İklim Değişikliği Finansmanının Arttırılması Engeller, Seçenekler ve Özel Sektör Temiz Enerjinin Finansmanı Çalıştayı, 28 Haziran, Ankara, Türkiye Martin Dasek Sürdürülebilirlik ve İklim İşi, EMENA Koordinatörü IFC, Küresel Finansal Piyasalar, İstanbul mdasek@ifc.org
I. Fırsat Nerede? II. IFC ve İklim Değişikliğinin Finansmanındaki Rolü III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar
Küresel Zorluk: İklim İşinin Finansmanı Gelişmekte olan ülkelere sağlanan yıllık iklim finansmanının mevcut seviyeleri (9 milyar $) yıllık tahmini ihtiyaçların altında kalmaktadır Azaltma için 140-175 milyar $ Uyum için 30-100 milyar $ Cari 2005 $, milyar Azaltma: 139 milyar $ 175 milyar $ Bu seviyelere ulaşılabilmesi için,özel sektör katılımı ve finansmanı büyük önem taşımaktadır (tahmini %75) Uyum: 28 milyar $ 100 milyar $ Bunun için özel sektör finansmanının sağlanması çok önemli olacaktır İklim İşi IFC için stratejik bir önceliktir; İklim alanındaki yeni yatırımlarımızın %20-25 ine 2013 yılına kadar ulaşılması taahhüt edilmiştir. Uyum ve azaltma için sağlanan finansman: 9 milyar $ Kaynak: Dünya Kalkınma Raporu 2010
Kilit İklim Sektörlerindeki Yatırım Piyasaları RÜZGAR ENERJİSİ Rüzgar enerjisine yıllık 70 milyar $ ın üzerinde yatırım yapıldı - bunun yarısı yükselen piyasalarda GÜNEŞ PV ve ISI ENERJİSİ Güneş PV sistemlerine yapılan yıllık yatırım 70 milyar $ büyük bölümü yükselen piyasalarda ATIK VE GERİ DÖNÜŞÜM Yükselen piyasalardaki potansiyel katı atık pazarının büyüklüğü yıllık 250 milyar $ YEŞİL BİNALAR Yükselen piyasalardaki pazarın 2020 yılına kadar yıllık 450 milyar $ a ulaşması bekleniyor ENERJİ VERİMLİLİĞİ En İyi Uygulamaların küresel ölçekte uygulanması ile sera gazı emisyonlarında yıllık 3,2 GtCO 2 e azaltım sağlanabilir SU VE ATIK SU Yükselen piyasalardaki su ve atık su pazarının büyüklüğü 270 milyar $
I. Fırsat Nerede? II. IFC ve İklim Değişikliğinin Finansmanındaki Rolü III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar
IFC nın Tanıtımı İnsanlara yoksulluktan kaçmaları ve yaşamlarını iyileştirmeleri için fırsatlar yaratıyoruz Dünyanın en büyük özel sektör odaklı kalkınma bankası (Dünya Bankası Grubu nun bir parçası) 1956 da kurulmuştur; 3.438 çalışanımızın yarısından fazlası 92 ülkedeki 100 ün üzerinde ofisimizde çalışmaktadır. Yatırım yapıyoruz, danışmanlık sağlıyoruz, sermayenin harekete geçirilmesini sağlıyoruz ve varlıkları yönetiyoruz. 2011 MY için taahhüt edilen portföy : 55,2 milyar $; 1.737 şirket. 2011 MY da yapılan yatırımlar: IFC nin kendi hesabına 12,2 milyar $, harekete geçirilen kaynak 4,7 milyar $. Varlık Yönetim Şirketi bünyesinde yönetilen kaynak : 4 milyar $. 2011 MY danışmanlık hizmetleri harcaması : 333,8 milyon $ IFC yatırımlarında resmi çevresel ve sosyal tarama uygulamasına 90 lı yılların başlarında başladı ve 2004 yılında Ekvador İlkeleri kabul edildiğinde bu alanda dünya tarafından kabul edilmiş bir lider haline geldi. Günümüzde kalkınmanın önündeki en büyük engel iklim değişikliğidir. Kamu politikası kilit bir role sahip olmakla birlikte, özel sektörün de öncü bir rol oynaması gerekmektedir. Bu yüzden İklim Değişikliği IFC için temel bir önceliktir. 6
