HAYME ANA KURULUÞUN ANASI (DEVLET ANA)

DOMANÝÇ Ýl merkezine 90 km. uzaklýkta, 537 Km2 lik yüzölçümünde, rakýmý 870 metre olan tamamýna yakýný vasýflý çam, gürgen, ardýç, meþe aðaçlarý ile kaplý orman olan; tarihi, kültürel, coðrafi ve tabii güzellikleri ile Osmanlýnýn Kuruluþuna mekan olmuþ yurdumuzun güzel köþelerinden biridir. Ýlçenin tarihi M.Ö. 5500-3500 yýllarýna kadar uzanmaktýr. Ýlçeye ait ilk kesin bilgiler 13.yy. aittir. Bu dönemde Bizans hakimiyeti altýnda bulunan Domaniç I. Alaaddin Keykubat tarafýndan 13. yüzyýlýn son çeyreðinde Söðüt ile birlikte Ertuðrul Gazi liderliðindeki Kayý Boyu'na yayla olarak verilmiþtir. Bu dönemden sonra Ýlçe topraklarý Kayý Aþireti Yörükleri tarafýndan yayla olarak kullanýlmýþtýr. Domaniç'in ilk adý Hisarköy dür. Sürmeliçukur dan Anadolu'ya gelen Ertuðrul Gazi ye yaylak olarak verildiðinde yöreyi gören Ertuðrul Gazi nin; Bu yayla duman içinde Duman-içi yaylalarý bizim yurdumuzdur. dediði Duman-içi ifadesinin zamanla Domaniç halini aldýðý ilçenin isminin de buradan geldiði söylenmektedir. 1

HAYME ANA Hayme Ana; Gündüz Alp in eþi, Ertuðrul Gazi nin annesi, Osman Gazi nin ninesidir. Adýna türbe yapýlan ilk Türk anasýdýr. Bu topraklarda ulu çýnara can veren yüce þahsiyet dünyaya barýþ, huzur, adalet, hoþgörü ve medeniyet getirmiþtir. Cennet analarýn ayaklarý altýndadýr hadis-i þerifinde övgüye mazhar olan analardandýr. Türkmenistan ýn Horasan bölgesinden yola çýkarak 3500 km lik bir yürüyüþle önce Ahlata sonra Suriye Halep e ulaþan Kayý boyunun beyigündüzalp in Fýrat nehrini geçerken boðulmasý üzerine Kayý aþiretin baþýna Hayme Ana geçmiþtir. Güçlü kiþiliði ile liderliði eline alarak Kayý Boyu üzerinde nüfuz sahibi olan Hayme Ana uzun bir yolculuktan sonra aþiretini Selçuklu Sultaný Aleaddin Keykubat ýn ikta olarak verdiði Ankara nýn Karacadað bölgesine, daha sonra Domaniç ve Söðüte yerleþtirilmiþtir. Hayme Ana bu uzun yolda karþýlaþtýðý savaþlarda cengaverliði ile yer almýþtýr. 2

Hayme Ana Türbe Kitabesi Kayý boyunu Anadolu nun batýsýna baþarý ile taþýyarak Söðüt ve Domaniç Bölgesinin yurt olmasýný saðlayarak Osmanlý Ýmparatorluðunun ilk harcýný atan Hayme Ana dýr ve Devlet Ana olarak anýlmaktadýr. Oðlu Ertuðrul u, torunu Osman ý yetiþtiren ve cihan devletinin temellerini atan Hayme Ana nýn türbesiýlimiz Domaniç ilçesine baðlý Çarþamba köyündedir. Hayme Ana Türbesinden Görüntüler HAYME KELÝMESÝNÝN ANLAMI Hayme kelimesi Osmanlý Türkçesinde Çadýr (otað) manasýna gelmektedir. Osmanlýda çadýr kelimesi devlet manasýnda da kullanýlmýþtýr. Hayme Ana ismi ise çadýr anasý, çadýrýn direði ve Devlet Ana olarak anlam kazanmýþtýr. MEZARIN BULUNMASI ve TÜRBENÝN YAPILMASI Hayme Ana 13. Asrýn ikinci yarýsýnda vefat etmiþtir. Hayme Ana nýn mezarýnýn bulunmasý ile ilgili çeþitli rivayetler olmasýna raðmen ll. Abdülhamit Han zamanýnda olduðu kesindir. 3

