CUMHURBASKANININ YETKİ VE SORUMLULUKLARI CİFT BASLILIK BİTİYOR Cumhurbaşkanı ile Başbakanın yetkileri birleştiriliyor. Cumhurbaşkanı yürütmenin başı oluyor. Yönetimde çift başlılık ortadan kalkıyor. Cumhurbaşkanları ve Başbakanlar arasında bugüne kadar yaşanan siyasi gerilim ve krizler bitiyor. Daha istikrarlı bir yönetim sistemi geliyor. Daha hızlı karar alan, daha hızlı icraat ve reform yapan bir yönetim modeli oluşuyor.
CUMHURBASKANI VE BAKANLARA CEZAİ SORUMLULUK GELİYOR Cumhurbaşkanının sorumsuzluğu ortadan kalkıyor, yani yetkili ama sorumsuz olmaktan çıkıyor. Mevcut anayasada Cumhurbaşkanı denetlenemiyor, soruşturulamıyor. Cumhurbaşkanına denetim ve cezai sorumluluk geliyor. Cumhurbaşkanı eski maddede Meclisin dörtte üç oyuyla (413) sadece vatana ihanetten suçlanabiliyordu. Şimdi hakkında herhangi bir suç işlediği iddiasıyla soruşturma açılabiliyor. Soruşturma önergesinin kabulü için salt çoğunluk gerekiyor (şimdiki durumda 276/600 vekilli mecliste 301). Önerge bir ay içinde Mecliste görüşülüyor ve beşte üç gizli oyla (şimdiki durumda 330/600 vekilli mecliste 360) kabul edilebiliyor. Komisyon kuruluyor, en geç 3 ay 20 gün içinde oylama yapılıyor. Üçte iki gizli oyla (şimdiki durumda 367/600 vekilli mecliste 400) Yüce Divan a yollanabiliyor. Yargılama en geç altı ay içinde tamamlanıyor. Soruşturma açılan Cumhurbaşkanı erken seçim kararı alamıyor. Yüce Divan da mahkum olursa, Cumhurbaşkanlığı görevi sona eriyor. Cumhurbaşkanının tüm iş ve işlemleri yargı denetimine tabi oluyor. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar da cezai sorumluluk taşıyor ve Cumhurbaşkanıyla aynı hükümlere tabi olarak yargılanabiliyor.
BÜTCE KANUNU Cumhurbaşkanının Meclise kanun sunma yetkisi bütçe kanunuyla sınırlandırılıyor. Bunun dışında kanun teklifi verme ve yapma yetkisi Mecliste. Bütçe kanunu ile kesinhesap kanunu aynı maddede birleştiriliyor, Mecliste birlikte görüşülüp karara bağlanıyor. Bütçe kanunu Mecliste reddedilse ve bunun yerine bir geçici bütçe kanununu hazırlanamasa bile, yeni bütçe kabul edilene kadar Türkiye nin bütçesiz kalmaması için, bir önceki yılın oranlarına göre bütçe yapılıyor. Meclis bütçe konusunda uzlaşmacı ve yapıcı bir tutuma teşvik ediliyor. CUMHURBASKANLIĞI KARARNAMESİ Mevcut sistemde kanun hükmünde kararname hazırlama yetkisi Bakanlar Kurulunda. Şimdi Hükümet Meclis dışından ve doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından kurulacağı için, Cumhurbaşkanına yürütme alanında kararname çıkarma hakkı tanınıyor. Ancak temel haklar, kişi hak ve özgürlükleriyle siyasi hak ve ödevler konusunda kararname çıkaramıyor. Anayasada kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda kararname çıkaramıyor. Kanunda açıkça düzenlenen konularda kararname çıkaramıyor. Kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde kanun hükümleri uygulanıyor. Meclisin aynı konuda kanun çıkarması durumunda kararname hükümsüz hale geliyor. Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabiliyor.