İklim Değişikliğinin Azaltılmasını Desteklemek ile IFC Ne Demek İstiyor? Aşağıdaki alanlarda, Sürdürülebilir Enerji Finansmanı (SEF) ürün hattı kapsamında Finansal Aracılara finansal ürünlerin ve/veya danışmanlık hizmetlerinin sağlanması: Enerji Verimliliği (EV): Enerji kullanımında verimliliğin arttırılması yoluyla son kullanıcıların enerji faturalarının azaltılması amacıyla sabit varlıklara yatırım yapmak Evlere yönelik EV yenileme kredileri, KOBİ kredileri, Kurumsal EV finansmanı Yenilenebilir Enerji (YE): Yenilenebilir kaynaklardan elektrik veya ısı üretimine yönelik teknolojilere yatırım yapmak Proje finansmanı : HES ler, rüzgar, güneş, vs. Kaynak Verimliliği: Endüstriyel süreçlerden kaynaklanan atık ve emisyonları en aza indiren ve ürün verimini en üst düzeye çıkaran teknolojilere yatırım yapmak Endüstriyel proseslerin iyileştirilmesi, Atık su arıtımı Ortak Alanlar: Sürdürülebilir değer zincirleri- sürdürülebilirlik arttırma finansmanı için sağlanan tedarik değer zinciri kredilerinde Finansal Aracılık ortaklarının desteklenmesi. ESCo finansmanı enerji hizmet sağlayıcılarına finansman sağlanması Yeşil binalar çevre dostu ve enerji açısından sürdürülebilir binaları yapanlar ve kullananlar için finansman ve destek sağlanması
IFC nin Kalan SEF Portföyü (Finansal Aracılar aracılığıyla) 27 ülkede 62 Finansal Aracı, 1,5 milyar $ ın üzerinde toplam portföy, >300 GWh/kişi YE üretildi, 17.700 GWh/kişi tasarruf sağlandı, 19,5 Mtons sera gazı/kişi emisyon önlendi IFC SEF projeleri/ olanakları (IS & AS)
Sürdürülebilir Enerji Finansmanı - Türkiye de IFC YAPIKREDI Leasing Türkiye FINANSLEASING Türkiye CTF - 5.000.000 $ IFC - 20.000.000 $ CTF - 10.000.000 $ IFC - 40.000.000 $ Kıdemli Borç 2010 Sürdürülebilir Enerji Finansmanı Kıdemli Borç 2010 Sürdürülebilir Enerji Finansmanı TSKB Türkiye YAPIKREDI BANK Türkiye AKBANK Türkiye YAPIKREDI Leasing Türkiye IFC - 75.000.000 $ IFC - 45.000.000 $ IFC - $75,000,000 IFC - 75.000.000 $ IFC - 40.000.000 $ Kıdemli Borç 2012 Sürdürülebilir Enerji Finansmanı DPR 2011 Sürdürülebilir Enerji Finansmanı DPR 2010 Sürdürülebilir Enerji Finansmanı Kıdemli Borç 2008 Sürdürülebilir Enerji Finansmanı 9
Finansal Aracılar yoluyla sağlanan SEF Finansmanı Temel olarak IFC finansman tutarlarının kullanımının bir özelliği. Finansal araç ayrı bir husus Uygunluk kriterleri, örneğin Konut veya mikro finansman kadar açık değil ve ürün bütünlüğünün sağlanması için Finansal Aracı tarafından ilave çalışma yapılması gerekiyor Bir ön koşul olarak piyasa koşulları ve uygun çerçeveler gerekiyor Kritik engeller; Ekstra çalışmanın işlem maliyetleri Risk Algılamaları Ekonominin her alanında olabilir KOBİ/Sanayi fırsatları Enerji Verimliliği, Daha Temiz Üretim Altyapı Fırsatları Yenilenebilir Kaynaklar, kamu hizmetlerinde enerji verimliliği Konut Yenileme Finansman açısından verimli ev eşyaları dahil olmak üzere Belediye Su ve elektrik verimliliği Ulaştırma müdahaleleri Mikro Finansman MFI ağları yoluyla küçük şebeke dışı cihazların satışı
Finansal Aracılara Yönelik SEF Finansmanının Arttırılması için IFC ne sunabilir Kredi hatları ve kıdemli krediler (orta-uzun vadeli) Yatırım Ürünleri Risk paylaşım ürünleri ve kısmi garantiler Çeşitli piyasaların ihtiyaçlarına göre tasarlanmış Ara finansman ve sermaye benzeri kredi Ticaret garantileri Piyasa geliştirme, analiz ve ürün geliştirme Kapasite oluşturma ve her düzeydeki personel için eğitim Danışmanlık hizmetleri Karlı bir SEF işinin oluşturulmasına yardımcı olmak için tasarlanmış Araçlar ve kaynaklar Yükleniciler/ESCO lar/satıcılar ile bağlantılar