Bu rivayetlerden biri Sultan ll. Abdülhamit Han þehzadeliði sýrasýnda bir gece rüyasýnda ninesi Hayme Ana yý görür. Hayme Ana kendisine padiþahlýk müjdesi verir ve rüyanýn sabahýnda (1876) padiþah olduðu teblið edilir. Padiþah olan Sultan ll. Abdülhamit Han kendisine padiþahlýk müjdesini veren Hayme Ana nýn kabrinin bulunmasý için Bursa Hüdavendigar Valisi Mahmut Celal e talimat verir. Bursa Valisi Mahmut Celal de Bursa, Ýnegöl ve Domaniç havalesindeki Þeyh Mehmet Bahaeddin Efendi, Þeyh Ali Sýrrý Efendi,Þeyh Ýzzettin Efendi,Þeyh Mehmet Agah Efendi,Þeyh Rýza Efendi,Þeyh Mehmet Gülþen Efendi,Þeyh Þerif Efendi ve Þeyh Mehmet Þemsettin Efendi gibi din alimlerinden kabrin bulunmasý için çalýþma ve manevi yardým talep eder. Hayme Ananýn Kabri Heyet bu civarda çalýþma yaparken Çamlýca Köyüne de uðrar. Çarþamba Köyünden Süleyman isimli bir vatandaþ Çamlýca köyünde bir heyetin Hayme Ana nýn kabrini araþtýran bir heyet olduðunu duyunca evinde sakladýðý ve bununla ilgisi olduðunu duyduðu ceylan derisine yazýlmýþ Osmanlýca bir belgeyi bu heyete götürür. Bu belgede Hayme Ananýn mezarýnýn Çarþamba Köyünde olduðu yazýlýdýr. Bunun üzerine heyet hemen Çarþamba Köyüne gider. Burada bulunan mezarlýk ve birkaç yatýrda incelemeler de bulunulur.yapýlan incelemelerle köyün üst kýsmýnda bulunan yatýrdan (kabrin sarsýlmasý gibi) iþaretler alýnýr ve kabrin yeri belirlenmiþ olur. 4

II. ABDÜLHAMÝT HAN VE HAYME ANA II. Abdülhamit Han (1876-1909) Hayme Ananýn kabrinin bulunmasý üzerine buraya bir türbe yaptýrmýþtýr.(1891) Türbenin açýlýþý 18 Ocak 1892 Pazartesi günü resmi heyet, çevre ileri gelenleri ve halkýn katýlýmý ile törenle yapýlmýþtýr. Onun döneminde Hayme Ana hiç unutulmadan her yýl yapýlan anma törenlerine halka ikram için çeþitli yiyecekler gönderilmiþtir. Bu durum II. Abdülhamit Handan sonra da devam etmiþtir. Hayme Ananýn ismi; 1. 1910 yýlýnda Güneydoðu Anadolu da kurulan süvari alaylarýndan birisine, 2. 1918 yýlýnda açýlan Ýnas Numune Mektebine, 3. 1919 yýlýnda açýlan Ýnas Numune Ýbtidaiyesine verilmiþtir. MIZIK ÇAMI Ýlçemiz Domur Köyü Osmanlý Devletinin kurucusu Osman Gazinin babasý Ertuðrul Gazinin yazýn at koþturduðu bu topraklarda Osman Gazinin babaannesi Hayme Ana nýn torununu salladýðý aðaç olarak rivayet edilen yaklaþýk 1000 yaþýnda olan Mýzýk Çamýna sahiptir. Mýzýk Çamý (Domurköy) Rivayete göre Karakeçili Yörükleri göç zamanýnda bu çamýn bulunduðu yere gelir, günlerce kalýrlarmýþ. Hayme Ana torunu Osman Gazi yi bu çamýn dallarýnda kurduðu salýncakta avutup büyütmüþ. Yöre halký tarafýndan kutsal sayýlan bu aðaç,tabiat haricinde tahribat görmemiþtir.karaçam türünde olan Mýzýk Çamý,1980 yýlýnda hayati fonksiyonlarýný tamamen yitirmiþ, 1988'de de þiddetli bir rüzgar neticesi yýkýlmýþtýr. Kültür Bakanlýðý Bursa Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Müdürlüðü tarafýndan 05.07.1988/83 tarih ve nolu kararý gereði Mýzýk Çamý Anýt Aðaç olarak tescil edilmiþtir. 5