Cumhurbaşkanlığı kararnameleri anayasal yargı denetimine alınıyor. Meclis Cumhurbaşkanlığı kararnamelerini Anayasa Mahkemesi ne götürebiliyor. CUMHURBASKANI YARDIMCILARI VE BAKANLAR Hükümeti Cumhurbaşkanı kuruyor. Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabiliyor. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, Cumhurbaşkanı tarafından görevden alınabiliyor. ÜST DÜZEY DEVLET GÖREVLİLERİNİN ATANMASI Cumhurbaşkanı üst düzey kamu yöneticilerini atama ve görevden alma yetkisine sahip oluyor. Yeni bir Cumhurbaşkanı seçilip hükümet kurulduğunda, üst düzey kamu yöneticileri de hızla yenilenebiliyor. Her hükümet, hızla atama yaparak, bir an önce icraata başlama imkanına kavuşuyor. HSK ÜYELERİNİN SADECE 4 ÜNÜ CUMHURBASKANI ATIYOR Eski düzenlemede Cumhurbaşkanı 4 üye atıyordu. Cumhurbaşkanı yine 4 üye atıyor. Eski düzenlemede Meclisin üye seçme hakkı yoktu. Şimdi ise 13 üyeden 7 si Meclis tarafından nitelikli çoğunlukla seçiliyor. Yeni düzenlemeyle FETÖ tipi yapılanmaların HSK ya etki etme imkanı ortadan kaldırılıyor. Üye seçiminde Meclis iradesi ağırlık kazanıyor. Yargı kurumu üyeleri arasında seçime dönük rekabet ve gruplaşma son buluyor.
BAKANLIKLAR KARARNAME İLE KURULUYOR Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görev ve yetkileri Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleniyor, bakanlıklar için kuruluş yasası gereklilik olmaktan çıkıyor. Bakanlık yapıları çağın hızına, teknolojik yeniliklere ve ekonomik gelişmelere uygun şekilde yenilenebiliyor, bürokratik hantallık tehlikesi ortadan kalkıyor. SIKIYÖNETİM KALKIYOR, OHAL YENİDEN DÜZENLENİYOR Sıkıyönetim uygulaması kalkıyor. Olağanüstü Hal, 15 Temmuz hain darbe girişiminin sonuçları ve terör tehditleri de göz önüne alınarak, yeniden tanımlanıyor. OHAL ilanı yetkisi Bakanlar Kurulundan Cumhurbaşkanına aktarılıyor. OHAL i gerektirecek durumlar yeniden tanımlanıyor ve tek madde altında toplanıyor. Cumhurbaşkanının aldığı OHAL kararı, aynı gün Meclisin onayına sunuluyor. OHAL ilanının ve OHAL kararnamelerinin Meclis tarafından kabulü hükmü korunuyor. 3 ay içinde Meclisin onaylamadığı kararnameler hükümsüz kalıyor. OHAL süresi en fazla altı ay. Bu süre Cumhurbaşkanının teklifi ve Meclisin kabulüyle en fazla dörder aylık sürelerle uzatılabiliyor. Meclisin OHAL i uzatma, kısaltma ya da kaldırma yetkisi var. Meclisin bu konudaki denetleme gücü ve sorumluluğu ön plana çıkıyor.
CUMHURBASKANI İSTERSE PARTİLİ OLABİLİYOR Anayasadaki Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir hükmü kalkıyor. Cumhurbaşkanına parti üyesi olma imkanı veriliyor. Her aday kendi partisini temsil ediyor, seçilirse hükümeti kuruyor. Mevcut sistemde Başbakan bir partiye üye olma ve Genel Başkan seçilme hakkına sahip. Yeni sistemde Başbakanlık kalktığı ve yürütmenin başı Cumhurbaşkanı olduğu için, bu hak şimdi Cumhurbaşkanına tanınmış oluyor. GÜVENOYUNU MİLLET VERİYOR Güvenoyu ve gensoru uygulaması kalkıyor. Millet iradesi doğrudan hükümete yansıyor. Cumhurbaşkanını millet seçtiği için, kurulacak Hükümete de 5 yıllığına güvenoyu vermiş oluyor. BAKAN OLAN MİLLETVEKİLLERİNİN VEKİLLİKLERİ DÜSÜYOR Yasama ile yürütme arasında keskin bir kuvvetler ayrılığı getirildiği için, Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atanan milletvekillerinin Meclisteki üyelikleri sona eriyor. www.kararimizevet.com www.akyskm.com