SEF Finansal Ürünleri ve Kullanımları Finansal Ürün Kullanım Potansiyeli Kaldıraç (IFC : yerel Finansal Aracı) Ticaret Finansmanı Uzun vadeli kredi hattı Eşit oranlı risk paylaşım olanakları (finansmanlı/ finansmansız) EV/YE ekipmanlarının ticareti Daha uzun geri ödeme süresi olan projeler için likidite ve aktif-pasif eşleştirme Risk algılaması (yumuşak) ve risk bariyerleri Kamu fonlarının rolü 1:1:3 Yok/potansiyel olarak bir sübvansiyon 1:1.3 Yok/potansiyel olarak bir sübvansiyon >1:2 Kamu Fonu kaynakları ilk rizikoyu üstlenir Kamu fonları kaldıracı (Kamu fonları: FA) Yok Yok >1:10 Azalan sadelik Artan kalkınma etkisi ve daha fazla katalizör rolü Artan kaldıraç ve katma değer Sermaye Finansmanı Risk sermayesi ve büyüme sermayesi sağlar 1:1 Yok Yok Sermaye benzeri risk paylaşım olanakları (finansmanlı/ finansmansız) Finansman açıkları, risk iştahı >1: 3 Kamu Fonu kaynakları ilk rizikoyu üstlenir >1:20
Piyasa Gelişim Düzeyi IFC nin Kamu Fonları için Kaldıraç Rolündeki Deneyimi YÜKSEK Kaldıraç Faktörü (LF) = $ Kamu Fonu başına harekete geçirilen Özel Sektör $ OTP 250 milyon ABD$ finansman IFC YE ara finansman (2009) LF 100 kat CHUEE II(2007): 350 milyon ABD$ finansman LF 30 kat CEEF (1997) L F = 1 kat CHUEE (2005): 50 milyon ABD$ finansman LF 10 kat Çeşitli IFC projeleri
I. Fırsat Nerede? II. IFC ve İklim Değişikliği Finansmanındaki Rolü III. Kamu Finansmanı ve Piyasalar
İklim Finansmanının Arttırılması için Koşullar Uygun çerçevelerin etkisi Son kullanıcılar Diğer faydalanıcılar Ekipman Üreticileri Hizmet sağlayıcılar Teknik Şirketler Piyasa Kapasitesi Oluşturma Talep Talebi Karşılayacak Ürün/Hizmet Sürdürülebilirlik Ürünlerin Finansmanı ve Talebin Karşılanması Sade Ticari Finansman Teşvikler kademeli olarak kaldırıldıktan sonra piyasa kendi kendini sürdürebilir Yatırımcılar Finansörler Finansmanı Arttırma
Kamu Finansmanının Rolleri Müdahale Türü Kamu finansmanının rolü Gerekçe Gerekli düzenleyici çerçevenin oluşturulması Yeni/yükselen teknolojilerdeki pilot ürünlerin finansmanı Piyasada kapasitenin oluşturulması Performansa dayalı teşvikler Karma finansman: (Kamu ilk riziko ile birlikte öz sermaye, ara finansman ve borç için ticari kaynaklar) Hibeler ve Teknik Yardım Projenin sürdürülebilir olmasını sağlamaya yönelik Hibeler olarak Sermaye/Faiz sübvansiyonları Hibeler ve Teknik Yardım Piyasa davranışının dönüştürülmesine yönelik performansa dayalı sübvansiyonlar Yüksek riskli yatırımlar 17 Talebin oluşturulabilmesi için çerçevelere ihtiyaç duyulur Kamu mallarının fiyatlandırılmasına yardımcı olur : Su, enerji, diğer kaynaklar Demonstrasyon teknoloji maliyetlerinin düşürülmesini ve ölçeğin yükseltilmesini sağlayacaktır Ölçek yükseltme için proje stokunun oluşturulması için kapasite gereklidir Piyasa davranışındaki değişimler ölçek yükseltilmesini sağlar Özel finansal yatırımcıların riskini azaltır ve daha fazla risk iştahına ve ölçek yükselmesine yol açar Talebin ve piyasa yönlendiricileri nin oluşturulması Piyasanın çözüm sunma olanaklarının desteklenmesi Finansmanın sağlanması
Özet İklim finansmanı doğası gereği uygulanabilir bir önerdir, ancak önünde birçok engel mevcuttur Finansman genellikle gerekli ancak nadiren yeterli bir koşuldur Uygulanabilir proje stoku gerektirir Politika ve uygun çerçeve gerektirir Yeşil/iklim finansmanına yönelik geleneksel yaklaşımlar Mevcut olanın finansmanı (ticari olarak) Yaşayamayacak yatırımlar için Kurumsal Sosyal Sorumluluk çerçevesinde finansman (iyi hissetmek için) Yeni ortaya çıkan bir yaklaşım : marjinal yatırımların finansmanı: pastanın büyüklüğünü arttırmak Pasatayı büyütmenin önündeki engeller: İşlem maliyetleri Risk algılamaları Yeterli kamu finansmanı yok, ancak özel sektörü harekete geçirmek için yeterli Nihai çözüm yerel finansmanı gerektirecek (sürdürülebilirliği ve işlem maliyetlerini ele almak için) 18