HAYME ANA YI ANMA VE GÖÇ ÞENLÝKLERÝ Devlet Ana olarak ta anýlan Osman Gazi nin ninesi, Ertuðrul Gazinin annesi ve Gündüz Alp in eþi Hayme Ana yý ve eþinin ölümünü müteakip onun önderliði ile obasýnýn Domaniç in Çarþamba ovasýna baþarýyla göç etmesini temsilen göç hareketini yaþatmak amacýyla gerçekleþtirilen Hayme Ana yý Anma ve Göç Þenlikleri her yýl Eylül Ayýnýn ilk haftasý geleneksel olarak kutlanmaktadýr. Etkinlikler Ýlçe merkezi ile Çarþamba köyünde bulunan Hayme Ana türbesi ve tören alanýnda gerçekleþtirilmektedir. Etkinlikler kapsamýnda Cuma günü Mevlüt okunmasý ile baþlayan program, Cumartesi günü Domaniç Ebe çamlýðýnda geleneksel yaðlý güreþler ile devam etmekte, Pazar günü Çarþamba Köyünde Hayme Ana nýn türbesinin ziyareti, Müzenin ve el sanatlarý sergilerinin gezilmesi, göçün yaþatýlmasý, geleneksel cirit oyunlarý ve at yarýþlarý, etli pilav ikramý yapýlmakta, deðiþik obalardan yörükler çadýrlar kurarak tarihi yaþatmaktadýrlar. 6

Bu kutlamalarýn yapýldýðý tören alaný, Hayme Ana nýn türbesi ve o güne ait kullanýlan eþyalarýn sergilendiði müze, konukevi ile komple bir tesis görüntüsü vermektedir. Köy Hayme Ana yý ziyaret amacýyla düzenli ziyaretçi ve turist akýnýna uðrarken, þenlik etkinliklerinde ise yoðun bir katýlým söz konusu olabilmektedir. TARÝHÝ GÜREÞLER Kayý Boyu Karakeçili aþiretinin yaylalara çýkýþýnda Çarþamba yaylasýnda güreþler yapýlýrdý. Zamanla Kayý Boyu Karakeçili Aþireti nüfusu artmasýyla paralel olarak Domaniç arazisine yayýlýp yerleþim alanlarý kurulmasýyla düðün merasimi, zafer þöleni gibi yapýlan her türlü kutlamalarda Çarþamba Yaylasý dýþýnda da Alaturka denilen kuru ve yaðlý Türk güreþleri çimliklerde, meydanlarda, harman yerlerinde ata sporumuz yapýlagelmiþtir. 7

HAYME ANAYI ANMA VE GÖÇ ÞENLÝKLERÝNDEN GÖRÜNTÜLER 8

HAYME ANAYI ANMA ve GÖÇ ÞENLÝKLERÝNE KATILAN DEVLET BÜYÜKLERÝMÝZ 2006 Yýlýnda Baþbakanýmýz Sayýn Recep Tayyip ERDOÐAN 9

2007 Yýlýnda Kültür ve Turizm Bakanýmýz Sayýn Ertuðrul GÜNAY 2008 Yýlýnda Türkiye Büyük Meclisi Baþkanýmýz Sayýn Cemil ÇÝÇEK 2009 Yýlýnda Kadýn ve Aileden sorumlu Devlet Bakanýmýz Sayýn Selma Aliye KAVAF 10

2013 YILINDA Gençlik ve Spor Bakanýmýz Sayýn Suat Kýlýç MHP Genel Baþkaný Sayýn Devlet Bahçeli katýlmýþlardýr. 11

HAYME ANA KÜLTÜR EVÝNDEKÝ ETNOGRAFÝK ESERLER 12

13

HAT ÖRNEKLERÝ Padiþahým Çok Yaþa Vemetevfiki illa billah Allah, Muhammed, Ebubekir, Ömer, Osman, Ali Hezeminfazli Rabbi Padiþahým Çok Yaþa Ýlmühübihali hasbi minsüali 14

T.C. Kütahya Valiliði www.kutahya.gov.tr Ýl Özel Ýdaresi katkýlarýyla bastýrýlmýþtýr.