenen 350,-TL.Özel Sağlık Sigortası Primi Asgari ücreti %30 u olan 494,10 TL.nin altında olduğundan,işverenin Özel Sağlık Sigortası Primi için ödediği 350 TL prime esas kazanca ilave edilmeyecek, çalışanın ücret kazancı olan 1900,00 TL prime esas kazanç olarak gösterilecektir.) Örnek 3-Mart 2016 ayında ücret kazancı 3200,00 TL olan bir çalışan için işveren tarafından ödenen Özel Sağlık Sigortası Primi 550 TL. dir. :3200,00 TL 2-Özel Sağlık Sigortası Primi : 550,00 TL 3-Asgari ücretin %30 u 4-Prime esas kazanca net ilave : 55,90 TL (550,00-494,10) 5- Prime esas kazanç : 3255,90 TL (3200,00+55,90) (İşveren tarafından ödenen 550,-TL.Özel Sağlık Sigortası Primi Asgari ücreti %30 u olan 494,10 TL.nin üstünde olduğundan, İşverenin Özel Sağlık Sigortası Primi için ödediği 550 TL nin 494,10 in üstünde olan kısmı : (550,00-494,10) 55,90 TL prime esas kazanca ilave edilecektir.böylece çalışan için Mart ayı prime esas kazanç (3.200,00+55,90) 3.255,90 TL olacaktır. 5510 sayılı kanunun 80. maddesinin d bendinde ise Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur.(t.c. Yasalar, 16.06.2006) Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edileceği hükmü yer almaktadır. TEMMUZ - AĞUSTOS 2016 305
Madde hükmüne göre işverenlerin sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının prime esas kazancın üst sınırını (2016 ilk altı ayı için 1647,00X6.5 = 10.705,5 TL) aşması durumunda aşan kısmı o ayın prime esas kazancına tabi tutulmaz, takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere sonraki ayların kazancına ilave edilir. Örnek 4- Nisan 2016 ayında ücret kazancı 11.000,00 TL olan bir çalışan için işveren tarafından ödenen Özel Sağlık Sigortası Primi 1.000,00TL. dir. :11.000,00 TL 2-Özel Sağlık Sigortası Primi : 1.000,00 TL 3-Asgari ücretin %30 u 4-Prime esas kazanca net ilave : 505,90 TL (1.000,00-494,10) 5- Prime esas kazanç : 10.705,5 TL (1647,00X6.5) (İşveren tarafından ödenen 1000,-TL.Özel Sağlık Sigortası Primi Asgari ücreti %30 u olan 494,10 TL.nin üstünde olduğundan, İşverenin Özel Sağlık Sigortası Primi için ödediği 1.000,00 TL nin 494,10 in üstünde olan kısmı (1.000,00-494,10) 505,90 TL prime esas kazanca ilave edilecektir.) Hesaplanan 11.505,90 TL. sigorta matrahı, 2016 döneminde sigorta prime esas kazancın üst sınırı olan (1647,00x 6,5 =) 10.705,5 TL. den fazla olduğundan geriye kalan (11.505,90-10.705,50) 800,4 TL. sigorta primine tabi kazanca ilave edilemeyecek varsa nisan ayını takip eden 2016 mayıs veya haziran aylarında üst sınırın altında kalan prime esas kazanca eklenecektir. 5510 sayılı kanunun anılan maddesinde işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30 unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz denilmektedir. Kanun koyucu özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik sitemini aynı madde kapsamında düzenlemiştir.(t.c. yasalar, 16.06.2006) İşveren tarafından sigortalısı için bu kapsamda ödediği prim ve katkı payları ayrı hesaplanmayacaktır.prime esas kazanç hesaplanırken özel sağlık sigortasına ödenen prim ve Özel Sağlık Sigortası Primi tutarı ödemeleri birlikte hesaplanarak prime esas kazanca tabi tutulmayan kısmı düşülerek prime esas kazanca ilave edilecek kısmı hesaplanacaktır. Diğer durumda özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik sistemine ödenen primler ayrı hesaplanıp prime esas kazanca ilave edilirse 5510 sayılı kanun açısından usulsüz işlem yapılmış olacaktır.gerekli düzeltmelerin yapılması için Sosyal Güvenlik Denetmenleri 306 TEMMUZ - AGUSTOS
tarafından inceleme yapılması gerekecektir. Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından işyerinin kayıtları incelenmesiyle o aya ait defter kayıtları geçersiz sayılacak ve bu geçersizlik hallerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı için, aylık asgari ücretin yarısı tutarında; idari para cezası uygulanmaktadır. Örnek 5- Nisan 2016 ayında ücret kazancı 5.000,00 TL olan bir çalışan kendi ve eşi için 650,00 TL bireysel emeklilik sistemine kaykı payı ödemiştir. Çalışanın işvereni tarafından da 400,00TL Özel Sağlık Sigortası Primi ödenmiştir. :5.000,00 TL 2-Özel Sağlık Sigortası Primi : 400,00 TL 3-Bireysel Emeklilik sistemi :650,00 TL 4-Toplam ödenen Prim : 1,050,00 TL 5-Asgari ücretin %30 u 4-Prime esas kazanca net ilave : 555,90 TL (1.050,00-494,10) 5- Prime esas kazanç : 5.555,90 TL (5.000,00+555,90) (İşveren tarafından ödenen 400,00,-TL.Özel Sağlık Sigortası Primi ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payı 650,00 TL toplam ödenen prim 1.050,00 TL Asgari ücreti %30 u olan 494,10 TL.nin üstünde olduğundan, İşverenin toplam ödediği 1.050,00 TL nin 494,10 in üstünde olan kısmı (1.050,00-494,10) 555,90 TL prime esas kazanca ilave edilecektir.) 4. SONUÇ İşverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı brüt asgari ücretin % 30 unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmamaktadır. Buna göre sigortalı adına ay içinde özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı adı altında işverence yapılan ödemeler toplamının aylık brüt asgari ücretin %30 una isabet eden kısmı prime esas kazanca dahil edilmeyecek, kalan tutar ise ödendiği ayın prime esas kazancına dahil edilecektir. İşverenler tarafından sigortalı adına özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik sistemine katkı payı ödenmesi, çalışanların işyerine bağlılığını sağlayacağı ve çalışanların motivasyonunu ve verimliğini arttıracağı düşünülmektedir. TEMMUZ - AĞUSTOS 2016 307
KAYNAKÇA Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (12.05.2010) Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği Ankara: Resmi Gazete (27579 sayılı) T.C. Yasalar (16.06.2006) 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (26200 sayılı) 308 TEMMUZ - AGUSTOS